فصلنامه بهبود مدیریت
پیاپی 19 (بهار 1392)

فناوری اطلاعات و استفاده از آن در سازمان نیازمند توجه به ابعاد فنی و انسانی است. بسیاری از سازمان ها قبل از اینکه ابعاد فنی لازم را توسعه دهند، به توسعه و ارتقای نیروی انسانی خود در سازمان می پردازند؛ زیرا فناوری اطلاعات باید توسط نیروی انسانی سازمان به کارگرفته شود و توسعه زیر ساخت های فنی بدون توسعه نیروی انسانی منتج به نتیجه نخواهد شد. این مقاله به بررسی رابطه بین ویژگی های شغل و شاغل با میزان استفاده از فناوری اطلاعات در یک مرکز تحقیقاتی - آموزشی – مشاوره ای کشور می پردازد. ویژگی های شغل و ویژگی های شاغل به عنوان متغیر مستقل و استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان متغیر وابسته بررسی شد. در این راستا، بعد از مطالعه ادبیات موضوع و مصاحبه با خبرگان به طراحی پرسشنامه و جمع آوری داده پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ویژگی های شغل و شاغل با استفاده از فناوری اطلاعات رابطه معناداری دارند. از بین عوامل ویژگی های شغلی، اهمیت شغلی، از قوی ترین رابطه و تنوع شغلی از ضعیف ترین رابطه برخودار بودند. همچنین نتایج نشان می دهد که بین سن افراد به عنوان یکی از ویژگی های شاغل و استفاده از فناوری اطلاعات، رابطه منفی وجود دارد.

یکی از مسائل اصلی که در حوزه بهبود مدیریت مطرح می شود، مدیریت کیفیت جامع است. در این تحقیق، سعی شده است تا عوامل کلیدی موفقیت در مدیریت کیفیت جامع، در صنعت مورد مطالعه شناسایی و اولویت بندی شوند. در این راستا، عوامل مذکور با استفاده از ادبیات موضوع و نیز نظرات مدیران صنعت شناسایی و پس از جمع بندی شانزده عامل موثر بر کیفیت جامع مشخص شدند. سپس وضع موجود این عوامل با استفاده از پرسشنامه ای که در اختیار نمونه 50 نفری از مدیران آگاه در حوزه TQM قرار گرفت، ارزیابی شد. روایی این پرسشنامه که برمبنای ادبیات تحقیق طراحی شده بود، با استفاده از دیدگاه صاحبنظران صنعت و دانشگاه و پایایی آن با آلفای کرونباخ 97.1% تایید شد. آزمون فریدمن نشان داد که میانگین امتیازهای اختصاص یافته به مولفه های موثر بر کیفیت جامع یکسان نیست. همچنین آزمون کروسکال-والیس نیز نشان داد که میانگین امتیازات سوالات متفاوت است. بنابراین پس از محاسبه میانگین امتیازات؛ سه عامل چشم انداز، پاداش و مشارکت کارکنان، کمترین امتیاز را کسب کردند و در واقع در اولویت بهبود، قرار گرفتند.

ارتقای توانمندی های فناورانه در این بنگاه ها دارای اهمیت خاصی می باشد. در این تحقیق با استفاده از روش تحقیق ترکیبی تبیینی تلاش شده است، تا الگویی جامع جهت ارتقای توانمندی فناوری در بنگاه های بخش اویونیک به عنوان یکی از حوزه های فناوری های برتر و پیچیده در ایران ارائه شود. در حالیکه جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های کمی مربوط به 111 شرکت مرتبط با حوزه اویونیک به همراه مدل سازی ساختاری، جهت و شدت روابط میان سازه های منتج به ارتقای توانمندی فناوری در این بنگاه ها را بررسی می کند، استفاده از روش های کیفی روایتی و تحقیق موردی (با استفاده از ابزار های مصاحبه و مشاهده) درک عمیق تری از ارتقای توانمندی فناوری در بنگاه های بخش اویونیک حاصل می کند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که ارتقای توانمندی فناورانه در بنگاه های بخش اویونیک وابسته به ارتقای توانمندی های در هم تنیده ای تحت عنوان توانمندی های پویا است که شامل توانمندی ادراک از محیط، بهره برداری از فرصت های فناورانه، یادگیری فناورانه و توانمندی بازآرایی منابع فناورانه می باشند. ارتقای این توانمندی های پویا نیز به شدت وابسته به رویکردهای راهبردی سازمانها است و سازمان های با رویکردهای توسعه گرا در خلق این توانمندی های پویا موفق تر می باشند و این توانمندی های پویا نیز سبب ارتقای توانمندی فناورانه در این بنگاه ها می شود.

