فهرست مطالب

علوم و فنون دریایی - سال دوازدهم شماره 1 (بهار 1392)

مجله علوم و فنون دریایی
سال دوازدهم شماره 1 (بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/03/28
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عیسی سلگی، عباس اسماعیلی ساری، سیدمحمود قاسمپوری صفحه 3
    در این تحقیق برای بررسی وضعیت آلودگی جیوه در دریای خزر و رودخانه های حوضه جنوبی آن به ترتیب از موی فک دریای خزر (Phoca caspica) و شنگ رودخانه ای (Lutra lutra) بعنوان دو گونه دریایی و رودخانه ای برای پایش آلودگی جیوه استفاده شد. بدین منظور نمونه های مو از موزه های تاریخ طبیعی استان های شمالی از تیرماه تا بهمن ماه 86 جمع آوری شدند. مقادیر جیوه با استفاده از دستگاه (USA) LECO AMA 254 Advanced Mercury Analyzer بر طبق استاندارد ASTM شماره D-6722 اندازه گیری شد. میانگین غلظت جیوه برای کل نمونه ها (فک و شنگ) 6/38/7 میکروگرم بر گرم بود. مقادیر غلظت جیوه در موی فک خزر در دامنه 23/1 تا 42/27 میکروگرم بر گرم و در موی شنگ در رودخانه های حوضه جنوبی خزر در دامنه 88/0 تا 38/12 میکروگرم بر گرم قرار داشت. اختلاف معنی داری بین دو گونه از نظر متوسط غلظت جیوه در سطح 95% دیده نشد. همچنین تحلیل رگرسیون برای شنگ رودخانه ای افزایش معنی دار غلظت جیوه از سال 85-65 را نشان داد. با وجود مشاهده روند مشابه در تجمع آلودگی در سال های اخیر، برای اثبات این قضیه در فک خزری نیاز به داده های آماری بیشتری است. با توجه به داده های این تحقیق در فک و شنگ بعنوان پستانداران سطوح بالای زنجیره غذایی که گونه هایی ماهیخوار هستند به نظر می رسد ساکنان استان های ساحلی ایران که از سرانه بالای مصرف ماهی برخوردارند در معرض خطر این آلودگی قرار دارند.
    کلیدواژگان: دریای خزر، رودخانه های حوضه جنوبی خزر، آلودگی جیوه، مو، فک دریای خزر، شنگ رودخانه ای
  • مهرنوش نوروزی، علی ناظمی، فاطمه دانشور*، محمد هادی سمیعی صفحه 11
    ماهی کیلکای معمولی، Clupeonella cultriventris یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است که ساختار ژنتیک جمعیت آن در دریای خزر در آبهای مازندران با استفاده از ریزماهواره ها مورد بررسی قرارگرفته است. در کل 60 نمونه ماهی بالغ کیلکای معمولی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 8 جفت پرایمر ریزماهواره طراحی شده برای ماهی شاد آمریکایی و ماهی هرینگ اقیانوس آرام، بر روی DNA ژنومی ماهی کیلکای معمولی استفاده گردید. پنج جفت از پرایمرها چند شکل (پلی مورف) نشان دادند و از آنها برای تعیین تمایز ژنتیکی ماهیان بالغ کیلکای معمولی استفاده شد. میانگین اللی آنها در لوکوس ها 7/11 (دامنه Na، 6 تا 17 الل در جایگاه ها) بود. هر دو فصل نمونه برداری اللهای اختصاصی در تمامی لوکوس ها نشان دادند. میانگین هتروزایگوسیتی قابل انتظار و هتروزایگوسیتی مشاهده شده به ترتیب 866/0 و 543/0 محاسبه شد. در بررسی تعادل هاردی واینبرگ (H-W) بیشتر لوکوس ها خارج از تعادل هاردی-وینبرگ بودند (01/0> P). بر اساس تست AMOVA میزان FST بین دو فصل معنی دار بود (01/0≤ P). این بررسی، وجود جمعیتهای متمایز ژنتیکی ماهی کیلکای معمولی در جنوب مرکزی دریای خزر (استان مازندران) در فصل های مختلف را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: ماهی کیلکای معمولی، ژنتیک جمعیت، دریای خزر، ریزماهواره، Clupeonella cultriventris
