نشریه برنامه ریزی و توسعه گردشگری
پیاپی 1 (تابستان 1391)

راهبرد، برنامه ای جامع برای اقدامات یک بنگاه است که جهت گیری های اصلی آن را مشخص می کند و رهنمودهایی برای تخصیص منابع در مسیر کسب هدف ای بلند مدت ارایه می دهد.

گردشگری، نه تنها پدیده ای به سرعت در حال رشد است؛ بلکه از عوامل موثر در توسعه ی نواحی و تامین کننده ی مزایای مستقیم و غیرمستقیم بسیاری برای میزبان است. از سوی دیگر، چنین رویکردی موجب نگرانی هایی درباره ی تخریب محیط زیست شده است. در واقع، ارتباط بین محیط زیست و گردشگری بسیار نزدیک است؛ زیرا محیط زیست به خودی خود، جاذبه ای مهم برای گردشگران محسوب می شود.با توجه به این که نوع غالب گردشگری در استان های مجاور دریا در ایران، گردشگری ساحلی است، در تحقیق حاضر، رفتارهای محیط زیستی گردشگران ساحلی مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور تعداد 267 پرسشنامه، به طور تصادفی بین گردشگران ساحلی شهر بوشهر توزیع گردید. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه ی رفتارهای محیط زیستی با متغیرهای جنسیت، تحصیلات، وضعیت تاهل، نوع اقامت، چگونگی مسافرت، نگرش محیط زیستی، ارزش های محیط زیستی، دانش محیط زیستی و مدت اقامت آنان معنادار نیست.در مقابل، رفتارهای محیط زیستی گردشگران با متغیرهای نگرانی محیط زیستی و فرصت ها همبستگی مثبت دارد. نتایج تحلیل چندمتغیره ی رگرسیونی نشان داد که متغیر فرصت ها بیشترین نقش را در مدل تحقیق ایفا می کند.

برای آگاهی از اثر بخشی و کارآمدی برنامه ها و فرآیندهای سازمان، به کارگیری صحیح و موفقیت آمیز اندازه گیری عملکرد، ضرورتی غیرقابل اجتناب است. با توجه به عدم کفایت معیارهای مالی برای سنجش عملکرد، رویکرد کارت امتیازی متوازن[1] به عنوان پاسخی به این نیاز با استقبال کم نظیری روبه رو شده است. هدف این مقاله، شناسایی شاخص های ارزیابی عملکرد خدمات ارائه شده در هتل ها با رویکرد کارت امتیازی متوازن و رتبه بندی شاخص های هر منظر با استفاده از تکنیک تاپسیس[2]فازی است.

ژئومورفوسایت ها از جمله مفاهیم جدید با ارزشهای علمی، اکولوژیکی، فرهنگی، زیبایی و اقتصادی هستند که بر شناخت مکان های ویژه ی گردشگری تاکید می کنند، در این مقاله با استفاده از مقایسه ی دو روش ژئومورفوتوریستی پرالونگ و پریرا[1]، قابلیت های گردشگری برخی ژئومورفوسایت های استان هرمزگان مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که هر دو روش ابعاد متنوعی از توانمندی های ژئومورفوسایت ها را مورد سنجش قرار می دهد. در روش پریرا عیار ژئومورفولوژیکی و مدیریتی، و در روش پرالونگ عیارگردشگری و بهره وری مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مطابق با مطالعات میدانی بر اساس هر دو روش، از میان سایت های چهارگانه؛ سواحل بالاآمده بالاترین امتیاز و گل فشان ها کمترین امتیاز را بدست آوردند. براین اساس هر دو روش دیدگاه جامعی در راستای برنامه ریزی توسعه ی گردشگری ارائه نمودند. زیرا علاوه بر خصوصیات طبیعی و انسانی، نحوه ی استفاده و پایداری اکوسیستم ها را مد نظردارند.

