فهرست مطالب

ترویج علم - سال پنجم شماره 7 (پاییز و زمستان 1393)

مجله ترویج علم
سال پنجم شماره 7 (پاییز و زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1394/03/09
  • تعداد عناوین: 10
|
  • رضا منصوری صفحه 5
  • اکرم قدیمی، آزیتا منوچهری قشقایی صفحه 7

    ترویج علم از اصطلاحاتی است که طی دهه های اخیر مصطلح شده و هدف آن گسترش علم و بینش علمی است. در اسناد کلان کشور بر دستیابی به جایگاه برتر در منطقه طی سال های آینده تاکید شده است. بی شک دستیابی به این هدف مهم در گرو ابزارها و نهادینه کردن تفکر و بینش علمی در جامعه است و این هدف میسر نخواهد شد مگر طی فرایندی که از آن تحت عنوان "فرایند ترویج علم" یاد می شود. این فرایند موجب کاربردی شدن علم در سطح جامعه می شود. در این مقاله با هدف نهادینه شدن فرایند ترویج علم در جامعه به شناسایی و بررسی نقش خانه های علم و زندگی به عنوان حلقه های واسط ترویج علم می پردازیم. خانه علم و زندگی؛ تشکلی مردمی، داوطلبانه و زیرمجموعه سرای محله است و یکی از ساختارهای مشارکت جویانه شهرداری در محلات تهران است که با مسئولیت مدیر محله به منظور افزایش مشارکت های مردمی در اداره امور شهر از طریق به کارگیری توانمندی ها و ظرفیت های مادی و معنوی شهروندان و استفاده از امکانات مثبت محلات اقدام به تاسیس و راه اندازی کانون های داوطلب مردمی آموزش محور می کند. در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم نهادهای مدنی مروج علم از جمله خانه های علم و زندگی چه نقشی در عمومی سازی علم دارند؟ آیا این مراکز کارکرد خود را به خوبی ایفا می کنند؟ در این مطالعه از روش تحلیلی- توصیفی بهره گرفته ایم. خانه های علم و زندگی می توانند به عنوان حلقه واسط علم و جامعه عمل کنند. برای انجام این وظیفه ارتباط نهادینه این خانه ها با انجمن های علمی به منظور ایجاد فرهنگ علمی در جامعه ضروری است.

    کلیدواژگان: ترویج علم، خانه های علم و زندگی، علم، جامعه، فرهنگ علمی
  • حجت الله حاجی حسینی، حسن اشتری، حافظ مهدنژاد صفحه 15

    در عصر پسامدرن، اقتصاد فرهنگی نقش حایز اهمیتی در توسعه اقتصادی شهرهای جهان دارد. شاهد این امر، حضور پررنگ متغیر های اقتصاد فرهنگی در برنامه های تحول اقتصادی شهرهای جهان است. در همین راستا در سده بیست و یکم، جذب نخبگان و استعدادهای خلاق به یکی از مهم ترین ابزارهای شهرها برای رشد و بالندگی اقتصادی تبدیل شده است. روش شناسی این مقاله توصیفی- تحلیلی با بهره گیری ازتحلیل محتوای جدیدترین منابع لاتین است، مولفه های این نوشتار مشتمل بر نقش اقتصاد فرهنگی در پویش شهرها، پیشینه نظریه طبقه خلاق، مفهوم نظریه طبقه خلاق و شهر خلاق، مولفه های نظریه شهر خلاق، عناصر شهر خلاق، دیدگاه های منتقدان و مخالفان نظریه طبقه خلاق و در نهایت ویژگی های دو نمونه عملیاتی شهر خلاق یعنی شهر ملبورن و شهر تورنتو ارایه شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که جذب نخبگان منجر به خلاقیت، نوآوری و جهش اقتصادی شهر ها می شود، و این امر به پویش اقتصاد فرهنگی شهرها می انجامد. در کانون و تمرکز نظریه شهر خلاق، موضوع هایی از قبیل؛ فناوری، استعداد و تسامح و تساهل است، چنانچه در جهان به شدت رقابتی امروز، آن دسته از شهرها موفق به جذب نخبگان می شوند که از تنوع، تسامح و تساهل بیشتری برخوردار باشند. نقش طبقه خلاق در پویش اقتصاد فرهنگی مربوط به متغیر تسامح و تساهل است؛ به این معنا که شهرها با ترویج فرهنگی باز، چند ملیتی، تکثرگرا و تسامح گرا قادر به جذب نخبگان و به تبع آن پیشرفت و توسعه اقتصادی می شوند.

