فهرست مطالب

مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان - سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، زمستان 1396)

فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 46، زمستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/12/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • مقاله پژوهشی
  • علی زارع مقدم *، سمیه محمدی مقدم صفحات 7-24
    پرخاشگری از جمله موانع اصلی برقراری ارتباط سالم، موثر و هم چنین سازگاری با سایر اعضای جامعه است. سازگاری یکی از مولفه های مورد نیاز زندگی اجتماعی است. خانواده به عنوان اولین اجتماعی که فرزندان در آن به یادگیری می پردازند، مهم و قابل تامل است. از این رو، این پژوهش با هدف شناخت رابطه بین عملکرد خانواده با پرخاشگری دانشجویان انجام شد. مطالعه حاضر از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه فرهنگیان بیرجند (پردیس امام سجاد "ع") در سال تحصیلی 96-1395 (235 نفر) بود. تعداد 146 نفر بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه با روش تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه عملکرد خانواده اپشتاین، بالدوین و بیشاب (1983) و پرسشنامه پرخاشگری نواکو (1986) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج همبستگی نشان داد که بین زیرمقیاس های ارتباط، آمیزش عاطفی، ایفای نقش، عملکرد کلی، حل مشکل، همراهی عاطفی و کنترل رفتار با پرخاشگری رابطه منفی و معنادار وجود دارد (01/0>p). نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش بینی پرخاشگری از طریق زیرمقیاس های عملکرد خانواده نشان داد که تنها زیرمقیاس عملکرد کلی (461/0-) ، به شکل معنی داری متغیر پرخاشگری را پیش بینی کرد. بر اساس آنچه در یافته ها نشان داده شد، بین عملکرد خانواده و پرخاشگری رابطه منفی و معنادار وجود دارد. بدین صورت که هر چه خانواده ها عملکرد بهتری داشته باشند، فرزندان آنها پرخاشگری کمتری خواهند داشت. بنابراین خانواده ها نقش موثری در آینده فرزندان خود ایفا می کنند و می توانند با عملکرد صحیح در راستای کاهش پرخاشگری فرزندان خود موثر باشند.
    کلیدواژگان: عملکرد خانواده، پرخاشگری، دانشجویان
  • یعقوب زارعی * صفحات 25-54
    در نظام سلامت، مدیریت و تخصیص بهینه منابع از اهمیت بسزایی برخوردار است. به طوری که امروزه یکی از اقدامات اساسی جوامع توسعه یافته در جهت تحقق عدالت اجتماعی، کاهش شکاف های منطقه ای در حوزه بهداشت و درمان است. در همین راستا، نحوه توزیع خدمات بهداشتی- درمانی به عنوان یکی از اصلی ترین مولفه های سنجش به شمار می رود که می تواند عملکرد نظام سلامت در یک گستره فضایی را به صورت واضح به تصویر کشد. از همین رو، پژوهش حاضر نیز با هدف تبیین و سنجش عملکرد نظام سلامت در تخصیص خدمات بهداشتی- درمانی در استان خراسان شمالی انجام گردید. نوع پژوهش کاربردی است که روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و ابزار جمع آوری آن مبتنی بر اطلاعات رایج آمارنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن (بویژه سالنامه آماری سال 1393 استان خراسان شمالی) بوده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه شهرستان های استان خراسان شمالی بوده است که جهت سنجش سطح توسعه آنها، 20 مولفه در قالب شاخص های توسعه از آمارنامه رسمی استان استخراج و با استفاده از روش تاپسیس و تحلیل مولفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل یافته های پژوهش نشان داد بجنورد با ضریب 76/0 توسعه یافته ترین شهرستان و رازوجرگلان با ضریب 10/0 محروم ترین شهرستان استان به لحاظ توسعه در بخش بهداشت و درمان است. نتایج همچنین ضمن نشان دادن عدم تناسب بین توزیع خدمات بهداشتی- درمانی و نیازهای جمعیتی شهرستان ها، از حاکم بودن یک محرومیت کلی در بخش بهداشت و درمان استان خراسان شمالی حکایت داشت.
