نشریه بصیرت و تربیت اسلامی
پیاپی 10 (تابستان 1387)

محیط پیچیده و دایم التغیر امروز سازمانها، لزوم خلاق بودن آنها را غیر قابل اجتناب کرده است . سازمانها به شیوه ها و طرق مختلف به این تغییرات پاسخ می دهند.
دراین میان، سازمانهای آگاه و هوشمند با پی بردن به ضرورت تفکر و اندیشیدن در خصوص حوزه فعالیتهای خود، از مکانیسم های مختلفی بدین منظور بهره می گیرند.
اما در سازمان، از هر مکانیسمی که برای تولید ایده و فکر استفاده گردد، وظیفه اصلی ایده زایی بر عهده انسانهای درون آن خواهد بود. هر چند نوع بشر ذاتا دارای فکر و اندیشه است و این ویژگی وی را از سایر موجودات متمایز می سازد، اما قدرت تفکر و ایده زایی افراد با یکدیگر متفاوت است.
در مقاله پیش رو با این پیش فرض که خلاقیت فردی و سازمانی ماحصل تفکر است، به تشریح مفاهیم اولیه مربوط به خلاقیت فردی و جایگاه آن در سازمان پرداخته شده است تا بدین طریق، کارکردهای فردی و سازمانی تفکر بهتر روشن گردد. در خاتمه مقاله نیز پرسشنامه ای استاندارد برای سنجش میزان خلاقیت فردی ارایه گردیده که کارکنان می توانند با توجه به دستورالعمل مربوطه، از سطح و درجه خلاقیت خود آگاهی یابند.

امنیت نعمتی الهی است که حضرت ابراهیم (ع) آن را از خداوند متعال در خواست کرد و خداوند متعال نیز امتیاز خانه کعبه و شهرمکه را برخورداری از امنیت معرفی نمود.
مهم‌ترین امنیتی که مورد تاکید اسلام نیز می باشد، امنیت اخلاقی است که اساس و پایه دیگر امنیتها می باشد و متاسفانه جهان حاضر از ناامنی اخلاقی در رنج است و اسباب پیدایش بحران ناامنی شده است . اسلام با ارایه اصولی، پایه های امنیت اخلاقی را معرفی کرده است که از جمله آنها میثاق خداوند با مردم است که سخن نیکو با یکدیگر بگویند؛ از سوء ظن در حق یکدیگر پرهیز نمایند؛ در کشف رفتارهای نهانی تجسس ننمایند؛ یکدیگر را مسخره و استهزاء نکنند و از بدگویی در پشت سر همدیگر اجتناب نمایند. برای رسیدن به امنیت اخلاقی راهکارهایی ارایه گردیده از جمله اینکه حقوق ایمانی و اخوت دینی را یک اصل اجتماعی بدانند و به آن اعتقاد پیدا کنند و آنچه برای خود می پسندند برای دیگران نیز بپسندند. مجموعه اهل ایمان همانند اعضای یک تن شمرده می شوند که اگر این اصل را رعایت نمایند، به جامعه برخوردار از امنیت اخلاقی می رسند و با آن امنیت اخلاقی در آن جامعه را می توانند حفظ نمایند. البته اگر در جامعه برخوردار از امنیت اخلاقی، کسی التزام به آن نداشته و تعرض به اخلاق و امنیت اخلاقی کند، در نهایت قهرا برای او مجازات و کیفر در نظر گرفته می شود.

