فهرست مطالب

نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی
پیاپی 6 (بهار 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/03/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد نقی نظر پور، میترا علیا صفحات 7-38
    در حالی که ارتباط بانکداری ربوی با بخش حقیقی اقتصاد ضروری نیست و به اصطلاح لابشرط است، یعنی می تواند با بخش حقیقی اقتصاد ارتباط داشته و یا نداشته باشد، در بانکداری اسلامی ارتباط با بخش حقیقی اقتصاد ضروری و به اصطلاح به شرط شیء است. بر این اساس، تجهیز و تخصیص منابع در بانکداری ربوی در صورتی که تضمین و اطمینانی برای برگشت اصل و فرع منابع در قالب قرارداد قرض ربوی وجود داشته باشد، برای سپرده گذار و بانک جای نگرانی نیست. البته این هرگز بدان معنی نیست که بانکداری ربوی با بخش حقیقی اقتصاد اصلا ارتباطی ندارد. زیرا بی تردید بخشی از رشد و پیشرفت اقتصادی دنیای غرب مدیون نظام بانکی است. بنابراین، بررسی و تبیین نظری چگونگی ارتباط نظام بانکداری ربوی و اسلامی برای شناخت بیشتر این دو نظام در عرصه تجهیز و تخصیص منابع و اثراتی که می توانند بر رشد و پیشرفت و ثبات بیشتر اقتصادی و کنترل نوسانات اقتصادی در هر جامعه ای داشته باشند، دارای اهمیت ویژه ای است. پژوهش حاضر با به کارگیری روش توصیفی و تحلیل محتوی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی، به بررسی این فرضیه می پردازد که بانکداری اسلامی در بخش تجهیز و تخصیص منابع با بخش حقیقی اقتصاد ارتباط دارد. نتایج تحقیق حاکی از این است که تمامی عقود شرعی مورد استفاده در تجهیز و تخصیص منابع بانکی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم با بخش حقیقی اقتصاد پیوند داشته و چنانچه به درستی اجرا شوند، به رشد، پیشرفت و ثبات بیشتر در بخش های مختلف اقتصادی منجر خواهند شد.
    کلیدواژگان: بانکداری اسلامی، عقود مبادله ای، عقود مشارکتی، بخش حقیقی اقتصاد
  • صدیقه عطر کار روشن، زهرا هاشمی صفحات 39-64
    حذف بهره از نظام بانکی و بازارهای مالی در اقتصاد اسلامی گامی موثر در جهت دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی و رهایی از آثار مخرب بهره است. بسیاری از مطالعات نشان می دهند که بهره نقش گسترده ای در محدود کردن سطح تولید و اشتغال دارد و موجبات توزیع نامطلوب درآمد بین اقشار مختلف جامعه را فراهم می سازد. برخی اقتصاددانان سرمایه داری اظهار می دارند که برای قرار گرفتن اقتصاد بازار در وضعیت بهینه ضروری است نرخ بهره صفر باشد. چنانچه کینز بهره را عامل رکود و ماندگاری آن در یک نظام اقتصادی می داند. با این وجود بهره، از متغیرهای کلیدی و اساسی در نظام سرمایه داری به شمار می رود. این مسئله که پذیرش بهره و وجود بازار پول در نظام سرمایه داری چه اثری بر متغیرهای کلان اقتصاد خواهد داشت موضوع بحث برخی اقتصاددانان است. هدف از این مقاله بررسی موضوع بهره و مقایسه پیامدهای آن از دیدگاه نظام سرمایه داری و اقتصاد اسلامی است. در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از روش تحلیل محتوا به ارزیابی نظریات و دیدگاه های اقتصاددانان سرمایه داری و توجی هات به ظاهر علمی آنها در خصوص بهره پرداخته و با ارائه نظرات اندیشمندان اقتصاد اسلامی به بررسی تاثیرات مضر این پدیده بر اقتصاد، و ضرورت تحریم ربا در اسلام پرداخته شود.
