مجله پژوهش در نشخوار کنندگان
سال ششم شماره 3 (پاییز 1397)

در صنعت گاو شیری تمایل زیادی به انتخاب جنسیت نتاج، پیش از تولد وجود دارد. استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده می تواند روش مفید و موثری برای تولید نتاج ماده باشد. این تکنیک تولید مثلی می تواند منجر به افزایش پیشرفت ژنتیکی و همینطور افزایش سودآوری اقتصادی شود. از طرفی، استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده در برنامه سوپراوولاسیون و انتقال جنین (MOET) به دلیل پتانسیل آن برای افزایش تولید نتاج ماده از گاوهای ماده برتر، مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، بررسی اثر استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده در برنامه MOET بر دستاورد ژنتیکی در گاو شیری هلشتاین می باشد. ارزشهای اصلاحی واقعی و تخمینی یک گله با 30000 راس تلیسه، 24900 راس گاو شکم اول و 19671 راس گاو شکم دوم در ویژوال بیسیک 6 شبیه سازی شد. برای ارزیابی ژنتیکی دامها، روش های ارزیابی سنتی و ژنومیک در نظر گرفته شد. 4 استراتژی مد نظر قرار گرفت. در استراتژی اول 750 تلیسه برتربه عنوان دهنده جنین در نظر گرفته شدند و برای تلقیح این دهنده ها از اسپرم تعیین جنسیت شده استفاده شد. در استراتژی دوم 750 تلیسه برتر، 622 گاو شکم اول برتر و 492 گاو شکم دوم برتر، دهنده جنین بودند و برای تلقیح این دهنده ها، اسپرم معمولی مورد استفاده قرار می گرفت. در استراتژی سوم تعداد دهنده ها مشابه استراتژی 2 بود ولی در این استراتژی برای همه دهنده ها اسپرم تعیین جنسیت شده مورد استفاده قرار می گرفت. در استراتژی چهارم برای تلقیح تلیسه های دهنده از اسپرم تعیین جنسیت شده و برای تلقیح گاوهای دهنده از اسپرم معمولی استفاده شد. دستاورد ژنتیکی استراتژی 4 از سایر استراتژی ها بالاتر بود. به عنوان مثال، با به کار بردن ارزیابی سنتی، دستاورد ژنتیکی استراتژی های 1 تا 4 به ترتیب 7/51، 6/75، 4/102 و 5/110 کیلوگرم بود. به کار بردن اسپرم تعیین جنسیت شده برای تلقیح تلیسه های دهنده، منجر به افزایش دستاورد ژنتیکی شد ولی در شرایطی که گاوهای شکم اول و دوم دهنده جنین بودند، به کار بردن اسپرم معمولی پتانسیل بیشتری را برای افزایش دستاورد ژنتیکی داشت. نتایج ما همچنین نشان داد که افزایش دستاورد ژنتیکی حاصل از به کار گیری تکنیکهای تولیدمثلی، کمتر از دستاورد ژنتیکی حاصل از انتخاب نرها در گله می باشد. استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده در ترکیب با MOET برای تلیسه های دهنده باعث افزایش دستاورد ژنتیکی گله شد ولی در شرایطی که گاوهای شکم اول و دوم دهنده جنین بودند، استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده سودمند نبود.

کالپاستاتین از آنزیم های تشکیل دهنده سیستم پروتئولیتیک کالپاین است که این مجموعه پروتئینی پروتئولیتیک شامل پروتئازهای طبیعی وابسته به 2+Ca است و در شکل گیری، تجزیه بافت های عضلانی و تردی گوشت پس از کشتار موثر بوده و به عنوان یک ژن شاخص در ارتباط با راندمان رشد و کیفیت گوشت به حساب می آید. هدف از این مطالعه ارزیابی ساختار ژنی و پروتئینی کالپاستاتین با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیکی در چند گونه از پستانداران بوده است.
