فهرست مطالب

پژوهشنامه انقلاب اسلامی - پیاپی 4 (پاییز 1391)

پژوهشنامه انقلاب اسلامی
پیاپی 4 (پاییز 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/09/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمدرحیم عیوضی، فرزانه میر شاه ولایتی، فرهاد نظری زاده صفحات 1-34
    با توجه به تغییر و تحول اوضاع و احوال جهانی به خصوص در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و فناوری؛ کاربرد زور و روش های جنگ کلاسیک در مقابله با بازیگران قدرتمند به تدریج با کاهش ارزش، مشروعیت و اثربخشی مواجه شده است. از همین رو شاهدیم که به تدریج مفاهیمی مانند قدرت نرم و قدرت هوشمند از سوی نظریه پردازان غربی مطرح و مورد توجه و استفاده سیاستمداران قرار گرفت. به همین ترتیب، انقلاب اسلامی ایران که تاکنون با وجود فشارهای شدید نظامی سربلند بیرون آمده و به بقا و بالندگی خود ادامه داده است، امروز با چالش های جنگ نرم دشمن روبروست. در این مقاله، با توجه به روندهای و ابعاد جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران، با رویکرد آینده پژوهانه و به روش سناریوپردازی، آینده های مواجهه جنگ نرم غرب و انقلاب اسلامی ایران را مورد بررسی و تحلیل قرار داده ایم. سوال اصلی این پژوهش، بررسی آینده های متصور برای انقلاب اسلامی ایران در مواجهه با جنگ نرم دشمن است. نتایج تحقیق نشان می دهد اگرچه غرب در بلند مدت سناریوهای جنگ نرم مختلفی را علیه انقلاب اسلامی ایران تعقیب می کند که ابزارهای آن به ترتیب فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است؛ ولی شواهد نشان می دهد رفتار هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران و تقویت برخی مولفه ها می تواند موجب ناکامی دشمن و موفقیت کشور شود.
    با توجه به تغییر و تحول اوضاع و احوال جهانی به خصوص در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و فناوری؛ کاربرد زور و روش های جنگ کلاسیک در مقابله با بازیگران قدرتمند به تدریج با کاهش ارزش، مشروعیت و اثربخشی مواجه شده است. از همین رو شاهدیم که به تدریج مفاهیمی مانند قدرت نرم و قدرت هوشمند از سوی نظریه پردازان غربی مطرح و مورد توجه و استفاده سیاستمداران قرار گرفت. به همین ترتیب، انقلاب اسلامی ایران که تاکنون با وجود فشارهای شدید نظامی سربلند بیرون آمده و به بقا و بالندگی خود ادامه داده است، امروز با چالش های جنگ نرم دشمن روبروست. در این مقاله، با توجه به روندهای و ابعاد جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران، با رویکرد آینده پژوهانه و به روش سناریوپردازی، آینده های مواجهه جنگ نرم غرب و انقلاب اسلامی ایران را مورد بررسی و تحلیل قرار داده ایم. سوال اصلی این پژوهش، بررسی آینده های متصور برای انقلاب اسلامی ایران در مواجهه با جنگ نرم دشمن است. نتایج تحقیق نشان می دهد اگرچه غرب در بلند مدت سناریوهای جنگ نرم مختلفی را علیه انقلاب اسلامی ایران تعقیب می کند که ابزارهای آن به ترتیب فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است؛ ولی شواهد نشان می دهد رفتار هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران و تقویت برخی مولفه ها می تواند موجب ناکامی دشمن و موفقیت کشور شود.
    با توجه به تغییر و تحول اوضاع و احوال جهانی به خصوص در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و فناوری؛ کاربرد زور و روش های جنگ کلاسیک در مقابله با بازیگران قدرتمند به تدریج با کاهش ارزش، مشروعیت و اثربخشی مواجه شده است. از همین رو شاهدیم که به تدریج مفاهیمی مانند قدرت نرم و قدرت هوشمند از سوی نظریه پردازان غربی مطرح و مورد توجه و استفاده سیاستمداران قرار گرفت. به همین ترتیب، انقلاب اسلامی ایران که تاکنون با وجود فشارهای شدید نظامی سربلند بیرون آمده و به بقا و بالندگی خود ادامه داده است، امروز با چالش های جنگ نرم دشمن روبروست. در این مقاله، با توجه به روندهای و ابعاد جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران، با رویکرد آینده پژوهانه و به روش سناریوپردازی، آینده های مواجهه جنگ نرم غرب و انقلاب اسلامی ایران را مورد بررسی و تحلیل قرار داده ایم. سوال اصلی این پژوهش، بررسی آینده های متصور برای انقلاب اسلامی ایران در مواجهه با جنگ نرم دشمن است. نتایج تحقیق نشان می دهد اگرچه غرب در بلند مدت سناریوهای جنگ نرم مختلفی را علیه انقلاب اسلامی ایران تعقیب می کند که ابزارهای آن به ترتیب فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است؛ ولی شواهد نشان می دهد رفتار هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران و تقویت برخی مولفه ها می تواند موجب ناکامی دشمن و موفقیت کشور شود.
