فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی
پیاپی 22 (تابستان 1396)

در این مقاله به بررسی ارتباط آیین رفتار حرفه ای حسابرسان با قرآن پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. منابع پژوهش را قرآن، تفسیر نور و کتب معتبر و مقالات روایی تشکیل داده اند یافته های تحقیق حاکی از آن است که با مطالعه ی دقیق آیات قرآن، ارتباط معنی داری بین دانش حسابداری و مفاهیم حسابرسی و ویژگی های آنان و آیه های این کتاب آسمانی وجود دارد و مشخص می گردد که چه اندازه بین گفته های دینی و مفاهیم به کار رفته در حسابداری و حسابرسی هم خوانی وجود دارد و به طور صریح به مفاهیمی از قبیل استقلال رای، صلاحیت و مراقبت حرفه ای، رازداری، درستکاری و بی طرفی و غیره که از مفاهیم اصلی حسابرسی هستند، اشاره شده است و نشان می دهد که اسلام، آیین رفتار حرفه ای حسابرسان را در شکل پیشرفته امروزی آن مورد تایید قرار می دهد.

هدف این پژوهش بررسی سیاست تقسیم سود در شرکت‏های خانوادگی و مقایسه آن با شرکت‏های غیرخانوادگی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1385 تا 1393 است. در این راستا، سیاست تقسیم سود شرکت‏های خانوادگی و غیرخانوادگی با استفاده از آزمون U من-ویتنی مقایسه شد. افزون براین، با استفاده از مدل رگرسیون خطی، رابطه مالکیت خانوادگی و حضور اعضای خانوادگی در هیات مدیره با سود تقسیمی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‏دهد که به طور کلی تفاوت معناداری بین تقسیم سود در شرکت‏های خانوادگی و غیرخانوادگی وجود دارد و به طور میانگین، شرکت‏های خانوادگی سود نقدی کمتری بین سهامداران تقسیم می کنند. افزون بر این، یافته های تجربی حاصل از بررسی رابطه بین نوع مالکیت و میزان سود تقسیمی (با کنترل متغیرهای اندازه شرکت، بازده دارایی ها، اهرم مالی و فرصت های رشد) حاکی از وجود رابطه معکوس معنادار بین این دو متغیر است.

این تحقیق به بررسی رابطه بین انعطاف پذیری مالی و سیاست‏های مالی شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‏پردازد. انعطاف پذیری مالی از طریق پنج متغیر فرصت‏های رشد، نسبت سودآوری، نرخ موثر مالیاتی، شکاف قیمتی و شدت نقدینگی دارایی ها و سیاست‏های مالی نیز از طریق توزیع سود نقدی، اهرم مالی و نگهداشت وجوه نقد اندازه گیری گردید.نتایج آزمون‏ها با استفاده از اطلاعات شرکت‏های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‏های 1383 الی 1392 حاکی از آن است که بین متغیر‏های انعطاف پذیری مالی (به غیر از نرخ موثر مالیاتی) و توزیع سود نقدی رابطه منفی ومعنادار برقرار است. بین متغیرهای انعطاف پذیری مالی (نسبت سودآوری و شدت نقدینگی دارایی ها )و اهرم مالی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد، همچنین نتایج نشان می‏دهد که بین متغیر‏های انعطاف پذیری مالی، ( نسبت سودآوری، شکاف قیمتی و شدت نقدینگی دارایی ها) و نگهداشت وجوه نقد رابطه مثبت و معنادار برقرار است.

موضوع اصلی این پژوهش رفتار اخلاقی حسابداران بر اساس دیدگاه اخلاقی فوک در مورد حقیقت گویی می باشد. پژوهش حاضر درصدد بررسی ویژگی های حقیقت گویی در عقایدو اعتقادات حسابداران و تفاوتهای بین این عقاید و چگونگی اجرایی و عملی شدن آن در محیط کار(حرفه حسابداری) می باشد. انگیزه اصلی جهت بررسی این دیدگاه این بود که وجود مجموعه قوانین و اخلاق حرفه ای برای محدود ساختن انحرافات اخلاقی در رفتار حرفه ای به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته است. این تحقیق یک پژوهش توصیفی و اکتشافی بوده که جامعه مورد بررسی کلیه افراد شاغل در حرفه حسابداری و دانشجویان حسابداری(بعنوان نمونه کنترلی) را در بر می گیرد و نمونه ها بصورت تصادفی از بین افراد شاغل در واحد مالی و دانشجویان حسابداری انتخاب گردید. پرسش نامه ای که برای سنجش عقاید حقیقت طلبی و کاربرد آن در عمل طراحی شده است دارای دو محور کلی بوده که برای بررسی اعتقادات[ii] و اعمال[iii] از فاکتورهای حقیقت گویی فوکو شامل صداقت، ریسک، وظیفه، انتقاد و رک گویی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها بصورت زوجی(عقاید در مقابل عمل) وجود تفاوت معنادار بین اعتقادات و عمل حسابدارن می باشد بطوریکه، رعایت مباحث اخلاقی برای دانشجویان و شاغلین حسابداری مبین بالاتر بودن امتیازات اخلاقی اعتقادات نسبت به اعمال می باشد. این مورد خلاء بوجود آمده ناشی از اعتقاد به مباحث اخلاقی در ذهنیت افراد و توانایی استفاده از آن در عمل و همجنین عدم اثربخشی کامل آیین رفتار حرفه ای برای جهت دادن به افکار حسابدارن را نشان می دهد. نتایج این پژوهش همچنان نشان داد زنان حسابدار نسبت به مردان همکار خود و حسابداران با تجربه نسبت به همکاران شاغل با تجربه پایین تر خود بیشتر بر رعایت مباحث اخلاقی پایبند می باشند.

