فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام
پیاپی 19 (زمستان 1392)
- بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1392/12/18
- تعداد عناوین: 10
-
-
صفحه 7
-
صفحه 9سخن از دوران جاهلیت عرب، همواره نگرش ها و برداشت ها گوناگونی را به خود دیده است. چنان که برخی آن را دورانی سیاه و تاریک و شماری عصری نیمه متمدنانه می دانند. در این میان واکاوی بازارهای عربی، نوعی تایید بر جنبه دوم اند. بازتاب این اندیشه را به ویژه در پیشاهنگ این سخن می توان جست که داد و ستد گسترده در فراخنای شبه جزیره، تضمینی بر درستی آن است. آنچه قابل درنگ است این که بازارهای آن دوره به راستی، نمایی از فعالیت یک جامعه دور از بدویتاند. در این میان رسول الله نیز به خوبی این جایگاه را دریافته و بخشی از پایه تمدن اسلامی را چه در حوزه اقتصاد و چه در ساحت اخلاق در این مکان جستجو می نمود. این پژوهش بر آن است تا ضمن شناسایی بازارهای عربی عصر رسول الله ، انعکاس آن را در فرهنگ اسلامی و نیز چگونگی نگاه دو بعدی اسلام به بازار را بر اساس نظریه، هژمونی بازار و بر اساس روش تحلیلی مورد واکاوی و پژوهش قرار دهد.
کلیدواژگان: نظریه هژمونی بازارهای عربی، تجارت جاهلی، اسلامی سازی بازار -
صفحه 49پژوهش حاضر درصدد است قرائت غزالی را با رفتار و توصیه های پیامبر اسلام در امر مشارکت اجتماعی زنان، مقایسه کند. روش پژوهش در این تحقیق، تاریخی و مقایسه ای است که نخست الگوی مشارکت اجتماعی زنان در سیره پیامبر بازشناسی شده، سپس با الگوی فکری غزالی با استناد بر احیاء علوم الدین مقایسه می گردد. مدعای پژوهش بر این مبنا است که تعالیم احیاء علوم الدین، در حوزه مربوط به مشارکت اجتماعی زنان، قرابت و انطباقی با سیره پیامبر ندارد. یافته های تحقیق نیز حاکی از این امر است که رویکرد غزالی درباره زنان، برخلاف نیت اصلی مولف که به قصد احیاء علوم دینی آن را نگاشته، در تضاد با رفتار و توصیه های پیامبر و تحت تاثیر تصور برساخته هراس گونه از زنان که در جامعه مردسالارانه جریان داشته، به نگارش درآمده است.
کلیدواژگان: سیره پیامبر، صحابیات، زنان، مشارکت اجتماعی، غزالی، احیاء علوم الدین -
صفحه 71همیلتون گیب (Hamilton A. R. Gibb) (1895-1971م.) از جمله محققان و اندیشمندان خاورشناسی است که در زمینه-های زبان و ادبیات عربی، تاریخ اسلام، فرهنگ و تمدن اسلام صاحب نظر بوده و به همین جهت به تحقیقات در حوزه تاریخ اسلام روی آورد و تالیفات زیادی در این زمینه از خود بر جای نهاد. نگاه همراه با گمان و تردید وی در خصوص برخی مسائل تاریخ اسلام به ویژه سیره رسول خدا (ص) که از خصوصیات عمومی شرق شناسان محسوب می شود، اگرچه چندان عجیب نمی نماید؛ اما آشنایی و زندگی در کنار مسلمانان، در فهم و درک وی از تاریخ و سیره پیامبر اسلام تاثیر زیادی گذاشته باشد.
دفاع از شخصیت معنوی و سیاسی پیامبر که از آن به «نبوغ و درایت» یاد می کند در تمام آثار گیب به نوعی پدیدار می گردد و نگاه او را تا حدودی از سایر سیره پژوهان غربی متمایز می سازد. سیره مدنی رسول خدا (ص) به جهت وجود فراز و نشیب های فراوان تاریخی، همواره مورد توجه محققان و به طور خاص خاورشناسان بوده است. این نوشتار قصد آن دارد با بررسی آثار همیلتون گیب بتواند به تبیین سیره مدنی رسول خدا (ص) از نگاه این اندیشمند غربی بپردازد.