مواد و در این پژوهش توالی ناحیه کد کننده ژن و پروتئین کابپاستاتین در شش گونه پستاندار (انسان، موش، گاو، کژگاو، گوسفند و بز) مورد بررسی قرار گرفت. توالی های ژنی و پروتئینی از بانک ژن بازیابی شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. آنالیز همولوژی و همترازی، فیلوژنی، تنوع نوکلئوتیدی در طول ناحیه کد کننده این ژن و همچنین تنوع در کدون پایانی با استفاده از نرم افزارهای کلاستال امگا و مگا هفت انجام گرفت. برنامه های ساپما و پروتپارام برای بررسی همولوژی، تنوع اسیدهای آمینه و اسید آمینه انتهایی در ساختار پروتئینی، توالی های بازیابی شده از پایگاه داده ان سی بی آی، مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از نرم افزار کدون دبلیو (نسخه 1.4.2) شاخص های ترجیح کدونی برآورد شد. مقدار شاخص سازگاری کدون در گونه کژگاو بالاترین (256/0) و در گونه گوسفند کمترین مقدار (236/0) را داشت. آنالیز ساختار پروتئنی کالپاستاتین نشان داد که در کل توالی های مورد پژوهش، آمینواسید لیزین با 623 جایگاه بیشترین و آمینواسید تریپتوفان با 5 جایگاه کمترین تکرار را در ساختمان این پروتئین داشتند. نسبت آمینواسیدهای قطبی به آمینواسیدهای غیر قطبی در این پروتئین 2 به 1 بود. مقدار گرایش کدونی مترادف یا کارکرد نسبی کدون های مترادف برای آمینواسیدهای سرین و آسپارتیک اسید به عنوان اسیدآمینه انتهایی در گونه های مختلف به ترتیب برابر با (38/1AGC=) و (01/1GAU=) محاسبه گردید. گونه گوسفند دارای بیشترین اسیدیته ایزوالکتریک و گونه بز در شاخص تعداد کدون های موثر دارای بیشترین مقدار بوده اند. آنالیز توالی آمینو اسیدی در زنجیره پروتئینی کالپاستاتین نشان داد که این پروتئین دارای بخش قابل توجه ا ی از آمینو اسیدهای آبگریز می باشد. با توجه به نقش بازدارندگی پروتئین کالپاستاتین روی فعالیت آنزیم کالپاین در عضلات و همچنین از آن جایی که بیشتر توالی کالپاین را آمینو اسیدهای آبدوست شکل داده اند، نشان از نقش به سزای این آمینو اسیدهای آبگریز برای فعالیت در مقابل بخش آبدوست کالپاین را دارد. آنالیز انحراف کدونی نشان داد که در بین گونه های مورد پژوهش، در گونه کژگاو شاخص ترجیح کدونی بیشتر از سایر گونه ها بوده و کارکرد کدون های بهینه در این گونه کارآمدتر از سایر گونه های مورد مطالعه نشان داده شد.

در طی چند دهه گذشته، پیشرفت‎هایی در توسعه مدل‏های ریاضی- به عنوان ابزارهای پژوهش و مدیریت- وجود داشته است که می‏توانند دانش فعلی ما از رویدادهای تولید مثلی را تلفیق نمایند و آن‏گاه در پیش‏بینی بازده تولید مثلی حیوانات مزرعه‏ای کمک‏بخش باشند. این مقاله یک مدل سازی ریاضی مفهوم‏گرا از برهمکنش های هورمونی و متابولیت ها در گامه عدم فحلی و تعادل منفی انرژی در گاو شیری را ارایه می دهد. در گاوهای شیری عدم فحلی به طور سالیانه و پس از هر گوساله‎زایی رخ می‏دهد. این دوره بی‎فحلی در گاوهای شیری پرتولید به واسطه رخداد موازنه منفی انرژی ناشی از تولید شیر بالا در چند ده روز اول پس از زایمان، چالشی همیشگی در صنعت نوین گاو شیری در سراسر جهان است. به همین دلیل، کوشش های علمی فراوانی به منظور کشف ابعاد گوناگون زیست‎شناختی این گامه زیستی پراهمیت صورت گرفته است. به سبب پیچیدگی روابط موجود میان فرسنجه های اثرگذار، تحلیل های زیستی توصیفی- تشریحی، توفیق