گردشگری و به ویژه گردشگری فرهنگی، می تواند دریچه های نوینی از شناخت، توسعه و پایداری را برای جوامع به همراه داشته باشد. مقاله ی حاضر با این پیش فرض که جاذبه ای به نام موزه می تواند بر توسعه ی گردشگری و به ویژه گردشگری فرهنگی در مقصد بیفزاید، سعی نموده است تا هدف پژوهش خویش را به بررسی وضعیت گردشگری فرهنگی، تحت تاثیر جاذبه ی موزه در شرق مازندران، به عنوان محدوده ی پژوهش قرار دهد؛ لذا روش مورد استفاده، پیمایش و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه است. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان، 380 نفر برآورد شد و از نرم افزار SPSS جهت تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد موزه های کلبادی شهر ساری و گوهرتپه ی شهر بهشهر، به صورت بالقوه نقش به سزایی در جذب گردشگر و معرفی تاریخ و فرهنگ شرق مازندران دارند که با برنامه ریزی و مدیریت دقیق از جانب سازمان های مربوطه، به ویژه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان، می توان بستر مناسبی برای توسعه ی گردشگری فرهنگی در منطقه فراهم ساخت.

در کشورهای در حال توسعه از جمله در کشور ایران، آموزش گردشگری با چالش هایی روبروست. هدف این پژوهش تعیین توانایی ها، ضعف ها، تهدیدها و چالش های آموزش گردشگری در نظام دانشگاهی ایران با استفاده از الگوی تجزیه و تحلیل سوات است. بدین منظور از فرایند ارزیابی درونی و روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است.
اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی میدانی و تکمیل پرسشنامه از 150 نفر که طیفی از اعضای هیئت علمی، سرمایه گذاران و فعالان حوزه ی گردشگری و همچنین دانشجویان هستند، جمع آوری شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که ابعاد آموزشی هم در تحلیل ماتریس نقاط قوت و هم در تحلیل ماتریس نقاط ضعف، در اولویت اقدامات و تهدیدات قرار دارد. راهبرد پیشنهادی بر ارتباط هر چه بیشتر بین سیستم آموزشی دانشگاه با حوزه های مدیریتی و دست اندرکاران صنعت گردشگری تاکید دارد.

شهر مقدس مشهد، شهری با کارکرد مذهبی - زیارتی، زمینه ی مناسبی را برای توسعه ی گردشگری مذهبی به عنوان یکی از اشکال عمده ی گردشگری فراهم کرده است. وجود چنین زمینه ای، علاوه بر ارتقای فرهنگ و عناصر وابسته به آن، پویایی جریان های مولد اقتصاد شهری منتج از جذب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم کرده است. نحوه ی هزینه ی گردشگران، یکی از مباحث مورد توجه در فرایند اقتصاد گردشگری است. به طور کلی هزینه های یک گردشگر در مقصد، شامل مواردی چون هزینه ی غذا و خوراک، تفریحات، بازدید، تردد و حمل و نقل، اقامت، گشت و گذار، خدمات ارتباطی، خدمات شهری و مانند آن است. طبق مطالعات انجام شده، به طور معمول بیش از 60 درصد از هزینه های گردشگران صرف اقامت می شود.این پژوهش به دنبال یافتن پاسخی درخور به این سوال است که بیشترین هزینه های گردشگران مذهبی در شهر مشهد، به کدام یک از موارد یاد شده مربوط می شود. بر این اساس و با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و به کارگیری شیوه های اسنادی و پیمایش میدانی، همچنین استفاده از مدل هزینه ی اقامت، داده های لازم، جمع آوری شدند و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که عمده ی هزینه های گردشگران در شهر مشهد، مربوط به خرید از بازار می شود در عین حال بر خلاف یافته های تحقیقات پیشین در مورد اختصاص بیش از 60 درصد از هزینه های گردشگری به اقامت در مقصد، یافته های تحقیق حاضر موید این است که گردشگران، کمترین هزینه را برای تامین محل اقامت خود صرف کرده اند. بالا بودن هزینه ی واحدهای اقامتی، وجود تنوع در واحدهای اقامتی، گسترش واحدهای اقامتی غیرمجاز و میزان درآمد سالانه ی زائران، از جمله دلایلی است که می توان برای توجیه این وضعیت مطرح نمود.