کلیدواژگان: محمد(ص) (پیامبر اسلام)، سیره، تاریخ اسلام، شرق شناسی، همیلتون گیب -
صفحه 89تاریخ تلاش های غربیان برای شناخت اسلام و سیره پیامبر(ص) به سده نهم میلادی باز می گردد. اما پژوهش های جدی آن ها که در بستره مطالعات آکادمیک و علمی صورت گرفت، از نیمه دوم سده نوزدهم میلادی آغاز شد. از همان ابتدا دو رویکرد معارض در مقابل هم شکل گرفته و تا زمان حاضر نیز ادامه پیدا کرده است: 1. رویکرد افراطی مستشرقانی که با سردمداری لامنس و کایتانی، به کلی نافی ارزشمندی میراث تاریخی و حدیثی اسلامی در بررسی تاریخ قرآن، سیره و صدر اسلام بوده اند و2. رویکرد معتدلانه افرادی چون نولدکه و بکر که در کنار اذعان به وجود هسته حقیقی و تاریخی موجود در این روایات، هم خود را بر زدودن حواشی غیر قابل اعتنا از این منابع مصروف داشتند. این دو جریان با حضور اسلام پژوهان سرشناسی چون گلدتسیهر، شاخت و مونتگمری وات به دهه های پایانی سده بیستم رسید. در این دوره مکتب سیره پژوهی «شکاکیت افراطی» توسط آراء ونزبرو بسط یافت و در آستانه سده بیست و یک میلادی، پژوهش مشترک کرون و کوک آن را به اوج خود رساند. در سویه مقابل افرادی همچون وات، سرجنت و قسطر به دنبال شناخت سازوکاری معتدل و علمی برای تمییز هسته اصلی و تاریخی روایات سیره نبوی بودند. هریک از این پژوهشگران، تحلیل خاصی از روند تحریف، تلخیص یا تبدیل روایات سیره نبوی را مطرح کردند و ساز وکار مختص به خود را درباب تمیز مجعولات از حقایق تاریخی ارائه کردند. اگرچه دستاوردهای باستان شناسی جدید، - نظیر یافته های صحرای نگب در جنوب فلسطین- بسیاری از مدعیات شکاکان افراطی را باطل کرده، اما هم اکنون نیز مطالعات سیره پژوهی در غرب را می توان به دو گروه عمده سنت گرایان خوش بین به سیره نبوی و شکاکان قائل به عدم وجود هسته تاریخی برای روایات سیره نبوی تقسیم کرد. هدف این مقاله، علاوه بر ارائه گزارشی دقیق و جامع از روند شکل گیری و تثبیت آراء این دو مکتب پژوهشی معارض، ارائه تحلیل و داوری علمی نسبت به مواضع و روش شناسی این دو مکتب است.
کلیدواژگان: سیره نبوی، مستشرقان، سیره پژوهی در غرب، شکاکیت افراطی -
صفحه 121سخن از جانشینی رسول خدا(ص) و پرداختن به حوادث مرتبط با آن امر جدیدی نیست. در طول تاریخ، این امر همواره مسئله ای چالش بر انگیز بوده است. با توجه به اهمیت مطلب اندیشمندانی با دیدگاه های خود سعی در واکاوی آن نموده اند. اما به نظر می رسد هنوز جنبه های مختلف این قضیه به تمامی کاویده نشده است. در این جستار برآنیم با بازخوانی بخشی از تاریخ صدر اسلام به ویژه جریان هایی که در اواخر عمر پیامبر(ص) در پی دست یازیدن به قدرت بودند، چگونگی مواجهه رسول الله (ص) با این جریان ها را برسی نماییم. در راه رسیدن به این مقصود از استقراء اقدامات پیامبر(ص) و تحلیل داده های تاریخی سود خواهیم جست. امید است در پرتو بررسی و تحلیل فعالیت های پیامبر(ص) در مسئله جانشینی ایشان، توجه پیامبر(ص) به موانع فراروی جانشینی علی(ع) و مدیریت حضرتش در این امر به تصویر کشیده شود.
