فهرست مطالب

پژوهش های زبان شناسی تطبیقی - پیاپی 14 (پاییز و زمستان 1396)

نشریه پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
پیاپی 14 (پاییز و زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1397/01/08
  • تعداد عناوین: 12
|
  • مقاله علمی - پژوهشی
  • محمد دبیر مقدم، زهره سادات ناصری* صفحات 1-22
    مقاله ی حاضر حذف مکان نما و مسیرنمای مقصد را بررسی می کند. دربرخی موارد مکان نما و مسیرنمای مقصد می تواند حذف شود حتی اگر با حروف اضافه ی گروه2 ترکیب نشود. در مورد حذف مکان نما و مسیرنمای مقصد بدون حضور حروف اضافه ی گروه2 و در حضور آن، فعل در واژگانی کردن گره-های محذوف دخیل است. مکان نمای«در»زمانی قابل حذف است که گروه حرف تعریف، اسم مکان متداول باشد و فعل جمله نیز ایستایی باشد. درزمان حضور مکان نما، گره ی مکان توسط تکواژ «در» که دارای مشخصه ی]+مکان[ است، واژگانی می شود؛ اما در غیاب مکان نما مشخصه ی]+مکان[ از طریق فعل ایستایی جذب گره ی مکان می شود و در واقع هسته ی فعل و مکان توسط یک تکواژ واژگانی می شود. براساس رویکرد ریزنحو، هسته ی گروه مقصد، مکان، جزءمحوری و گروه حرف تعریف قابل حذف هستند ولی هسته ی گروه مبدا ومحدود حذف نمی شوند. برطبق ریزنحو در زبان فارسی گره-های بالاتر از گروه مقصد قابل حذف نیستند و تنها گره ی مقصد و گره های پایین تر از آن را می توان حذف کرد.
    کلیدواژگان: حذف مکان نما، حذف مسیرنمای مقصد، زبان فارسی، رویکرد ریزنحو
  • اسفندیار طاهری * صفحات 23-42
    از باباطاهر همدانی شاعر سده 5 هجری دوبیتی هایی به یکی از گویشهای ایرانی باقی مانده است که صورت اصلی آنها دگرگون شده و به فارسی نزدیک شده است، اما همچنان پاره ای از ویژگی های گویشی را در آنها می توان یافت. در این مقاله به بررسی ویژگی های واژگانی، آوایی و دستوری گویشی این دوبیتی ها در مقایسه با گویشهای ایرانی پرداخته شده است و پیشنهادهایی برای خواندن، معنی و تلفظ برخی واژه ها مطرح شده است. بررسی ویژگی های گویشی این دوبیتی ها نشان می دهد که این دوبیتی ها که ویژگی گویشهای شمال غربی ایران را نشان می دهند به یکی از گویشهای مرکزی ایران سروده شده اند. دوبیتی هایی نیز یافت می شوند که یا از گویشهای دیگر تاثیر پذیرفته اند، یا به آن گویشها سروده شده و سپس به دوبیتی های باباطاهر راه یافته اند.
    کلیدواژگان: دوبیتی، باباطاهر، گویش های ایرانی، ویژگی های گویشی
  • سارا موسوی نسب، فریده حق بین* صفحات 43-60
    در مقاله حاضر بازنمود استعاره مفهومی به ویژه استعاره عشق در زبان ناشنوایان و تفاوت های آن با فارسی زبانان شنوا مورد بررسی شده است. به این منظور با 28 ناشنوا حول محور احساسات و روابط عاشقانه مصاحبه انجام شد. در انتها چگونگی ساخت و دامنه استفاده از استعاره های مفهومی عشق، بین فارسی زبانان شنوا و زبان اشاره طبیعی ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که اگر چه به طور کلی دامنه ساخت و استفاده از استعاره نزد ناشنوایان نسبت به فارسی زبانان شنوا محدودتر است، اما در برخی قلمرو ها از جمله مواردی که از ظرفیت های زیستی بدن انسان و تجربه های جسمانی نشات گرفته اند، استعاره مفهومی عشق در اشاره های زبان اشاره طبیعی به طور گسترده توسط ناشنوایان مورد استفاده قرار می گیرد. در جامعه آماری مورد بررسی قلمرو های ماده خوراکی، برتری اجتماعی و جنون-دیوانگی به ترتیب 80، 17 و 33 درصد بیشتر از قلمرو شنوایان مشاهده شدند.
