فهرست مطالب

برنامه ریزی و آمایش فضا - سال هفدهم شماره 3 (پیاپی 81، پاییز 1392)

فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا
سال هفدهم شماره 3 (پیاپی 81، پاییز 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/04
  • تعداد عناوین: 7
|
  • غلام علی مظفری، فریبا اقبالی بابادی صفحات 27-44
    سن معمولی گندم یکی از آفات اصلی گندم و از مهم ترین مسائل گیاه پزشکی ایران است. در این پژوهش، رابطه بین ویژگی های دما (کمینه، بیشینه، متوسط، تعداد روزهای یخبندان و مجموع واحدهای گرمایی)، میزان بارش و شرایط خشک سالی- ترسالی با تاریخ های آغاز ریزش در شهرستان اصفهان در طول سال های زراعی 1378- 1379 تا 1388- 1389 مطالعه شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد تاریخ آغاز ریزش آفت سن به شرایط اقلیمی پیش از ریزش آفت به ویژه در فصل زمستان بستگی دارد. در سال هایی که دمای فصل پاییز و زمستان بالاتر از میانگین و مقادیر شاخص بارش استاندارددر فصل های پاییز و زمستان شرایط نرمال بارش را نشان می دهد، ریزش آفت زودتر اتفاق افتاده است. نتایج تحلیل همبستگی بین تعداد روزهای یخبندان سالیانه، فصلی، آستانه های مختلف یخبندان، کمینه، بیشینه و میانگین دما با تاریخ های آغاز ریزش آفت نشان می دهد بین کمینه دمای پاییز و زمستان با تاریخ های آغاز ریزش آفت سن گندم همبستگی معکوس، قوی و معنادار در سطح احتمال 99 درصد وجود دارد. همچنین، بین تعداد روزهای یخبندان با تاریخ آغاز ریزش آفت همبستگی مستقیم مثبت، قوی و معنادار در سطح احتمال 99 درصد وجود دارد. کمینه، بیشینه و میانگین دما در دهه ا ول اسفند دارای رابطه معنادار و منفی و تعداد روزهای یخبندان دارای رابطه مثبت و معنادار در سطح احتمال 99 درصد است. ضریب تعیین (R2) نشان می دهد حدود 97 درصد تغییرات متغیر وابسته (تاریخ ریزش آفت) به متغیرهای مستقل کمینه و بیشینه دما، مجموع بارش در دوره سرد سال (پاییز و زمستان) و تعداد یخبندان های سالیانه وابسته است که اهمیت این عناصر را در پیش بینی تاریخ های ریزش در مدل رگرسیون نشان می دهد.
    کلیدواژگان: اقلیم کشاورزی، گندم، آفت سن، اصفهان
  • سیدموسی پورموسوی، میلاد امینی، مهدی کیخا صفحات 45-62
    فقر مایه پریشانی انسان، سرگردانی عقل و غم و اندوه است. رهبران کشورهای عضو سازمان ملل متعهد شده اند در هزاره سوم تعداد فقیران را تا سال 2015م به نصف کاهش دهند. اما از آنجا که بین اقتصاد سیاه و فقر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و شکل گیری آن در اقتصاد ایران روند روبه رشدی به خود گرفته، شناسایی میزان تاثیر عوامل حاصل از ایجاد بازار سیاه بر فقر در مناطق شهری اهمیت بسزایی پیدا می کند؛ بنابراین اولین گام در طراحی و اجرای برنامه های جدید برای مبارزه با فقر، بررسی میزان این آثار است. این پژوهش به تجزیه و تحلیل تاثیر اقتصاد سیاه بر فقر در مناطق شهری ایران با استفاده از الگوی بردارهای خودرگرسیونی (VAR) می پردازد. در این الگو، متغیرهای درآمد سرانه، بیکاری، بار مالیات بر درآمد، بار مالیاتی مستقیم، درجه باز بودن اقتصاد و تورم عوامل ایجادکننده اقتصاد سیاه در سال های مورد بررسی 1363- 1386 هستند. نتایج حاکی از این است که در مناطق شهری، متغیر درآمد سرانه بیشترین تاثیر را بر فقر دارد؛ بنابراین اگر سیاست گذاران خواهان تغییر و بهبود در فقر شهری هستند، متغیر کارساز همان تغییر در درآمد سرانه با همه لوازم و تمهیدات نهادی و توزیعی آن است.
