فصلنامه دانش حسابداری مالی
سال دوم شماره 3 (پیاپی 6، پاییز 1394)

سیستم گزارشگری و حسابداری که متاثر از حاکمیت شرکتی آنها است، تحت تاثیر نوع مالکیت شرکت قرار می گیرد. بنابراین شرکت های تحت تملک دولت به دلیل برخورداری از شرایط خاص(ارتباط سیاسی با دولت)، هزینه های کمتری را تحمل می کنند. هدف این پژوهش بررسی رابطه حساسیت سرمایه گذاری به تامین مالی داخلی و استقراض در شرکت های سیاسی و غیرسیاسی است. داده های مورد استفاده نمونه ای از 103 شرکت پذیرفته شده در بورس، در طی سال های1382 تا 1390 است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها، از الگوی رگرسیون خطی چندمتغیره به روش داده های تلفیقی استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد، شرکت های غیرسیاسی، با محدودیت تامین مالی مواجه هستند و کسری بودجه این شرکت ها عمدتا از طریق منابع مالی نقدی و بخشی هم از منابع مالی حاصل از فروش تامین می شود، بنابراین حساسیت سرمایه گذاری به منابع مالی داخلی در این شرکت ها بالاست. اما شرکت های سیاسی، چون دسترسی آسانتری به منابع مالی خارجی دارند، بدهی بیشتری منتشر و وجه نقد کمتری نگهداری می کنند، از این رو حساسیت سرمایه گذاری به منابع مالی داخلی در این شرکت ها کاهش می یابد.

در این پژوهش، اثرات سطح افشای داوطلبانه بر انواع مدیریت سود (مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی و مدیریت سود مبتنی بر رویدادهای واقعی) مورد بررسی قرار گرفته است. برای اندازه گیری سطح افشای داوطلبانه چک لیست بوتوسان (1997) که توسط کاشانی پور و همکاران (1388) تعدیل شده، مورد استفاده قرار گرفته است که شامل 71 شاخص در شش بخش کلی پیشینه اطلاعاتی، خلاصه ای از نتایج مهم تاریخی، آماره های کلیدی غیرمالی، اطلاعات بخش ها، اطلاعات پیش بینی و بحث و تحلیل مدیریت است. همچنین، متغیر وابسته، مدیریت سود می باشد که برای اندازه گیری مدیریت سود مبتنی بر رویدادهای واقعی از روش رویچودهری (2006) و برای اندازه گیری مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی از مدل کازنیک (1999) که توسط بهارمقدم و کوهی (1389) با توجه به محیط اقتصادی ایران، تعدیل شده، به کار گرفته شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش، رگرسیون چند متغیره با استفاده از داده های ترکیبی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های حاصل از بررسی 121 شرکت در دوره زمانی 1383 تا 1390 بیانگر آن است که بین سطح افشای داوطلبانه با انواع مدیریت سود رابطه منفی معناداری وجود دارد؛ به عبارت دیگر در شرکت های با سطح افشای داوطلبانه بالاتر، مدیریت سود مبتنی بر اقلام تعهدی و مدیریت سود مبتنی بر رویدادهای واقعی کمتر است.

هدف این تحقیق بررسی تغییرات سطوح نگهداری وجه نقد در قبال تغییرات در جریان های نقدی مثبت و منفی واحد تجاری و همچنین در شرکت های با محدودیت در دسترسی به منابع می باشد. علاوه بر آن، تاثیر سهامداران نهادی به عنوان یکی از مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر حساسیت جریان نقدی وجه نقد نیز مورد بررسی قرار گرفت. به بیان دیگر، آیا سهامداران نهادی می توانند با نظارت کارآمد بر میزان نگهداری وجه نقد با توجه به جریان های نقدی مثبت و منفی تاثیر داشته باشند؟ برای آزمون فرضیه های تحقیق، نمونه ای مشتمل بر 158 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1386 – 1390 مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان نگهداشت وجه نقد در شرکت های مورد بررسی به عواملی دیگر ارتباط دارد و مثبت یا منفی بودن جریان های نقدی عملیاتی واحد تجاری، وجود محدودیت های مالی و سهامداران نهادی به عنوان مکانیسمی از حاکمیت شرکتی در آن تاثیر با اهمیتی ندارد.