    کلیدواژگان: استعاره مفهومی، استعاره عشق، زبان اشاره ایرانی، زبان طبیعی
  • آزیتا افراشی *، ساناز عسگری صفحات 61-73
    مقاله ی حاضر با رویکرد معنا شناسی شناختی و به روش پیکره ای به مطالعه چندمعنایی فعل «دیدن» در زبان فارسی می پردازد. چندمعنایی شرایطی است که در آن یک واژه، چندین معنای مرتبط به هم دارد. از حوزه های مهم بررسی چندمعنایی در رویکرد شناختی، مطالعه ی افعال حسی است. منظور از افعال حسی، فعل هایی مانند «دیدن»، «شنیدن»، «بوئیدن»، «چشیدن»، «خوردن» و «لمس کردن» است که مربوط به عملکرد حواس پنج گانه اند. پژوهش حاضر تحلیلی بر چندمعنایی فعل «دیدن» به عنوان یکی از افعال حسی در زبان فارسی برمبنای داده های پیکره ای و براساس الگوی آنتونانو (1999، 2013) و سویتسر (1990) ارائه می دهد. از آنجا که اطلاعات مندرج در واژه نامه های مختلف در خصوص معانی فعل «دیدن» یکدستی نشان نمی دهد بر آن شدیم تا در یک مطالعه پیکره ای معانی متفاوت فعل «دیدن» را به دست آوریم و شبکه معنایی آن را ترسیم کنیم. این شبکه ی چندمعنایی می تواند در فرهنگ نگاری و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان کاربرد داشته باشد.
    کلیدواژگان: معناشناسی شناختی، چندمعنایی، افعال حسی، دیدن، پیکره
  • شادی داوری *، مریم حاج محمد جعفر صفحات 75-92
    یکی از ویژگی های بارز زبان فارسی، وجود فرآیند قلب نحوی در این زبان است. پژوهش حاضر به معرفی این فرآیند در چارچوب بهینگی اختصاص یافته است. نتایج حاصل از بررسی میزان مطلوبیت گزینه های مقلوب، با توجه به دو اصل و محدودیت نحوی در انگاره-ی بهینگی یعنی محدودیت های «هسته اجباری» و «ابقا» بررسی گردید. داده های پژوهش حاکی از آنند که به لحاظ مرتبه بندی محدودیتها در فارسی، مهلک ترین تخطی در فرآیند قلب نحوی، نخست، تخطی (حتی به میزان یک بار) از محدودیت «هسته اجباری» و پس از آن تخطی از محدودیت «ابقا» (بیش از دوبار) است. فرآیند مذکور در رابطه با شواهد پژوهش و نیز قالب نظریه ی بهینگی نشان دهنده ی این است که در زبان فارسی، میزان حرکت ها ارتباط معکوس با مطلوبیت جمله ها دارند. در عین حال این پژوهش نشان می دهد که جایگاه انتهایی فعل، عامل تعیین مطلوبیت جمله است. عامل مذکورتنها در تعیین مطلوبیت ترکیب مقلوب نشان دار فاعل+فعل+ گروه حرف اضافه بی تاثیر شناخته شد.
