فصلنامه بهبود مدیریت
پیاپی 21 (پاییز 1392)

امروزه، موفقیت و پیشگام بودن سازمان ها در یک صنعت، با میزان دانشی که سازمان می تواند تولید کند، ارتباطی مستقیم دارد. از طرفی دیگر، اخلاق، موضوعی مهم و جدی است که دامنه ی آن به تمام حوزه ها کشیده شده است؛ به طوری که می توان از ارتباط مباحث اخلاق و آن پدیده ها سخن گفت. مدیریت دانش از جمله این پدیده ها است. این درحالی است که مطالعات بسیاری در زمینه مدیریت دانش، انجام شده است، اما بررسی این موضوع از دیدگاه اخلاقی، ناچیز است. از این رو، در مقاله حاضر به بررسی تاثیرگذاری اصول اخلاقی بر فرآیند تبدیل دانش، پرداخته شده است. در این راستا، الگوی مفهومی این تحقیق، بر اساس ادبیات موضوع طراحی و بر مبنای این الگوی مفهومی، فرضیه های تحقیق، ارایه شده است. سپس فرضیه های تحقیق، بر اساس داده های جمع آوری شده از 94 پرسشنامه و با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری، مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان دهنده ی وجود ارتباطی مثبت و معنادار میان اصول اخلاقی و فرآیند تبدیل دانش است. همچنین، از بین ابعاد کارکردی فرآیند تبدیل دانش، رابطه ی اجتماعی شدن، برونی سازی و ترکیب، با اصول اخلاقی مستقیم و معنادار است ولی رابطه بین اصول اخلاقی و درونی سازی، معنادار نیست که در این تحقیق، دلایلی مبنی بر نبود این رابطه، ارایه شده است.

از آن جا که سازمان ها شامل مجموعه ای از انسان ها هستند، نیاز به توجه به مفاهیمی چون معنویت و دیگر مفاهیم وابسته به آن، در سازمان ها نیز رو به افزایش است. از جمله ی این مفاهیم، عدالت و به طور خاص، عدالت سازمانی، است که لازم است تا درباره آن بررسی بیشتری صورت گیرد. در این مقاله، با تاکید بر محور قرار دادن عدالت سازمانی، به عنوان یکی از ارکان پویایی، رشد، نفوذ و هوشمندی سازمان های دولتی در جامعه و همچنین با نگاهی دقیق به مقوله ارتقای شغلی مدیران در سازمان های دولتی کشور، الگویی دوسطحی و نهادی و مبتنی بر فرهنگ و عدالت اسلامی برای این گونه سازمان ها، ارایه شده است. \r\nبه منظور طراحی الگوی مفهومی تحقیق، ابتدا به مفهومی واحد از چترگستری عدالت، به عنوان گفتمانی اثباتی اشاره شده است و سپس با مبنا قرار دادن این گفتمان و تشخیص شاخص های عدالت سازمانی، عوامل موثر در فضای ارتقای شغلی مدیران در سازمان های دولتی کشور، مورد بررسی قرار گرفته است. به کارگیری این عوامل نیز در دو سطح حقیقی و واقعی است؛ به این صورت که عوامل به کارگرفته شده در فضای واقعی آن چه هست، همان عوامل موجود در سازمان ها است و عوامل به کار گرفته شده در فضای حقیقی آن چه باید باشد، شاخص های اصلی سازه الگو را تشکیل می دهند.\r\nروش تحقیق در این مطالعه، کیفی و از نوع توصیفی تحلیلی است که به بررسی شاخص های مبنایی، با محور قرار دادن عدالت در فلسفه مدیریت اسلامی، پرداخته است که بر اساس آن، الگویی دو سطحی به منظور ارتقای شغلی مدیران در سازمان های دولتی، با الزامات جمهوری اسلامی ایران و سازمان های دولتی هم تراز آن، طراحی و ارایه شده است. این تحقیق، نگاهی هدف مند بر مقوله ارتقای شغلی دارد که مبتنی بر عدالت سازمانی با توجه به ترکیبی نهادی از دو سطح واقعی و حقیقی در ارتقای شغلی است. بر این اساس، یافته های آن برای رشد و گسترش اثربخشی و هوشمندی در سازمان های دولتی، مفید خواهد بود. همچنین، نتایج آماری این تحقیق نشان دهنده اهمیت مضاعف مولفه های ارتقای شغلی در سطح حقیقی عدالت سازمانی مبتنی بر عدالت متوازن حداکثری از دیدگاه مدیران و صاحب نظران، با فراوانی 88 درصد نسبت به 75 درصد سطح واقعی است که نشان دهنده ی تفاوت درصدی معناداری است.