امروزه تمرکز بر تعهد سازمانی کارکنان به عنوان یک راهبرد برای افزایش عملکرد سازمان ها، شناخته شده است. تعهد سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارمندان به سازمان و یک فرایند مستمری است که از طریق آن اعضای سازمان علاقه خود را به سازمان و موفقیت و کارایی پیوسته آن نشان می دهند. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر تعهد سازمانی بر عملکرد شرکت های صنعتی است. در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه به بررسی یک نمونه 86 تایی از مدیران و سرپرستان شرکت های صنعتی در سطح استان مازندران پرداخته شد. در این راستا، بر اساس ادبیات تحقیق الگوی برای نشان دادن تاثیر تعهد سازمانی بر عملکرد شرکت های صنعتی طراحی و با استفاده از نرم افزار لیزرل مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از انجام تجزیه و تحلیل داده های پرسش نامه، مشخص شد که در میان ابعاد تعهد سازمانی، تعهد عاطفی و هنجاری بر عملکرد مالی و غیر مالی شرکت های صنعتی موثر است و تعهد مستمر تاثیری بر عملکرد ندارد. در الگو مورد بررسی مقدار شاخص های برازش (AGFI=0.90 & GFI=0.97) نشان دهنده مناسب بودن الگو است.

تعهد سازمانی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در کسب موفقیت و مزیت رقابتی در سازمان های امروزی می باشد. بدین منظور مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها و امور سازمانی به عنوان یکی از پرکاربردترین راهکارهای دستیابی به تعهد سازمانی مطرح شده است. پر واضح است که مدیریت، به عنوان موثرترین رکن سازمان، می تواند با توجه به گرایشاتی که در این زمینه دارد، اجرای چنین سبکی از تصمیم گیری را تسهیل کند. هدف اصلی این پژوهش بررسی ابعاد مختلف گرایش مدیران به تصمیم گیری مشارکتی و تاثیر آن بر تعهد سازمانی می باشد. با استفاده از آزمون های T تک نمونه ای و فریدمن جایگاه هر یک از ابعاد گرایش مدیران به تصمیم گیری مشارکتی تعیین و با استفاده از رگرسیون سلسله مراتبی تاثیر سه بعد (فرهنگ، تعهد مدیر، اثربخشی سازمانی) از چهار بعد گرایش مدیران به تصمیم گیری مشارکتی بر تعهد سازمانی اثبات شد، اما تاثیر بعد قدرت مدیران در گرایش به تصمیم گیری مشارکتی بر تعهد سازمانی رد شد.

بکارگیری متدولوژی های علمی در استخراج سیاست های توسعه علم و فناوری از ملزومات استقرار در مسیر توسعه است. با توجه به ابعاد چندگانه فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی توسعه فناورانه، تدوین سیاست در این بستر نیازمند دیدگاهی کل نگر و روش مند می باشد. در این مقاله سعی شده تا با تجمیع دو تئوری مجزا، یکی در حل مساله با دیدگاه سیستمی (شامل فرآیند تفکر تئوری محدودیت ها) و دیگری در تصمیم گیری و تدوین راهبرد (QFD)، دریچه جدیدی به سوی بکارگیری تئوری هایی با بنیاد و شالوده کاربری در محیط های ساخت و تولید (حوزه های سخت) به سمت محیط های سیاستی و اجتماعی (حوزه های نرم) در ایران باز شود. مطالعه موردی تحقیق حاضر ارائه راهکارهای عملی در رفع گلوگاه های نظام نوآوری کشور با نظرات خبرگان این حوزه می باشد.

تدوین و ترویج چشم انداز مشترک فاوا، اولین گام موثر در راستای استفاده اثربخش و کارآمد از فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای تحقق ماموریت، اهداف، مقاصد و راهبردهای ودجا می باشد. مقاله حاضر با رویکردی نوآورانه بدنبال ترسیم و ارایه چشم انداز، الگو و مراحل بلوغ توسعه فاوای ودجا بر اساس روش های علمی با رویکرد آینده نگاری و مبتنی بر پارادایم های نوین و آینده فاواست. در تدوین این چشم انداز، 35 نفر از مدیران و خبرگان فاوای ودجا و نیروهای مسلح و نیز خبرگان دانشگاهی در قالب یک پانل اصلی خبرگان و ذینفعان و چهار کارگروه پشتیبان مشارکت داشتند. همچنین برای صحه گذاری آن، نظرات و بازخورد سایر خبرگان و ذینفعان مرتبط اخذ گردید و تصویر نهایی به تایید آنها رسید. بر اساس این چشم انداز، ودجا در افق چشم انداز 1404 بدنبال تحقق سازمان شبکه محور مشارکتی (تحقق عملی راهبرد هسته و شبکه، خلق مشترک و هم تکاملی با بخش ملی) و توسعه قلمرو خود به پشتیبانی برخط از نیروهای مسلح و در سطح آرمانی، به دنبال توسعه قلمرو خود به پشتیبانی برخط از امنیت ملی (کسب وکار در زیست بوم دیجیتال امن و بومی) است. همچنین به منظور ترسیم مسیر تحقق چشم انداز با استفاده از چارچوب نوین معماری سازمانی سرویس گرا و معماری محاسبات ابری، الگو و مراحل بلوغ توسعه فاوا در چهارلایه ی کسب و کار، سیستم، سکو و زیرساخت تبیین و تشریح شده است.