    کلیدواژگان: اقتصاد سیاه، فقر، خودرگرسیون برداری، اقتصاد ایران، مناطق شهری
  • ناصر سلطانی صفحات 63-84
    در این مطالعه با رویکردی تلفیقی، به این پرسش پاسخ داده می شود که ترکیب و ترتیب موانع اصلی و فرعی فراروی تحقق طرح های آمایش سرزمین کدام اند. یافته های پژوهش نشان می دهد در هر دو بخش موانع اصلی و فرعی، نقش و اهمیت موانع اداری و ساختاری در بین شش مانع مورد مطالعه (اقتصادی، جغرافیایی و سرزمینی، سیاسی و امنیتی، مطالعاتی و پژوهشی، اجتماعی و فرهنگی، و اداری و ساختاری) بسیار برجسته است. برای مثال، در بخش موانع فرعی و از بین 60 مانع مورد مطالعه، 4 مانع فرعی ملزم و متعهد نبودن مدیران رده بالا و رده میانی به اجرای طرح های آمایش در جریان تغییرات مدیریتی با وزن نهایی 0.109، ناهماهنگی بین سازمان های متولی امر آمایش سرزمین در مرحله تهیه، اجرا و نظارت با وزن نهایی 0.078، فقدان استراتژی مشخص در سازمان های متولی اجرای سناریوهای پیشنهادی طرح های آمایش با وزن نهایی 0.061 و ضعف بنیان های نظارتی با وزن نهایی 0.055 مربوط به مانع اصلی اداری و ساختاری، در جایگاه اول تا چهارم قرار گرفتند. در بین دیگر موانع اصلی و فرعی، موانع اقتصادی از اولویت های دیگر پاسخ گویان بوده است.
    کلیدواژگان: آمایش سرزمین، ایران، موانع عملیاتی سازی، رویکرد تلفیقی
  • منصور حلیمی، مهدی دلاوری، محمد جعفری مدرک صفحات 85-108
    مالاریا بیماری است که از طریق پشه منتقل می شود و سالیانه 300 تا 500 میلیون نفر از مردم جهان را درمعرض ابتلا قرار می دهد و باعث مرگ بیش از 1 میلیون نفر در جهان می شود.توزیع جغرافیایی این بیماری تا حدود زیادی به شرایط اقلیمی وابسته است. استان سیستان و بلوچستان به تنهایی 65 درصد کل مبتلایان کشور را داراست. در این تحقیق، با استفاده از سه عامل اقلیمی میانگین دمای ماهیانه، مقدار بارش دوره فعالیت و شاخص نسبت اختلاط رطوبت، مدل سازی فضایی شاخص شیوع سالیانه مالاریا (API) در استان سیستان و بلوچستان از طریق مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی انجام شده است. به همین منظور، عوامل اقلیم شناختی به صورت میانگین بلندمدت 20 ساله (1985- 2005م) برای 11 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی واقع در محدوده استان سیستان و بلوچستان محاسبه و به صورت یک لایه اطلاعاتی مکانمند وارد محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی شد. خروجی مدل بیانگر این است که مهم ترین عامل در تبیین بروز سالیانه این بیماری در منطقه مورد مطالعه، بارش در دوره فعالیت پشه آنوفل است که نقش این عامل اقلیمی از شمال به جنوب منطقه مورد مطالعه در افزایش شاخص API بارزتر می شود. درجه حرارت و رطوبت نسبی به ترتیب دارای اولویت دوم و سوم در بروز سالیانه بیماری است که نقش مکانی آن ها در نواحی شمالی استانمانند زابل و زاهدان بارزتر از نواحی جنوبی منطقه مانند شهرستان های نیک شهر و چابهار است. مدل ارائه شده که فقط مبتنی بر عوامل طبیعی است و درواقع یک مدل اقلیم مبناست، فقط توانست 48درصد تغییرات مربوط به شاخص API را تبیین کند (R2=0.48).بنابراین، عوامل غیراقلیمی ازجمله کیفیت اجرای سالیانه برنامه های کنترل مالاریا، شرایط اقتصادی- اجتماعی و موقعیت همسایگی این استان با دو کشور افغانستان و پاکستان نیز باید در بررسی اپیدمیولوژی مالاریا در این استان مورد توجه قرار گیرد. نتایج این تحقیق می تواند در شناسایی و اولویت بندی عوامل تاثیرگذار در شیوع بیماری مالاریا در مناطق مختلف استان مفید واقع شود و با به روز کردن اطلاعات آن، به عنوان یک سامانه پیش هشداردهی اقلیم مبنا در برنامه های کنترل مالاریا مورد استفاده قرار گیرد.