    کلیدواژگان: بهره، ربا، تاثیرات بهره، اقتصاد اسلام، اقتصاد سرمایه داری
  • محمد اکبری صفحات 65-82
    سالیان متمادی است که قرار داد مرابحه در فقه شیعه مورد بررسی و استفاده بوده است؛ لکن به دلایل متعدد از جمله عدم شناخت درست از این نوع بیع، به رغم وجود ویژگی های منحصر به فرد، در ایران و به طور خاص در صنعت بانکداری ایران، مغفول مانده است. با ذکر این قرارداد در برنامه توسعه پنجم ( ماده 98) روزنه های امید جهت استفاده بیشتر از این عقد، گشوده شده است؛ لکن هنوز آنطور که شایسته و مورد نیاز است این عقد مورد توجه و واکاوی قرار نگرفته که به نظر می آید پژوهش های علمی متعدد در این باب گامی مناسب و لازم باشد. در این مقاله سعی می شود معرفی دقیق و مستندی از عقد مرابحه صورت بپذیرد و نقاط برجسته و کاربردی آن تبیین و همچنین ابهامات مبنی بر غیر مشروع بودن این عقد برطرف گردد.
    کلیدواژگان: بیع، مرابحه، بانکداری بدون ربا، ربا
  • محمد مهدی عسگری، مجید عنان پور صفحات 83-102
    با توجه به مفروضات نظریه رفتار تولید کننده در نظریه رایج تولید در می یابیم که انگیزه تولید در جامعه سرمایه داری با طرز تلقی آنان از نفع شخصی ارتباط تنگاتنگی دارد. در واقع زیربنای تفکر اقتصاددانان نظام سرمایه داری، نفع شخصی است. با مراجعه به آیات قران کریم و روایات معصومین (ع)، فاصله ارزش ها و اعتقادات در اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف، روشن می شود. با توجه به جهان بینی دو نظام، حب ذات در اقتصاد اسلامی در برابر نفع شخصی در اقتصاد متعارف بروز می کند. در این نوشتار ضمن بررسی و نقد ایده نفع شخصی از منظر متفکرین غربی، این عامل را از منظر اندیشمندان اقتصاد اسلامی نیز مورد تحلیل و نقد قرار خواهیم داد. در ادامه نیز با جستجو در آیات قرآن کریم و منابع روایی نفع شخصی و محدودیت های آن را مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.
    کلیدواژگان: نفع شخصی، اصالت فرد، نظام سرمایه داری
  • علی سایه میری، آسیه داب، سمیرا محمدی عسکر آبادی صفحات 103-116
    رویکرد بین رشته ای و نظری-تجربی موجب گردیده که مطالعات در حوزه های مختلف رشته ی اقتصاد به ویژه اقتصاد پول و بانکداری اسلامی اهمیت زیادی پیدا کند. همچنین پیچیدگی و گستره ی موضوع، تحقیق در این زمینه را دشوار ساخته است. این تحقیق در پی شناخت کارآیی و ثبات اقتصادی در بانکداری اسلامی است. نتایج نشان داد که بانکداری اسلامی هرچند در حوزه ی عمل با مشکلاتی مواجه است لیکن با در نظر گرفتن تاثیر منفی ربا در سیستم های بانکداری امروزی، اجرای شیوه ی صحیح و کارشناسی شده بانکداری اسلامی منجر به کارآیی نظام بانکی، رشد وتوسعه ی اقتصادی کشور شده که در نهایت رفاه نسبی جامعه را به دنبال خواهد داشت. همچنین بانک ها در سیستم بانکداری بدون ربا ضمن رشد و شکوفایی اقتصادی، نقش موثری در کاهش نرخ بیکاری، کاهش تورم و کاهش نوسانات اقتصادی دارند، که همه نشان از ثبات و کارآیی برتر نظام بانکداری اسلامی در مقایسه با نظام بانکداری ربوی دارد.
