نشریه مطالعات در دنیای رنگ
سال دوم شماره 4 (پیاپی 7، زمستان 1391)

بست یا ماده چسباننده، در مطالعات فنی آثار هنری همان Binder در متون شیمی رنگ است که وظیفه اتصال رنگدانه ها به یکدیگر و به سطح رنگ گذاری شده را به عهده دارد. دسته بندی کلی مواد بست در نقاشی سنتی ایران شامل صمغ های گیاهی (قندها)، مواد پروتئینی و مواد روغنی است. در این پژوهش با نظر به روش های شیمی تر در علوم آزمایشگاهی، دستورالعمل های تشخیص این مواد استخراج و بر مبنای آن ها آزمون هایی انجام شده است. برای تشخیص کارآمدی آزمون ها به جای روش کهنه سازی تسریعی، آزمون در سه مرحله انجام شد. در آغاز مواد خالص بست ها مورد آزمون قرار گرفت و برای هر دسته روش های شناسایی مشخص شد. در مرحله دوم چند نقاشی با بست های معلوم با قدمت بین ده تا 11 سال مورد بررسی قرار گرفت و آزمون های پیشین برای نمونه ها تکرار شد. غیر از صمغ عربی در دیگر موارد همان نتایج به دست آمد. سپس بر روی نمونه های تاریخی با قدمت 100 تا 400 سال آزمون ها تکرار شد. در نتیجه گیری نهایی مشخص شد که به جز در مورد صمغ های گیاهی، بست های نقاشی ایرانی با تجزیه تر قابل تفکیک هستند. همچنین نتایج نشان داد که تفکیک در مورد نمونه بست های پروتئینی موفق تر است.

روش های دندانه گذاری و خراش شامل استفاده از انواع خراشنده ها با اشکال هندسی مختلف برای ارزیابی مقاومت به خش پذیری پوشش ها است. در دندانه گذاری، عکس العمل پوشش در مقابل نفوذ نوک خراشنده تحت نیروی عمودی وارد بر آن و نیز اثرات به جای مانده از خراشنده مورد بررسی قرار می گیرد. مدول دندانه گذاری، سختی، درصد برگشت پذیری الاستیک، میزان کار انجام شده حین دندانه گذاری، درصد تغییر شکل های الاستیک، پلاستیک و شکست، مدول ذخیره و اتلاف از جمله عوامل حاصل از آزمایش دندانه گذاری هستند. در روش خراش، خراشنده تحت نیروی ثابت و یا افزایشی بر سطح پوشش حرکت کرده و بسته به نوع خش ایجاد شده، عواملی مانند ابعاد خش، نیروی بحرانی، سختی های مماسی و خراش، ضریب اصطکاک، درصد تغییر شکل های الاستیک و پلاستیک و میکرو مقاومت به خش پذیری اندازه گیری می شود. سازوکار استفاده شده برای بهبود مقاومت به خش پذیری پوشش، تعیین کننده عامل مناسب برای ارزیابی و یا مقایسه عملکرد ضدخش بودن پوشش های خودرو است.

این مقاله به منظور آشنایی با لعاب لوستر از نظر تاریخی و علمی، در صنایع سرامیکی و سفالی تدوین شده است. لعاب لوستر از نظر تزیینی منحصر به فرد است، زیرا جلوه ای از سطح فلزی به حالت براق یا غیر براق در رنگ های مختلف منعکس می نماید. از دیدگاه تاریخی لعاب لوستری به عنوان یک پوشش برای سطح ظروف به ویژه سنتی، ابتدا در بیش از چهار قرن پیش از میلاد مسیح یا بیشتر در نواحی مدیترانه و ایران ساخته شد و سپس در قرون چهاردهم به بعد در اروپا مورد استقبال قرار گرفت و گسترش یافت. در لعاب سنتی، انعکاس نور همراه با تفرق، حاصل وجود لایه نازک شفاف بر روی سطح لعاب می باشد. تلالو رنگین کمانی و زیبایی تغییر رنگ ها در زوایای مختلف، چشم هر بیننده را به خود معطوف می دارد. طیف های انعکاسی بستگی به خصوصیات لایه فلزات احیا شده و عوامل دیگر در زیر سطح لعاب دارد، و می توانند سبز، زرد و طلایی یا قرمز، کهربایی و قهوه ای باشند. فلزات پایه به کار رفته در ساخت لعاب لوستری، فلزات نجیب، معمولا نقره و مس هستند. لعاب لوستری متشکل از دو بخش لعاب پایه و لایه (یا رنگ) لوسترساز است. لایه لوسترساز با نفوذ و احیاشدن در لعاب پایه، تشکیل یک لایه نازک فلزی و ذرات نانویی اکسیدهای احیا شده ی فلزی، می دهند که عامل نوع فام رنگ و براقیت لعاب خواهد بود.