  • امیر جافریان، حسین ذوالقرنین، مهدی محمدی، محمدعلی سالاری علی آبادی، سیدجواد حسینی صفحه 29
    راشگوی معمولی در آبهای ساحلی کم عمق با بستر شنی یا گلی زندگی می کند. از این خانواده 7 جنس و 35 گونه در آبهای گرم شناسایی شده است. از نظر اقتصادی جز ماهیان ممتاز خلیج فارس محسوب می شوند. نمونه برداری در این تحقیق با استفاده از قایق های صیادی مجهز به تورگوشگیر و بعضا قلاب در حوزه خلیج فارس انجام شد. تعداد شش جایگاه آلل استفاده شد. بیشترین تعداد آ- دشکلی(راوانی 0.شد.ول لل مشاهده شده در جایگاه Eletet2 و مربوط به نمونه های استان بوشهر (5 آلل) و کمترین مقدار آن در جایگاه Eletet16.0 و مربوط به نمونه های استان خوزستان می باشد (1 آلل). کمترین دامنه Ho در جایگاه Eletet16.0 درنمونه های جمع آوری شده از استان خوزستان و بیشترین مقدار در جایگاه Eletet16.0 مربوط به استان بوشهر می باشد. بیشترین مقدار شاخص شانون در جایگاه Eletet2 در استان بوشهر) 494/1 (و کمترین مقدار آن جایگاهEletet17 در استان خوزستان(637/0) می باشد. بر اساس تست AMOVA درسطح احتمال 01/0 اختلاف بین نمونه های هرمنطقه (05/0 P≤و 76%)، اختلاف بین گروه ها(نواحی) (05/0 P≤و 0%)، اختلاف بین مناطق(05/0 P≤و 24%) محاسبه شد. شباهت ژنتیکی بر اساس معیارNei،(1972) میان نمونه های استان خوزستان و بوشهر(486/0) و فاصله ژنتیکی میان نمونه های استان خوزستان و بوشهر(615/0)وجود دارد.
    در مطالعه حاضر بیشترین مقدار هتروزایگوسیتی مورد در جایگاه Eletet2 در نمونه های استان بوشهر می باشد. بیشترین مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده(Ho)، 923/0 مربوط به جایگاه Eletet16.0 و نمونه های استان بوشهر می باشد. در این بررسی مقدار هتروزایگوسیتی مشاهده شده از مقدار هتروزایگوستی مورد انتظار بیشتر می باشد که بیانگر تغییرپذیری ژنتیکی در این ماهی بعلت مهاجرت ها نزدیک و دور و دسترسی به آبهای آزاد(جریان ژنی بالا) می باشد. نتایج حاکی از آن است که احتمالا یک جمعیت ماهی راشگوی معمولی در مناطق نمونه بردای وجود دارد و لازم است نگاه شیلات در مدیریت این گونه، یکسان باشد.
    کلیدواژگان: ماهی راشگوی معمولی، Eleutheronema tetradactylum، خلیج فارس، ریزماهواره
  • مریم معزی، محمد اسدی، میر مسعود سجادی، ساجده مزارعی، ایمان سوری نژاد، هادی دهقانی صفحه 38
    این تحقیق به منظور بررسی تاثیر بتائین بر شاخص های رشد، درصد بقا، مقاومت در برابر تنشهای محیطی شوری (45 و 10 قسمت در هزار)، دما (42 درجه سانتی گراد)، فرمالین (150 قسمت در میلیون) و ترکیب شیمیایی بدن لاروهای میگوی سفید هندی (Fenneropenaeus indicus) انجام شد. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تیمار غذایی با 3 تکرار در 12 مخزن 18 لیتری انجام گرفت. تیمارهای غذایی عبارت بودند از ناپلیوس تازه آرتمیا و غذای خشک (تیمار شاهد)، ناپلیوس آرتمیای غنی شده با بتائین و غذای خشک (تیمار1)، ناپلیوس تازه آرتمیا و غذای خشک حاوی بتائین (به مقدار 8/0درصد جیره) (تیمار2) و ناپلی آرتمیای غنی شده با بتائین و غذای خشک حاوی بتائین (به مقدار 8/0درصد جیره) (تیمار 3). میگوها 6 بار در روز، هر 4 ساعت یکبار تغذیه می شدند. نتایج نشان داد که در تیمارهای حاوی بتائین (تیمارهای 1، 2 و 3) رشد و درصد بقای لاروها بطور معنی داری نسبت به تیمار شاهد بیشتر بود (05/0> p). در آزمایش های مقاومت به شرایط محیطی نیز تیمارهای حاوی بتائین درصد بقای بالاتری نسبت به تیمار شاهد داشتند (05/0> p). تجزیه لاشه بدن میگوها اختلاف معنی داری را از نظر میزان پروتئین، چربی و خاکستر بین تیمارهای مختلف نشان نداد (05/0
