فهرست مطالب

پژوهش های اطلاعاتی و جنایی - سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، تابستان 1396)

فصلنامه پژوهش های اطلاعاتی و جنایی
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/05/10
  • تعداد عناوین: 8
|
  • ابراهیم قربانی، جواد کیانی، علی ابراهیمی، اسدالله مالکی صفحات 9-28
    امروزه موادمخدر و روانگردان های نوظهور روزبه روز در حال گسترش بوده و از طرق مختلف در دسترس جامعه مصرف کننده به خصوص دانشجویان قرار می گیرد. در این میان، فضای مجازی به مراکزی آنلاین جهت تبلیغ و فروش محصولات جدید مخدر و روان گردان تبدیل شده است. لذا این تحقیق، با هدف پیش بینی سهم فضای سایبر (شبکه های مجازی) در گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان دانشگاه آزاد صورت گرفته است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و از لحاظ روش، پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان رشته های مرتبط با علوم رایانه و فناوری ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه بوده که 238 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تمام شمار به عضویت نمونه آماری درآمده و پرسشنامه استاندارد گرایش به اعتیاد با ضریب پایایی 83/0 و پرسشنامه محقق ساخته ابعاد تاثیرگذار شبکه های مجازی بر اعتیاد به مواد مخدر (تبلیغات انواع مواد مخدر و روانگردان، افزایش مدت حضور و بهره برداری از شبکه های مجازی، گشت و گذارهای بی هدف و اشتراک نظرات مثبت کاربران در خصوص انواع مواد مخدر و روانگردان) با ضریب پایایی 89/0 را تکمیل کردند. اطلاعات حاصل از پرسشنامه با استفاده از نرم افزار و آزمون مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که تمام گویه های تحقیق، پیش بینی کننده مناسبی در جهت گرایش به سوء مصرف مواد مخدر در بین دانشجویان می باشند و با توجه به عملکرد فضای سایبر، شبکه های مجازی می توانند نقش موثری در گرایش به اعتیاد جوانان به خصوص دانشجویان داشته باشد.
    کلیدواژگان: فضای مجازی، اعتیاد، مواد مخدر، شبکه های مجازی، دانشجویان
  • حسین جعفریان، داود دعاگویان صفحات 29-48
    تحقیق بررسی تاثیر رضایت شغلی بر تعهد سازمانی کارکنان پلیس امنیت اخلاقی با هدف شناخت تاثیر رضایت شغلی با پنج بعد رضایت از نوع کار، رضایت از مافوق، رضایت از همکار، رضایت از نحوه ارتقاء و رضایت از حقوق اندازه گیری شده در تعهد سازمانی با سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، پیمایشی است. جامعه آماری شامل کارکنان پلیس اطلاعات و امنیت عمومی استان خراسان جنوبی به تعداد 250 نفر است که تعداد 150 نمونه (بر پایه جدول مورگان) با روش نمونه گیری احتمالی سیستماتیک انتخاب شدند. ابزار گردآوری، پرسشنامه است که ضریب پایایی ابزار تحقیق بالای 7/0 و اعتبار عاملی نیز بالای 6/0 را برای تمامی گویه ها نشان می دهند. یافته های پژوهش نشان می دهد که به غیر از متغیر رضایت از حقوق، سایر متغیرها بر تعهد سازمانی کارکنان تاثیرگذار بوده اند. در میان ابعاد پنج گانه رضایت شغلی، رضایت از نوع کار با ضریب 492/0 دارای بیشترین تاثیر بر تعهد سازمانی کارکنان است. بنابراین، با پرداخت منصفانه و رعایت عدالت در توزیع پاداش ها و تغییر در شرایط کاری و خدمتی که همواره رابطه تعاملی با فشار روانی در میان کارکنان داشته است و درنهایت، با تلاش و دلسوزی مدیران و ایجاد، تقویت و تشویق روحیه همکاری در بین کارکنان می توان تعهد شغلی را افزایش داد.