    کلیدواژگان: مالاریا، API، رگرسیون وزن دار جغرافیایی، مدل سازی مکانی، سیستان و بلوچستان
  • سید هادی زرقانی، سید مرتضی رضوی نژاد صفحات 109-126
    جغرافیای انتخابات از شاخه های جغرافیای سیاسی است که به مطالعه جنبه های جغرافیایی انتخابات مانند سازمان دهی فضایی انتخابات، تنوعات فضایی در الگوهای رای گیری و تاثیر عوامل محیطی و فضایی در تصمیم های رای دهندگان می پردازد. عواملی که به لحاظ موقعیتی، جغرافیایی و فضایی نوع تصمیم گیری های انتخاباتی را تحت الشعاع قرار می دهند، بسیار گسترده اند. یکی از این عوامل پدیده همسایگی است که از عوامل اثرگذار در رفتار سیاسی شهروندان و پیدایش الگوهای فضایی انتخابات به شمار می آید. منظور از مقوله همسایگی این است که ساکنان یک محدوده خاص (محله، روستا، شهر و استان) در قالب رای دهندگان، با نامزدی که در آن مکان زاده شده است یا زندگی می کند، همزادپنداری بیشتری دارند و تصور می کنند که نامزد محدوده (زادگاه) شان تنگناها و مشکلات آنان را بهتر درک می کند؛ ازاین رو بیشتر به او رای می دهند. این پژوهش به دنبال بررسی و تحلیل نقش متغیر همسایگی در الگوی رای کاندیداهای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و برای تبیین بهتر موضوع با استفاده از نرم افزار GIS نقشه های انتخاباتی ترسیم شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد متغیر همسایگی در الگوی رای سه کاندیدا از چهار کاندیدا یعنی آقایان محسن رضایی، محمود احمدی نژاد و مهدی کروبی تاثیر زیادی داشته است و درباره آقای میرحسین موسوی این تاثیر مشهود نیست و به عبارت دقیق تر، عوامل دیگر در مرحله بالاتری قرار دارند.
