فهرست مطالب
پژوهش نامه اخلاق
پیاپی 33 (پاییز 1395)
- 176 صفحه، بهای روی جلد: 64,000ريال
- تاریخ انتشار: 1396/02/10
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 7یکی از مقولات بنیادین در روزگار معاصر، چالش های پیش روی خانواده ها و چگونگی پیش گیری از فروپاشی نظام خانواده می باشد؛ بی شک قبل از ازدواج عواملی در تشکیل خانواده و بعد از ازدواج در پایداری و ثبات آن نقش دارد که بازشناسی و واکاوی آن با توجه به آموزه های دین اسلام و قرآن کریم، لازم و ضروری به نظر می رسد. از این رو، در پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته، تلاش شده با بررسی آیات و روایات متناظر در کنار یکدیگر، مهم ترین راهکارهای تحکیم و پایداری خانواده، بازخوانی شده تا در نهایت حریم خانواده را از تزلزل و فروپاشی زودرس و روزافزون مصون نگه داریم. بررسی ها نشان می دهد که از نگاه قرآن کریم و روایات عواملی همچون «کفو و همتایی زوجین، صداقت و شفاف سازی قبل و بعد از ازدواج، دقت در انتخاب همسر، انتخاب رضایت محور و نظارت مدار، مهریه سبک و مشارکت پذیری زوجین» و البته گذشت متقابل از خطاهای طرفین می تواند جامعه را در عبور از بحران ها و پایداری نظام خانواده یاری رساند.کلیدواژگان: ازدواج، عوامل پیشگیری، پایداری خانواده، آیات قرآن، روایات
-
صفحه 27سقط جنین یکی از مسائل مهم و پرچالش در اخلاق پزشکی است که اندیشمندان بسیاری را متوجه خود ساخته است و موافقان و مخالفان بسیاری به سود یا زیان آن استدلال کرده اند. فیلسوفان اخلاق با رویکردی فلسفی بدان پرداخته و بر این مطلب اتفاق نظر دارند که کشتن انسان بالغ که شخص نیز به شمار می آید به لحاظ اخلاقی نادرست است اما در اینکه جنین نیز انسان یا شخص هست یا نه اختلاف نظر دارند. برخی از آنان جنین را از همان لحظه لقاح، انسان یا شخص دانسته و سقط جنین را نادرست می دانند و برخی دیگر انسان یا شخص بودن جنین را قبول نداشته و کشتن (سقط کردن) آن را جایز می دانند. اما علاوه بر رویکرد فلسفی با رویکرد الهیات اخلاقی نیز می توان به این موضوع پرداخت. متفکران مسلمان گرچه غالبا با رویکرد فقهی و حقوقی به مسئله سقط جنین توجه داشته اند ولی با رویکرد فلسفی و الهیات اخلاقی قرآن کمتر بدان پرداخته اند. از این رو در این مقاله سعی بر آن است که به این مسئله با رویکرد الهیات اخلاقی قرآن پرداخته و نادرستی سقط جنین به لحاظ اخلاقی با توجه به آیاتی که جنین را از همان لحظه لقاح، هبه ای محض و بدون عوض از سوی خداوند متعال به والدین می دانند، نشان داده شود.کلیدواژگان: خدا، قرآن کریم، هبه، سقط جنین، اخلاق
-
صفحه 47اگر چه ایثار نقش راهبردی در شکل گیری تمدن اسلامی و پیشرفت آن داشته است اما درباره آن به صورت مستقل و مفصل تحلیل و پژوهش نشده است. دانشمندان مسلمان، به ویژه عالمان اخلاق و عرفا از چیستی آن سخن گفته اند. متقدمان مقوم ایثار را بخشش در عین نیاز و متاخران «تقدم دیگری بر خویش» را مولفه اصلی ایثار می دانند. تعریف نخست بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اما این تعریف ها از تفسیر مصادیق مهمی از ایثار، همچون جهاد، شهادت و جانبازی ناتوانند. در این مقاله با رویکرد مطالعه تاریخی پس از گزارش تحلیل انتقادی هردو تعریف، به تعریف جامعتر دست می یابیم: ایثار رفتار ارتباطی است که کنشگر با نیت خیر، دیگری، چه اینکه او محتاج باشد یا نه، را بر خود مقدم می دارد در امری که به صورت حقیقی یا پنداری به آن نیاز یا دلبستگی دارد.کلیدواژگان: ایثار، نیاز، تقدم، بخشش، دیگری، رفتار ارتباطی، محبت
-
صفحه 65معناشناسی مفاهیم اخلاقی قرآن کلید فهم معانی عالی این کتاب الهی است. یکی از این روش های کشف معانی واژه ها، در قرآن توجه به مفاهیم هم نشین است که نقش مکمل در فهم مقصود قرآن کریم از ایراد واژگان دارد. این مقاله درصدد است نخست به بررسی ریشه ای واژه «صبر» پرداخته و سپس رابطه معنایی پنج واژه «ایمان»، «صلاه»، «یقین»، «توکل» و «تقوی» را که در آیات قرآن به عنوان مفاهیم هم نشین صبر ذکر شده اند مورد بررسی قرار خواهد داد. مهم ترین شاخصه معنایی صبر بسان پنج واژه ذکر شده سیاق دینی و وحیانی آن است به این معنا که این واژگان در بر دارنده مضمون دینی و مبتنی بر نظام الهی قابل تفسیرند ازاین رو صبر به معنای استقامت و خویشتنداری بدون پایه و هدف نیست بلکه به واسطه ی حضور مستمر خداوند در عالم، نقش او در تدبیر عالم، غایت مندی عالم و نظام عقاب و پاداش این مفهوم اخلاقی قابل معنا و تفسیر است.کلیدواژگان: مفهوم اخلاقی صبر، معنای پایه، معنای نسبی، روابط جانشینی، روابط هم نشینی