    کلیدواژگان: آینده پژوهی، سناریوسازی، قدرت نرم، جنگ نرم، آینده انقلاب اسلامی ایران
  • ابراهیم برزگر، سمیه حمیدی صفحات 35-59
    انقلاب اسلامی ایران به مثابه یک دگرگونی بنیادین در حکم نقطه عطفی تاریخی قلمداد می شود. نقطه ثقل شکل گیری انقلاب را می توان دوقطبی شدن جامعه در سالهای پایانی حکومت پهلوی دانست؛ به گونه ای که تمامی مردم ایران از هر گروه، قومیت و طبقه ای به صورت متحد در برابر رژیم شاهنشاهی ایستادند. مساله اصلی مقاله حاضر، بررسی میزان تاثیر رابطه ساختار- کارگزار بر دوقطبی شدن فضای جامعه در آستانه انقلاب اسلامی است. فرضیه این مقاله آن است که فعال شدن شکافهای اجتماعی تنها منجر به پدید آمدن یک جامعه مدنی گسیخته شد که صرفا پتانسیل اعتراض های خرد، پراکنده و کوتاه مدت را داشت. عامل اصلی دوقطبی شدن فضای جامعه را نقش عاملیت کارگزار باید دانست. آنچه عامل همگرایی و اجماع همه نیروها و طبقات اجتماعی به عنوان انقلابیون معترض برای تغییر رژیم شد، رهبری امام خمینی و طرح ایدئولوژی تشیع توسط ایشان بود.
    کلیدواژگان: انقلاب اسلامی ایران، شکاف های اجتماعی، دوقطبی شدن، ایدئولوژی تشیع
  • ناصر جمال زاده صفحات 61-86
    قدرت انقلاب ایران نه به خاطر قدرت نظامی یا اقتصادی آن، بلکه به خاطر وجه فرهنگی و معنوی آن است. انقلاب اسلامی ایران یک مصداق از مصادیق گفتمان معنویت خواهی در سیاست یا حضور دین در سیاست است که امروزه نمود عملی این خواسته و تکرار آن را در قیامهای کشورهای مسلمان که به نام بیداری اسلامی خوانده می شود، شاهد هستیم. این مطالبه در کشورهای اسلامی از راه قهر و زور به آنها منتقل نشده است، بلکه این همان قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران است که ریشه در اعتقادات اسلامی مشترک همه مسلمانها دارد و به صورت غیرمستقیم در این کشورها باعث خیزشهای اسلامی شده است و همچنان ادامه دارد. این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران در چه ویژگی هایی از آن نهفته است و چگونه در انقلابهای منطقه عربی و شمال آفریقا نمود یافته است. فرضیه ای که در این رابطه مطرح می شود، عبارت است از: «قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران در ایدئولوژی اسلامی آن و تبلیغ حضور معنویت در سیاست نهفته است که در انقلاب ایران توسط امام خمینی کشف و به دنیا اعلام شد و با شروع این جنبشها در کشورهای اسلامی این قدرت توسط مردم این کشورها فهم و تبدیل به موج بیداری اسلامی شد و ظهور آن را در شعارها و اقدامات عملی انقلابیون در این کشورها می توان مشاهده کرد». این فرضیه بر پایه چارچوب نظری صدور فرهنگی انقلاب مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
    کلیدواژگان: نظریه فرهنگی انقلاب، قدرت نرم، انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی
  • علی اشرف نظری، علی حسن پور صفحات 87-111
    در روند شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی نیز، مساجد یکی از عمده ترین محل های تجمع و اعتراض مردم و شکل گیری تظاهرات علیه رژیم شاه بود. در واقع، تجمع جمعیت که عامل مهمی در شکل گیری توده ها بود و نقش به سزایی در شکل گیری تظاهرات و اعتراضات مردمی علیه رژیم شاه داشت، از مساجد ریشه می گرفت. مساجد عمده ترین ابزار روحانیت برای ارتباط با اقشار مختلف جامعه بودند و از طریق آنها ایدئولوژی انقلاب و پیام روحانیت به گوش مردم می رسید. همچنین، عامل اصلی بسیج تجار و بازاریان، مساجد بودند که به دلیل پیوند تاریخی مسجد و بازار در قیام ها و اعتراضات مردمی، مسجد مرکز تشکل و سازماندهی بازاریان بود.