چندانی در گره گشایی از این سامانه نداشته اند. در این پژوهش تلاش شد که برای ساده‏سازی و در عین حال تحلیل قدرتمند سازه های اثرگذار شناخته شده بر این گامه، از دریچه زیست‏سامانه هاو مدل‏سازی ریاضی به مساله نگاه شود. در این پژوهش ابتدا اطلاعات پراکنده در مورد وجه های گوناگون اثرگذاری موازنه منفی انرژی پس از زایمان بر تولیدمثل گاو شیری پرتولید به صورت مجتمع درآمد. سپس با استفاده از علم کاربرد ریاضیات در علوم زیستی و توانایی معادلات دیفرانسیل در همسان‏سازی سازوکارهای زیستی و فرمول‏نویسی، این اطلاعات به صورت برابران ریاضی خود درآمدند. کوشش شد تا معادلات طولانی و پیرایش نشده‏ی تولید شده برای سازه های موثر شناخته شده‏ی این گامه شامل گلوکز کبد، گلوکز خون، انسولین پانکراس و انسولین خون، IGF-1 کبد وخون وGnRH هیپوتالاموسی به معادلات دیفرانسیل معمولی کوتاهی، ساده‏سازی شوند. با استفاده ازداده‏های منتشرشده درمقالات علمی معتبر و بسط آن‏ها با استفاده از نرم‏افزار Curve Expert، فرآیند شبیه‏ سازی رایانه ای با کمک نرم‏افزار MATLAB(Version 9.1) انجام شد و مدل های پیش‏بینی‏ کننده ای برای برخی متغیرهای سامانه که قابلیت شبیه‏ سازی را داشتند توسعه داده شدند.
نتیجه‎گیری: نتایج نشان داد که سامانه معادلات دیفرانسیل معمولی به دست آمده، توان پیش‎بینی خوبی برای گلوکز خون (AARD %=0.388) و انسولین خون (AARD%=0.638) داشته اما قادر نبودند که پیش‏بینی دقیقی برای انسولین پانکراس و IGF-1 خون ارایه دهند. مدل حاضر آغازی بود به سوی یک مدل جامع که باید به تدریج کامل و کامل تر شود. در مدل حاضر سعی بر آن بود که تا حد امکان از داده‏های تجربی موجود در منابع گوناگون به منظور شبیه‏ سازی مدل استفاده شود که این امر تا حد قابل قبولی با موفقیت در این پژوهش همراه بود.

بخش قابل توجهی از عملکرد حیوانات تحت تاثیر سطح مواد مغذی جیره می‏باشد و تعادل مواد مغذی نقش مهمی در تولید حیوانات مزرعه ای دارد. بررسی‏‫های انجام شده روی تغذیه نشخوارکنندگان نشان دادند که جیره‏ های حاوی سطوح بالای کنسانتره سرعت رشد را افزایش داده و سطح تولید حیوان را بالا می‏‫برد. همچنین گزارش شده است که جیره های با سطوح بالای انرژی سبب بهبود ضریب تبدیل خوراک می‏ شود. علیرغم اهمیت آن اطلاعات زیادی درباره پاسخ گوسفندان ایرانی، خصوصا نژادهای دنبه دار، به احتیاجات مواد مغذی برآورد شده توسط سیستم های تغذیه نوین موجود نیست. لذا هدف این پژوهش بررسی اثر دو تیمار غذایی با سطح انرژی توصیه شده در سیستم SRNS و 10 درصد بالاتر از آن بر عملکرد پرواری و فراسنجه های خونی در بره‏‫های دو نژاد مختلف ایرانی (افشاری و زل) بوده است.
مواد و روش‏ها: این پژوهش در قالب آزمایش فکتویل 2×2 (دو سطح انرژی جیره و دو نژاد زل و افشاری) با استفاده از 20 راس بره‏ با میانگین وزنی به ترتیب 20 و 28 کیلوگرم برای بره‏‫های زل و افشاری در یک دوره 70 روزه انجام گرفت. طی دوره آزمایش خوراک مصرفی و باقیمانده‫ی آن بصورت روزانه وزن‏‫کشی شدند. همچنین بره ها در ابتدای دوره و سپس هر 14 روز وزن‏‫کشی شدند. برای بررسی اثر تیمار بر فراسنجه‫‏های خونی طی 4 نوبت (10، 30، 50 و 70 روزگی) از ورید وداجی بره ها نمونه های خون گرفته شد و به منظور تعیین غلظت تری گلیسرید، کلسترول، HDL و LDL مورد آنالیز قرار گرفتند.