    کلیدواژگان: رضایت شغلی، تعهد سازمانی، پلیس امنیت اخلاقی، رضایت از نوع کار، تعهد عاطفی
  • محمدرضا یوسف زاده چوسری، اکرم علیمردانی صفحات 49-72
    ارزشیابی، معیار سنجش اثربخشی، کارایی و توانمندی برنامه آموزشی براساس ملاک های درونی و بیرونی و الگوهای مختلف به منظور تصمیم سازی بهینه است. هدف این پژوهش ارزشیابی دوره آموزشی کشف جرائم بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل دانشجویان دوره آموزشی کشف جرائم دانشگاه علوم انتظامی امین و فرماندهان و روسای مستقیم آن ها در محل کار به تعداد 103 نفر بود. حجم نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبی و جدول مورگان 80 نفر بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های محقق ساخته سنجش واکنش، پرسشنامه خودسنجی سطح رفتار و سنجش سطح رفتار از منظر فرماندهان بر مبنای مدل پاتریک و کارنامه تحصیلی دانشجویان استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آزمون کالموگروف– اسمیرونوف و آزمون تی تک گروهی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد واکنش دانشجویان نسبت به همه عناصر برنامه آموزشی مورد بررسی خوب بود؛ بالاترین میانگین یادگیری تخصصی مربوط به درس احکام تخصصی و کمترین میانگین مربوط به درس پزشکی قانونی است و به طور کلی، میانگین دروس تخصصی 82/17 است. بیشترین میزان یادگیری دروس عمومی مربوط به درس نگارش انتظامی و کمترین میزان یادگیری مربوط به درس آشنایی با بمب ها و تله های انفجاری است و درمجموع، میانگین یادگیری 47/17 بود. از دیدگاه دانشجویان و فرماندهان، سطح رفتار شرکت کنندگان بالاتر از متوسط بود که ارتقای سطح کیفی و اثربخشی آموزش ها، مستلزم سنجش عناصر مختلف برنامه درسی و آموزشی و سطوح مختلف یادگیری افراد براساس الگوی مناسب است.
    کلیدواژگان: ارزشیابی، مدل پاتریک، دوره آموزشی، کشف جرائم
  • علیرضا ادیبی، ابراهیم داودی دهاقانی صفحات 73-90
    پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر گروه های وهابی، تکفیری بر امنیت عمومی شهرستان سنندج و به منظور آگاهی از چگونگی شکل گیری، شیوه های جذب مخاطب، انواع تهدیدات امنیتی، انتظامی و اقدامات مخرب و شناخت و ارائه راهکارهای مناسب برای مقابله با تهدیدات گروه های وهابی و تکفیری انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی و به روش کیفی از نوع تحلیل محتوا انجام شد. پس از جمع آوری اطلاعات اولیه از طریق مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، با استفاده از ابزار مصاحبه، نسبت به جمع آوری داده های عمیق اقدام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر 30 نفر از خبرگان، صاحب نظران و مسئولان سیاسی، امنیتی، انتظامی، فرهنگی و مذهبی مطلع در شهرستان سنندج بودند که به صورت تمام شمار انتخاب شدند. اولین نتیجه پژوهش حاضر، تایید موضوع تاثیر منفی فعالیت گروه های وهابی و تکفیری بر امنیت عمومی یا به عبارتی، ایجاد ناامنی در شهرستان سنندج است. همچنین، درخصوص چگونگی شکل گیری این گروه ها، حمایت مستقیم و غیرمستقیم دشمنان انقلاب اسلامی با توجه به بسترهای داخلی از مهم ترین عوامل شناخته شد. ازجمله تهدیدات امنیتی- انتظامی گروه های وهابی و تکفیری شامل سست کردن بنیان های دینی، بی تفاوتی به نظام و واگرایی به جای همگرایی در شهرستان سنندج است.
