نشریه مطالعات در دنیای رنگ
سال سوم شماره 1 (پیاپی 8، بهار 1392)

کیفیت ظاهری خودرو اولین عاملی است که هر خریدار به هنگام خرید خودرو بدان توجه می نماید. از این رو، امروزه صاحبان تمامی صنایع خودروسازی بزرگ جهان به اهمیت فراوان کنترل جلوه ظاهری محصولات تولیدی خود واقف بوده و نیز بر این باورند که آنچه قابل اندازه گیری نیست، قابل کنترل نیز نمی باشد. بر این اساس، شرکت های خودروسازی همواره به دنبال روش ها و دستگاه هایی هستند که به کمک آن ها قادر باشند کلیه ویژگی های ظاهری روکش های سطح خودرویی را با دقت و صحت بالایی اندازه گیری نمایند. در این مقاله تلاش گردیده که مرور جامعی بر روش ها و کارآمدترین دستگاه های مورد استفاده به منظور اندازه گیری ویژگی های ظاهری روکش های سطح خودرویی صورت پذیرد.

در این بررسی کلیات فناوری سلول های خورشیدی حساس شده به مواد رنگزا، شامل ساختار کلی و مشخصات اجزای مختلف آن ها و نتایج کارهای تحقیقاتی انجام شده اخیر در مورد جایگزینی حلال های مورد استفاده در این سامانه ها با مایعات یونی ارائه شده است. علاوه بر این انواع مختلف مایعات یونی، مزایای آنها نسبت به حلال های مرسوم در این سامانه ها و چالش های استفاده از آنها و همچنین روش های بهینه سازی کارآیی مایعات یونی در سلول های خورشیدی حساس شده به مواد رنگزا نیز مورد بحث قرار گرفته اند.

رزین های فنولیک جزء قدیمی ترین رزین های گرماسخت هستند که علی رغم گذشت بیش از یک صد سال از عمر آن ها هم اکنون نیز کاربردهای شایان توجهی در ساخت چسب ها، پوشش ها، عایق های صنعتی، صفحات مدارهای چاپی، سپرهای حرارتی و کامپوزیت های پیشرفته دارد. ویژگی بارز این رزین ها، مقاومت حرارتی بالا همراه با قیمت پایین آن می باشد. رزین های فنولیک از واکنش فنول یا مشتقات آن با آلدهیدها در حضور کاتالیزور تهیه می شوند و بسته به نسبت مولی فنول به فرمالدهید و اسیدی یا بازی بودن کاتالیزور، رزین حاصل می تواند از نوع رزول یا نووالاک باشد. رزین های رزول از نظر ذاتی گرماسخت و در اثر اعمال حرارت شبکه ای و پخت می شوند اما رزین های نووالاک به تنهایی گرمانرم و با افزودن عامل پخت و اعمال حرارت شبکه ای می شوند. رزین های فنولیک یکی از رزین هایی است که به تنهایی خصوصیات فیزیکی و مکانیکی مطلوبی ندارند و برای اینکه بتوان از آن ها در کاربردهای مهندسی استفاده کرد باید ساختار آن را اصلاح نمود. متداول ترین روش های اصلاح ساختاری رزین های فنولیک استفاده از عامل پخت و مواد پرکننده می باشد. استحکام کششی و خمشی رزین تقویت نشده پایین می باشد، همچنین بالا بودن ضریب انبساط حرارتی آن سبب می شود در دماهای بالا رزین دچار جمع شدگی شود که استفاده از روش های فوق تا حد مطلوبی این معضل را برطرف می سازد. در این مقاله سعی شده است که روش های اصلاح خواص رزین های فنولیک شامل کاتالیزور، عامل پخت و اثر پرکننده تا حد امکان بررسی و تحلیل شود.