    کلیدواژگان: بتائین، غنی سازی آرتمیا، رشد و بازماندگی، میگوی سفید هندی
  • روح الله زارع، سید محمد باقر نبوی، مهدیه افتخار واقفی صفحه 49
    انتخاب محل لانه سازی در خزندگان مرحله مهمی از چرخه زندگی آنها محسوب می شود زیرا فاکتورهای محیطی بر میزان ماندگاری تخمها و نوزادان، کیفیت انکوباسیون و نسبت جنسی نوزادان تاثیر می گذارند. برای ارزیابی نقش عوامل موثر در انتخاب محل لانه سازی در لاک پشت های منقار عقابی(Eretmochelys Imbricata)، دما، رطوبت، شیب ساحل، دانه بندی ذرات ماسه و میزان پوشش گیاهی مربوط به 35 لانه در جزیره شیدور (استان هرمزگان) بررسی شدند. نتایج حاکی از آن بود که لاک پشت های منقار عقابی ترجیح می دهند لانه های خود را در نزدیکی و یا در میان پوشش های گیاهی حفرکنند. در این جزیره عمده لانه ها در ساحل شمالی بودند که ارتفاع آن نسبت به خط جزر و مدی بیشتر از سایر نقاط بوده و همچنین منطقه ای به دور از عمل شدید امواج و وزش باد می باشد. میزان موفقیت لانه سازی و میزان موفقیت تفریخ رابطه ای معنی دار را با ارتفاع لانه نسبت به سطح آب دریا نشان دادند. از میان فاکتورهای بررسی شده مشخص گردید که شیب ساحل بیشترین تاثیر را در انتخاب محل مناسب لانه سازی داشته زیرا ارتباطی مستقیم با ارتفاع محل لانه از سطح آب دریا دارد و لانه های موجود در ارتفاع مناسب، دارای میزان موفقیت تولید مثلی بالاتری خواهند بودند.
    کلیدواژگان: لانه سازی، جزیره شیدور، لاک پشت منقار عقابی، موفقیت تفریخ
  • مهرناز شیرمحمدی، بابک دوست شناس، سیمین دهقان مدیسه، احمد سواری، نسرین سخایی صفحه 59
    این مطالعه به منظور بررسی تغییرات پراکنش و تنوع پرتاران در منطقه صیادی بحرکان(خلیج فارس)، بر اثر ترال می باشد. نمونه برداری در سه مدت زمانی به صورت قبل از ترال (25 اردیبهشت) و دو هفته(14 شهریور) و سه ماه (23 آبان) بعد از ترال در سال 1389 در سواحل بحرکان انجام شد. به این منظور 18 ایستگاه در دو محدوده عمق 6 و 10 متر تعیین شد. در هر دو عمق دو هفته بعد از ترال میزان فراوانی پرتاران کاهش معنی داری یافته است(P<0.05) در حالی که در عمق 6 متر بین فراوانی پرتاران در سه ماه و دو هفته بعد از ترال اختلاف معنی داری مشاهده نشده است(P>0.05) و تنها در عمق 10 متری بعد از سه ماه در مقایسه با دو هفته بعد از ترال در فراوانی پرتاران افزایش معنی داری مشاهده شد(P<0.05). تغییرات زی توده پرتاران مشابه با تغییرات فراوانی می باشد. بعد از ترال موجودات با اندازه کوچک غالب شدند. دو هفته بعد از ترال در هر دو عمق فراوانی گونه Cossura longocirrata زیاد و گونه غالب را تشکیل می دهد. در هر دو عمق شاخص غنا مارگالف و تنوع شانون روندی رو به کاهش و غالبیت سیمپسون روندی رو به افزایش را نشان می دهد. همچنین شاخص تراز زیستی پیلو دو هفته بعد از ترال افزایش یافته است درحالی که سه ماه بعد نسبت به دو هفته بعد از ترال کاهش یافته است. بیشترین اثرات ترال بر روی عمق 6 متر بوده است.