    کلیدواژگان: قلب نحوی، نظریه بهینگی، نحو، محدودیت، زبان فارسی
  • الهام علایی ابوذر *، محمود بی جن خان صفحات 93-113
    علیرغم فقدان رابطه یک-به-یک میان همه واج های زبان فارسی و نگاره ها ، که خود باعث فاصله گرفتن نظام نوشتاری فارسی از نظام نوشتاری آرمانی می شود، فارسی زبانان در برخورد با صورت نوشتاری کلمات خارج از واژگان ذهنی خود ( out of vocabulary words ) توانایی تلفظ کردن چنین کلماتی را دارند. یک نوع از اطلاعاتی که آن ها در این راستا از آن بهره می جویند، اطلاعات مربوط به ساختار زبان فارسی است. این اطلاعات شامل آشنایی با انواع تکواژها در زبان فارسی (تکواژهای آزاد، مقید (که خود شامل انواع وندها تصریفی و اشتقاقی است) ، نحوه تقطیع کلمه به تکواژهای تشکیل دهنده و قواعد واژواجی زبان فارسی و نمود نوشتاری مربوط به آن ها است. در تحقیق حاضر قواعد واژواجی زبان فارسی و رابطه میان این قواعد و خط فارسی به تفصیل مورد مطالعه قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: کلمات خارج از واژگان، قواعد واژواجی، رابطه میان قواعد واژواجی زبان فارسی با خط فارسی
  • عفیفه سادات احمدی *، بتول علی نژاد صفحات 115-133
    هدف مقاله بررسی موج چاکنایی همخوان روان /r/ در زبان فارسی و در 11 بافت آوایی است. بدین جهت، صدای 10 گویشور زبان فارسی معیار با استفاده از دستگاه حنجره نگار (EGG) ضبط و سپس با نرم افزارهای Speech Studio، Praat و EGG Works مرحله ی بسته بودن هر یک از دوره ها اندازه گیری شد. نتیجه ی بررسی نشان می دهد که بافت آغاز واژه، بین دو واکه، قبل و بعد از همخوان های واکدار باعث کاهش نسبت بسته بودن موج چاکنایی /r/ می شود. /r/ در بافت بین دو واکه، به صورت زنشی تولید می شود و نیز در پایان واژه، بعد از همخوان های بیواک و واکدار و در میان واژه، قبل از همخوان های بیواک و در پایان واژه، بعد از واکه ها واکرفته می شود و فرایند تولید این همخوان در پایان واژه و بعد از همخوان های بیواک و واکدار با سایش همراه است. همچنین در تمام تلفظ های /r/ بین زنان و مردان تفاوت وجود دارد.
    کلیدواژگان: موج چاکنایی، نسبت بسته بودن، همخوان های روان، دستگاه حنجره نگار
  • مریم سادات فیاضی * صفحات 135-144
    پس از گذشت تقریبا چهل سال از معرفی زبان شناسی شناختی حوزه ی پژوهش های نظری این شاخه از زبان-شناسی به کاربردهای آن در سایر رشته ها گسترش یافت. طی این دوران مطالعات واژگانی از جمله مهم ترین دل مشغولی های زبان شناسان شناختی بوده که تاثیر زیادی بر این حوزه گذاشته و جان تازه ای به آن بخشیده است. جستار حاضر با طرح این پرسش که دستاوردهای زبان شناسی شناختی چگونه و تا چه اندازه می تواند به کار فرهنگ نگاری به شیوه ایی منسجم و عملی درآید، به بررسی سه جنبه از مفاهیم شناختی ساخت معنای واژگانی یعنی اهمیت اثرات سرنمون بر ساختار واژگانی، تعامل پذیری چندمعنایی و ماهیت نظام مند چندمعنایی پرداخته است. موارد پیش-گفته در شکل گیری برخی از مهم ترین اصول و مفاهیم نظری زبان شناسی شناختی نقش داشته اند. و نمی توان اهمیت هر یک از آنها را در امر فرهنگ نگاری از نظر دور داشت.