یافته‏‫ها: بره‏ های هر دو نژاد که از خوراک با سطح انرژی بالا تغذیه شده بودند، افزایش وزن بیشتری را نشان دادند. طبق نتایج حاصل، نژاد زل و افشاری در تیمار پر انرژی به ترتیب 24 و 34 گرم افزایش وزن روزانه‏‫ی بیشتری را نسبت به گروه تغذیه شده با خوراک کم انرژی داشتند و این تفاوت در نژاد افشاری از نظر آماری معنی‫دار بود (05/0p<). همچنین ضریب تبدیل غذایی در بره های نژاد افشاری و زل تغذیه شده با تیمار کم‫انرژی به ترتیب 2/7 و 8/6 و در تیمار پرانرژی 5/6 و 9/5 بود که تفاوت بین آن‫ها از نظر آماری معنی‫دار بود. نتایج مربوط به آنالیز فراسنجه‏‫های خونی نشان داد که افزایش میزان انرژی خوراک در بره ‏های افشاری سبب افزایش معنی دار گلوکز و تری ‏گلیسرید خون شد (05/0P<). غلظت کلسترول، LDL و HDL سرم خون در هر دو نژاد با افزایش انرژی جیره بصورت معنی‫دار کاهش یافت (05/0P<).
نتیجه گیری: براساس نتایج این پژوهش می‫‫توان گفت که استفاده از سطح انرژی بالاتر از سطوح توصیه شده بره‏‫ها در نژاد افشاری با بهبود ضریب تبدیل غذایی همراه است که نهایتا می‏تواند سبب افزایش وزن روزانه و نتیجتا افزایش درآمد کسب شده توسط دامدار شود.

سلنیوم یک عنصر کم مصرف ضروری در تغذیه دام بوده که تامین کافی آن به منظور دستیابی به عملکرد بهینه رشد و سلامت، ضروری می باشد. همچنین نقش مهمی را در تولید و فعالیت هورمون های تیروئیدی و آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز ایفا می نماید. اگرچه کمبود سلنیوم در همه گونه های حیوانی اتفاق می افتد ولی نشخوارکنندگان و بخصوص نشخوارکنندگان کوچک مانند گوسفند و بز به این بیماری مستعد تر هستند. این کمبود علاوه بر تخریب در ماهیچه های اسکلتی و قلبی در بره و بزغاله، می تواند با آسیب به بافت کبد همراه شود که نتیجه آن افزایش غلظت آنزیم هایی مانند کراتنین فسفوکیناز و آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز در پلاسما است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سطوح مختلف مکمل سلنیوم برعملکرد و برخی فراسنجه های خونی بزهای نر در حال رشد بود. این آزمایش به مدت 60 روز با تعداد 18 راس بز نر در حال رشد 5-4 ماهه با میانگین وزنی 02/5±25/22 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1) گروه شاهد (دریافت کننده جیره پایه بدون مکمل، حاوی مقدار 05/0 میلی گرم در کیلوگرم سلنیوم)؛ 2 و 3) جیره پایه به همراه مقدار 15/0 و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل سلنیت سدیم بودند. بزها در روزهای صفر، 15، 30، 45 و 60 آزمایش توزین شده و خوراک مصرفی برای هر حیوان به صورت روزانه اندازه گیری شد. خون گیری در روزهای 30 و 60 انجام و غلظت عناصر کلسیم، فسفر، روی، مس و آهن، فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینو ترانسفراز، کراتین فسفوکیناز، غلظت هورمون های تری یدوتیرونین و تترایدوتیرونین سرم یا پلاسما و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز خون تعیین شدند. بر اساس نتایج این پژوهش میانگین خوراک مصرفی روزانه و میانگین وزن بدن بین تیمارها اختلاف معنی داری نداشت. اما میانگین افزایش وزن روزانه در تیمار دریافت کننده 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (57/160) گرم در روز بود و به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد (56/147) بالاتر بود (05/0>P). ضریب تبدیل غذایی نیز در تیمارهای دریافت کننده 15/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (38/7) و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (19/7) بود که به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد (00/8) بهبود یافت (05/0P<). فعالیت آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینوترانسفراز و کراتین فسفوکیناز سرم، غلظت پلاسمایی عناصر روی، مس، آهن، کلسیم و فسفر در بین تیمار ها اختلاف معنی داری نداشت. غلظت تری یدوتیرونین در کل دوره در تیمارهای دریافت کننده سلنیوم (55/8 و 31/8) نسبت به گروه شاهد (76/6) به طور معنی داری بیشتر بود. در روز 60 آزمایش غلظت تترایدوتیرونین در تیمارهای دریافت کننده 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (14/120) نسبت به گروه شاهد (53/139) کاهش معنی داری یافت (05/0>P). فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز خون کامل در تیمارهای دریافت کننده 15/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (89/171) و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (79/199) نسبت به گروه شاهد (04/96) به طور معنی داری با افزایش همراه شد. به طور کلی سطوح 15/0 و 30/0 میلی گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک سلنیوم، باعث بهبود میانگین افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی، متابولیسم هورمون های تیروئیدی و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در بزغاله های پرواری شد.

امروزه با توجه به اینکه بیش از 60 درصد هزینه پرورش مربوط به بخش تامین خوراک دام می باشد و اهمیت تولید خوراک دامی از محصولات کشاورزی با توجه به کمبود منابع کشاورزی از جمله زمین زراعی و منابع آب، دو چندان می شود. یکی از روش های مدیریتی نوین به منظور کاهش هزینه پرورش و همچنین کاهش آلودگی محیط زیست استفاده از پسماندهای حاصل از کشاورزی در تغذیه نشخوارکنندگان است. سبوس ذرت یکی از محصولات فرعی ذرت می باشد که به دلیل قیمت ارزان و ارزش تغذیه ا ی بالایی که دارد باعث افزایش بهره وری دام می شود. تحقیق حاضر جهت بررسی تاثیر استفاده از سطوح مختلف سبوس ذرت بر عملکرد، قابلیت هضم مواد مغذی و رفتار نشخوار در میش های دالاق انجام گرفت. به منظور بررسی تاثیر استفاده از سطوح مختلف سبوس ذرت بر عملکرد، قابلیت هضم مواد مغذی و رفتار نشخوار در میش های دالاق از 20 راس میش 3 شکم زایش نژاد دالاق با میانگین وزن 7/3±36 استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل: 1- تیمار شاهد (بدون سبوس ذرت)، 2- تیمار حاوی 7 درصد سبوس ذرت، 3- تیمار حاوی 14 درصد سبوس ذرت و 4- تیمار حاوی 21 درصد سبوس ذرت بودند. کل دوره آزمایشی 35 روز بود که متشکل از 28 روز عادت پذیری به جیره و شرایط آزمایشی و نمونه گیری در هفته آخر انجام شد. وزن میش ها بصورت هفتگی ثبت گردید. نمونه-های مدفوع و خوراک در روزهای 31 تا 35 به مدت 5 روز از هر تیمار جمع آوری گردید. در روزهای 29 و 30 فعالیت های مربوط به رفتار نشخوار میش ها بصورت 24 ساعته در هر دو روز برآورد گردید. براساس نتایج به دست آمده از این آزمایش استفاده از سبوس ذرت در سطوح صفر، 7، 14و 21 درصد در جیره تفاوت معنی داری بر افزایش وزن روزانه، وزن نهایی و مصرف ماده خشک ایجاد نکرد. همچنین در بین تیمارهای آزمایشی از نظر قابلیت هضم مواد مغذی ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، فیبر نامحلول در شوینده اسیدی، فیبر نامحلول در شوینده خنثی و عصاره اتری اختلاف معنی-داری مشاهده نشد. استفاده از سبوس ذرت در سطوح مختلف در رابطه با رفتار مصرف تغذیه ای و فعالیت نشخوار نیز تاثیر معنی داری نداشت. این مطالعه مشخص نمود که تفاوت عمده ای بین تیمارهای دریافت کننده سبوس ذرت با سطوح مختلف و تیمار شاهد از نظر پارامترهای عملکردی، مصرف خوراک، قابلیت هضم و رفتار مصرف مشاهده نشد. با توجه به نتایج این تحقیق می توان از سبوس ذرت تا سطح 21 درصد در جیره میش های دالاق استفاده نمود.