    کلیدواژگان: اقتصاد فرهنگی، طبقه خلاق، شهر خلاق
  • بهاره صفوی صفحه 39

    روزنامه نگاری علمی در هیچ برهه ای از تاریخ همچون امروز پراهمیت نبوده است. شهروندان در سراسر جهان یکی پس از دیگری با مسایل بحث برانگیز مختلفی روبه رو می شوند. اثرات احتمالی مواد غذایی تراریخته، مرگ اسرارآمیز زنبورهای عسل، شیوه های درمانی مختص هر فرد از طریق دانش ژنتیک، تغییرات اقلیمی و احتمال بازگرداندن گونه های منقرض شده به حیات، از جمله این مسایل هستند. در این میان، امکان چندانی برای دسترسی به اطلاعات مستقل و مبتنی بر شواهد عینی وجود ندارد. از گذشته تاکنون، بیشتر مردم برای به دست آوردن اطلاعات، به رسانه های واسطه متکی بوده اند و این رسانه ها نیز بسته هایی از اطلاعات را عرضه می کردند که برای طیف گسترده ای از خوانندگان، شنوندگان و بینندگان تهیه می شد. در این میان، مردم به طور ناخواسته طی تماشای اخبار تلویزیون، خواندن روزنامه صبح و یا ورق زدن مجله های چیده شده روی پیشخوان دکه مطبوعاتی، با اخبار علمی روبه رو می شدند. با اینکه هنوز در بسیاری از کشورها این رویه همچنان پابرجاست، اما امروزه شهروندان به طور گسترده ای به جستجوی آگاهانه در اینترنت برای یافتن اطلاعات مدنظر خود می پردازند. روزنامه نگاران علمی نیز در این عرصه حضور دارند و با وبلاگ نویسی؛ اخبار و مطالب مختلف را در طیف گسترده ای از خروجی های مبتنی بر وب قرار می دهند. اما پیدا کردن اطلاعات خوب، نیازمند تلاش از سوی فرد جستجوکننده است و در این میان، عامه مردم معمولا جستجوی دقیقی در فضای وب انجام نمی دهند. این مقاله به بررسی این وضعیت پیچیده و نیز احتمالاتی که می توان بر اساس این وضعیت برای آینده متصور بود پرداخته است. در این فصل ابتدا به بررسی سیر تاریخی تکامل روزنامه نگاری علمی پرداخته می شود و سپس ویژگی های روزنامه نگاران علمی عصر جدید و نیز رسانه های مورد استفاده آنها مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت به بررسی چالش های پیش روی آینده خواهیم پرداخت.

    کلیدواژگان: روزنامه نگاری علمی، اخبار علمی، عصر دیجیتال، اینترنت، وب، شهروندان، آینده
  • سوده نوروزی صفحه 63

    اهمال کاری به عنوان تمایل به اجتناب از فعالیت، واگذار کردن انجام کار به‌ آینده و استفاده از پوزش خواهی برای توجیه تاخیر در انجام فعالیت تعریف شده است (الیس و کانوس، 2002). اهمال‌کاری رفتاری ناپسند و ناراحت کننده است که پیامدهای ناخوشایندی چون اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس را به دنبال دارد. هرگز نمی توان از تاخیر در انجام کارها به تصور بهتر ارایه کردن آنها دفاع کرد. به تعویق انداختن کارها به مرور به صورت عادت رفتاری درمی آید و موجبات سرزنش مداوم خود را برای فرد‌ ایجاد ‌می‌کند. این مقاله تلاش دارد تا با بررسی این پدیده تقریبا فراگیر علاوه بر ارایه تعریفی مبسوط به بیان عوامل مرتبط و اثرگذار بر آن بپردازد و در عین حال رابطه نزدیک آن را با عزت نفس در مورد بررسی قرار دهد.