    کلیدواژگان: قالب، اثرات سرنمون، تعامل پذیری، چندمعنایی
  • آرزو نجفیان *، سیف الله ملایی پاشایی، یاسر سنایی صفحات 145-163
    اطلس گویشی، تنوعات و گستره ی گونه های زبانی را در پهنه ی جغرافیایی یک منطقه نشان می دهد. پژوهش حاضر تلاش کرده است بر اساس تحلیل انبوهه ی داده های گویشی و بهره گیری از بسته ی نرم افزاری گویش سنجی و نقشه نگاری RuG/L04، چشم اندازی از اطلس گویشی ناحیه ی شمالی استان ایلام، به همراه دستگاه آوایی گونه های زبانی رایج ارائه دهد. جامعه آماری این پژوهش، کلیه ی افراد ساکن در روستاهای بالای 100 خانوار ناحیه ی شمالی استان ایلام بود. با در نظر گرفتن معیارهای آماری و گویش شناختی، 36 نمونه ی گویشی از 35 سایت تهیه شد. روش جمع آوری داده ها، پرسش نامه ای ملهم از «طرح ملی اطلس زبانی ایران» مشتمل بر 117 واژه و سه جمله بود که روایی آن بر اساس آزمون آلفای کرونباخ 96/0 است. نتایج نشان داد که گونه ی زبانی «لکی» با 1/11 % از مجموع جامعه ی آماری پژوهش، «لری» با 5/5 % و «کردی جنوبی» با 3/83 % ، سه گروه گویشی عمده ی ناحیه ی شمالی ایلام را تشکیل می دهند.
    کلیدواژگان: گویش سنجی، اطلس گویشی، گونه های زبانی، استان ایلام، تحلیل انبوهه
  • ندا موسوی * صفحات 165-179
    در این تحقیق به بررسی کیفیت واک در هجاهای تکیه دار زبان فارسی پرداختیم. هدف بررسی این نکته بود که آیا می توان تغییر کیفیت واک را به عنوان یکی از همبسته های صوت شناختی تکیه در زبان فارسی در نظر گرفت؟ مولفه های مورد نظر برای بررسی کیفیت واک مولفه های شیب طیفی و بسامدپریشی بودند.در نرم افزار پرت با بررسی شیب طیفی نشان دادیم که کیفیت واک در زبان فارسی به سوی کیفیت واک معمولی گرایش دارد. ضمن اینکه اختلاف معنی داری (جز در مورد دو واکه /a/ و /α/ در گویشوران زن) بین شیب طیفی واکه ها در هجای بی تکیه و تکیه دار مشاهده نمی شود. مولفه دوم نیز مولفه بسامدپریشی بود که به تغییرات بسامد در دوره های متوالی موج اشاره دارد. در مورد این مولفه هم اختلاف معنی داری بین هجاهای بی تکیه و تکیه دار مشاهده نمی شود.
    کلیدواژگان: کیفیت واک، تکیه، شیب طیفی، بسامدپریشی
  • نقد
  • علیرضا فیروزی * صفحات 193-201
    پژوهش حاضر به معرفی کتاب وجهیت، نمود و نفی در فارسی نوشته دکتر آزیتا حجت الله طالقانی از دانشگاه تورنتوی کانادا می پردازد. این کتاب 183 صفحه توسط انتشارات جان بنجامینز به چاپ 2008 ای، مشتمل بر هفت فصل است و در سال رسیده است. کتاب با بررسی سه مقوله وجهیت، نمود و نفی و با تمرکز بر روی زبان فارسی قصد کمک به حوزه زبانشناسی نظری و مطالعه زبان های ایران را دارد. چهارچوب نظری این کتاب برنامه کمینه گرای چامسکی است و در آن انطباق بین ساخت نحوی و خوانش معنایی مورد کاوش و کنکاش قرار می گیرد. در این کتاب نشان داده می شود که رفتار افعال وجهی (وجهی و چه به صورت ریشه2) در فارسی یکسان است، چه به صورت معرفتی1 ها مورد خوانش و تعبیر قرار گیرند. به 3 ای در زبان فارسی، افعال وجهی این زبان رفتاری متفاوت را نسبت به افعال وجهی دیگر 4دلیل عدم وجود ساخت ارتقای فاعلی زبان ها از خود نشان می دهند. همچنین تعامل افعال وجهی و مقوله نفی در فارسی نشانگر این موضوع است که ساخت نحوی افعال وجهی در رابطه با مقوله نفی، بیشتر با خوانش معنایی این افعال تطابق دارد.