    پرسش های مهمی که در مقاله حاضر مطرح می شود، این است که کانون اصلی قدرت در نظام در جمهوری اسلامی ایران در چه حوزه هایی قرار دارد؟ مساجد چه نقش و کارکردهایی در مشروعیت بخشی به قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران دارد؟ فرض اصلی مقاله حاضر این است که ساختارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر مفهوم منتشر شده ای از فرهنگ است که درون تمام ساختارهای سیاسی و اجتماعی و از جمله مسجد حضور دارد و به تولید و بازتولید قدرت می پردازد. در مقاله حاضر، تلاش بر این است تا ابتدا روش گفتمان و چگونگی شکل گیری گفتمان هژمون و ارتباط آن با مفاهیم قدرت و فرهنگ را مورد بررسی قرار دهیم. سپس، جریان قدرت در مسجد و سازوکارهای قدرت ساز آن را مورد مطالعه قرار دهیم.
    کلیدواژگان: گفتمان، قدرت، مسجد، ایدئولوژی، فرهنگ، جمهوری اسلامی ایران
  • سید مرتضی هزاوه ای صفحات 113-143
    ارتباط انقلاب اسلامی ایران با پدیده بیداری اسلامی و موضوع اسلام سیاسی و همچنین تاثیر انقلاب اسلامی بر این مقوله، از مباحثی است که توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده و پژوهش های فراوانی در این زمینه صورت گرفته است. از طرفی تحولات اخیر موسوم به «بیداری اسلامی» از مباحثی است که سئوالات فراوانی را پیش روی پژوهشگران قرار داده و فهم آینده مسائل مرتبط با این حوزه، از اهمیت فراوانی برخوردار است.
    بر این اساس سئوال مقاله حاضر این است که جنبش های اخیر مشهور به «بیداری اسلامی»، چه تاثیری بر آینده «اسلام سیاسی» در منطقه خواهد گذاشت و در این میان جایگاه و نقش انقلاب اسلامی ایران به چه صورت خواهد بود.
    نگارنده در تلاش است تا با کاربست روش گفتمان و از رهگذر نقد و بررسی چند فرضیه محتمل و مطرح در این زمینه، پاسخی مطلوب برای سوال مذکور بیابد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تحولات اخیر موسوم به «بیداری اسلامی» بستر مناسبی برای تقویت اسلام سیاسی در منطقه را فراهم خواهد نمود.
    کلیدواژگان: بیداری اسلامی، انقلاب اسلامی ایران، اسلام سیاسی، آینده
  • سید محمد موسوی، حسینعلی توتی، سید محمدرضا موسوی صفحات 145-164
    جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی، گفتمان ویژه ای را در سطح جهان و به ویژه در خاورمیانه به وجود آورد که مبتنی بر سه محور اسلام گرایی، استقلال گرایی و وحدت گرایی است. و با آغاز تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه نیز تلاش کرده است تا با حمایت از تحولات انقلابی، نقش موثرتری را در شرایط جدید منطقه ایفا نماید. نگارندگان با طرح این سوال که فرصت ها و چالش های تحولات ژئوپولیتیک نوین مصر بعد از وقوع بیداری اسلامی برای ج.ا.ایران چه بوده است، این فرضیه را طراحی کرده اند که بعد از وقوع بیداری اسلامی، فرصت های ژئوپلیتیکی ایران در شمال آفریقا و به خصوص کشور مصر، نسبت به چالش های دوران رژیم سابق این کشور، افزایش یافته است. فرصت ها و عوامل موثر نقش آفرینی ایران در سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی در مواجه با تحولات کشور مصر شامل متغیرهای جغرافیایی، اشتراکات دینی، متغیرهای انقلابی و همراهی انقلابیون با ایران می باشد.