    کلیدواژگان: امنیت عمومی، سنندج، گروه های وهابی، گروه های تکفیری
  • محمد کمانگر، اصحاب حبیب زاده صفحات 91-108
    یکی از مباحثی که امروزه توسط صاحب نظران مورد توجه قرار گرفته است، انعکاس و انتشار اخبار حوادث و جرائم مواد مخدر در رسانه ها و تاثیر آن بر جامعه و آثار روحی و روانی آن بر شهروندان است. بر این اساس، اخبار منتشره در مطبوعات می توانند در راستای تقویت احساس امنیت یا در جهت عکس آن عمل کند. این تحقیق با هدف بررسی و تحلیل محتوای مطالب مربوط به مبارزه با مواد مخدر در روزنامه های کی هان، اطلاعات، جام جم و ایران طی سال های 89 – 93 انجام پذیرفت. پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت، کاربردی و از نظر جمع آوری داده های موردنیاز، توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه مطالب چاپ شده در رابطه با مواد مخدر و مطالبی که از سوی پلیس مبارزه با مواد مخدر در حوزه مبارزه با مواد مخدر طی 5 سال اخیر در مطبوعات (کی هان، اطلاعات، ایران و جام جم) به چاپ رسیده است تشکیل می دهد. یافته های این تحقیق نشان می دهد مطبوعات به تنهایی قادر به انجام مسئولیت هایشان پیرامون جامعه در حوزه مبارزه با مواد مخدر نیستند. تقویت ارتباط مطبوعات با کارشناسان و متخصصان حوزه های پژوهشی، بهداشتی و نهادهای غیردولتی برای تصحیح عملکرد آن ها ضروری است. درنهایت، مشخص شد که در رسانه های موردبررسی، روزنامه کی هان و اطلاعات نقش مبارزه ای کمتری از خود در مقابل جرم مواد مخدر ابراز کرده اند و به جز اشاره های کلی در اکثر مواقع، به هیچ وجه به صورت جدی در خصوص مواد مخدر ورود نکرده اند. اما روزنامه جام جم و ایران با پوشش کامل اخبار و پردازش و تحلیل دقیق آن و حتی پیگیری لحظه به لحظه اخبار برخی دادگاه ها در اثر سوءمصرف موادمخدر در اطلاع رسانی این اخبار اقدام کرده اند.
    کلیدواژگان: مبارزه با مواد مخدر، برجسته سازی، دروازه بانی، مطبوعات، سبک مطالب، نوع ماده مخدر
  • محمدرحیم غلامی صفحات 109-132
    در پژوهش حاضر، زیرمعیارهای امنیتی شامل آتش سوزی، زورگیری، تجمعات غیرقانونی و سرقت با استفاده از روش «مدل تحلیل سلسله مراتبی» جهت ارزیابی میزان آسیب پذیری در هنگام وقوع حوادث مورد تحلیل قرار می گیرند. این تحقیق را می توان از حیث ماهیت و روش تحقیق، تحلیلی- اکتشافی دانست؛ بدین صورت که به شناخت محلات منطقه به عنوان محدوده مطالعاتی تحقیق پرداخته و در مرحله تحلیل، ابتدا مقادیر و داده های کلیه شاخص ها استخراج، براساس روش تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار اکسپر چویس به وزن دهی شاخص های مربوطه پرداخته است. سپس، با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی، نقشه ریزپهنه بندی آسیب پذیری نواحی ارائه می شود. براساس نقشه های خروجی، محدوده محله باشگاه نفت در ناحیه یک و محلات شهرک دانشگاه، استقلال و آزادی در ناحیه دو و محلات وردآورد، چیتگر جنوبی و شمالی، ویلاشهر و شهرک غزالی در ناحیه سه به ترتیب دارای بیش ترین مخاطرات امنیتی و بر همین اساس، شهرک دریا، تهرانسر غربی و شرقی امن ترین محلات منطقه 21 هستند. درنهایت، چنین نتیجه گرفته شد که وسعت و پوشش جمعیتی نقاط دارای آسیب پذیری بالا و بسیار بالا در منطقه بیشتر بوده و در کل، بیانگر آسیب پذیری بالای محدوده با توجه به عوامل امنیتی مورد تحلیل، در برابر حوادث احتمالی است.