-
صفحه 89در متون اسلامی آموزه هایی مشخص در زمینه اخلاق کسب و کار مشاهده می شود، که توجه و التزام به آنها مورد تاکید قرار گرفته است. این آموزه ها هر چند ریشه در باورها و اعتقادات فعالین اقتصادی (اعم از بخش خصوصی و دولت) دارند. اما بنظر می رسد در بسیاری از موارد می توانند تحت شرایطی تقویت گشته و یا تضعیف شوند. در این رابطه می توان به قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره نمود. بدین معنا که به نظر می رسد هر چه در یک اقتصاد کاربردهای این فناوری (بویژه در زمینه هایی چون تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک، دولت الکترونیک و امثال آن) بیشتر نهادینه گردد می توان انتظار داشت که بسترهای اخلاق مدارانه مدنظر اسلام در فضای کسب و کار بیشتر تامین گردد که در این رابطه می توان به مصادیقی چون شفافیت، نبود رانت (اطلاعاتی)، وجود دولت پاسخگو، کاهش نکول و غرر در معاملات و امثال آن اشاره نمود. بحث فوق موضوع مقاله حاضر می باشد. بدین منظور مقاله حاضر با رویکردی تحلیلی توصیفی ضمن پرداختن به مفاهیم اولیه در زمینه تعامل سه حوزه: «فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «اخلاق» و «فضای کسب و کار» به بررسی قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در ارتقاء فضای کسب و کار کشور از منظر اخلاقی می پردازد. نتایج حکایت از آن دارد که می توان انتظار داشت که با نهادینه شدن کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، بستر مناسبی جهت دستیابی به بخش قابل توجهی از ملاحظات اخلاقی اسلام در فضای کسب و کار فراهم گردد.کلیدواژگان: اخلاق، فناوری اطلاعات و ارتباطات، فضای کسب و کار، اسلام
-
صفحه 115بسیاری از فمینیست ها قائل هستند نقش ها و اشکال رفتاری ملازم با «جنسیت» زن بودن را جوامع مختلف بطور تاریخی تولید کرده اند. اخلاق فمینیستی تلاشی است برای بازنگری و بازسازی تفکر دوباره درباره جنبه های اخلاق سنتی غرب که تجربیات اخلاق زنان را بی ارزش و کم بها تلقی کرده است. و معتقدند در تاریخ دوهزار ساله اخلاق غرب صدای اخلاق زنانه غایب بوده لذا برای پایان دادن به این نابرابری و عدم تعادل می گویند: جنسیت نه تنها در اصل انسانیت، و نه در مسائل اخلاقی و رفتارهای اخلاقی تاثیرگذار نیست. فمینیسم با قائل شدن به تشابه زنان و مردان در حوزه رفتارهای اخلاقی نقش های جنسیتی اخلاقی که نظام آفرینش برعهده هر یک از زن و مرد نهاده را فراموش کرده و با طرح مشابهت و همسانی زنان و مردان به اخلاق «زن مرد Androgyny» رو آورده است که این گونه نگرش ها پیامدهای غیراخلاقی همچون نفی خانواده، همجنس گرایی و امحاء تفاوت های فطری زنان و مردان را در پی داشته است. این نوشتار ضمن جریان شناسی نحله های مختلف فمینیستی، در راستای نقد تاثیرگذاری آنها روی اخلاق، به پیامدهای اخلاقی دیدگاه های فمینیستی پرداخته است.کلیدواژگان: جنسیت، اخلاق، فمینیسم، زنان، مردان
-
صفحه 137تقوا ملکه ای نفسانی است که به عملکرد انسان جهت و اعتبار خاصی می بخشد. از میان کارکردهای تقوا، تقوای زبانی و گفتاری در ارتباط های کلامی است که چگونگی رابطه تقوا با آن با توجه به آیاتی که در آنها تقوا با فرازهایی از بایسته های اخلاقی گفتاری همنشین شده است، مسئله این تحقیق است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد کتابخانه ای به بررسی آن پرداخته و به این نتایج دست یافت که تقوا که خود برآیند و حاصل ایمان، اعمال صالح و اخلاق نیک است با ارتباط های کلامی رابطه دوسویه دارد بدین معنا که از یکسو تقوا موجب اصلاح و کنترل پیام، جهت دهنده اهداف ارتباطی، متمرکزکننده افکار و ادراک منجر به رفتار و موجب جلب اعتماد مخاطب شده و از سوی دیگر ارتباطات کلامی گفتاری تقویت کننده مجرای تحقق تقوا و زمینه شناختی تقوا می گردد.کلیدواژگان: قرآن کریم، تقوا، ارتباط کلامی گفتاری، رابطه دوسویه تقوا و ارتباط کلامی
