فهرست مطالب

پژوهشنامه اقتصادی
پیاپی 24 (بهار 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/03/25
  • تعداد عناوین: 10
|
  • مهدی تقوی صفحه 13
  • عباس شاکری*، تیمور محمدی، یوشع موسالو صفحه 15
    هدف اصلی از نگارش مقاله حاضر طراحی مسیرهای بهینه برای متغیرهای کنترل (سیاسی) و حالت (درونزا) اقتصاد ایران طی برنامه های مختلف توسعه است. بدین منظور با بکارگیری مدل اقتصادسنجی کلان ایران در نظریه کنترل بهینه مقادیر متغیرهای مزبور طی سالهای مختلف برنامه های دوم و سوم و چهارم استخراج شده است. نتایج حاصل از بکارگیری روش کنترل بهینه حاکی از این واقعیت است که برخی از اهداف در نظر گرفته شده در برنامه ها بعضا در تعارض بوده و قابل دسترس نیستند. در این ارتباط سناریوهای مختلفی برای آنالیز حساسیت اهداف از پیش تعیین شده نسبت به مقادیر متغیرهای سیاسی طراحی شده است. مطالعه حاضر نتایج مهم دیگری نیز داشته است. به عنوان مثال: بنا به تحقیق انجام شده اتخاذ نرخ رشد ثابت برای عرضه پول سازگاری بیشتری با مسیرهای بهینه طراحی شده دارد.
    کلیدواژگان: تئوری کنترل بهینه، مدل اقتصادسنجی کلان، برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سیاستهای پولی و مالی
  • غلامرضا کشاورز حداد*، داوود چراغی صفحه 47
    ایجاد ظرفیتهای جدید و بکارگیری پتانسیل های موجود تولید منشاء تقاضا برای نیروی کار است و در اقتصاد ایران، به دلیل محدودیت بازارها، ظرفیتهای مازاد در بخشهای مختلف تولید کالاها و خدمات شایع می باشد. افزایش تقاضای نهایی و تشکیل سرمایه، بازتابی از تقاضای داخلی، و خالص صادرات نشان دهنده تقاضای خارجی برای رشد ستانده و در نتیجه اشتغال است. این مقاله سعی دارد، با بکارگیری شاخصهای مختلف درچارچوب جدول داده- ستانده 1375، پتانسیل های تولیدی و اشتغال زایی اقتصاد ایران را در قالب 24 بخش رتبه بندی نماید. در رتبه بندی ظرفیتهای بالقوه ستانده و اشتغال بخشها، از شاخصهای پیوند پیشین تقاضای نهایی، پسین ارزش افزوذه و کشش تقاضای نهایی استفاده می شود. یافته ها نشان می دهد که الزاما سیاستهای رشد محور نمی توانند اشتغال زا باشند. زیرا در بسیاری از موارد کشش های اشتغال کمتر از کششهای تولیدی تقاضای نهایی است. در میان بخشهای اقتصاد ایران، صنعت تولید مواد غذایی، سایر خدمات، ساختمانهای مسکونی و زیربنایی، خدمات بازرگانی، سایر محصولات صنعتی، خدمات حمل ونقل جاده ای، مواد سنگهای ساختمانی و کانی های فلزی ازجمله بخشهایی هستند که می توانند در فراهم ساختن فرصتهای شغلی، کلیدی باشند.
