فصلنامه بهبود مدیریت
پیاپی 27 (بهار 1394)

این پژوهش در پاسخ به این سوال که چرا برخی مسایل در سازمان مورد توجه قرار میگیرند در حالیکه مسایل دیگری هستند که نادیده انگاشته می شوند و یا این که بر اساس چه فرآیندی، مسایل پیرامون مدیران ارشد برای آن ها، استراتژیک می شود، صورت گرفته است. به عبارت دیگر، هدف از این پژوهش، کشف فرآیند ظهور مسایل استراتژیک در دستور کار مدیران سازمان است. به منظور طراحی مدل پژوهش، مصاحبه های عمیقی با خبرگان صنعت بانک داری، صورت گرفته است. تحلیل داده های کیفی و طراحی مدل مفهومی با استفاده از مبانی نظری راهبرد پژوهشی داده بنیاد، انجام شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده های کیفینشان می دهند که چگونه و تحت تاثیری چه عواملی، مسایل بالقوه مهم، برای مدیران ارشد، استراتژیک شده و در دستور کار سازمان جای می گیرند.

در محیط کسب و کار پویای امروز، رضایت مشتری عامل اصلی و مهم در بقا و رشد هر سازمان از صنعت، دانشگاه یا موسسه های تحقیق و توسعه است. با سنجش رضایت مشتری، سازمان ها قادر به گرفتن شاخصی از چگونگی موفقیت عملی آن ها در ارایه محصولات به بازار هستند. هدف از این پژوهش، به چالش کشیدن نگاه سطحی متعارف در خصوص سنجش رضایت مشتریان و ارایه الگوی مفهومی برای عمق بخشی به مدیریت رضایت مشتریان در خصوص محصولات پیچیده با فن آوری پیشرفته است. این مطالعه از نوع پژوهش های آمیخته است که پس از مرور ادبیات، از روش دلفی و نظرخواهی از خبرگان استفاده شده و همچنین در بخش کمی، از روش هایی چون پیمایش، استفاده شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهند که درمورد محصولات پیچیده با فن آوری پیشرفته، نظرسنجی به شیوه متداول(پرسش نامه) کارایی چندانی برای مدیریت رضایت مشتریان ندارد. الگوی پیشنهادی در این مطالعه، استفاده از یک رویکرد سه مرحله ای است: مرحله آغازین(پرسشنامه)، مرحله میانی(پنل های تخصصی)، مرحله پایانی(بازدیدهای میدانی) که مکمل یکدیگر هستند. محورهای اصلی سنجش رضایت مشتریان شامل 6 بعد کیفیت و نوآوری، خدمات و پشتیبانی، زمان بندی تحویل، قیمت و مطلوبیت، وفاداری بهره بردار و تصویر ذهنی بهره بردار است. پیام اصلی مقاله این است که در خصوص سنجش و بهبود رضایت مشتریان محصولات پیچیده با فن آوری پیشرفته، به جای تمرکز بیش از حد بر شاخص/عدد رضایت مشتری، سازوکار لازم را برای مشارکت فعالانه مشتری در بهبود و ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات فراهم نمایید.

همگام شدن با تغییرات فن آورانه در عرصه بین المللی برای کشورهای درحال توسعه همچون ایران، نیازمند افزایش توانمندی داخلی در زمینه فن آوری های نوین پیشرفته است. اما، لزوم دست یابی سریع به دلیل دوره عمر کوتاه این فن آوری ها، ضرورت به کارگیری روش های مکمل تحقیق و توسعه داخلی نظیر انتقال فن آوری را بدیهی ساخته است. البته، در شرایط تحریم، مساله انتقال فن آوری صورت جدیدی به خود می گیرد. مقاله حاضر با ارایه مدلی برای انتخاب روش مناسب انتقال فن آوری سعی در تسهیل این فرآیند نموده و در مطالعه موردی، تمرکز اصلی را بر تجهیزات فن آوری نانو به عنوان زیرساخت اصلی توسعه نانوفن آوری قرار داده است. روش پژوهش در این مطالعه، بر دو رویکرد کیفی و کمی استوار است. در بخش کیفی، از روش مصاحبه عمیق و پرسش نامه نیمه ساخت یافته برای استخراج عوامل موثر بر انتقال فن آوری بهره گرفته شده است و در ادامه با استفاده از تکنیک های داده کاوی نظیر روش آنالیز فاکتور و خوشه بندی سلسله مراتبی به توسعه مدل انتخاب گر روش انتقال فن آوری پرداخته شده است. در آخر، برای سنجش اعتبار مدل حاصل، در یک مطالعه موردی با محوریت تجهیزات نانو و با تکنیک تحلیل سلسله مراتبی، روش تحقیق و توسعه مشترک به عنوان مناسب ترین روش انتقال فن آوری در مساله موردنظر انتخاب شده است.