امروزه مدیران صنایع تولیدی، در تلاش اند که در محیط های رقابتی، سازمان تحت مدیریت خود را با فضای موجود هماهنگ کرده و با ایجاد مزیت های رقابتی هچون تحویل به موقع، بالا بردن کیفیت محصول و پایین آوردن بهای تمام شده، بتوانند موقعیت مناسبی را رای کسب کار خود ایجاد نمایند. نگهداری و تعمیرات نقش کلیدی در کاهش هزینه، کم کردن توقف ماشین آلات و افزایش ظرفیت تولید، کیفیت و بالا بردن بهره وری و قابلیت اطمینان ماشین آلات و در نتیجه تحقق اهداف سازمانی دارد. این مقاله به دنبال ارایه ی الگویی کاربردی است تا از طرق آن به تبیین یک راهبرد اثر بخش و بهینه برای نگهداری و تعمیرات با رویکرد تفکر ناب و با استفاده از نظرات کارشناسان نگهداری و تعمیرات در 9 سایت تولیدی، بپردازد. در این رویکرد، با بررسی روابط معیارهای ناب سازی فرآیند نت از طریق DEMATEL و وزن دهی شاخص های نت با آنتروپی و رتبه بندی معیارها با TOPSIS، ارایه الگو صورت می پذیرد. در این الگو، روابط بین مولفه های ناب سازی در راستای تامین اهداف شاخص های نت، برای رسیدن به بهینه ترین نتایج در فرآیند نت، تبیین شده است.

افزایش روز افزون شدت رقابت میان سازمان ها در قرن کنونی، باعث شده تا آنها همواره به دنبال راه هایی برای کسب مزیت رقابتی و پیروزی در میدان رقابت باشند. یادگیری سازمانی، یکی از ابزارهای کسب مزیت رقابتی برای مدیران سازمان های کنونی به شمار می آید. مقاله حاضر، درصدد بررسی یادگیری سازمانی در یک شرکت صنعتی است. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه ی یادگیری سازمانی بر اساس الگوی مارکواد، جمع آوری شده است. جامعه ی مورد مطالعه ی این تحقیق را همه ی کارشناسان شرکت مزبور تشکیل می دهند که براساس روش نمونه گیری جدول مورگان، حجم نمونه 284 نفر تعیین شد. در تحقیق حاضر، پس از جمع آوری داده های مورد نیاز، شکاف بین ادراکات و انتظارات کارشناسان از مولفه های یادگیری سازمانی مشخص شد. سپس براساس ترسیم ماتریس اهمیت عملکرد، شاخص های بحرانی یادگیری در سازمان تعیین شدند. نتایج تحقیق نشان می دهند که مهم ترین شاخص های بحرانی یادگیری سازمانی در شرکت، شیوه های تسهیم دانش، انجام کار گروهی، مکانیزم های انگیزشی و پاداش، ایفای نقش تسهیلگری توسط مدیران، آموزش مهارت های تفکرسیستمی، خلاقیت، نوآوری و تجربه کردن در کارکنان است.

هدف این تحقیق ارزیابی عوامل موثر بر دستاوردهای همکاری صنعت و دانشگاه در 4 حوزه تکنولوژی پیشرفته نانو، زیستی، هوافضا و فناوری اطلاعات بوده است. در این تحقیق ابتدا با مرور ادبیات و تجربیات جهانی و با جمع بندی مطالعات انجام شده در این حوزه، الگوی اولیه تحقیق تدوین شده و الگوی طراحی شده در سطح پروژه های همکاری میان صنعت و دانشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. عوامل موثر بر دستاوردهای همکاری های فناوری در چهار دسته عوامل فردی، سازمانی، نهادی و تعاملات دسته بندی شده اند. این مدل از طریق مصاحبه با 20 خبره حوزه سیاست گذاری علم و فناوری کشور صحه گذاری شده و سپس از طریق پیمایش پرسشنامه ای و با نظر خواهی از 279 محقق فعال در این پروژه ها در چارچوب تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل مسیر مورد آزمون و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر عوامل زمینه ای بر رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد کارکنان انجام شده است. بدین منظور، پرسشنامه ای برای سنجش این متغیرها طراحی شده است و پس از اطمینان از روایی و پایایی ابزار اندازه گیری توسط تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، در میان نمونهای متشکل از 333 نفر از کارکنان هفت بانک منتخب توزیع شده است. روش تحقیق حاضر، توصیفی همبستگی و به طور مشخص مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری است. نتایج حاصل از الکوی تحقیق نشان داد که عوامل زمینه ای می توانند بر اساس مدل تحلیل مسیر ارایه شده بر رفتار شهروندی و عملکرد کارکنان این بانکها، تاثیر بگذارد. همچنین از بین عوامل زمینه ای، عوامل فردی بیشتر از سایر عوامل، قدرت تبیین کنندگی رفتار شهروندی سازمانی را دارند. در پایان، به منظور دست یابی به عملکرد بهتر از طریق استقرار رفتار شهروندی سازمانی، پیشنهادهایی برای مدیران ارایه شده است.

فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از پایه های ایجاد هماهنگی و کنترل رفتار سازمانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. وجود الگوی بومی شده از فرهنگ سازمانی در مدیریت کردن فرهنگ سازمان های فرهنگی مذهبی، گامی اساسی در مدیریت فرهنگ این سازمان هاست. با توجه به اهمیت تدوین مدل بومی و نقش فرهنگ در سازمان های فرهنگی مذهبی، این تحقیق تلاش می کند تا برای اولین بار، براساس سند راهبردی و نظر مدیران فرهنگی، الگویی بومی از فرهنگ سازمانی برای موسسات فرهنگ آستان قدس رضوی ارایه دهد. این تحقیق از نظر رویکرد، کیفی و از نظر هدف، توسعه ای است. سوال اصلی تحقیق عبارت است از این که: چه مولفه هایی برای فرهنگ سازمانی موسسات فرهنگی آستان قدس رضوی، مطلوب است؟ در گام اول، با بررسی و تحلیل الف الگوهای موجود از فرهنگ سازمانی، ب سند چشم انداز 20 ساله آستان قدس رضوی و ج سیاست های کلی نظام اداری، مدل اولیه تحقیق با 22 مولفه در 6 بعد تدوین شد. در گام دوم، 14 مصاحبه عمیق با مدیران فرهنگی انجام شد. در گام سوم، داده ها مورد تحلیل محتوای قیاسی و استقرایی قرار گرفتند. در نهایت مدل نهایی تحقیق با 24 مولفه ی بازتعریف شده در 5 بعد تدوین گردید. جامعه آماری تحقیق، مدیران فرهنگی شاغل در موسسات فرهنگی آستان قدس رضوی و روش نمونه گیری، گلوله برفی بوده است. در انتهای مقاله، پیشنهادهایی برای موسسات فرهنگی آستان و تحقیقات آتی ارایه شده است. الگوی نهایی تحقیق، نشان می دهد که الگوهای موجود از فرهنگ سازمانی، جامعیت لازم برای موسسات فرهنگی را نداشته اند و 5 بعد مقابل باید در مدیریت فرهنگ این سازمان ها مورد توجه قرار گیرند که عبارت اند از: پیشرفت و کرامت انسانی، ثبات گرایی، انطباق پذیری و تعامل گرایی، ماموریت و ارتباطات.

در این مقاله با نگاهی خردگرایانه به مدیریت و سازمان سعی شده است در سطوح مختلف فردی، بین فردی، سازمانی و راهبردی این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر، بررسی اثرات ابعاد فلسفی خرد یعنی؛ منطق، اخلاق، زیبایی شناسی، شناخت شناسی و متافیزیک در چهار سطح ذکر شده است. جامعه آماری 7491 نفر از کارکنان اداره های کل استان همدان بودند که 381 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. به منظور جمع آوری اطلاعات میدانی، از پرسشنامه ای با 100 سوال استفاده شده است. برای طراحی پرسشنامه، از تکنیک دلفی در طی سه مرحله، استفاده شده است. اعضای پانل دلفی، شامل 21 نفر از اعضای هییت علمی دانشگاه، بوده اند. بعد از توافق عمومی در مورد پرسشنامه، روایی سازه آن از طریق تحلیل عاملی تاییدی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفته است. نتایج همبستگی دو به دو و مجزا در بین سطوح مختلف نشان میدهد که ابعاد فلسفی خرد در هر چهار سطح با یکدیگر رابطه مثبت و معناداری دارند و همچنین با خرد مدیریتی و سازمانی نیز رابطه مثبت و معناداری دارند. اما نتایج تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار LISREL نشان داد که ابعاد فلسفی خرد در سه سطح بین فردی، سازمانی و راهبردی اثر مثبت و معناداری بر خرد مدیریتی و سازمانی دارند، اما ابعاد فلسفی خرد در سطح فردی تاثیر معناداری بر خرد مدیریتی و سازمانی ندارد.