    این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی با سنجش سه شاخص روابط ایران و مصر در سه دهه گذشته،فرصت های پیش روی کشور ایران پس از سرنگونی حکومت حسنی مبارک و همچنین مولفه های اهمیت دو کشور ایران و مصر برای یکدیگر، روابط خارجی ایران از نظر ژئوپولیتیک نوین در قبال بیداری اسلامی در مصر مورد ارزیابی گیرد. و در پایان مقاله، راهکارهایی برای بهره گیری از فرصت ها در روابط بهتر با مصر در آینده ارائه شده است.
    کلیدواژگان: تحولات ژئوپلیتیکی، مصر، سیاست خارجی، سازه انگاری
  • سید حسین اطهری صفحات 165-189
    سرمایه اجتماعی را می توان مجموعه ای از عناصر نظیر اعتمادجمعی، هنجارها و شبکه ها دانست که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک جامعه شده و در قالب آن همکاری ها تسهیل می گردد. به حرکت درآوردن سرمایه های اجتماعی متروک، مولفه ای مثبت در راه تجمیع نیروها وتقویت همکاری ها است ودرفرآیند ایجاد تغییرات سیاسی- اجتماعی نقش قابل توجهی دارد. این نکته در انقلاب ها که ازمصادیق مهم تغییرات اجتماعی هستند، جایگاه برجسته ای می یابد. چراکه انقلاب ها نیازمند مشارکت، آگاهی و اعتمادند و این مهم بابکارگیری سرمایه اجتماعی و استفاده بهینه از آن میسر می شود. در این نوشتار پس از تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی و ابعاد آن، با نگاهی استنباطی و مبتنی بر سیره نظری و عملی امام خمینی(ره) و با تکیه بر تحلیل گفتارها و واکاوی اندیشه وی در این باب، نشان می دهیم که ایشان با بهره گیری بهینه از عناصر و نهادهای مذهبی، سه مولفه اعتماد، انسجام و مشارکت را تقویت نموده و در نتیجه توانست سرمایه اجتماعی جامعه ایران را به طرز مطلوب و در راستای شکل گیری نظام جمهوری اسلامی تقویت و مدیریت نماید.
    کلیدواژگان: امام خمینی(ره)، سرمایه اجتماعی، مشارکت، اعتماد، انسجام، مردم، انقلاب اسلامی ایران
|
  • Mohammad Rahim Eivazi, Farzaneh Mirshahvelayati, Farhad Nazarizadeh Pages 1-34
    Regarding to change in global circumstances in every aspect and especially in social, political, economical and technological contexts, gradually applying force and war classical methods against powerful players loses its value, legitimate and efficiency. So, nowadays, western theorists introduce and politicians consider new concept such as soft power and smart power. On the other hand, while despite of military pressure (Iran- Iraq war), terrorist activities supported by the West (such as Rigi Terrorism group, Pejak & Mojahedin-e Khalgh) Iran’s Islamic revolution passes all the tensions successfully and continues its life, today it faces soft war challenge. In this article, by regarding soft war trends and dimensions against Islamic Republic of Iran and by using scenario-planning method, we analyze the futures of confrontation of west soft war against Iran Islamic revolution. The main question of this research is studying perceived futures of Iran Islamic revolution confrontation against enemy soft war. The result of this research shows that while west pursues various soft war scenarios against Iran Islamic revolution by using cultural, political and economical tools, but according to evidences, Islamic Republic of Iran smart behavior and enforcing some of the elements could defeat enemies.
    Keywords: Soft war, future, senarios, Islamic Revolution
  • Ebrahim Barzegar, Somayeh Hamidi Pages 35-59
    The Islamic Revolution of Iran is a fundamental transformation regarded as a historical landmark. Thestarting point for the formation of this Revolution can be seen to bethe polarizationof the society in the final yearsof Pahlavi regime, wherethe peoplefrom different backgrounds and ethnicities and with differing social status stood against themonarchy. The present paper is an attempt to investigate to what extent the structure-broker relationship has affected the polarization of the Iranian society on the threshold of the Islamic Revolution. In this paper it is assumed that the activation of social gaps will lead to the creation of a disjointed civil society which can tolerate merely small-scale, scattered and short-term protests. The main factor contributing to the polarization of the society is deemed to be the agency of the broker. What caused convergence and consensus among all social classes and revolutionary forces to oppose the regime was the leadership of Imam Khomeini and his promoting Shiite ideology.