کلیدواژگان: پیامبر(ص)، علی(ع)، جانشینی پیامبر (ص)، قریش، قبیله، مدیریت چالش جانشینی -
صفحه 151این پژوهش به بررسی چگونگی گزارش طبرسی به عنوان یک سیره نویس شیعه از غزوه خیبر از طریق نقد تاریخی گزارش وی در تطبیق با دیگر منابع سنی و شیعی پرداخته است. برای این بررسی، اجزای گزارش طبرسی با دیگر منابع سنی و شیعی تطبیق شده و با استفاده از این روش، ضمن مشخص کردن منابع طبرسی و نقاط قوت و ضعف گزارش وی، تاثیرات تفاوت نگاه سیره نویسان شیعی و سنی و یا تفاوت منابع آنان برنحوه نقل وقایع این غزوه نشان داده شده است. برآمد این بررسی نشان می دهد که هرچند طبرسی مانند دیگر سیره نویسان شیعی به ناچار در تدوین کتاب خود از منابع اهل تسنن بسیار بهره برده، اما نگاه او به سیره نبوی و غزوات پیامبر (ص) شیعی است چنان که می توان گزارش وی از غزوه خیبر را تحلیل شیعی گزارش منابع اهل تسنن دانست؛ به این شکل که اولا با دید انتقادی از منابع اهل تسنن استفاده کرده و مطالب خود را از بین نوشته های مختلف آنان گزینش کرده و ثانیا عصاره آثار و متون شیعی پیش از خود را در متن آورده است.
کلیدواژگان: سیره نبوی، سیره نویسی، غزوه خیبر، امین الاسلام طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی -
صفحه 171مطالعات اسلامی به عنوان یکی از حوزه های مهم شرق شناسی از دیر باز مورد توجه مستشرقان بوده است. ولتر به عنوان یکی از این مستشرقان در سده هجدهم میلادی (1694- 1778) به شرح و بسط آراء و افکار خود درباره اسلام به ویژه حضرت محمد(ص) پرداخت. او در آغاز یعنی در مرحله نخست، نگاهی بسیار منتقدانه نسبت به اسلام و حضرت محمد(ص) داشته است. تا جائی که پیامبر را مردی جاعل، دروغگو و فریب کار معرفی کرده است. مرحله دوم که در اواسط زندگی فرهنگی و علمی او است، به موضعی معتدل تر نسبت به اسلام و حضرت محمد(ص) رسیده است. در این مرحله پیامبر را مردی سیاستمدار معرفی کرده است و در نهایت در اواخر عمر به مدح و ستایش حضرت محمد(ص) پرداخته است. و حضرت را پدید آورنده بزرگ ترین انقلاب روی زمین، و دین اسلام را بزرگ ترین دین معرفی کرده است. در این مقاله برآنیم تا براساس روش توصیفی-تحلیلی به شرح افکار ولتر درباره پیامبر، چگونگی متحول شدن او و علل آن بپردازیم. و در همین جهت در صدد پاسخ به پرسش های زیر باشیم.
1. علل نگاه نقادانه ولتر به شخصیت حضرت محمد(ص) چیست؟
2. ولتر در چه مواردی نسبت به حضرت محمد(ص) انتقاد داشته است؟
3. علل تغییر دیدگاه ولتر نسبت به حضرت محمد(ص) چه بوده است؟
4. آیا بین نگاه مثبت ولتر در نیمه دوم عمرش نسبت به حضرت محمد(ص) و نگاه نقادانه او نسبت به مسیحیت، ارتباطی وجود دارد؟
کلیدواژگان: مستشرقان، ولتر، اسلام، حضرت محمد(ص) -
صفحه 189سیره نویسی به وسیله اهل حدیث و با اصول خاص مکتب مدینه جهت به کارگیری سنت پیامبر(ص) به عنوان اسوه مسلمانان، شکل گرفت. در این مقاله ضمن اشاره به علل منع نگارش حدیث پس از رحلت پیامبر(ص)، چگونگی آغاز سیره نویسی و شرح مختصری از پیشتازان این عرصه در مکتب مدینه با تقسیم بندی جدید، به روش توصیفی- تحلیلی ارائه شده است.