-
Page 7One fundamental category of contemporary age lies in challenges in front of families and ways for opposing them. Needless to say, there are some agents leading to marriage and causing family to continue; it is necessary to bring them into consideration today. The author, using a descriptive-analytical method and relying on corresponding verses and traditions, has sought to find most effectual ways for family stability and oppose the challenges. As is understood, on the basis of holy verses and traditions, some agents like fittingness in states and dignity, rightfulness before and after marriage, carefulness in choosing spouse, choosing based on satisfaction and control, low paying, ability for collaboration and reciprocal forgiveness would be useful in the field.Keywords: Marriage, Preventive Agents, Family Stability, Quranic Verses, Traditions
-
Page 27Miscarriage may be counted as one important and considerably challengeable problems of medical moral, attracting mind of many scholars to argue for or against it. Moral philosophers have viewed it philosophically and agreed on the fact that killing an adult human is morally unacceptable, yet, their views on embryo`s humanness are not the same. Some view embryo as being human but some other disagree such a view. The former, therefore, knows miscarriage to be immoral and the latter to be moral. The problem may be viewed in another approach, that is, in a moral theological approach. Muslim thinkers have studied the problem in feqh but not in theology or moral philosophy. The paper, therefore, has sought to view the problem on the basis of moral theology and, considering embryo from the first step of appearance as a Divine gift, has viewed miscarriage to be unacceptable.Keywords: God, the Holy Quran, Gift, Miscarriage, Moral
-
Page 47Though altruism has been of a strategic part in the formation and development of Islamic civilization, it has not been study separately and in detail. Muslim scholars, in particular those in moral and mysticism, have spoken of its what-ness. Predecessors have regarded donation in the state of need as its essential part of meaning while those of latter-day has intended by the word preferring others to oneself. Of the meanings, the former has been more accepted. Yet, these definitions would not be able to include such cases as jihad, martyrdom and sacrificing. The study, having studied and mentioned the two definitions critically and with a historical approach, has given a more comprehensive definition as: a communicative action in which a person with good intention prefers another one, being in need or not, to himself/herself for something of his/her needs or concern.Keywords: Altruism, Preference, Donation, Another, Communicative Action, Love
-