    کلیدواژگان: جغرافیای انتخابات، تاثیر همسایگی، انتخابات ریاست جمهوری دهم
  • مجید پریشان، مهدی پورطاهری، عبدالرضا رکن الدین افتخاری، علی عسکری صفحات 127-143
    پیشینه تاریخی، آسیب پذیری بالای کشور ایران دربرابر مخاطرات طبیعی، به ویژه زلزله را بیان می کند. استان قزوین هم از مناطق زلزله خیز بوده و آسیب های زیادی را در گذر زمان متحمل شده است. برای بیان راهکارهای کاهش آسیب ها، رتبه بندی میزان آسیب پذیری امری ضروری است. بنابراین، پژوهشگران برآن اند ضمن تبیین آسیب پذیری به صورت موردی در استان قزوین، به این سوال اساسی پاسخ دهند که رتبه بندی آسیب پذیری مناطق روستایی قزوین دربرابر زلزله چگونه است. برای عملیاتی کردن اهداف، نخست شاخص های مناسب جهترتبه بندی آسیب پذیری شناسایی شدند، سپس اطلاعات به شیوه اسنادی و مطالعات کتابخانه ای گردآوری، و در مرحله بعد با استفاده از تکنیک TOPSIS، مناطق روستایی رتبه بندی شدند.یافته های تحقیق نشان می دهد روستاهای شهرستان های قزوین و بوئین زهرا دارای بیشترین میزان ریسک هستند. پژوهشگران با بهره گیری از 69 گویه مرتبط با کاهش آسیب پذیری در قالب طیف لیکرت، با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای در سطح 29 روستا و نزد 386 نفر از خانوارهای ساکن روستایی شهرستان با اولویت بالاتر ریسک (قزوین)، پیشنهادهایی را در چارچوب تکنیک سوات برای کاهش آسیب پذیری مطرح کردند.
    کلیدواژگان: زلزله، آسیب پذیری، ریسک، رتبه بندی، مناطق روستایی استان قزوین
  • امیررضا خاوریان گرمسیر، ژاکلین ام. استاورس، مهدی علیان صفحات 127-143
    گسترش سریع شهرنشینی و تغییر در بنیادهای شیوه زندگی در دنیای معاصر، ضرورت برنامه ریزی و مدیریت گذران اوقات فراعت را بیش از پیش نمایان کرده است. از سوی دیگر، در بسیاری از کشورهای موفق در حوزه گردشگری، شهر پایه و اساس توسعه گردشگری است. امروزه، تجربه نشان داده است هرکجا گردشگری به طور اتفاقی و بدون برنامه ریزی و استراتژی مشخص توسعه یابد، مشکلات زیست محیطی و اجتماعی متعددی به وجود می آید و در درازمدت مشکلات آن بیش از فوایدش می شود. از مدل های استراتژیک مورد استفاده در توسعه گردشگری شهری، مدل سنتی «سوات» است؛ اما امروزه طی سال ها استفاده از این مدل کاربردی و ارزیابی آن، این نتیجه به دست آمده است که تاکید بر ضعف ها و تهدیدها موجب کم توجهی به قوت ها و فرصت ها می شود و به طور ناخودآگاه فرایند تدوین استراتژی به سمت نقاط منفی و جلوگیری از آن ها حرکت می کند. درنتیجه، اندیشمندان با ترکیب تکنیک سوات و دیدگاه مثبت شناسی، مدل استراتژیک SOAR را ایجاد کرده اند.
    این پژوهش با هدف توسعه گردشگری در شهر تفت، برای نخستین بار به معرفی مدل استراتژیکSOAR در گردشگری پرداخته است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و روش جمع آوری داده ها و تحلیل اطلاعات مورد نیاز اسنادی، پیمایشی و میدانی است. برای تدوین استراتژی توسعه و تشریح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتایج قابل اندازه گیری از تکنیک تحلیلی SOAR استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، وجود فضای سبز مناسب در شهر تفت، داشتن آب وهوایی بهتر نسبت به شهر یزد و مزیت های دیگر باعث ایجاد پتانسیلی بالا درجهت توسعه گردشگری در این شهر و نیز موجب پدید آمدن فرصت هایی ازقبیل دست یافتن به منبع درآمد مطمئن در شهر و افزایش رغبت سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری شده است. درواقع، شهر تفت قابلیت تبدیل شدن به شهری با اقتصاد پویا و سرآمد در بخش گردشگری را داراست. بنابراین، نتایجی مانند کاهش درصد بیکاری از 5.5 درصد به 2 درصد، رسیدن به سرانه پارک در شهر از 5.7 متر به 8 متر، برگزاری جمعه بازار در دو پارک شهید بنایی و پارک شهر که در آن محصولات کشاورزی و دامی و لبنیات شهر عرضه می شود و نیز آغاز کار مرکز بین المللی قلب محمد رسول الله (ص) واقع در جاده تفت- یزد مورد انتظار است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی راهبردی، گردشگری، مدل استراتژیک SOAR، شهر تفت
|
  • Gh. A. Mozafari, F. Eghbali Babadi Pages 27-44
    Sunnpest is the main pest of wheat and it is the most important plant medical problems in Iran. In this research, we analyzed the relationship between temperature characteristics (Min, Max, Ave Tem Peratmre, as wall as the number and degree of frost), precipitation and drought-wet years with attacking date in Isfahan during the years 1999-2000 to 2009-2010. The research results showed that the attacking date of sunnpest is depended on the climatic conditions before attacking date of the pest. If the Autumn and Winter temperatures at are higher than the average temperature, and S.P.I. indices are normal, the sunnpest attacking date begins to take place sooner. There is a strong and significant correlation between the yearly and seasonal frost numbers, different frost thresholds, minimum, maximum and average temperature, and the attacking dates of sunnpest at 0.05 and 0.01 significant levels. The R2=97 % shows that 97% of variance depended variable (attacking dates of sunnpest) corresponds with the independed variables (min. and max. temperature, total precipitation during the cold period (Autumn and Winter), and the number of annual frost). This shows that these parameters are important in predicting the attacking date of sunnpest in the regression model.