    کلیدواژگان: ایران، اشتغال زایی، داده، ستانده، کششهای اشتغال و تولید، شاخصهای پیشین و پسین
  • اسدالله جلال آبادی*، صمد عزیز نژاد، محمدرضا مستقیمی صفحه 77
    آزاد سازی تجاری و حذف عوامل مختل کننده قیمت ها موجب شکل گیری تولیدات بر پایه مزیت نسبی است. در این میان واردات و بخصوص واردات کالاهای واسطه ای- سرمایه ای می تواند منجر به تولید کالاهایی با کیفیت بالاتر در کشور از طریق رقابتی تر کردن صنایع شود؛ به عبارتی می توان گفت واردات می تواند نقش موثری در فرایند آزادسازی تجاری داشته باشد؛ لذا تجزیه و تحلیل تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر واردات کالاهای مربوط از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. در پژوهش حاضر تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری (VAR) و همگرایی جوهانسن بر واردات کالاهای واسطه ای- سرمایه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. متغیرهای کلان اقتصادی شامل نرخ ارز حقیقی، نرخ تعرفه، نرخ تورم، جمعیت و متغیر مجازی جنگ است. نتایج حاصل نشان می دهد مقدار تقاضای واردات بطور عمده بوسیله نوسانات نرخ ارز حقیقی و درآمد سرانه حقیقی تحت تاثیر قرار می گیرد و کمتر تحت تاثیر نرخ تعرفه است. همچنین با استفاده از ضریب تعدیل حاصل از مکانیسم تصحیح خطا (ECM) برای متغیرها می توان نتیجه گرفت در صورت بروز عدم تعادل در تقاضای واردات کالاهای مورد بررسی در هر سال، 48 درصد از عدم تعادل حاصل از تقاضای کالاهای واسطه ای- سرمایه ای در دوره بعد تعدیل می شود. برای تعیین رابطه موجود بین متغیرها در بلندمدت از روش جوهانسون، بردارهای همگرا برآورد شده و با اعمال قیود روی روابط همجمعی، تاثیر متغیرها سنجیده شده است.
    کلیدواژگان: ایران، صنعت، کالاهای واسطه ای - سرمایه ای، مدل خودرگرسیون برداری VAR، روش جوهانسن، آزمون دیکی، فولر، مدل اقتصادسنجی
  • سید احمد میرمطهری* صفحه 103
    از جمله مباحث بسیار مهم در ادبیات اقتصادی، بررسی تاثیر ساختار مالی بر رشد اقتصادی است. به رغم تحقیقات متعددی که درباره کشورهای مختلف با ساختارهای مالی متفاوت انجام شده، تا کنون اجماع نظری درباره تاثیر آن بر رشد اقتصادی بدست نیامده است.
    در این تحقیق با استفاده از روش های اقتصادسنجی مرسوم، رابطه میان ساختار مالی و رشد اقتصادی ایران در دوره 1370- 1384 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که رابطه آماری معناداری میان ساختار مالی کشور و تولید وجود دارد؛ به بیان دیگر ساختار مالی، اثر معنی داری بر سطح تولید داشت. نتایج بدست آمده در این تحقیق، با نتایج حاصل از مطالعاتلوین (2002)، بک و لوین (2002)، در تضاد است، که به نظر می رسد می تواند ناشی از روش و روش شناسی تحقیق باشد. اما نتایج برخی دیگر از تحقیقات، مورد تایید است. بر پایه نتایج این تحقیق می توان گفت، ساختار مالی بر رشد اقتصادی ایران تاثیرگذار بوده است.
    کلیدواژگان: ایران، ساختار اقتصادی، توسعه اقتصادی، مدل اقتصادسنجی
  • میرحسین موسوی*، ابراهیم رضایی، علیرضا هیراد صفحه 117
    سیستم های تقاضای مصرف کننده بیان می کند که چگونه مصرف کننده درآمد خود را بین انواع مختلف کالاها تخصیص دهد. این مدل ها، معمولا مبتنی بر تئوری های اقتصاد خرد هستند که طرف تقاضا را لحاظ و اطلاعات طرف عرضه را نادیده می گیرند. به عبارت دیگر تقاضا را مستقل از طرف عرضه، تحلیل می کنند. در این مقاله، ابتدا درباره ویژگی های نظری تقاضای مصرف کننده و روش های استخراج تابع تقاضا بحث شده است و در نهایت با استفاده از داده های مخارج خانوارهای شهری استان آذربایجان غربی، سیستم تقاضای روتردام به دو حالت مقید و غیر مقید برآورد شده است. نتایج حاکی از آن است که در هر دو حالت تئوری تقاضا در مورد گروه های کالایی صدق می کند و برای این که مشخص شود سیستم تقاضای روتردام با نظریه های تقاضا سازگار است یا نه؛ قیود همگنی و تقارن از طریق آزمون والد، آزمون شده است. نتایج حاکی از آن است که قید همگنی و تقارن در سیستم تقاضای روتردام تامین می شود.