رنگدانه های زیرکنی در صنعت سرامیک دارای قدمت زیادی نبوده ولی به خاطر مزیت هایی که دارند استفاده از آن ها روند رو به رشدی را طی کرده است. این رنگدانه ها برای رنگی کردن سطوح سرامیکی مانند کاشی و بدنه های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند. برای سنتز رنگدانه های زیرکنی، از روش های مختلفی استفاده شده که در حالت کلی می توان این روش ها را به روش های مرسوم و غیر مرسوم تقسیم بندی نمود. تولید صنعتی آن ها به روش مرسوم بوده ولی به دلیل واکنش پذیری پایین و هزینه تولید بالا، تمایل برای صنعتی کردن روش های دیگر مانند روش استفاده از محصول میانی و روش های شیمی تر افزایش یافته است. در روش محصول میانی از ماسه زیرکنی ارزان قیمت به جای زیرکنیا استفاده می شود و با استفاده از روش های شیمی تر امکان سنتز، در دماهای پایین تر به دلیل همگن بودن مواد اولیه و کنترل ویژگی های نهایی رنگدانه امکان پذیر می باشد. در این مقاله به بررسی چگونگی سنتز رنگدانه های زیرکنی با روش های مرسوم، استفاده از محصول میانی و سل- ژل پرداخته می شود.

ترکیبات سیلیکون در سال های اخیر به علت داشتن پایه معدنی و خواص ویژه نسبت به سایر مواد شیمیایی، رشد چشمگیری یافته اند. کاربرد وسیع مواد سیلیکونی در زمینه های پلیمری، الکترونیک، پزشکی، نظامی و علوم زیست محیطی، توجه مراکز علمی و پژوهشی و دنیای فناوری را به خود جلب کرده است. به دلیل خواص ویژه سیلیکون ها، این مواد کاربردهای متنوعی در صنایع رنگ و رزین پیدا نموده اند. پلیمرهای سیلیکونی با استخلاف های آلی دارای ویژگی های ممتازی از جمله پایداری حرارتی- جوی- شیمیایی، وابستگی کم خواص به دما، عایق الکتریکی، فعالیت سطح قابل توجه و آب گریزی عالی، تراوایی مناسب نسبت به گازها و زیست سازگاری نسبت به سایر پلیمرها و مواد مورد مصرف دارند. از کاربردهای سیلیکون ها می تواند به رزین های پوششی، پوشش های رها ساز جرم، پوشش های ابرآب گریز، لاستیک های تزریقی، خمیرها و درزگیرها الاستومری، فوم های سیلیکونی، سیالات ناقل حرارت، سیالات رها ساز قالب، روان کننده ها و روغن های با کارآیی دمایی بالا، مواد آرایشی و بهداشتی، نانوذرات سیلیسیی، سطح فعال ها و مواد تکمیل کننده محصولات نساجی اشاره کرد. هدف از نگارش این مقاله، معرفی و آشنایی با روش های تهیه مواد اولیه و محصولات متنوع سیلیکونی و جنبه های کاربردی آنها است.

با توجه به محدودیت های سختگیرانه و رو به افزایشی که برای ترکیبات آلی از جمله رنگزاها در پساب های صنعتی وضع شده است ضروری است که قبل از تخلیه، حذف شود. همچنین بسیاری از این رنگزاها در اثر واکنش های گوناگون مواد جانبی سمی و سرطان زا تولید می کنند که برای موجودات زنده آبزی زیان بار است. روش های مختلفی برای تصفیه پساب ها وجود دارد. به دلیل تغییر زیاد ترکیب پساب نساجی بیشتر روش های مرسوم کافی نیستند. به علاوه هزینه تصفیه پساب نیز در سال های اخیر در حال افزایش است. بنابراین جستجوی روش های مناسب تر و موثرتر الزامی است. فناوری جذب سطحی به عنوان یکی از فناوری های موثر و کارا، کاربردهای وسیعی در تصفیه آب و پساب دارد و اساس این مقاله مروری را تشکیل می دهد. از دلایل این امر می توان به قیمت اولیه، انعطاف پذیری و راحتی طراحی، سادگی عملکرد و عدم حساسیت به آلاینده های سمی اشاره کرد. علاوه بر این جذب سبب تشکیل مواد مضر نیز نمی گردد.