    Keywords: Agro, climatology, Wheat, Sunnpest, Isfahan
  • S. M. Pour Mousavi, M. Amini, M. Keikha Pages 45-62
    Poverty causes human distress, wandering of the mind and provision of sorrow. The leaders of UN member states were committed in the third millennium that the number of the poor should be reduced by half up to 2015. However, since there is a close relationship between the black economy and poverty in the Iranian economy, which has a growing trend, this shows the importance of identifying the factors effecting on the creation of black markets in urban areas on creating poverty. So the first step in designing and implementing new programs to reduce poverty is to review these offices. This study analyzes the effects of the black economy in rural and urban areas on poverty by using regression model (VAR). using this model, the variables of per capita income, unemployment, tax on income, direct tax burden, the degree of openness of the economy and inflation as the factors, which cause the black economy were studied for the years 1984-2007. The results showed that, in both the rural and urban areas, the per capita income variable has the most influence on poverty. This shows that if the policy makers want to improve and irradiate the poverty in urban or rural areas, correct changes in the per capita income variable with all accessories and institutional and distributation arrangements can be usefull.
    Keywords: Black Economy, Poverty, Vector Regression, Economy of Iran, Urbanareas
  • N. Soltani* Pages 63-84
    This is the main question was how the combination of primary and secondary obstacles facing spatial planning? For this purpose, were used of the Delphi technique and AHP. Findings show that is highlighted at the primary and secondary obstacles, the role of administrative and structural obstacles among the six obstacle studied (Economical, geographic and territorial, political and security, Research, Social and Cultural and the Administration - Structural). For example, among the 60 sub-obstacle studied, were at first to fourth place Ignore to land use planning by managers during management changes with final weight (0.109), lack of coordination between responsible organizations for land use planning in the preparation implementation and monitoring with final weight (0.078), lack of clear strategy in trustee organizations to implementation of proposed scenarios projects in preparation of weak regulatory foundations with final weight (0.061) and weaknesses of of the regulatory bodies final weight 0.055. Among the other primary and secondary obstacles has been an economic barrier of the preference.
    Keywords: Land use planning, Iran, Operational, making obstacles
  • S. H. Zarghani, M. Razavinejad Pages 109-126
    The geography of elections is one of the branches of the political geography, which studies the aspects of the geography of elections such as spatial organization of elections, spatial diversity in voting patterns and the impact of spatial and environmental factors in the voters’ decisions. The factors that influence elective decision making conditionally, geographically and spatially are extensive. One of the factors that is able to influence the extent of voting of the people in many countries is the types of the people's ethnicity. The neighborhood phenomenon is a significant factor in the political behavior of citizens and also in creation of the spatial patterns of elections. It means that the residents of a particular place (local area, town, city, and province) make sympathy with the candidate who was born in that place, so people think that this candidate can understand their problems well. Therefore, people vote in favor of him. This survey examines the role of neighborhood ness in the voting patterns of Iran’s tenth presidential elections. The method of this research is descriptive-analytic. In order to explain the subject, the GIS software was used for drawing the elective maps. The results of this study showed that neighborhood need had a significant impact in the 10th presidential elections’ voting patterns.