دانه های روغنی به منظور تامین همزمان انرژی و پروتئین در تغذیه نشخوارکنندگان استفاده می شوند. برای از بین بردن مواد ضدتغذیه ای و افزایش پروتئین عبوری، بایستی دانه های روغنی فرآوری شوند و استفاده از حرارت، رایج ترین روش فرآوری دانه سویاست. هدف اصلی از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر جایگزینی دانه سویای خام، اکسترود شده و برشته شده با کنجاله سویا بر عملکرد پروار، فراسنجه های شکمبه ای، قابلیت هضم ظاهری و رفتار تغذیه ای در بره های نر افشاری بود. چهل و دو راس بره نر نژاد افشاری 3 الی 4 ماهه با وزن اولیه 2±30 کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی با 7 تیمار و هر تیمار با 6 تکرار، بمدت 74 روز شامل 14 روز دوره عادت دهی و 60 روز دوره نمونه گیری استفاده شد. جیره های غذایی با مقادیر انرژی و پروتئین یکسان و نسبت علوفه به کنسانتره 30 به 70 تنظیم شدند. تیمارهای آزمایشی به ترتیب شامل: تیمار 1: جیره پایه حاوی 15 درصد کنجاله سویا، تیمار 2: جایگزینی 5/7 درصد از کنجاله سویا با سویای خام در جیره پایه، تیمار 3: جایگزینی تمام کنجاله سویا با سویای خام، تیمار 4: جایگزینی 5/7 درصد از کنجاله سویا با سویای اکسترود شده، تیمار5 : جایگزینی تمام کنجاله سویا با سویای اکسترود شده، تیمار 6 : جایگزینی 5/7 درصد از کنجاله سویا با سویای برشته شده، تیمار7 : جایگزینی تمام کنجاله سویا با سویای برشته شده بود. خوراک مصرفی بصورت روزانه و وزن بره ها هر هفته یک بار تا سن کشتار اندازه گیری شد. بر اساس نتایج پژوهش، ماده خشک مصرفی تحت تاثیر جیره های آزمایشی قرار گرفت (01/0P<)، به طوری که جیره حاوی 15 درصد سویای برشته شده با میانگین 799/1 کیلوگرم در روز بیشترین ماده خشک مصرفی را نشان داد. جیره های غذایی تاثیر معنی داری بر افزایش وزن روزانه داشتند (05/0P<). استفاده از 5/7 درصد دانه سویای اکسترود شده و 15 درصد دانه سویای برشته شده باعث افزایش وزن روزانه نسبت به جیره حاوی 15 درصد کنجاله سویا و 15 درصد سویای خام گردید (05/0P<). استفاده از دانه سویای اکسترود شده و برشته شده در تمام سطوح نسبت به کنجاله سویا و دانه سویای خام ضریب تبدیل غذایی را کاهش داد (01/0P<). تاثیر جیره های آزمایشی بر قابلیت هضم دیواره سلولی بدون همی سلولز معنی دار بود (05/0P<) اما بر قابلیت هضم ماده ی خشک، پروتئین خام و ماده ی آلی معنی دار نبود. غلظت مولی اسیدهای چرب فرار شکمبه و رفتار تغذیه ای بره ها تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از دانه سویای اکسترود شده و برشته شده با بهبود افزایش وزن روزانه، کاهش ضریب تبدیل غذایی و افزایش قابلیت هضم مواد مغذی موجب افزایش عملکرد بره های افشاری گردید.