    کلیدواژگان: اهمال کاری، عزت نفس، اهمال کاری تحصیلی، عزت نفس تحصیلی
  • محمدرضا نوروزی صفحه 71

    امروزه استفاده از ابزارهای دیجیتال بین مردم امری بسیار عادی شده است و تقریبا همگان به نوعی از این ابزارها استفاده می کنند.این مسئله دو روی یک سکه را برای طراحان موزه های علم نمایش می دهد. استفاده از ابزارهای دیجیتال، می تواند فرصت بی نظیری برای ما ایجاد کند و امکان استفاده از جلوه بصری ویژه و امکانات بی انتهای دیجیتالی را ارایه دهد. اما روی دیگر سکه این است که ابزارهای دیجیتال به واسطه حضور بیش از حد نزد مخاطبان به امری بسیار عادی بدل شده است و این امر می تواند به بی انگیزگی مخاطبان در موزه علم منجر شود و به افت کارکرد موزه علم بیانجامد. برای استفاده از مزایای یک ابزار دیجیتال و رفع مشکلات آن، راهکارهایی وجود دارد که در طراحی یک موزه علم و ابزارهای دیجیتال آن می توان از آنها استفاده کرد. در متن حاضر راهکارهای طراحی ابزارهای دیجیتال در یک موزه علم مورد بررسی قرارگرفته و در نهایت نمونه ای از این ابزارهای طراحی شده بر اساس راهکارهای فوق به عنوان نمونه موردی معرفی می شود.

    کلیدواژگان: طراحی مفهومی، مرکز علم دیجیتال، نمایش های دیجیتال، گردونه زمان، طراحی موزه
  • امیرهوشنگ حیدری صفحه 81

    آینده پژوهی دانشی است فراتمدنی و فرارشته ای که کشف آینده های محتمل و تلاش برای ساخت آینده های مطلوب را سر لوحه اهداف خود دارد. نگاه آینده پژوهی به آینده بسیط نیست و باور به متکثر بودن آینده یا همان آینده های بدیل (آینده‌های گوناگونی که ممکن است برای افراد، گروه‌ها و رویدادها وجود داشته باشد) دارد. انسان در این رویکرد مختار و کنش‏گرا است تا مجبور و واکنش گرا، بنابراین انسان قادر به ساختن آینده های مبتنی بر امیال و آرزوهای خود است. امروزه از این رشته دانشگاهی تحت عنوان علم و هنر ساخت آینده یاد می شود و کشورهای جهان سعی دارند ابتدا به کسب این دانش تحت عنوان ابزاری راهبردی دست یابند و سپس به بازآفرینی آن متناسب با ارزش ها و هنجارهای اجتماعی خود بپردازند. دولت ها می کوشند تا با استعانت از آینده‏پژوهی به تسخیر پیش دستانه آینده فایق آیند و در تعامل با آینده و تلاش برای ساخت آن فقط عنصر نظاره گر وقوع رخدادهای آینده نباشند. در واقع آنها با این رویکرد نه تنها در مواجهه با آینده و دریای ژرف تغییرات همراه آن، غافلگیر نمی شوند بلکه با آگاهی و شناخت کامل به استقبال آینده خواهند رفت و در تقابل با آن به عنصری فعال و تصمیم ساز مبدل می شوند. نگارنده در این مقاله سعی دارد با استعانت از منابع متنوع، با بیانی ساده به مقوله مبانی و مفاهیم آینده پژوهی و آموزه های آن بپردازد. از طرفی تسری نگاه ترویجی در حوزه آینده پژوهی ضروری است.