    Keywords: Electoral geography, Voting patterns, The tenth presidential elections, Iran
  • M. Parishan, M. Purtaheri, A. R. Eftekhari, A. Askari Pages 127-143
    Natural disasters such as earthquakes, floods, and hurricanes are integral part of human life in the communities of developed and developing countries. Earthquakes as a natural disaster have been posed inevitable risks to everyone who has been lived in the earth planet. The map of earthquakes in Iran shows that the most populated areas are located in the Zagros and Alborz Piedmonts especially in Qazvin province that are vulnerable to earthquake. This research uses the qualitative and quantitative methods to respond a basic question, how is the vulnerability level of rural areas according to earthquake in Qazvin province? To respond these question firstly 19 vulnerability indicators were selected according to the theoretical studies and indices were weighted by the expert's questioner. Finally, the rural area was ranked by TOPSIS method. The Results showed that the rural areas of Qazvin and Boein Zahra counties are the more vulnerable areas in elative to other counties of the province. To formulate the strategies of earthquake risk reduction, 29 villages were selected by cluster sampling and then it was estimated the samples by Cochrane method. To gather the data, 386 households were selected by random method. The data analysis by the quantitative methods especially SWOT method also show that to decrease the earthquake risk between the studied villages, it is necessary to consider the earthquake risk management formwork in all earthquake phases. These phases include data collection and identification of earthquake risk, describe the risk, qualitative and quantitative risk analysis, estimination the damage Quality, risk acceptance and planning to reduce injuries in all stages the earthquake (before, during and after). In order to reduce vulnerability of rural settlements in Qazvin County it is necessary to increase the awareness, skills, knowledge, institutional capacity, environmental carrying capacity (improve the quality of housing, infrastructure, and access to services).
    Keywords: Earthquake Vulnerability, Risk Ratings, Rural Areas
  • A.R. Khavarian Garmsiri, Zh. M. Stavers Pages 127-143
    Rapid urban development and change in basis of life style in modern world, has shown the necessity of planning and management of spend leisure time. On the other hand urban is the basic of tourism development in much successful country in tourism. Nowadays, Experience has shown that where tourism development accidentally and unplanned, has emerged environmental and social effects and its problems is more than benefits in long time. In this regard, including strategic model that use in urban tourism development is SWOT model. But nowadays during the years of using from this functional model, it is concluded that emphasis on weakness and treatments caused to little attention to strengths and opportunities and unconsciously the process of strategy formulation move towards to negative points. As a result, Scholars with combined SWOT and Appreciative Inquiry (AI) approach has created SOAR strategic model. This research with aim to tourism development in Taft city introduce SOAR model in Tourism section for the first time. To do this research has been used from descriptive and analytical method and the technic of data collection is documentary, surveys and field studies. Use from SOAR model to codification development strategy and explanation of strengths, opportunities, aspirations and measureable result. Based on the obtained results, due to existence proper green space in Taft city, locating this green city in Yazd province and other positive points caused to high potential to tourism development in this city and has created opportunities such as job creation, attraction native and non- for Tourism, holding exhibitions of handicrafts and Taft agricultural products, preparation necessary fields to inviting investigators, preparation plan and invite capitalists to investing in medical, gardening, sport and health tourism camps, pass specific laws to prevent from destruction of orchards and adoption heavy fines in case of violation, inviting from scholars, Intellectuals and indigenous people to decision making in related tourism affairs.
    Keywords: strategic planning, tourism, SOAR strategic model, Taft city