فصلنامه مدیریت اسلامی
سال نوزدهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1390)

سازمانها به مثابه یکی از مهمترین عوامل موثر بر تحول جامعه، سالیان درازی است که در جامعه انسانی نقشهای مهمی را برعهده گرفته، و بتدریج آن را به سوی جامعه سازمانی سوق داده اند؛ بدین ترتیب سازمان هایی بی روح، که همراه کارکردهای خاص خود، کژکارکردهای بسیاری را به جامعه تحمیل می کنند بر جوامع انسانی حاکم شده اند. تاکید بر عقلانیت ابزاری و مغفول ماندن عقلانیت جوهری در سازمانها موجب شده است که در عصر کنونی، بقا به مهمترین دغدغه و هدف این سازمانها تبدیل شود و آنها را به سامانه های اجتماعی منفعلی مبدل سازد که خود را با محیط تطبیق می دهند تا باقی بمانند. در این میان، انگاره سازمان ایثارگر با بهره گیری از مبانی اعتقادی متفاوت از سازمان های روزمره کنونی، می تواند در جامعه نقش برجسته ای ایفا کند و جامعه انسانی را در دستیابی به اهداف اصیل خود یاری رساند. در فرهنگ سازمان ایثارگر، تعهد به توحید، آزادی، کنترل درونی، خدمت گذاری، استقامت و انعطاف پذیری و نوآوری، نهادینه شده است.
در این مقاله تلاش شده است تا ضمن بررسی کژکارکردهای سازمان های کنونی با تبیین مفروضات بنیادین سازمان های متمایل به ایثار، کارکردها و ویژگی های منحصر به فرد آنها با رویکردی اصل موضوعی به منظور پایدار ساختن تاثیرات این سازمانها در جامعه تبیین شود.

عدالت در سازمان بیانگر ادراک کارکنان از برخوردهای منصفانه در کار است. بنابراین در علم مدیریت زیر بنای عدالت سازمانی بر ادراک عدالت کارکنان استوار است. اینکه این مبنا در ادبیات دینی ما چه جایگاهی دارد، محور این مقاله است. تلاش شده است با روش مطالعه تطبیقی- مقایسه ای بین دانش مدیریت و مدیریت مبتنی بر آموزه های قرآن و نهج البلاغه این جایگاه مورد بررسی قرار گیرد.
در تحلیل موضوع، سعی در ارائه الگویی عملیاتی و جامع و ارزشی در مبحث ادراک عدالت برای مدیر شده است که با توجه به اساسی ترین وظیفه مدیر که تصمیم گیری است، این الگو عرضه می شود.

این مقاله کوششی است برای شناخت و تجزیه و تحلیل مفروضات پایه در علم مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک که در سالهای اخیر مورد استقبال وسیع قرار گرفته است. در این تلاش با استناد به قول پژوهشگران مشهور این حوزه علمی در جهان، دو بن مایه رقابت و سود شناسایی شد؛ سپس با عرضه این دو به هاضمه فرهنگ دینی نقد و بررسی این دو ریشه صورت گرفت تا ورود به بهره برداری از دستاوردهای مهم این علم را در حد خود تصحیح کند.
یافته های تحقیق بر این واقعیت پای می فشارد که رقابت و سود همواره در فضای مادی، آزاد و بی قید و لجام گسیخته حرکت نمی کند بلکه می توان با جهت دادن صحیح به آن و در قالب مفاهیم بلند تعلیم و تربیت اسلامی از این مقوله ها در راستای فرهنگ و ارزشهای اسلامی بهره برداری بهینه کرد.

این مقاله درصدد یافتن پاسخ این سوال است: «روش نظریه پردازی شهید مرتضی مطهری در نظریه رشد چه بوده است؟» بدین لحاظ ابتدا تعاریفی از نظریه مطرح، و سپس نظریه پردازی و نظریه آزمایی با هم مقایسه، و شیوه نظریه پردازی به طور کلی توضیح داده می شود. پس از آن نظریه رشد شهید مطهری به اختصار مرور، و توصیف اجمالی شده است و در پایان روش نظریه پردازی استاد شهید مرتضی مطهری در نظریه رشد تبیین، و مراحل نه گانه نظریه پردازی در این نظریه ارائه شده است.

این تحقیق به عوامل موثر بر جذب نخبگان پزشک کشور به سازمان بسیج (با تاکید بر جذب نخبگان جامعه پزشکی تهران بزرگ) می پردازد. در این راستا پس از بررسی و نقد منابع، چارچوب نظری مناسبی بر مبنای هفت عامل تاثیر گذار در جذب نخبگان به بسیج جامعه پزشکی تدوین شد که از طریق جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و بررسی میدانی و نتایج تحقیق با بهره گیری از ابزار مناسب داده ها گردآوری شد و بر اساس روش تحلیل محتوا به کمک نرم افزارspss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتیجه تجزیه و تحلیل بیانگراین است که عواملی چون مسائل اعتقادی و معنوی، انگیزه های درونی و انقلابی، منزلت اجتماعی، امتیازات قانونی، آسان بودن جذب و مراحل پذیرش، مشارکت در تصمیم سازی ها، برگزاری فعالیتهای علمی- آموزشی و پژوهشی توسط بسیج در جذب نخبگان پزشک موثر است.

اعتماد عنصر کلیدی ارتباطات انسانی است که پیوند دهنده، قوام بخش و تضمین کنننده روابط انسانها در تمام سطوح و ابعاد است. اعتماد را می توان پیمان دو جانبه با دیگران در جهت کسب مقصد توصیف کرد. کمبود اعتماد در رهبری سازمانها بسیار مهم است. عوامل متعددی در ایجاد، حفظ و ارتقای اعتماد نقش ایفا می کند و اعتماد دارای سطوح مختلف و انواع متعددی است که در مقاله به آن پرداخته شده است. الگوی مورد استفاده برای اعتماد در نظریات شهید مطهری الگوی ارتباطات چهار گانه است. با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی و شیوه تحلیل محتوای متن از آثار منتخب شهید مطهری مضمونهای مرتبط با اعتماد استخراج شد. این مضامین در چهار مقوله اعتماد به خدا، اعتماد به دیگران، اعتماد به نفس و اعتماد به طبیعت دسته بندی گردید. به روش تحلیلی با استفاده از مضامین به دست آمده برخی کاربردهای مدیریتی اعتماد در سازمان برشمرده و ارائه شده است.

این مقاله با هدف بررسی چگونگی جذب و به کارگیری نخبگان حکومتی به مثابه تصمیم گیران و مدیران سطح راهبردی دولت در نظامهای سیاسی تاریخی ایران تهیه شده است. داده های پژوهش با استفاده از روش تحقیق تاریخی- تطبیقی، گرداوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، و یافته های تحقیق در سه گفتار جدا به این صورت سازماندهی گردیده است: گفتار اول مبانی نظری تحقیق با تلفیقی از دیدگاه های مرتبط با استخدام کارکنان در مدیریت منابع انسانی و نظریه چرخش نخبگان پاره تو؛ گفتار دوم گونه شناسی نظامهای سیاسی در ایران؛ گفتار سوم فرایند جذب نخبگان در حکومتهای عباسیان، سلجوقیان و غزنویان به عنوان نمونه های تاریخی الگوهای اصلی دولت در ایران. در نتیجه گیری مقاله از طریق مقایسه داده های تاریخی به آزمون فرضیه تحقیق پرداخته شد که به ارتباط معنا دار میان ساخت دولت و چگونگی جذب و به کارگیری نخبگان اشعار داشت.