از آنجا که امروزه استفاده از فناوری چاپ و کپی برداری به روش الکتروفوتوگرافی به طور فزآینده ای در حال رشد است، مرکب مورد استفاده در این نوع فناوری که اصطلاحا به آن تونر گفته می شود، نیز مورد توجه فراوان محققین قرار گرفته است. تا چندی پیش فقط نسخه های چاپی سیاه و سفید در دسترس عموم بوده است و این در حالی است که نسخه های رنگی برای کاربران بسیار جذاب تر و دارای اهمیت بیشتری هستند. رنگدانه ها و رنگینه ها به عنوان ماده رنگزا در تولید تونر رنگی تاثیر به سزائی داشته و با توجه به مقدار مصرف آنها، بر میزان شارژپذیری ذرات تونر نیز موثر هستند. در این مقاله ضمن معرفی و بررسی اثر رنگ دهی رنگدانه های مورد استفاده، نحوه تاثیر آنها بر میزان شارژپذیری ذرات تونر نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.

تشخیص انسانی، ملال آور، زمان بر، دشوار، غیرپایدار و به شدت تحت تاثیر شرایط روحی-روانی فرد است. در طول دهه های گذشته، پیشرفت های سخت افزاری و نرم افزاری، سبب تولید روش های دستگاهی برای کنترل کیفیت در صنایع مختلف شده است. هدف از این مقاله، مروری بر مطالعات صورت گرفته در زمینه به کارگیری بینایی ماشین، برای کنترل کیفیت محصولات غذایی و کشاورزی است. مطالعات مرتبط نشان می دهد که امروزه، سیستم های بینایی ماشین راه کاری به صرفه، پایدار، سریع و دقیق را برای کنترل کیفیت آنی محصولات در اختیار می گذارند. چنین روش هایی که امکان اندازه گیری غیرتماسی و غیرتخریبی را فراهم می آورند، به طور وسیع در صنایع کشاورزی و غذایی با هدف ارزیابی به کار گرفته می شوند. علاوه بر این، رنگ مشخصه مهمی برای ارزیابی است که به طور وسیع برای درجه بندی محصولات کشاورزی و غذایی به کار می رود. رنگ با خواص فیزیکی، شیمیایی و حسی مرتبط می باشد و می تواند برای تخمین درجه رسیدگی، خرابی، زمان انبارداری، قدرت تغذیه و غیره به کار رود. پردازش تصاویر رنگی، امکان بالاتری برای رنگ سنجی، کنترل کیفیت و درجه بندی محصولات غذایی و کشاورزی در اختیار می گذارد که نتیجه آن هزینه کمتر نیروی انسانی و بالا بردن کیفیت دسته بندی محصولات می باشد. مطالعات فراوان منتشر شده در به کارگیری سیستم های بینایی ماشین برای کنترل کیفیت انواع مختلف محصولات غذایی و کشاورزی موید این مطلب می باشد.

پوشش خود جداشونده، پوششی است که به صورت تک لایه بر روی زیرآیند اعمال شده و طی فرآیند تشکیل فیلم خود به خود به دو لایه پیوسته با اتصال داخلی، جدا می گردد. علم مرتبط با این مفهوم، ابزاری است برای فرموله کردن پوشش های نوین با خواص و کاربردهای ویژه. در این مقاله اصول تئوری و سازوکارهای مرتبط با پدیده جداشوندگی در اینگونه پوشش ها مرور شده است. در این راستا مواد فیلم تشکیل دهنده متشکل از مخلوط های پلیمری ناسازگار با قابلیت تولید پوشش هایی با ساختار ترکیبی پلیمر/پلیمر که در برخی از حوزه های کاربردی عملکردی برجسته دارند، با جزئیات بیشتری توضیح داده شده اند. تئوری و مفهوم خود جداشوندگی را می توان در انواع پوشش های حلال پایه، آب پایه و پودری بکار برد. این نوع پوشش به فرمولاسیونی ویژه و همچنین شرایطی خاص در دو مرحله اعمال و تشکیل فیلم نیاز دارد. فیلم های با ساختارهای نایکنواخت در مقیاس میکرو و ناهمگون از لحاظ لایه ای (نهایتا در دو لایه) را می توان با اعمال یک ترکیب پوششی تک لایه به دست آورد، به گونه ای که پوشش حاصل از خواصی ویژه ای از قبیل خواص مکانیکی، حفاظتی و غیره در عمق و ویژگی های خاص در سطح مانند مقاومت در برابر خراش، مقاومت در برابر خش و استحکام چسبندگی برخوردار باشد.