در بازار رقابتی، شرکت ها جهت دستیابی به سهم بیشتر از بازار تلاش می کنند. در این پژوهش ارتباط بین سهم بازار محصول با درجه نقدشوندگی سهام و تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر این ارتباط در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. در این تحقیق 7 گروه صنعتی از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان نمونه آماری انتخاب شده و داده های مربوط به آنها طی دوره 1385-1390 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه های مدل رگرسیونی که در آن درجه نقدشوندگی سهام تابعی از سهم بازار محصول و عدم تقارن اطلاعاتی است، استفاده شد. نتایج، حاکی از یک ارتباط مستقیم و معنی دار بین سهم بازار محصول با نقدشوندگی سهام می باشد. همچنین نتایج برای ضریب متغیر اندازه شرکت(متغیر کنترلی) یک ارتباط مستقیم و معنی دار بین اندازه و میزان نقدشوندگی سهام را نشان می دهد. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که با وارد نمودن متغیر عدم تقارن اطلاعاتی به مدل آزمون فرضیه، شدت ارتباط بین سهم بازار محصول با نقدشوندگی سهام کاهش یافته است.

تعدیلات سنواتی می تواند بر اثر تغییر در رویه یا وجود تحریف با اهمیت یا اساسی در صورت های مالی دوره های گذشته ایجاد شود. در ایران اغلب تعدیلات سنواتی مربوط به اصلاح اشتباهات دوره های گذشته است. وجود اشتباه در صورت های مالی می تواند بیانگر دستکاری در سود باشد، که معمولا ازطریق مدیریت اقلام تعهدی اعمال می شود.
در این پژوهش، سعی شد تا رابطه ی میان تعدیلات سنواتی و اقلام تعهدی اختیاری بررسی شود. جامعه ی آماری این پژوهش، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1386 لغایت 1391 است و در مجموع 360 سال- شرکت مورد بررسی قرار گرفت.
یافته های تجربی پژوهش حاکی از آن است که بین اقلام تعهدی اختیاری و تعدیلات سنواتی ارتباط مثبت و بین نوع اظهارنظر حسابرس و تعدیلات سنواتی رابطه ی منفی وجود دارد. علاوه بر این، نتایج بیانگر ارتباط منفی میان اندازه ی شرکت و تعدیلات سنواتی است.

هدف از این پژوهش بررسی نقش حاکمیت شرکتی در کاهش اثر منفی مدیریت سود بر ارزش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1386-1391، می باشد. با استفاده از روش تاپسیس شاخصی به منظور رتبه بندی شرکت های نمونه بر اساس حاکمیت شرکتی، ساخته شده است. شاخص مزبور متشکل از شش معیاراندازه هیات مدیره، استقلال هیات مدیره، دوگانگی وظایف مدیرعامل، مالکیت نهادی، تمرکز مالکیت و حسابرس مستقل می باشد. هم چنین برای محاسبه ارزش شرکت از شاخص Q توبین و برای محاسبه مدیریت سود از مدل جونز تعدیل شده استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سهامداران مدیریت سود را فرصت طلبانه تلقی کرده و مدیریت سود دارای اثری منفی بر ارزش شرکت می باشد ولی در شرکت های دارای حاکمیت شرکتی قوی چنین اثری کاهش می یابد. به عبارت دیگر ساز و کارهای حاکمیت شرکتی بر رابطه بین مدیریت سود و ارزش شرکت تاثیر مثبت دارد و شرکت های دارای رتبه حاکمیت شرکتی بالاتر با اثر منفی کم تری مواجه هستند.

پژوهش های اخیر در رابطه با رفتار هزینه ها بیان گر این مطلب است که میزان کاهش هزینه ها به هنگام کاهش فروش، کم تر از میزان افزایش هزینه ها به هنگام همان میزان افزایش فروش است. این رفتار نامتقارن هزینه ها، چسبندگی هزینه نامیده می شود و می توان آن را از دیدگاه مدیریت و سهامداران مورد بررسی قرار داد. از دیدگاه سهامداران، رفتار هزینه ها منعکس کننده رفتار مدیریت و ساخت یافته تصمیمات ایشان است. بنابراین، سرمایه گذاران می توانند با تحلیل اطلاعات مالی، این موضوع را که آیا نحوه رفتار مدیریت موجب تحمیل هزینه های زیادی به شرکت می شود یا خیر را بررسی نمایند. از این رو، در پژوهش حاضر رفتار نامتقارن هزینه ها از دیدگاه نظریه نمایندگی با رویکرد الگو سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفت و فرض می شود هر اندازه هزینه های نمایندگی بیش تر باشد، درجه چسبندگی هزینه ها نیز بیش تر خواهد بود. جامعه آماری پژوهش را 68 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1386 تا 1391 تشکیل می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که رفتار هزینه های توزیع، فروش و ادرای در بورس اوراق بهادار تهران چسبنده است. هم چنین یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین هزینه های نمایندگی و رفتار نامتقارن هزینه ها، یک ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد. بدین معنی که با افزایش هزینه های نمایندگی، شدت چسبندگی هزینه های توزیع، فروش و اداری نیز افزایش می یابد.