    کلیدواژگان: نظام سلامت، بخش بهداشت و درمان، روش تاپسیس، خراسان شمالی
  • محمدحسن شربتیان *، زهرا اسکندری صفحات 55-88
    سواد رسانه ای مجموعه ای از رویکردهایی است که در برابر برنامه های رسانه ای مخاطبان، حضور فعال دارند و پیام های آن را منتقدانه و مفسرانه پیگیری می کنند. هدف مقاله حاضر، سنجش میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای است و مطالعه نقش سرمایه فرهنگی و شاخص های آن در افزایش سواد رسانه ای مورد نظر بوده است. چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریات بوردیو، هابز و تامن است. روش این تحقیق، پیمایش از نوع کاربردی است و جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه پیام نور قاینات هستند که حجم نمونه طبق فرمول کوکران 374 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری، پرسشنامه خود محقق ساخته است که پس از برآورد، پایایی سوال ها و میزان آلفای کرونباخ برابر با 93/0% به دست آمده است و اعتبار صوری پرسشنامه توسط متخصصان جامعه شناس صورت گرفته است. با استفاده از ویرایش 22 نرم افزارspss و آماره های توصیفی و استنباطی (پیرسون و رگرسیون) ، نتایج به دست آمده از این پژوهش بیانگر وجود ارتباط بین متغیر مستقل با متغیر وابسته (میزان سواد رسانه ای) است. میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای طبق نتایج به دست آمده، در حد کم (5/57%) ارزیابی شده است. بر اساس نتایج رگرسیون، سرمایه فرهنگی با میزان بتای 163/0 توانسته است متغیر وابسته سواد رسانه ای را تبیین کند. هم چنین نتایج نشان می دهد که معادله پیش بینی میزان سرمایه فرهنگی می تواند 5/68% از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند. در نتیجه، رابطه موثر بین سرمایه فرهنگی بر سواد رسانه ای برابر با 241/0 بوده و بر اساس جمع اثر کل شاخص های تحلیل مسیر، سرمایه فرهنگی برابر با 749/0 به صورت مستقیم و غیرمستقیم، سواد رسانه ای را تبیین و تحلیل می کند.
    کلیدواژگان: دانشجویان، سرمایه فرهنگی، سواد رسانه ای، دانشگاه پیام نور، قاینات
  • محمد غفوری فر* ، علیرضا حسینی صفحات 89-108
    کتاب سیاحت غرب آقانجفی قوچانی، سرشار از جلوه هایی زیبا، جذاب و پویاست. یکی از این جلوه ها، صحنه ها و تصویرهای هنری شگرف و نفیس آن است که هر یک به روشنی، نمایه ای از عالم برزخ و سرنوشت افراد در آن عالم را ارائه می دهد. آقانجفی در این کتاب با به کارگیری یک رشته الفاظ و تعابیر ظاهرا ساده، گاه صحنه هایی باشکوه و تصاویری زیبا ارائه می دهد که می تواند ضمن برانگیختن احساسات و عواطف آدمی، عقل و اندیشه وی را نیز به تکاپو وا دارد. این الفاظ و تعابیر چنان زنده و تاثیرگذار است که انسان به جای آن که خود را در مقام خواننده الفاظ بیابد، خود را بیننده صحنه هایی زنده و سرشار از حرکت و پویایی می یابد. آن چه سبب پیدایش این تصاویر هنری در کتاب سیاحت غرب شده است از یک سو، بهره گیری از فنون بلاغی (استعاره، کنایه و تشبیه) ، تشخیص و تجسیم (مجسم سازی) است و از سویی دیگر، حاصل ترکیب عناصری هم چون تقابل صحنه ها، محاوره و گفت وگو و غیره. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی مفهوم تصاویر هنری و مولفه های آن، به تحلیل زیبایی شناختی این تصاویر در کتاب سیاحت غرب آقانجفی قوچانی بپردازد.