    کلیدواژگان: معیار های امنیتی، شبکه معابر، مدیریت بحران، آسیب پذیری، GIS، AHP
  • کیومرث کلانتری، فاطمه نوری، اسماعیل هادی تبار صفحات 133-158
    حجم عظیمی از قوانین کیفری جرائمی هستند که به عنوان «حادثه» و «اتفاق» بازنمایی می شوند و بزهکاری آن ها به علت غیرقابل اجتناب بودن حادثه و نه نتیجه «قصور نظام مند مقررات» مورد انکار قرار می گیرند، در حالی که شواهد و دلایل حاکی از آن است که بسیاری از این اتفاقات قابل پیش بینی و اجتناب هستند. گستردگی و ماهیت ساختاری این جرائم می تواند صدمات زیانبار وسیعی برای اشخاص و جامعه در پی داشته باشد. جرم شناسی در قالب عقاید آسیب شناسان اجتماعی، با انتقاد جدی از تعریف مضیق و محدود جرم و نیز رکن روانی آن، علت بسیاری از این حوادث را «بی هنجار شدن (رها شدن)» افراد معرفی می کند. جدی گرفتن این مسئله، صورت بندی سیاست های کنترل جرائم غیرعمدی را به کلی تغییر می دهد. براساس این صورت بندی جدید، سازوکارهایی چون؛ «خودکنترلی»، «برنامه های خودتنظیمی» و «کنترل اجتماعی غیررسمی» معنا می یابند. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی به دنبال آن است که با تمرکز بر متغیر «بی هنجار شدن»؛ اولا تاثیر این متغیر را در افزایش جرائم غیرعمدی نشان دهد. ثانیا، این گزاره را تقویت می کند که سازوکارهای جدید؛ در حاکمیت «فرهنگ احتیاط» در جامعه و «حساس سازی» و «تقویت سرمایه اخلاقی» افراد از رهگذر حقوق کیفری عقلانی، اثربخش خواهد بود.
    کلیدواژگان: جرائم غیرعمدی، تقصیر، جرم شناسی انتقادی، بی هنجارشدن، برنامه های کنترل
  • مهدی یوسفی مراغه، محمد نایب پور، شهرداد دارابی، آیت الله قره گوزلو صفحات 159-176
    تحقیق حاضر به دنبال بررسی راه های کنترل مجرمان سابقه دار و حرفه ای در تهران بزرگ است که با استفاده از رویکرد ترکیبی، به تاثیر چهار نوع نظارت اجتماع محور، نظارت مکان محور، نظارت مجرم محور و ابزار محور بر کنترل و نظارت بر مجرمان حرفه ای و سابقه دار پرداخته شده است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و افسران پلیس آگاهی اعم از افسران جزء و ارشد پاسخگویان تحقیق را شامل شده اند که 151 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای آزمون روایی و پایایی تحقیق نیز از روایی صوری، روایی سازه ای، روایی محتوایی و آلفای کرونباخ استفاده شد. از آزمون های همبستگی و تحلیل رگرسیون برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق استفاده شد. با استفاده از تحلیل رگرسیون مشخص شد که دو عامل نظارت اجتماع محور و نظارت ابزار محور در نظارت بر مجرمان حرفه ای و جلوگیری از تکرار جرم آنان اثری تعیین کننده دارد. درنهایت، نظارت مجرم محور و مکان محور هیچگونه تاثیری بر نظارت بر مجرمان حرفه ای و جلوگیری از تکرار جرم آنان نداشته اند. بنابراین، نظارت اجتماع محور و نظارت ابزارمحور بهترین شیوه برای پیشگیری از جرائم مجرمان سابقه دار است.
    کلیدواژگان: تکرار جرم، مجرمان سابقه دار و حرفه ای، کنترل، نظارت