    کلیدواژگان: برنامه کمینه گرا، ساخت نحوی، فعل وجهی، خوانش معرفتی، خوانش ریشه ای
|
  • Mohammad Dabir Moghaddam, Zohreh Sadat Naseri * Pages 1-22
    The present paper investigated the reasons of the omission of Place and Goal markers. Place and Goal markers can be omitted whether a class2 preposition is present in a PP or no. When the omission takes place, the verb lexicalizes the Place and Goal nodes in syntactic tree. In the case of Place marker, when the verb is stative it belongs [䫖궊, ⺇᪶⯞] feature. When Place marker dar is present in a PP, the Place head is lexicalized by the morpheme dar which has [⺇᪶⯞] feature; but when dar is omitted, the feature of [⺇᪶⨧] is attracted to the Place head by the stative verb. According to nanosyntax Goal head, Place head, AxialParts and DP can be omitted in Persian, but Source head and Bound head cannot be omitted in any situation. Therefore, referring to nanosyntax, the nodes which dominate Goal P do not have the ability to be omitted.
    Keywords: Omission of Place marker, Omission of Goal marker, Persian, Nanosyntax
  • Esfandiar Taheri * Pages 23-42
    Baba Tahir is a poet from the area of Hamadan in 5th century. He is best known for his quatrains originally composed in a local dialect of the period, though in course of time so many corruptions have crept in that it is impossible to be certain what is the original form of the quatrains and what is the dialect in which the quatrains were written. This paper deals with the dialectal features of these quatrains and some suggestions are given for reading and meaning of some words. The results of this paper suggest that these quatrains are written in a Central Iranian dialect, though have some affinity with the other Northwestern Iranian dialects.
    Keywords: quatrain, Baba Tahir, Iranian dialects, dialectal features
  • Sara Mousavi Nasab, Faride Haghbin * Pages 43-60
    The present paper consists of a report of a study the representation of conceptual metaphors especially love metaphors in the language used by Iranian deafs .28 informants from Tehran language center for deafs, and internet sites specialized for deafs, were chosen and interviewed. The conclusion of the present research manifested: Despite that the deafs usage of metaphors is less than non-deafs, in some specific domains related to biological aspects of human body and sense experiences, the metaphors such as love conceptual metaphors are found in sign language more than natural language. For example data sample showed that domains of food and edible things %80, social superiority %17, and madness %33 are used in Iranian sign language.
    Keywords: conceptual metaphor, love metaphor, Iranian sign language, natural language
  • Azita Asgari *, Sanaz Asgari Pages 61-73
    The present paper is a corpus- based cognitive semantic account of polysemy of the verb “to see” in Persian Language. Polysemy is a condition in which a word has multiple related meanings. One of the important domains of polysemy is the study of perception verbs. Perception verbs, such as “to see”, “to hear”, “to touch”, “to smell” and “to taste”, are related to function of five senses. The present study is a corpus- based analysis of polysemy of the verb “to see” based on Antonano`s (1999, 2013) and Sweetser`s (1990) models. Since lexical entries of the verb “to see” are not similar in various dictionaries, we decided to perform a corpus- based study on the meanings of this verb and to draw the semantic network. This semantic network can be used in lexicography and teaching Persian Language to Non- Persians.
    Keywords: cognitive semantics, polysemy, perception verbs, to see, corpus
  • Shadi Davari * Pages 75-92
    The present contribution provides a comprehensive analysis of Scrambling in Persian based on Optimality. Scrambling is considered as a syntactic process propelling constituents from their unmarked positions in sentences without changing the analytic meaning of the sentence. In this study, we try to portray two principles and constraints on Persian scrambling, namely, Obligatory Head (OB-HD) and STAY. Results show that the syntax of scrambling in Persian strictly adheres to the STAY constraint. It was demonstrated that top-ranked constraint Obligatory Head (OB-HD) violation is intolerable in all types of scrambling and outranks constraint STAY. However, the results of a statistical analytic model based on the optimal candidates delineate the intolerability of the low-ranked constraint STAY when it occurs more than twice. A close look at optimality tableaus illustrates that final position for verb leads to the optimal candidate in Persian, however, it is not the case for the S-V-PP marked order.