  • محمدحسین خانجانی، امیدوار فرهادیان*، یزدان کیوانی، عیسی ابراهیمی صفحه 67
    دما، کمیت و کیفیت جیره غذایی و فتوپریود از جمله فاکتورهای هستند که بر روی تولید، رشد، خصوصیات مرفومتریک کلادوسر تاثیر می گذارند. تاثیر دما و فتوپریود بر روی تولید، خصوصیات مورفومتریک و مراحل زندگی کلادوسر Ceriodaphnia quadrangula با کشت بر روی جلبک Scenedesmus quadricauda دربشرهای 250 میلی لیتری(150 میلی لیتر حاوی آب) انجام شد. تیمارهای مورد استفاده برای دمای آب (سانتی گراد) وفتوپریود(ساعات نور:تاریکی) به ترتیب 20، 25 و30 درجه سانتی گراد و 12: 12، 24: 0 و 0: 24 بود. بالاترین تراکم جمعیت (51/5 فرد در هر میلی لیتر) در روشنایی 24 ساعت کامل و دمای 25 درجه سانتی گراد، بیشترین طول بدن (731 میکرومتر)، بیشترین عرض بدن (491 میکرومتر) در 24 ساعت تاریکی کامل و دمای 20 درجه سانتی گراد بدست آمد. بطور متناظر بیشترین درصد فرد بالغ (61 درصد)، بیشترین درصد Neonate (39 درصد) و کمترین درصد فرد جوان(9 درصد) به ترتیب در 24: 0، 12: 12، 24: 0 و در دمای 20 درجه سانتی گراد بدست آمد. در مجموع این تحقیق نشان داد که رشد و تولید گونه C. quadrangula در دمای 25 درجه سانتی گراد و24 ساعت روشنایی عملکرد بهتری دارد.
    کلیدواژگان: دما، فتوپریود، خصوصیات مرفومتریک، Ceriodaphnia quadrangula
|
  • Mehrnoush Norouzi, Ali Nazemi, Fatemeh Daneshvar*, Mohammad Hadi Samiei Page 11
    Common kilka, Clupeonella cultriventris is an economic fish in Caspian sea and we investigate population genetic structure of common kilka in the South Caspian Sea costline (Mazandaran province) using microsatellite markers. Totally, 60 individuals of adult common kilka from two seasons were sampled. Eight sets of microsatellite primers were developed from American shad and Pacific herring tested on genomic DNA of common kilka. At this point only the five successfully used primer sets and were used to analyze the genetic variation in adultsof the common kilka population. Analyses revealed that average of alleles per locus was 11.7 (Na range 6 to 17 alleles per locus). Both of sampled seasons contained private alleles. Average observed and expected heterozygosity were 0.543 and 0.866 respectively. Deviations from Hardy-Weinberg equilibrium were in most cases (P<0.01). Basis on AMOVA for both FST values among pairs them indicated a significant difference between the two seasons (P≤0.01). These results support the existence of different genetic populations along the South Caspian Sea costline (Mazandaran province) in different seasons.
    Keywords: Population genetic, South Caspian Sea, Microsatellite, Clupeonella cultriventris
  • Page 29
    Fourfinger Threadfin in shallow coastal waters with sandy or muddy bottom and into the lives of the rivers. The fish in the coastal areas of tropical and subtropical areas of the environment. The family of 7 genera and 35 species have been identified in the warm waters. Persian Gulf fish are apart from the economic elite. Sampled using boats equipped with fishing hooks gill net and sometimes in the Persian Gulf was. And was amplified using the number six position. The highest number of alleles observed in the samples and place Eletet2 Bushehr (5 alleles) and the lowest in the province is the place Eletet16.0 and the samples (one allele). Ho Eletet16.0 samples collected in the range of the lowest position of the province and the province is the highest position Eletet16.0. Shannon index Eletet2 highest position in the province) 1.494 (and its lowest position in the province Eletet17 (0.637) is. AMOVA tests based on risk level 0.01 differences between samples (%76), the difference between the groups (regions) (%0), differences between regions (%24) was calculated. similar genetic criteria Nei, (1972) The province of Khuzestan and Bushehr specimens (0.486) and genetic distance between samples of Khuzestan and Bushehr (0.615) exists. In the present study, heterozygosity at the highest position in the province of Bushehr is Eletet2. The highest observed heterozygosity (Ho), 0.923 is the position Eletet16.0 and Bushehr specimens. The amount of heterozygosity observed in this study is more indicative of the amount expected heterozygosity genetic variability due to fish migration in the near and far and free access to water (high gene flow) is. The results suggest that it is probably a fish population in the areas of Fourfinger Threadfin conventional fisheries management perspective there is any, is the same.