    Keywords: Islamic Revolution of Iran, socialgaps, polarization, Shiiteideology
  • Naser Jamalzadeh Pages 61-86
    The power of Islamic Revolution in Iran is not because of its military or economic power, but because of its cultural and spiritual aspect of the revolution. Iran's Islamic Revolution is an example of a true spiritual discourse in politics or the presence of religion in politics that we can see nowadays some of its effects in the Muslim countries uprisings that is called the Islamic Awakening. This idea has not transferred to them by coercion and force, but this is the soft power of Islamic Revolution of Iran that spilled over in these countries and rooted in common Islamic beliefs of all Muslims. The question of this article is:" what are the main characteristics of the Islamic Revolution’s soft power and how it reflects in the Arab region and North Africa". The hypothesis of the article is: "Islamic Revolution's soft power relies on the Islamic ideology and preaching of presence spirituality in politics which recognized by Imam Khomeini. This power on the brink of these movements understood by the people of these countries and caused waves of Islamic awakening. The appearance of Iran’s soft power can be witnessed in the rise of revolutionary slogans and practical actions in these countries. This hypothesis will be evaluated based on the theoretical framework of the Theory of Cultural Export of Revolution.
    Keywords: Soft Power, Theory of Cultural Export of Revolution, Soft Power, Iran's Islamic Revolution, Islamic Awakening
  • Aliashraf Nazari, Ali Hassanpour Pages 87-111
    In the process of the formation of the Islamic Revolution, one of the most important mosques in places of assembly and protest, and the formation of the protests against the Shah's Regime. The gathering of the masses in Mosque was an important factor in the formation of public demonstrations and protests against the Shah's regime. Mosques important tool for communicating with different walks of life and the people would hear the message of revolution.
    Keywords: discourse, power, mosque, ideology, culture, Islamic Republic of Iran
  • Seyed Morteza Hazavei Pages 113-143
    The relation of Islamic revolution of Iran with Islamic Awakening and political Islam and also the effect of the Islamic revolutio on this issue is a matter which has appealed to the researchers and many studies have been conducted in this regard.On the other hand, recent developments in the rigion called “Islmic Awakening” and understanding the future of the sissues related to this are of crucial importance to the researchers.The question raised in the study is, wath effect will recent movements or the so-called “Islamic Awakening” have on the future of “Political Islam” in the region and what role Islamic Revolution of Iran will play in this regard.The researcher revewing and criticizing several possible hypotheses and applying discourse method tried to find the answers to the questions. The findings indicated that the recent developments or the so-called “Islamic Awakening” would strengthen political Islam in the region.
    Keywords: Islamic Awakening, Islamic Revolution of Iran, Political Islam, Future
  • Seyed Mohammad Mousavi, Hoseinali Tooti, Seyed Mohammad Reza Mousavi Pages 145-164
    Islamic Republic of Iran after the Islamic Revolution of particular discourse in the world, and especially in the Middle East created based on the three pillars of Islam, nationalism, independence and unity of realism is realism. Beginning with the development of Islamic awakening in the Middle East and has worked to support the revolutionary transformation, a more effective role to play in the new conditions. I have a question that the opportunities and challenges of modern geopolitical developments in Egypt after the occurrence of Islamic awakening for c. A. Iranian who has designed the hypothesis that the occurrence of Islamic awakening, geopolitical opportunities in North Africa Egypt in particular, the challenges of the era of the former regime, has increased. Opportunities and the role of risk factors in domestic, regional and international developments in Egypt in the face of geographic variables, common religious revolutionaries variables associated with revolutionary Iran. be assessed against the new Islamic awakening in Egypt. And paper solutions for better relations with Egypt, taking advantage of opportunities in the future are presented.
  • Seyed Hassan Athari Pages 165-189
    Social capital is the set of elements such as social trust, norms and networks that improve communication and participation by community members and facilitate cooperation. Mobilizing social capital is a positive component for Integration of forces, strengthening cooperation and having significant role in the process of political and social change. This point has been important in revolutions that are major examples of social change. Because revolutions require participation, awareness and trust are possible by efficient use of social capital. In this paper, after examination of the concept of social capital and its dimensions, the theoretical and practical aspects of Imam Khomeini's manner in this regard are explored, relying on the analysis of his speech and thought. we show that the Imam Khomeini by optimal utilization of religious institutions, strengthened the three components of trust, integrity and partnership, in result he could manage to reinforce the Social capital of the Iranian community in order to constitute the Islamic Republic system.
    Keywords: Imam Khomeini, social capital, partnership, trust, integrity, people, Islamic Revolution