رقابت فزاینده بین شرکت ها و سازمان ها و ناهمسانی شرایط استخدامی، جذب و نگه داشت سرمایه های انسانی را با دشواری مواجه ساخته است. شکل دهی به برند متمایز کارفرما، یکی از راه کارهای دست یابی به نیروی انسانی منحصر به فرد و حفظ بهترین استعدادهای انسانی است. به گونه ای که زمینه را برای وفاداری کارکنان به سازمان و حمایت آنان از ارزش های سازمان و تعهد به آنها فراهم می سازد. بر همین اساس، هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تاثیر شخصیت برند سازمان بر رضایت سرمایه های انسانی است. به منظور انجام پژوهش، از روش های همبستگی ومدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسش نامه است. یافته-های پژوهش نشان می دهند که تقویت و مدیریت برند کارفرما، زمینه را برای ارتقای رضایت سرمایه های انسانی فراهم می آورد. بدین ترتیب که ابعاد پنج گانه ی شخصیت کارفرما، نظیر مسئولیت پذیری، فعال بودن، احساسی بودن، جسور بودن و ساده و بی آلایش بودن بر رضایت سرمایه های انسانی تاثیر گذار است. یافته ی دیگر این است که در بین این ابعاد، بعد جسور بودن دارای بیشترین تاثیرگذاری بر رضایت سرمایه های انسانی است.

محققان مختلفی پارادایم نوین نوآوری باز را به دو بعد وارد شونده و خارج شونده، تقسیم کرده اند. هدف این پژوهش در مرحله اول، بررسی تاثیر مستقیم هر یک از این ابعاد بر عملکرد نوآوری شرکت های دانش بنیان است. در مرحله ی بعد نیز تاثیر هر یک از این ابعاد، تحت تاثیر عامل تقویت کننده و تعدیل گر ناپایداری های فن آورانه مورد بررسی قرار می گیرد. لازم به ذکر است که در این دو مرحله، متغیر عملکرد نوآوری به عنوان یک عامل واسطه گر در مسیر کسب مزیت رقابتی تعریف شده است. بر این اساس، پس از بررسی ادبیات و پیشینه ی پژوهش، مدل مفهومی و سوال های پرسش نامه (به عنوان ابزار جمع آوری داده ها)، تدوین شد. نمونه ی آماری این پژوهش، شامل60 شرکت دانش بنیان مستقر در پارک شیخ بهایی واقع در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان بوده است. نتایج این پژوهش که با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری و به روش حداقل مربعات جزیی و به وسیله نرم افزار smart PLS استخراج شده است، نشان می دهد که تاثیر نوآوری باز وارد شونده بر عملکرد نوآوری در این شرکت ها به صورت قابل ملاحظه ای قابل تایید است، در حالی که این شرایط برای نوآوری باز خارج شونده وجود ندارد. همچنین نتایج بر تاثیر مثبت و قابل ملاحظه ی عملکرد نوآوری بر کسب مزیت رقابتی اشاره دارد اما تاثیرات تعدیل گری ناپایداری های فن آورانه در مسیر بین نوآوری باز و عملکرد نوآوری تایید نمی شود.

امروزه اهمیت سازمان های دانش بنیان، با توجه به جایگاه راهبردی آن ها به عنوان یکی از عناصر مهم اقتصاد مقاومتی و نقش اساسی آن ها در رفع نیازهایکشور در شرایط تحریم، بسیار افزایش یافته است.در این میان، با توجه به منحصربه فرد بودن و اهمیت بالای مهارت ها و تخصص های انسانی در این سازمان ها، توجه به خصوصیات روانی کارکنان و احساس رضایتی که از روابط و تعامل دوجانبه با سازمان ها دارند شرط لازم برای دست یابی به اهداف سازمان های دانش بنیان است که در این میان هرچه سطح نخبگی و میزان وابسته بودن کسب-و کار شرکت به کارکنان دانش محور بیشتر باشد مفهوم ارزیابی عملکردپررنگ ترخواهد شد. با توجه به نبود یک مدل جامع برای ارزیابی عملکرد کارکنان دانشی، پژوهش گران در این مطالعه با استفاده از روش تحقیق آمیخته اکتشافی (روش گروه کانونی در بخش کیفی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در بخش کمی)، در یک شرکت دانش بنیان در حوزه ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات، به تبیین معیارهای ارزیابی عملکرد این دانش گران پرداخته اند که در نتیجه، 35 شاخص ارزیابی عملکرد و وزن هر یک از آن ها، به دست آمد. نتایج این پژوهش می تواند در نظام های جذب، عملکرد و جبران خدمات دانش گران سازمان، مورد استفاده قرار گیرد.

با وجود این،مطالعات مدونی به منظور ارایه و توسعه مدل مدیریت دانش در شرکت های سرمایه گذاری مشترک،به خصوص در ایران، انجام نشدهاست. در اینپژوهش،تلاششده استتابااستفاده از روشتحقیقداده بنیاد وبا استفاده ازداده هاییک شرکت سرمایه گذاری مشترک ایرانی فعال در حوزه فن آوری اطلاعات،الگوی مناسبیبرای پیاده سازیمدیریتدانشدر این گونه شرکت-ها،پیشنهاد داده شود. داده های این مدل، برخاسته از داده های کیفی هستند که ازطریق مصاحبه های انجام شده و مشاهده مدارک و مستندات مرتبط با موضوع مدیریت دانش، در یک شرکت سرمایه گذاری مشترک ایرانی فعال در حوزه فن آوری اطلاعات، به دست آمده اند. نتایج اینپژوهش نشان می دهند که عوامل علی تاثیرگذار در مدل مدیریت دانش در شرکت های سرمایه گذاری مشترک، عوامل سیاسی و محیطی و همچنین میزان مشارکت شرکای والد در به اشتراک گذاری دانش در افق های زمانی میان مدت و بلند مدت هستند.