    Keywords: Fourfinger Threadfin, Eleutheronema tetradactylum, Persian Gulf, Microsatellite
  • Page 38
    This study was conducted to investigate the effects of Artemia enriched with betaine andconcentrated diet containing betaine on growth performance, survival and resistance to salinity (10 and 45 ppt), temperature (42°C) and formalin (150 ppm) stresses and body composition in Indian white prawn (Fenneropenaeus indicus) larvae. A complete randomized design with four replicates per treatment in twelve 18-l tanks was chosen. Treatments were: Artemia nauplii and concentrated diet (control); Artemia nauplii enriched with betaine andconcentrated diet (treatment 1); Artemia nauplii andconcentrated diet containing betaine (0.8%) (treatment 2) and Artemia nauplii enriched with betaine andconcentrated diet containing betaine (0.8%) (treatment 3). The larvae were fed 6 times per day at 4-h intervals. There were significant differences in growth and survival rate between the treatments containing betaine (treatment 1, 2 and 3) and control treatment (p<0.05). Furthermore, the larvae that were fed with betaine had significantly higher survival rate in stress resistance tests (p<0.05). The proximate analysis of shrimp carcass did not show significant difference between treatments (p>0.05). The result of the present study indicated that the enrichment of Artemia nauplii with betaine and dietary supplementation of Betaine have positive effects on growth factors, survival and resistance to environmental stresses in Indian white prawn.
    Keywords: Betaine, Artemia enrichment, growth, survival, Indian white prawn
  • Rouhollah Zare, Seyyed Mohammad Bagher Nabavi, Mahdieh Eftekhar Vaghefi Page 49
    Nest site location in reptiles is an important stage of their life cycle because environmental factors influence embryo survivorship, incubation quality and sex ratio. For studying effective factors on nest site location in the hawksbill turtle, we measured temperature, moisture, beach slope, particle size of sand and vegetation related to 35 nests in Shidvar Island. In this Island, most nests were in northern beach which has a relatively steep slope. In this slope energy costs and probability of females and hatchlings predation is low. In addition hawksbills preferred to nest amongst vegetation. Of the environmental evaluated, slope appears to have the greatest influence on nest site location, because it is associated with nest elevation and hatching success is higher from nests closest to suitable elevation. It is believed that sea turtles may use multiple cues for nest site location and use a threshold that must be reached for each environmental factor before the turtle initiates nest excavation.
    Keywords: nesting, Shidvar Island, hawksbill turtle, hatching success
  • Mehrnaz Shirmohammadi*, Babak Doustshenas, Simin Dehghan Mediseh, Ahmad Savari, Nasrin Sakhaei Page 59
    The study took place to survey the changes in diversity and distribution of Polychaetes in fishing area of Bahrakan, due to the trawling. Sampling was taken before (15 May) of trawling and two weeks (5 Sep) and three months (14 Nov) after trawling in 2010, in three period in Bahrakan coast. Therefore, eighteen stations placed with the depth of 6 meters and 10 meters.The amount abundance Polychaetes had decreased significantlyin both depths two weeks after trawling (P<0.05). Also in 6m depth, no significant difference was observed between abundance Polychaetes in two weeks and three months after the trawling (p>0.05). Only in 10m depth, abundance Polychaetes after three months comparing to two weeks after trawling had increased significantly (p<0.05). Changing biomass Polychaetes was similar to Changing abundance. After the trawling, small size individuals became dominant.Abundance Species ofCossura longicirrattahad increased in both depths in two weeks after the trawling. Also in both depths, Shannon Diversity and Margalef Species Richness indices showedprocess decreasing and Simpson dominant Index showedprocess increasing. In both depths, Pielou Evenness Index two after trawling had increased. While, after three months comparing to two weeks after trawling had decreased and most effects of trawling were on 6m depth.
    Keywords: Polychaetes, Macrobenthos, Biodiversity, Impact Trawling, Persian Gulf
  • Mohammad Hossein Khanjani, Omidvar Farhadian*, Yazdan Keivany, Eisa Ebrahimi Page 67
    The most important factors controlling cladocerans production, growth, and morphometric characters are temperature, food quantity and quality and photoperiod. Effects of temperature and photoperiod on production, and morphometric characters of cladoceran, Ceriodaphnia quadrangular, were examined by culturing on green algae Scenedesmus quadricauda in 250 ml conical flasks (150 ml water). Treatments used for temperature (˚C)and photoperiod (light hours:dark hours) were 20,25,30 (˚C) and 12:12,24:0 and 0:24, respectively. The maximum population density (5.51 ind./ml) obtained at 24:0 and 30 (˚C), while maximum body length (731 µm) and maximum body width (491 µm) obtained at 0:24 and 20 (˚C). Correspondingly, the maximum adult (61 %), maximum neonate (39 %) and young (9 %) in population under culture conditions of 0:24, 12:12,24:0 (L: D) and 20 (˚C) obtained, respectively. Overall, this research showed that growth and reproduction of Ceriodaphniaquadrangula gave better performance at 25 (˚C)and 24:0, light: dark photoperiod.
    Keywords: Temperature, Potoperiod, Morphometric Characters, Ceriodaphniaquadrangula