    کلیدواژگان: آینده پژوهی، آینده های مطلوب، آینده های باورکردنی، آینده نگاری
  • سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی صفحه 97

    در ارزیابی عملکرد سازمان ها به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف و میزان دستیابی سازمان ها به کیفیت و عملکرد بهتر، به‌کارگیری مدل های تعالی سازمانی موثر است. تعالی سازمانی، تابع شرایط خاص، فرهنگ، محیط داخلی و خارجی، ویژگی نیروی انسانی سازمان، نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهایی است که سازمان را دربرگرفته است. بر این اساس، مسیر برتری و تعالی سازمانی، شناسایی، تشخیص، توسعه و گسترش موفقیت در یک سازمان است. در این مقاله، سه مدل تعالی سازمانی، مدل تعالی دمینگ یا مدل مدیریت کیفیت جامع[1]، مدل تعالی مالکولم بالدریج[2] و مدل تعالی بنیاد اروپایی کیفیت جامع[3] شرح داده می‌شود. پرسشی که مطرح شده این است که سازمان‌ها برای ارزیابی تعالی خود از کدام مدل باید استفاده کنند که با توجه به شرایط هر سازمان و اشراف ارزیاب آن سازمان به این مدل‌ها، انتخاب صورت می‌گیرد.

    کلیدواژگان: مدل تعالی سازمانی، مدل تعالی دمینگ، مدل تعالی مالکولم بالدریج، مدل تعالی بنیاد اروپایی کیفیت جامع
  • صفحه 113
  • صفحه 121
|
  • Akram Ghadimi, Azita Manuchehri Qashqaie Page 7

    The popularization of science is a term that has become prevalent in recent decades and its goal is to develop science and scientific insight. The national documents emphasize on achieving a top position in the region over the next few years. Undoubtedly, achieving this important goal requires tools and institutionalization of thinking and scientific insight in the society and this goal will not be achieved but during a process referred to as the process of popularization of sciences. This process results in the application of science in society. This article investigates and identifies the role of science and life houses as a link for popularization of science with the aim of institutionalization of the process of popularization of science. House of science and life is a popular, voluntary association and a subsidiary of district community center with the partnership of Tehran Municipality and the head of the district is responsible to establish and launch volunteer training centers through using the material and spiritual capabilities of citizens.In this study, we seek to answer this question; what is the role of civil associations for popularization of science including houses of science and life in popularization of science? Do these centers well function? This study is descriptive and analytical. Houses of science and life can function as a link between science and society. To do this, institutional relationship of these houses with the scientific associations are necessary to create a scientific culture in the society.

    Keywords: Popularization of science, Houses of science, life, Science, Society, Scientific culture
  • Hojjat Allah Haji Hoseyni, Hasan Ashtari, Hafez Mahdnejhad Page 15

    In the postmodern era, cultural economy plays an important role in economic evelopment of cities across the world. The considerable role of cultural economy factors in economic revolution plans of cities verifies this claim. This is why in the 21th century, attracting elites and creative capabilities are the most important tools by which cities achieve economic growth and development.This study is a descriptive-analytical research in which the newest methods of content analysis have been used. The most important factors that have been studied at the present study include the role of cultural economics in exploring the cities, theoretical history of creative class, the concept of creative class theory and creative city, the elements of creative city theory, the elements of creative city, opponents and critics’ viewpoints about creative class theory, and the characteristics of two operational examples or creative cities including Melbourne and Toronto.The results of this study revealed that attracting elites results in creativity, innovation, and economic development of cities. Finally, this results in cultural exploring of cities. The focus of creative city theory is issues such as technology and competency. In today’s competitive world, the cities with more diversity will be able to attract elites. This means that the cities with open cultural and multi-national climate can attract more elites and then develop and improve their economic conditions.