کلیدواژگان: سیره نویسی، سیره نویسان، مکتب مدینه -
شیعه پیشگام در سیره نگاری / جایگاه جابربن عبدالله انصاری در سیره نگاریصفحه 205دانش سیره نگاری به دلیل آن که برای مسلمانان اهمیت بسیاری یافت، توجه همه گروه ها و شخصیت ها را به خود جلب کرد. در این میان، صحابه رسول خدا(ص) که خود حاضر و ناظر در حوادث دوران رسالت بودند نخستین گروه و مرجعی بودند که به عنوان منبع و ماخذ دریافت آگاهی های مربوط به این دوره، مورد توجه قرار گرفتند. اما بدیهی بود که همه آنان در یک رتبه نبودند و برخی از آنان در این زمینه برتری داشتند. با این حال مسائل سیاسی، اجتماعی و فکری جامعه مسلمانان نیز در امر انتقال این آگاهی ها به نسل بعدی موثر افتاد و موضوع اخبار دوران رسالت را با پیچیدگی ها مواجه کرد. در این میان، شخصیت جابر بن عبدالله انصاری از چهره های مشهور صحابه، در این عرصه اهمیت بسیار دارد. هم به لحاظ صحابی بودن و هم حضور فعال در حوادث دوران رسالت و هم دانش وسیع او در عرصه حدیث، فقه، تفسیر و سیرهنبوی و مهم تر توجه خاص اهل بیت(ع) به وی، به دلیل آن که او توفیق درک محضر پنج امام را یافت. همه این ها و عواملی دیگر سبب شده تا جابر در عرصه های مختلف از جمله دانش نبوی از جایگاه ممتازی برخوردار شود و علاوه بر صحابه، بر بسیاری از تابعین نیز تقدم یابد. این مقاله برآن است تا جایگاه او را در دانش سیره نبوی تبیین نماید و به این نتیجه برسد که جابر به عنوان صحابی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) نخستین سیره نگار بوده است.
کلیدواژگان: جابر بن عبدالله انصاری، سیره نبوی، سیره نویسان، صحابه، تابعین، عایشه، عروه بن زبیر
-
Page 9There exist abundant disputes on the attitudes and perceptions of the people of the Jāhiliya; as far as some know it as a dark and dim period while others consider it as a semi-civilized one. In between the analysis of Arabs’ markets have a confirmation on the second aspect. In particular, reflection of this belief can be traced in the widespread trade in the Arabian Peninsula, which guarantees its accuracy. What is worth considering is that the market of those times truly reflecting the activity of a community which is far from Primitivism. Since the Prophet had also understood the situation well, inquired part of the foundations of Islamic civilization whether in the realm of economy or morality in that community. This article aims in addition to identifying the Arabs’ markets of the Prophet’s time;to investigate its reflection on the Islamic culture and also two-dimensional Islamic view based on the theory of the market hegemony which is based on an analytical method.Keywords: Hegemony theory, Arab market, trade in Jāhiliya era, Islamization of the Bazaar
-
Page 49This research seeks to build a compararative study between Sirā of Muhammad and Ghazāli’s masterpiece Ihyā Olūm al-Din in respect of their attitude towards Female social involvement. This research claims that notions and views of Ghazāli in the framework of women neither conform nor even come close to the conducts and traditions of the prophet Muhammad. The findings of this research reveal that despite his intentions on revival of Islamic religious knowledge, perceptions of Ghazāli about women in his book are indeed divergent from the Sira and have been stated under predominantly negative images of women in the patriotic society.Keywords: Sira, Sahāba, women's social participation, Ghazāli, Ihyā Olūm al Din
-
Page 71As a well-known orientalist, Arab linguist and historian, Hamilton A. R. Gibb (1895-1971) wrote numerous books on Islamic history. Although, as an orientalist, his doubtful questishing of Islamic history and Sira are not particular to him, his thoughts under went a massive positive change about Islam and Muhammad. Gibb’s admiration of the Prophet as a spiritual and political personality, and praise for his “Talent and intelligence” in all of his works, makes him different from other orientalists. Because of many vicissitudes in the life of the Prophet, the second part of his life in Medina attracts more attention between western scholars. This study will try to survey Gibb’s point of view about Sira of the Prophet in Medina.Keywords: Muhammad, Sira, Orientalism, Hamilton A. R. Gibb
-