    Keywords: Optimality Theory, scrambling, constraints, Persian
  • Elham Alaee Aboozar *, Mahmoud Bijen Khan Pages 93-113
    Since there is not total one-to-one correspondence between Persian graphemes and phonemes, Persian writing system deviates from the ideal one; though literate native speakers of Persian can pronounce out of vocabulary words (OOV words). Knowing Persian morphology (how to break a word into its morphemes) as well as Persian morphophonemic rules and related transliteration rules enables them to pronounce some of out of vocabulary words whose morphemes exist in Persian. The present study focuses on Persian morphophonemic rules and related transliteration rules.
    Keywords: out of vocabulary words, morphophonemic rules, grapheme, Persian, transliteration
  • Afife Sadat Ahmadi *, Batool Alinezhad Pages 115-133
    This study aims at observing the glottal wave of the liquid consonant /r/ in Persian language. For this end, the voices of 10 speakers were first recorded using EGG and Speech Studio, Praat, EGG Works, the closed stage of each period was measured. The findings show that the closed quotient of the glottal wave /r/ decreases at the beginning of a word, between two words, and also before and after voiced consonants. /r/ is articulated in a flapped way between two vowels and also at the end of a word after voiced and voiceless consonants and in the middle of a word before voiceless consonants and at the end of a word after vowels becomes devoice. The manner of articulation of this consonant at the end of word and after voiced and voiceless consonants becomes fricative. Also, in all utterances of /r/ there is a difference between men and women.
    Keywords: glottal wave, closed quotient, liquid consonant, electroglattograph
  • Maryam Fayyazi * Pages 135-144
    Passing nearly forty years of introducing cognitive Linguistics in 1970s and 1980s as a flexible approach consisting of different theories which have originally common basis, theoretical framework of this discipline of linguistics has applied to other disciplines. In This period, lexical studies have been the major interest of cognitive Linguists having had a profound impact on it and renewed lexical studies. The present article addressing the question of how and to some extent it is possible to use the achievement of cognitive linguistics in scientifically and practically dictionary compiling, discusses three aspects of the Cognitive conception of lexical semantic structure: the importance of prototypically effects for lexical structure, the intractability of polysemy, and the structured nature of polysemy. Each of the above mentioned points inspires a specific conclusion for some of the significant theoretical concepts and principals of Cognitive Linguistics that it vindicates existing aspects of lexicographical practice.
    Keywords: Frame, prototypically effects, intractability, polysemy
  • Yaser Sanaei, Arezoo Najafiyan * Pages 145-163
    A dialect atlas illustrates linguistic diversity and dialect areas over specific regions. The present study aimed to sketch a dialect atlas of north Ilam province, as well as to introduce phonetic systems, common for language varieties of the region, aggregate analysis of linguistic data by applying RuG/L04 dialectometry and cartography software. The study population consisted of all those living in villages with more than 100 households. Considering dialectologic and statistic criteria, 36 linguistic samples were collected from NORM speakers in 35 sites. Data are obtained using a questionnaire inspired by the "The National Project of The Linguistic Atlas of Iran", which consists of 117 words and three sentences and validated by alpha Cronbach test (0.96). The study results showed that "Laki", "Lory", and "South Kurdi" varieties were of three major dialect groups of north Ilam with 11.1%, 5.5% and 83.3% distribution index respectively.
    Keywords: Dialcetometry, Linguistic Atlas, Language variety, Aggregate Analysis, Ilam
  • Neda Musavi * Pages 165-179
    In this research, we evaluate the voice quality of stressed syllables in Persian. The aim was to investigate the effect of stress on voice quality in Persian. The voice quality was analyzed by two parameters: spectral tilt and jitter. The research was done by Praat. The analysis of spectral tilt (H1-H2) showed that voice quality in Persian tends to modal quality. While there was no significant difference between spectral tilt in stressed and unstressed syllables (except in the case of /a/ and /α/ in female speakers). The second parameter was jitter, which refers to the frequency difference in successive period of the speech waveform. In the case of this parameter, there was not any significant difference between stressed and unstressed syllables also. Based on the results, voice quality is not one of the acoustic correlates of stress in Persian.
    Keywords: voice quality, stress, spectral tilt, jitter