    کلیدواژگان: استان آذربایجان غربی، سیستم تقاضای روتردام، سبد مصرفی، مخارج خانوار شهری، تقاضای مصرف کننده، مدل اقتصادسنجی
  • خسرو منطقی*، حسین زرین اقبالی، علی تک روستا صفحه 157
    در این مقاله آثار ایجاد یک موافقتنامه ترتیبات تجاری ترجیحی دو جانبه بین ایران و ترکیه مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور با بکارگیری یک مدل تعادل جزئی و با استفاده از آمار دوره 2003-2002 منتج از منابع آمار بانک جهانی، آثار ایجاد موافقتنامه در قالب مفاهیم، ایجاد و انحراف تجارت و در سناریوهای کاهش موانع تعرفه ای، مورد بررسی قرار گرفته است.
    نتایج حاکی از آن است که ایجاد موافقتنامه دو جانبه بین ایران و ترکیه، هرچند باعث افزایش کل حجم تجارت؛ یعنی صادرات و واردات ایران به آن کشور خواهد شد؛ اما افزایش صادرات کمتر از افزایش واردات خواهد بود که دلیل اصلی آن نیز بالاتر بودن سطوح تعرفه ای ایران بر واردات از ترکیه در مقایسه با سطوح تعرفه ای ترکیه بر کالاهای وارداتی از ایران می باشد.
    علاوه بر این؛ به رغم افزایش بیشتر واردات ایران نسبت به صادرات و در نتیجه تشدید کسری تراز تجاری ایران با کشور ترکیه، بخش اعظمی از واردات از ترکیه مربوط به کالاهای غیرمصرفی؛ یعنی کالاهای واسطه ای و سرمایه ای است که تبعات این واردات متفاوت با واردات کالاهای صرفا مصرفی می باشد. همچنین پس از ایجاد یک موافقتنامه، درآمدهای تعرفه ای ایران نیز کاهش خواهد یافت؛ اما این موضوع در سطح کالایی و کدهای دو رقمی HS متفاوت خواهد بود. بطوریکه با توجه به مقادیر کاهش تعرفه و همچنین کشش تقاضای واردات هر کالا درآمد تعرفه ای برخی از کالاها، حتی افزایش نیز خواهد یافت.
    کلیدواژگان: ایران و ترکیه، موافقتنامه تجارت ترجیحی، تعرفه، درآمدهای تعرفه ای، تجارت ترجیحی
  • حمید آماده*، محمد آسیایی، مجید کوپاهی صفحه 187
    در مطالعات مربوط به تعاونی ها، الگوهای متفاوت تعاون، کمتر مورد توجه قرارمی گیرد. در مورد تعاونی ها، سابقه تئوریکی قوی وجود داردکه نشان می دهد چنانچه جامعه بخواهد از منافع فراوان تعاون در صنایع فرآوری و بازاریابی محصولات کشاورزی بهره مند شود، تعاونی ها بایستی از رفتار حداکثرسازی سود اجتناب ورزیده و هدف حداکثرسازی رفاه را نیز دنبال کنند. این مقاله با استفاده از داده های پانل مربوط به کارخانجات کوچک تعاونی پنیرسازی برای سالهای 1382-1374 و با استفاده از روش سیستم سود نرمال، رفتار این تعاونی ها را بررسی می کند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که این واحدها، بیشتر از رفتار حداکثرسازی سود پیروی می کنند. بنابراین این تعاونی ها را بیشتر می توان بنگاه های رقابتی در نظر گرفت و نه بنگاه های تعاونی. بدین ترتیب دامدارانی که با این کارخانجات کوچک مبادله محصول خام شیر دارند، و نیز مصرف کنندگان محصول نهایی از مزایا و منافع تعاون در این صنعت بی بهره می مانند. همچنین نتایج حاصل نشان می دهد که واحدهای مورد مطالعه در مصرف نهاده سوخت و نیز نهاده شیر از کارآیی صددرصد برخوردار نیستند.
    کلیدواژگان: تعاونی فرآوری شیر، رفتار اقتصادی، ارزشیابی، هدف اقتصادی، مدل اقتصادسنجی
  • محمد آبیلی صفحه 211
  • نمایه
    صفحه 219
|
  • Abbas Shakeri*, Teymoor Mohammadi, Yooshea Moosalou Page 15
    In this paper, we designed the optimal trajectory of state and control variables of the Iran's economy. The scope of our research has been the second, the third and the forth economic Five-Year Development Plans. First, we have determined the optimal values of the variables using our previously designed macroeconomic model in the context of Optimal Control Theory. The primary results indicate the fact that some of planned targets of the values of economic variables are in contradiction to each other, so they are not accessible. Then, we introduced different scenarios to analyze the sensitivity of the targets to the values of policy variables. One of the most important scenarios for supplying money in the Iran's economy is choosing a constant growth rate by a prudent policy decision.