Page 89Back to 9th century, western efforts on knowing Islam and the Sīra of Prophet have been started. But, actual researches on this context occurred in the last half of 19th century. As a diversion which appeared since the very beginning, two approaches represented. (1) Extremist view based on ignoring historical value of Haḍīth in search of history of the Qūran, Sīra and the early period of Islamic history, which was led by Lammens and Caetani. (2) Moderate view of Nöldke and Becker which were dedicated on purifying the “historical Kernel” of Hadīth. With efforts of well known scholars such as Goldziher, Schacht and Montgomery Watt, those vis-à-vis approaches came to the 21th century. In that time, extreme skepticism emerge by Wansbrough and is widespread on basis of Crone and Cook’s works. On the other side, scholars like Watt, Serjeant and Kister devote their efforts on inventing some new methods in search for the “historical kernel” of Haḍīth and Sīra. Although archeological findings of Negev desert disprove many skeptical views about reliability of Haḍīth, there is still an overt dissension between ‘Sanguine’ or traditionalist and ‘Revisionist’ or sceptics. Thus, this study focuses on presenting an accurate story of formation and conformation of those two different approaches and also analyzes their methods and positions about authenticity and reliability of Haḍīth in Sīra studies.Keywords: Sīra, western scholars, Sīra studies in the west, Scepticism
-
Page 121Succession crisis of Muhammad has been a long debated issue during centuries. We will try through revising this very controversial part of Islamic history, to analyse tendencies of those adversary trends which led to such a huge crisis after Muhammad’s death. To achieve this, we will set up an inquiry into the prophet's actions and analyze the historical data. Thus, the prophet's notice of obstacles in the way of Ali's succession and his management will be clarified.Keywords: Muhammad, Ali, Succession, Quraysh, Crisis management, Succession crisis
-
Page 151As a Shi’ite historian and compiler of Sirā, Amin al-Islām al-Tabrisī made a specific report on the Khyber war. In this study a source-critical analyzsis of his report and a comparison with other shi’ite-Sunni sourcesis undertaken. Through this method The strength and flaws of the report by considering his sources. The outcome of this report indicates that whilst using Sunni sources loy Tabrisī was inevitable, his portrait of those narratives show shi’ite attitudes. As a shi’ite definition of Sunni sources, Khyber’s report loy Tabrisī is a model for critical use of Sunni narratives to extract their shi’ite Kernel.Keywords: Sirā Khyber's War, Amin al Islām Tabrisi, Al, Alām al wūra bi Ilām al Hūda
-
Page 171François-Marie Arouet (Voltaire) (1694-1778) as a most controversial orientalist in 18th century, expressed challenging views about Islam and Life of Prophet (Sira) which have undergone a gradual evolution. Initially, in the first phase he has a highly critical view on Islam and Muhammad such that he has addressed him as a liar and deceitful man. In the second phase which synchronizes with the middle of his cultural and scientific life he adopted a moderate stance on Islam and Muhammad. In this phase he has introduced the prophet as a politician and finally late in life, he has praised and worshipped the prophet and has referred to him as creator of the biggest revolution and religion and mentions Islam as the greatest religion. Thus, this paper aims to illustrate the thinking of Voltaire about Muhammad, the way he was transformed and its causes and this study also seeks to answer the following questions: 1. What is the reason of Voltaire’s critical attitude towards Muhammad? 2. In which issues he criticizes Muhammad? 3. What factors are involved in transforming Voltaire’s outlook on Muhammad? 4. Is there any relationship between his positive view on Muhammad in the second half of his life and his critical attitude towards Christianity?Keywords: Orientalists, Voltaire, Islam, Mohammad
-
Page 189Sira studies are undertaken by traditionists and Hadith transmitters of Medina in order to estallish the prophet s rule as a paradigm of Muslims. This article points to the reasons of forbidding the writing of the traditions after the departure of Prophet(p.b.u.h) and also looks brie fly in to the worksst pioneers starting biographical studies and laconic explanation of masters in this matter in the medina school with new division in a descriptive –analytical way.Keywords: Biography studies, Biographers of Prophet, Medina school
-
Page 205Companions of Prophet (Sahāba) as the closest persons to him were used as the most frequent references in compiling Sirā. So, political and social ups and downs of early Islamic period had a great effect on the transmission of Sirā narratives. Djābir b. Abd Allah Ansāri, as a close companion to the prophet and five Imāms, is an important character in Medinia society and as a great scholar in hadīth and fīqh, played a prominent role in compiling Sirā. This research analyzes his role as the first Sirā compiler in Islamic history.Keywords: Djābir b. Abd al Allah Ansāri, Sirā Companions of Prophet (Sahāba), Aisha, Urwa b. Zubayr
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.