    کلیدواژگان: بانک، بانکداری بدون ربا، ثبات اقتصادی، کارآیی اقتصادی
  • مرتضی عربلو صفحات 117-134
    امروزه به علمی که عهده دار تبیین امور معیشتی مردم شده است Economics گویند که در فارسی به علم اقتصاد ترجمه شده است. «اکانمیکس» ریشه در «تدبیر منزل» دارد که سابقا حکمای اسلامی در آن باره رساله هایی داشته اند. در این مقاله با لحاظ رابطه «اکانمیکس» و «تدبیر منزل» به مقایسه نظرات حکمای اسلامی در باب «تدبیر منزل» با آنچه امروزه در قالب اکانمیکس عرضه شده است، پرداخته می شود تا تفارق ها و تقارب ها مشخص گردد. این نوشتار که به لحاظ جمع آوری مطالب کتابخانه ای، و در تبیین تفارق ها و تقارب ها، تحلیلی و توصیفی می باشد به این نتیجه می رسد که امروزه خبری از اصلاح نفس و تحقق تعالیم دین در چارچوب اکانمیکس نیست بلکه اکانمیکس بعضا در تضاد با اصلاح نفس و تعالیم دین ظاهر می شود و تنها در حوزه عقل معاش است که ممکن است «تدبیر منزل» ارائه شده توسط حکمای اسلامی با «تدبیر منزل»ی که امروزه در قالب اکانمیکس عرضه می شود هم راستا باشد؛ اقتصاد نه به معنای «اکانمی» بلکه به معنای «میانه روی»، یکی از اصول «تدبیر منزل» در نظر حکمای اسلامی به حساب می آمده است که در ادبیات دینی نیز اینچنین می باشد.
    کلیدواژگان: تدبیر منزل، اکانمیکس، اقتصاد، میانه روی، ابن سینا، خواجه نصیر
  • مجید رضایی دوانی، مرتضی رضایی صفحات 135-168
    سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در راستای تحقق اقتصاد مقاوم و پایدار برای کشور است تا در مقابل شوک های خارجی صلابت خود را حفظ نماید. بند 16 این سیاست ها بر لزوم صرفه جویی در هزینه های عمومی کشور تاکید دارد. هزینه کرد دولت در بخش های مختلف بر اساس اندازه دولت است که به دلیل تصدی گری های زیاد دولت در امور گوناگون در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است.آنچه در این مقاله آمده است مروری بر اندیشه های اقتصادی اسلام در خصوص معیارهای عملکردی دولت می باشد و در ادامه با تبیین روند گذشته و وضعیت فعلی هزینه های عمومی دولت، عوامل موثر بر هزینه ها و راهکارهای پیشنهادی برای تقلیل و صرفه جویی در منابع عمومی دولت پیشنهاد می شود.
    کلیدواژگان: هزینه های دولت، اقتصاد مقاومتی، صرفه جویی، سیاست ابلاغی
|
  • Pages 7-38
    However, relation between conventional banking and real economy is not necessary, which means that may or may not be related to the real economy, the relation between Islamic banking and real economy is necessary. Accordingly, resource allocation to conventional banking in case which there no guarantee and trust is for return of net resource plus interest in form of usury loan, make no anxiety neither for bank nor depositors. Of course it does not mean that conventional banking and real sector of the economy do not have any relation at all. Undoubtedly, a part of economic development in west is indebted to their banking system. therefore analyzing and theoretical explanation of how relation between Islamic and conventional banking systems could help understanding of these two systems in fields of mobilization and resource allocation and the effects which could affect the advancement, growth, economic stability and controlling of economic fluctuation in every society, has special importance. This paper using descriptive methodology and investigate this hypotheses that Islamic banking in mobilization and allocation of resources is in relation with the real sector of the economy. Results suggest that all legal contracts used in the mobilization and allocation of bank directly or indirectly linked to the real economy and if properly implemented, Will result in Growth, development and economic stability in different economic sectors.