    Keywords: Cultural economy, Creative class, Creative city, Melbourne, Toronto
  • Bahareh Safavi Page 39

    Science journalism at any point in the history has never been so important as today. People in the world are encountered different challenging issues. the potential impacts of GM crops; the mysterious die-off of bees; individualized medical treatment via genomics; climate disruption; the prospect of bringing extinct species back to life. Meanwhile, there is no independent and evidence-based information. Historically, most people rely on the media and these media present packages of information for large numbers of readers/ listeners/viewers. In this way, people inadvertently encounter science information almost as they watch TV news, read the morning newspaper or a front page of a magazine in the news stand. While that is still prevalent in many countries, today’s citizens rely increasingly on searching information in the internet. Science journalists are also active in the internet by blogging and placing stories in a variety of web-only outlets. But finding good information requires effort on the part of the individual searcher, an effort that the typical individual rarely makes. Chapter 1 of this paper discusses these conundrums and what they bring for the future of science journalism. It first tracks the historical evolution of the field, then moves to the characteristics of modern science journalists and their media outlets. It ends by returning to the challenges that lie ahead.

    Keywords: Popular science, Science news, Digital age, Internet, Web, Citizens, Typical individual
  • Soude Noroozi Page 63

    Procrastination is defined as a tendency to avoid activities, assigning the task ahead and using apologies to justify the delay in carrying out the activity. Procrastination is a bad and upsetting behavior that leads to unpleasant consequences such as anxiety, depression and reduced confidence. We can not justify delay in doing work because of the notion of better doing. Postponing doing work gradually becomes a habitual behavior and causes the person blames herself/himself. This article attempts to study this phenomenon that is almost pervasive, moreover it provides extended definition of procrastination and explains related and influencing factors onit, and also its purpose is to study the relationship between procrastination and self-steam.

    Keywords: Procrastination, Self, steam, Academic procrastination, Academic self
  • Mohammad Reza Norouzi Page 71

    Nowadays, it is very common to use digital tools in daily activities especially young people benefit from it so much. This issue has two aspects for the designers of museum facilities. Digital tools are very attractive because of their fascinating motion pictures and especially visual effects. The digital tools make unlimited opportunities for us as designers of science centers/museums to show the audiences the invisible aspects of the nature or an industry (for example inside an atom or an atomic reactor and so on). But this is the good side of digital tools, on the other side frequent use of these facilities at homes can lead to lack of interest in audiences to visit these science centers and hence decreases the function of science centers/museums. In this paper, some basic rules for designing a digital tool for science centers/ museums have been investigated and then as a case study a mechatronic tool is designed for a science center.

    Keywords: Conceptual design, Digital science center, Digital displays, Designing
  • Amir Hushang Heidari Page 81

    Futures Studies is a trans-cultural and trans-discipline knowledge which is seeking possible futures and creating the desired futures. It is an interesting field for all because of introducing techniques to realise human pereferable visions. Futures Studies is now a field of science and art of creating the futures. Most countries are learning the foundations and then customize it on the basis of their values and social cultures. They attempt to preempt future events in order to play an interactive or proactive role in controlling the futures. In fact, they will not surprise of occurring social changes and large events in the futures by futures studies. In this paper, we attempt to introduce the fundamental concepts of futures studies as a promotive subject and encourage scientist to apply forward thinking in planning and solving the social problems.

    Keywords: Futures studies, Desired futures, Plausible futures, Foresight
  • Seyyed Mohsen Tabatabaei Mozdabadi Page 97

    The use of organizational excellence models is very effective in performance assessment of organizations to identify their strengths and weaknesses or the organization’s quality achievements and better performance, Organizational Excellence is a function of certain conditions; culture, internal and external environments, the characteristics of human resources, strengths, weaknesses, opportunities and the threats that organizations are involved in. Accordingly, Organizational Excellence and transcendence detect, identify, develop and extend the success of an organization. In this paper, three models of organizational excellence, Deming Excellence Model (TQM), Malcolm Baldrige Excellence Model and European Foundation Quality Management (EFQM) are described. The question that arises is that which model should be used by organizations to assess their excellence with regard to their circumstances and the assessor mastery of the model.

    Keywords: Organizational Excellence Model, Deming Model, Malcolm Baldrige Model, European Foundation Quality Management Model