بسیاری از شرکت ها امروزه معتقدند که مسئولیت اجتماعی شرکت ها به عنوان یک مخزنی از حسن نیت عمل می کند، که در برابر بحران همانند عایقی منفی برای این مخرن ها هستند. با این حال CSR در واکنش به بحران در شرکت های بزرگ بسیار پیچیده تر است. این مقاله، با توجه به واکنش ذینفعان از مسئولیت اجتماعی و بحران مالی شرکت های بزرگ به یک چارچوب مشروط برای درک و نقش مسئولیت اجتماعی در بحران شرکت ها و نحوه مدیریت آن می پردازد. این چارچوب فرض می کند که مسئولیت اجتماعی چهار نقش مهم را ایفا می کند: (1) توجه سهامداران را به بحران افزایش می دهد؛ (2) اثر تخصیص اشتباه؛ (3) انتظارات را افزایش می دهد، و (4)تغییر ارزیابی ذینفعان در شرایط بحران. در مجموع، این مقاله به نقش CSR به هنگام بحران مالی در شرکت های بزرگ خواهد پرداخت.

این مقاله، تئوری نمایندگی و کاربرد آن در موضوعات حسابداری مدیریت را بررسی می نماید. در مقاله قبلی [6]، نحوه تدوین مدل های نمایندگی برای غلبه بر مسائل انگیزشی حاصل از مشکلات نمایندگی تشریح و نتایج تئوری نمایندگی در قالب مدلی ریاضی برای تدوین قرارداد استخدامی نماینده (مدیر) بیان گردید. بر مبنای این قرارداد، سیستم ارزیابی عملکرد، معیار سنجش عملکرد مبنای پاداش نماینده و شکل تابعی که معیارهای سنجش عملکرد را با پاداش نماینده مرتبط می کند، مشخص می شود. در این مقاله شکل خطی و غیرخطی قراردادهای پاداش و مزایا و معایب معیارهای سنجش عملکرد مبتنی بر حسابداری و معیارهای مبتنی بر سهام شرکت توصیف می شود. همچنین، در خصوص قراردادهای بلندمدت پاداش و مدل های نمایندگی چند دوره ای بحث می شود. این مقاله اشاره دارد که سیستم ارزیابی عملکرد برای هر قرارداد استخدام نماینده در جهت دستیابی به حداکثر مطلوبیت هر دوی صاحبکار و نماینده با توجه به شرایط استراتژیک شرکت، نگرش های نماینده درباره ی عواملی نظیر سود، ریسک، تلاش، افق زمانی و همچنین اثرات فرهنگی، منحصر به فرد می باشد. در پایان نمونه هائی از تصورات رایج غلط در خصوص مدل های نمایندگی و زمینه هایی برای تحقیقات آتی ارائه شده است.

پرداختن به ابعاد روانشناسی و غیراستدلالی و بررسی اهمیت و میزان تاثیر آنها بر روی تصمیم گیری های سرمایه گذاری و مدیران موضوع اصلی این مقاله می باشد. رویکردهای استدلالی همانند شیوه های بکار گرفته در اقتصاد سنتی و حتی نئوکلاسیکها بیان می کنند که سرمایه گذاران و مدیران با رفتار کاملا عقلائی به دنبال حداکثر سازی مطلوبیتشان هستند ، اما رویکردهای غیر استدلالی همانند تاثیر هیجانات افراد ،احساس مالکیت آنها ، ادراک و پیشینه های اخلاقی و فرهنگی و همچنین برخی جنبه های روانشناسی اجتماعی نیز می توانند تاثیراتی عمیق در اتخاذ تصمیمات و اجرای آنها داشته باشند. محققین تجربی در حوزه های مالی و حسابداری مدت زمان زیادی است که تاثیر عوامل غیراستدلالی فوق را در موضوعات حسابداری و مالی تشخیص داده و علیرغم امتناع تئوری های سنتی و نئوکلاسیک اقتصادی برای درگیر شدن در حوزه های روانشناسی و ادارکی بیان می کنند که عوامل غیراستدلالی اثرات با اهمیتی بر روی تصمیم گیری های مالی و مدیریتی دارند.