  • Gholamreza Keshavarz Haddad*, Davood Cheraghi Page 47
    Creating new opportunities and utilizing of existing production potentials are the main determinants of demands for labor. In Iran's economy, limitations of markets, excess capacities in some of industries are prevalent. Increases in final demand and capital formations reflects domestic, demand and net exports is the foreign demand for output, and thereby, creation of job opportunities. Making use of a 24 sectors Inputoutput index (1996) of Iran, this paper ranks the output and employment capacities of Iran's economy. Our developed Indicators consist of, backward and forward linkages, and final demand elasticity's of output and employment. Findings indicate that, since in the majority of specified sectors, employment elasticity's are less than output elasticitys, growth oriented policies necessarily are not employment creator. Among the specified sectors of the economy, food industries, residential and infrastructural construction, road transportation services, business services and mineral metals are identified as key factors for job opportunities.
  • Asadollah Jalalabadi*, Samad Aziznezhad, Mahmood Reza Mostaghimi Page 77
    Trade liberalization and elimination of price distorition can increase the relative advantage of domestic products. So, the import, especially, intermediate- capital goods import can increase the quality of products and competitiveness of industries. In this paper, the effects of macroeconomic variables on imported capital is analyzed. The results show that the import demand is widely affected by real exchange rate and real per capita income and that is less affected by the tariff rate, and by using error correction mechanism we found that if we are in disequilibrium, in each period 48 percent of the difference toward equlilibrioum is eliminated.
  • Seyyed Ahmad Mir Motahari* Page 103
    In this paper we address the issue of whether financial structure influences economic growth. Three competing views of financial structure exist in the literature: the bank base, the market base and the financial services view. Recent empirical studies examine their relevance by utilizing panel and cross- section approaches. This paper utilizes time series data of Iran. We find significant effects of financial structure on real per capita output, which is in contrast to some of the recent findings.
  • Mir Hossein Mousavi*, Ebrahim Rezaie, Alireza Hirad Page 117
    The functional form of the consumer allocation models should be tosatisfy theoretical derived from the consumer demand theory and must beable to explain the behavior of the consumer. In the first part of this paper,we have explained some of the theoretical characteristics of the consumerdemand theory. At the second part of this paper, an empirical study hastaken place by using consumption expenditures data of the urbanhouseholds in West Azerbaijan province during the period 1979-2003. Theresults show that restricted and unrestricted Rotterdam demand systemprovide homogenous restriction but unrestricted Rotterdam demand systemprovide symmetry restriction and no restricted Rotterdam demand system.
  • Khosro Manteghi*, Hossein Zarrin Eghbali, Ali Tak Roosta Page 157
    In this paper, the effects of a Preferential Trade Agreement between Iran and Turkey are estimated by employing a partial equilibrium model. The results indicate that an agreement would increase both export and import of Iran to Turkey; nevertheless, this export would rise less than the import due to the less level tariff of Iran compared with Turkey. However, the main increasing import is from Turkey is capital and intermediary goods whose effects is different from consumption goods. Moreover, in this case, the tariff revenues of Iran would decrease, but it is different from goods level to two-digit H.S code; in fact regarding to the amount of decreasing tariff and the import demand elasticity of each good, the tariff revenues related to some goods would increase.
  • Hamid Amadeh*, Mohammad Asiaee, Majid Koopahi Page 187
    In economic studies of cooperatives, little attention has been paid to the different economic behaviors of cooperative and profit maximizer firms.There is a rich theoretical literature of cooperation theory which indicates that if the society wishes to catch the benefits of the cooperation, the coops must ignore profit maximizing behavior. Instead,they must attempt to maximize their own and their member's welfare.In this study, the economic behavior of the Iran's small cheese coops were analysed.For this purpose, a panel data of 7 coops for 1995-2003 period were used.Results showed that these coops were profit maximizer firms and not cooperative ones, and hence the producers who deliver their raw milk to them, and consumers of their produced cheese didnt make benefit from the advantages of a real cooperation behavior in milk processing industry. Besides results show that analysed coops have not full efficiency in applying fuel and raw milk factors.