    کلیدواژگان: آقانجفی قوچانی، سیاحت غرب، تصویر هنری، برزخ
  • رضا موسی آبادی* ، مهدی نوروز، بتول فخراسلام صفحات 109-132
    یکی از رویدادهای مهم یک صد ساله ی اخیر، نهضت مشروطه می باشد که تحولی عمیق در ادبیات معاصر ایران ایجاد کرده و شاعران متعهد، آثار ارزشمندی را با بن مایه های پایداری علیه استبداد داخلی، ستمگری استعمارگران خارجی و تجاوزگری آنان آفریده اند. محمدتقی بهار از شاعران متعهد و ملتزم خراسان است که علیه حاکمیت استبدادی و استعماری عصر مشروطه، شعر سروده و جلوه های مقاومت با رویکردی آگاهی بخش و ملی گرایانه و با تکیه بر وطن دوستی و ظلم ستیزی، مشخصه ی اصلی آثار و درون مایه ی اشعارش گشته است. این پژوهش با هدف تبیین و ترسیم جلوه های مقاومت و پایداری در اشعار ملک الشعراء بهار با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و یکی از مهم ترین یافته های این پژوهش آن است که دیوان محمدتقی بهار را مضامینی چون برانگیختن مردم بر علیه استعمار و استبداد و ترسیم موقعیت آنها، یادکرد از قهرمانان ملی و مذهبی، وطن پرستی، دعوت به مبارزه و ایستادگی در برابر تجاوزگری، القای امید به آینده ی روشن، دعوت به اتحاد و ستایش آزادی و آزادگی تشکیل می دهد که هر یک از این موارد، نشان دهنده ی جلوه های استعمارستیزی در اشعار او می باشد که با زبان صریح و آشکار به آنها پرداخته است.
    کلیدواژگان: استعمار، بهار (ملک الشعراء)، وطن پرستی، خراسان، مشروطه
  • جواد میکانیکی*، الهه داودیان ، مفید شاطری صفحات 133-157
    یکی از مهم ترین نیازهای توسعه روستایی، مسکن روستایی است که در سال های اخیر سیاست های بهسازی و نوسازی مسکن برای بهبود وضعیت مساکن روستایی اجرا شده است. در تحقیق حاضر، به بررسی نقش اعتبارات بهسازی مسکن در بهبود کیفیت زندگی روستاییان در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون دوجمله ای) صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر، خانوارهای روستاهای بخش مرکزی شهرستان تایباد که بین سال های 1384 تا 1389 اعتبارات بهسازی مسکن را دریافت کرده اند که شامل 5076 خانوار می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه ها، 180 خانوار محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد اعتبارات دریافتی بیشترین تاثیر را در شاخص های بعد کالبدی و کمترین تاثیر را در شاخص های بعد اجتماعی داشته است. به عبارتی طبق آمار به دست آمده از میانگین نظرات افراد، در بعد اجتماعی گویه های دسترسی آسان به مراکز خرید در روستا، دسترسی بهتر به مراکز آموزشی، دسترسی بهتر به حمل و نقل عمومی راحت تر و دسترسی بهتر به مراکز درمانی و بهداشتی، کمترین میزان رضایت را توسط ساکنان داشته اند. از این رو، می توان گفت با ارائه نقشه و طرح های مناسب با موقعیت روستاها از طریق بخشداری و مکان یابی مناسب مساکن جدید در نزدیکی مراکز آموزشی، درمانی و بهداشتی، دسترسی ساکنان را به این مراکز آسان تر نمود و رضایت آنان را جلب کرد.
    کلیدواژگان: مسکن روستایی، تسهیلات، بهسازی مسکن، نواحی روستایی، تایباد