Page 65Semantics of Quranic words would cause the holy Quran to be deeply understood. One way to find correct and exact meaning of Quranic words lies in semantics of paradigmatic words being as a complement to understand the meaning of Quranic words. In the paper, it has been intended firstly to study etymology of sabr and then consider meanings of five words including iman, salah, yaqin, tawakkol and taqwa as those paradigmatic to sabr. As is understood by the study, the most considerable particularity in the meaning of sabr, like the five mentioned ones, lies in its being religious, and Divinely revealed; that is, all these words include religious meaning and may be commented in the shadow of Divine order. Such being the case, sabr means resistance and self-control and such an intention may not be aimless; since with regard to God`s omnipresence, His guidance in the world, creational aim in the world and the order of reward and punishment, it would be commented.Keywords: Moral Meaning of Sabr, Base Meaning, Relative Meaning, Syntagmatic Relations, Paradigmatic Relations
-
Page 89In Islamic texts, we meet some teachings emphasized on as necessary in the field of business. Though the teachings originate from the belief of those active in economic activities, in many states including ICT, they may be strengthened and weakened; that is, it seems that the more ICT applies in an economic fields the more the ground for Islamic norms of moral establishes. For example, one may refer to such cases as clearness and lack of rente, responsible state, decline of deception and trick in businesses and transactions. The paper, preparing fundamental conceptions of the three fields of ICT, moral and the space for business, has studied ICT capabilities for upgrading business place of our country with regard to moral. As is understood, given institutionalization of ICT, it is reasonable to wait establishing of a considerable part of Islamic moral norms in business space.Keywords: Moral, ICT, Business Space, Islam
-
Page 115As viewed by a large number of feminists, roles and manners of female gender have been determined historically in human societies. Feminist moral may be regarded as an attempt to reconsider and reconstruct new thought on those aspects of western traditional moral that have given little weight to women`s moral experiences. As they claim, during two thousand years of western morality, there has been no place for women`s moral. As viewed by them, for corrupting such an injustice, gender would not be of any effect in human substance and moral problems and deeds. Accepting such a resemblance between man and woman, feminist has viewed against the order of creation, neglected different roles it determined for them and accepted androgyny and, as is clear, such opinions would lead to such immoral consequences as destruction of family, homogeneity and closing eyes to natural realities of human. The paper, presenting a typology of feminist lines, has criticized their views with regard to their moral consequences.Keywords: Gender, Moral, Feminism, Women, Men
-
Page 137Piety has been known as a deeply rooted mental quality giving human actions special direction and validity. Of piety`s effects, one may refer to speech relation, as seen in Quranic states, on which has centered the study. The study, performed in a descriptive and analytical method and a library-based approach, has concluded that piety as the effect of belief, good deeds and morality, is of an interrelation with speech relations, namely, from one hand, it leads to massage improvement and control, directing goals of relations, centering thoughts and perceptions leading to deeds and causes addresses` validity to be attracted and, from other hand, speech relations supports the ways for producing piety.Keywords: The Holy Quran, Piety, Speech Relation, Interrelation of Piety, Speech Relation
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.