    Keywords: Islamic Banking, Exchange contracts, Participation contracts, the real sector of the economy
  • Pages 39-64
    Elimination of interest from the banking system and financial markets in Islamic economy is an effective step in achieving economic growth and scope of the damaging effects of interest. Many studies show that interest has a harmful impact on the economy including the limiting of production level, and employment, provides one of the causes of unfavorable distribution of income in society. In order to keep the market economy in optimal position, a number of capitalist economists have suggested that, it is necessary to keep the interest rate on zero. According to Keynes, interest rate is one of the main factors of recession and instability in economic systems, although it is accounted as a key macroeconomic variable in capitalist system. Hence, the issue of interest rate and money market and its impact on macroeconomic variables have been a matter of debate for several economists. In this paper, it is attempted to compare this issue in terms of its harmful consequences in Capitalist economic system, with Islamic economics, which is based on a system of interest free. To do so, the comments and the views of Capitalist economists and their justifications are evaluated.
    Keywords: Interest, Riba, Islamic economics
  • Pages 65-82
    It has been years since the Shia jurisprudence (Feghh) started the study of contract Murabaha although unique due to its special features, the Iranian banking system has overlooked this type of transaction because of many reasons.
    However, there is hope in the horizon for this type of contract because it is mentioned as effective in the Fifth Development Plan (Article 98). Since it is not examined thoroughly enough, many are the research studies necessary to investigate the issue profoundly.
    This study aims to present a precise introduction of this type of contract and to shed light on its practical aspects as well. Religious controversies on the issue are also discussed in detail.
    Keywords: Murabaha, Special Banking, special features
  • Pages 83-102
    According to the assumptions of the theory of the behavior of the current generation prospect theory we find that production incentives in a capitalist society with their attitude of self-interest is tied to. The underlying ideas of economists, capitalism is self-interest.
    Referring to the Holy Quran and the traditions infallibles distance values ​​and beliefs in Islamic economics and conventional economics is clear. According to two of the world, the love of nature in the face of economic self-interest in the deployment of conventional economics.
    This paper reviews and critiques the idea of self-interest from the perspective of Western thinkers, from the perspective of economic thinkers of this factor will be the analysis and critique.searched in the following verses of the Holy Quran and hadith sources of self-interest and its limitations are discussed.
    Keywords: self, interest, individualism, capitalism
  • Pages 103-116
    Interdisciplinary approach and theoretical - experimental causes that studies in various fields of economy, especially the economy of money and banking is great Importance find. Well the complexity and range of topics, research in this area is difficult. This study sought to know the efficiency and stability of Islamic banking. The results showed that although the scope of practice of Islamic banking is faced with However, considering the negative impact of interest in modern banking systems correct implementation of Islamic Banking and expertise can lead to efficient banking system, the country's economic growth and development that will lead to the relative prosperity of society. The banks in interest-free banking system, while economic growth has a significant impact on reducing the unemployment rate, the decline in inflation and reduce economic fluctuations Which shows the stability and superior performance compared to the Islamic economic system is usury banking system.
    Keywords: bank, interest free banking, financial stability, business economics Classification Jel: Z12, B5, B2
  • Pages 117-134
    Nowadays it is said to the science which is responsible for explanation of living affairs, Economics that has been translated into "eghtesad" in Persian. Economics rooted in the "house managing" that the former Islamic scholars have treatise on the subject. This paper, by corresponding the relationship between "Economics" and "household management", begins to compare attitude of former Islamic scholars with what is presented as economics to be determined differences and similarities. This paper which uses library in terms of gathering information and which is analytical and descriptive in terms of explaining the differences and similarities, concludes that there is no sign from self purification and religious teachings accomplishment in economics, even in some cases it appear in contrast of them. Just in scope of thrift, "house managing" presented by the former Islamic scholars and "house managing" presented in economics may be in the same direction. "eghtesad" not in synonym of economy but in synonym of moderation, is assumed as a principle of "House Managing" that the religious literature is so.
    Keywords: Economics, household management, eghtesad, House Managing
  • Pages 135-168
    Resistance economic policies are in direction of achieve to thrive country's economy in the face of external shocks. Section 16 of this policy emphasizes the need for savings in public spending. Government spending is depending on the size of it and because many of incumbency in recent years has grown substantially. This article is an overview of the Islamic economic thoughts about government performance indicators and then explains the current and past status of public spending, factors affecting costs and solutions for saving public sources suggested.
    Keywords: public cost, resistance economic, saving, notified policies