براساس مطالعات انجام گرفته و در پاسخ به نگرانی ها در مورد استفاده از آنتی بیوتیک ها و دیگر محرک های رشد، تقاضا برای استفاده از مواد محرک رشد طبیعی در صنعت تغذیه دام در مدت 5 تا 10 سال اخیر افزایش یافته است زیرا برخلاف آنتی بیوتیک ها، استفاده از مواد محرک رشد طبیعی توسط دام و طیور هیچگونه باقیمانده بافتی وجود ندارد و مقاومت میکروبی ایجاد نمی کند. در این میان افزودنی های دیگر از جمله هیومات سدیم که از تجزیه مواد آلی حاصل می شود، مطرح شد. تحقیق حاضر جهت بررسی تاثیر هیومات سدیم بر عملکرد، فراسنجه های خونی شامل گلوکز، پروتئین کل و کلسترول و شکمبه ای نیتروژن آمونیاکی و اسیدهای چرب فرار در گوساله های هلشتاین انجام گرفت.
مواد و

48 راس گوساله هلشتاین (24 راس نر و 24 راس ماده) تازه متولد شده با میانگین وزن تولد2 ±37 در چهار تیمار در قالب طرح کاملا تصادفی به مدت 75 روز مورد مطالعه قرار گرفتند. گوساله ها از روز 4 تولد مقدار 4 لیتر شیر جایگزین (10 درصد وزن تولد) را دو بار در روز ساعت های 8 و 16 دریافت می کردند. گروه های آزمایشی شامل: (1) شاهد (تغذیه شیر جایگزین بدون افزودنی)، (2) افزودن 5 گرم هیومات سدیم به شیر جایگزین ، (3) افزودن 10 گرم هیومات سدیم به شیر جایگزین و (4) افزودن 15 گرم هیومات سدیم به شیر جایگزین بود. هر حیوان علاوه بر دریافت شیر جایگزین دسترسی آزاد به آب و استارتر داشت. نمونه گیری خون در 30، 60 و 75 روزگی و همچنین نمونه گیری مایع شکمبه در روزهای 35 و 75 روزگی حدود 3 تا 4 ساعت بعد از تغذیه با استفاده از پمپ خلا نمونه گیری از مایع شکمیه انجام شد. مصرف خوراک و وزن گوساله ها به ترتیب به صورت روزانه و هفتگی انجام شد.

مصرف خوراک، ضریب تبدیل غذایی در کل دوره، قابلیت هضم ظاهری، غلظت اسیدهای چرب فرار، pH مایع شکمبه و فراسنجه های رشد تحت تاثیر تیمارها قرار گرفتند (05/0>P). در دوره قبل از شیرگیری، در بین تیمارها، تفاوت معنی داری در ضریب تبدیل غذایی مشاهده نشد. تاثیر افزودن هیومات سدیم به شیر بر فراسنجه های خونی و شکمبه ای متفاوت بود. غلظت کل اسیدهای چرب فرار در پایان دوره در گروهی که روزانه 5 گرم هیومات سدیم را مصرف کردند، نسبت به سایر تیمارها، به طور معنی داری بیشتر بود (05/0>P). مقدار غلظت نیتروژن آمونیاکی در پایان دوره تحت تاثیر تیمارها قرار گرفت (04/0=P) و کمترین مقدار نیتروژن آمونیاکی مربوط به تیمار 2 (5 گرم هیومات سدیم) بود. اسهال در تیمارهای آزمایشی به ترتیب 8.33، 3، 4 و 4.66 درصد بود و نمره سلامتی عمومی مربوط به گوساله هایی که 5 گرم هیومات سدیم را مصرف کردند، نسبت به سایر تیمارها به طور معنی داری بیشتر بود (05/0>P).

در این آزمایش، گوساله هایی که 5 گرم هیومات سدیم مصرف کردند، از نظرافزایش وزن، وضعیت سلامت، فراسنجه های خونی و شکمبه ای در شرایط بهتری بودند. مصرف 5 گرم هیومات سدیم اثرات خوبی بر روی فراسنجه های خونی و شکمبه ای داشت.