« نقش مردم در امنیت اجتماعی» هم از جهت « مقابله با ناامنی» و هم به عنوان یکی از فرصتها و عوامل موثر« در تامین امنیت اجتماعی» حایز اهمیت است . این نقش مردم به عنوان زمینه ساز و هموار کننده تحقق امنیت اجتماعی هنگامی است که جامعه از توسعه فرهنگی و اخلاقی برخوردار باشد و مردم از آگاهی مناسبی در مورد مقررات، حدود و حقوق خود و دیگران بهره مند و دارای فضایل اخلاقی و مودب به آداب اجتماعی باشند.
یکی از عرصه های سهم مشارکت مردم، تامین اجتماعی و مقابله با ناامنی است. اهمیت این حوزه مشارکت در بخش « ملی» و « جهانی» نیز انکار ناپذیر است.بدین معنی که حضور آگاهانه و موثر مردم می تواند زمامداران را در تحقق « امنیت ملی»، « امنیت منطقه ای » و نیز« امنیت جهانی» یاری نماید.
بدون تردید تامین امنیت فردی و جمعی مردم و مصونیت بخشیدن جان، مال، ناموس و عرض شهروندان، از وظایف حتمی و قطعی دولتها در هر نظام سیاسی است.
امام علی (ع) برای مقابله با کسانی که به جان و مال تعرض می کنند، مردم را به حضور فرا می‌خواندند تا در کنار دستگاه های حکومتی، به شرارت آنان خاتمه دهند و این مشارکت را نه فقط « جایز» بلکه لازم و «وظیفه» می دانند. چنین تلقی ای از مشارکت مردم در عرصه امنیت اجتماعی، الهام گرفته از آیات کریمه قرآن و احادیث فراوانی از حضرات معصومین (ع) است .
می دانیم یکی از راه های جلب مشارکت مردم، ارتقای سطح آگاهیهای آنان متناسب با موضوع مشارکت است و امام علی (ع) از این روش برای به صحنه آوردن مردم برای تامین امنیت و مقابله با ناامنی، به فراوانی بهره بردند. اطلاع و آگاهی از هر چیزی،زمینه ساز کشش عاطفی و گرایش مثبت یا منفی خواهد بود لذا برای تقویت رفتار مشارکتی مردم – در هر موضوع و گستره ای لازم است آگاهیهای متناسب و مورد نیاز به آنان ارایه گردد.
دفاع از جان و مال و ناموس و قرار دادن حریم و حفاظ برای صیانت از سرمایه های حیاتی ، امری غریزی و طبیعی است . این حقیقت درپراه ای از نباتات و حیوانات به صورت آشکار و در بسیاری از آنها به صورت غیر واضح نیز وجود دارد.
بنابراین آگاهی افراد در مورد حقوق فردی و اجتماعی خویش به عنوان یکی از متعلقات و سرمایه های انسان –عامل تحرک آنان برای استیفای حقوق و یا مقابله با متعرضین به آنها می گردد.

پیشگیری از جرم و مباحث مطروحه در آن از دیدگاه جرم شناسی ، همیشه از جمله مباحث بسیار مهم و رایجی بوده که هیچ گاه مورد بی اعتنایی و فراموشی جرم شناسان، جامعه شناسان، روانشناسان و به طور کلی علم سیاست جنایی و جامعه شناسی جنایی قرار نخواهد گرفت. زیرا از زمانی که بشر قدم به دنیای مادی در عرصه حیات گذاشته، همواره انحرافات، کژ روی از معیارهای مناسب، تباهی ها و جرایم را با طعم تلخ چشیده است . با وجود این همه تدابیر و اقداماتی که برای تقابل و رویارویی با آنها به ذهن بشر خطور کرده و توفیق اجرای آنها را یافته، نمی توان به هیچ وجه رشد جرایم و انحرافات را که همواره نسبت به میزان اقدامات پیشگیرانه بیشتر از نوع مجازات بوده، مورد انکار قرار داد. با این حال، رویکرد به متون فقهی و دینی و استمداد از آنها برای پیشگیری از وقوع بزه، سابقه‌ای طولانی ندارد، چرا که بشرگرفتار الحاد، قرونی را بدون توجه به این مهم سپری کرده است.

یکی از معضلاتی که در جوامع انسانی وجود داشته و دارد، معضل رشوه است. تلاشهای انجام گرفته در سیستم های کاری مختلف برای از بین بردن این پدیده زشت و نامیمون هرچند باعث کاهش آن در مقاطعی شده ولی هیچگاه به طور کامل نتوانسته آن را ریشه کن نماید و این کار همچنان در خفا جریان داشته است.
در این مقاله به بررسی آیات قرآن و احادیث در مورد حرمت رشوه پرداخته و سعی شده تا آثار دنیوی و اخروی این عمل زشت و نکوهیده بیان گردد. در ابتدا به تعریف لغوی رشوه اشاره و سپس آیاتی از قرآن مجید که از نظر مفسرین به این مطلب اشاره دارد، ذکر گردیده و سپس به بیان احادیث پرداخته می شود.