فهرست مطالب

پژوهشنامه اقتصادی - پیاپی 55 (زمستان 1393)

پژوهشنامه اقتصادی
پیاپی 55 (زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/12/02
  • تعداد عناوین: 7
|
  • همکاری بین صادرکنندگان گاز منطقه خزر در صادرات گاز به اروپا با نگاه بر ملاحظات محیط زیستی در چهارچوب نظریه بازی
    امیر جعفرزاده*، عباس شاکری، فرشاد مومنی، قهرمان عبدلی صفحات 1-40
    یکی از مهمترین مناطق غنی به لحاظ ذخایر گاز طبیعی، منطقه معروف به کشورهای حاشیه دریای خزر است که شامل سه کشور مهم برای صادرات گاز، یعنی ایران، ترکمنستان و آذربایجان می شود. یکی از اهداف مهم و اصلی سه کشور یادشده حضور در بازارهای جهانی گاز است. برای صادرات گاز این منطقه، دو خط لوله به نام های خط لوله ترانس خزر و خط لوله نابوکو با هدف ارسال گاز از داخل کشورهای یادشده به اروپا در حال اجرا است. از آنجا که روند مصرف گاز طبیعی کشورهای اروپایی در سال های اخیر همواره در حال افزایش بوده و از وابستگی زیاد به واردات گاز از روسیه رنج می برد، منطقه خزر برای اروپا بسیار مهم تلقی می شود. در مقاله حاضر در چهارچوب نظریه بازی همکارانه، سعی در بررسی رفتار استراتژیک کشورهای یادشده در خصوص صادرات گاز به اروپا می شود. از آنجا که یکی از مسایل مهم در خصوص پروژه خط لوله ترانس خزر، ملاحظات محیط زیستی این پروژه است، باید از روشی استفاده شود که بتواند آثار جانبی تشکیل ائتلاف های مختلف را در بازی های همکارانه در نظر بگیرد. به همین دلیل از روش ماسکین استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، صادرات مستقیم گاز به اروپا برای هر سه کشور ایران، ترکمنستان و آذربایجان گزینه مناسبی نیست، اما در صورت صادرات گاز از طریق نابوکو، در مقایسه با ترانس خزر منافع بیشتری عاید سه کشور خواهد شد. همچنین براساس نتایج ب هدست آمده از مقاله مشخص می شود که اثر محیط زیستی موجب عدم تشکیل ائتلاف در راستای صادرات از خط لوله ترانس خزر می شود. با توجه به اینکه به صرفه ترین راه ممکن برای صادرات گاز به اروپا، صادرات گاز ترکمنستان و آذربایجان از طریق ایران به ترکیه و اروپا است - که مشکلات محیط زیستی نیز به وجود نمی آورد - ازای نرو، ایران می تواند برای افزایش توان استراتژیک خود، نسبت به ارسال گاز این دو کشور از طریق خاک خود اقدام کند.
    کلیدواژگان: واردات گاز، نظریه بازی، ارزش ماسکین، اثر خارجی، ملاحظات محیط زیستی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاثیر غیرخطی نااطمینانی نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت ایران: رهیافت GARCH-M
    مصطفی مبینی دهکردی*، تیمور محمدی صفحات 41-70
    طی سا لهای اخیر، محققان توجه فزایند های به رشد اقتصادی و عوامل موثر بر آن داشته اند. نرخ ارز و نوسانات ناشی از آن از جمله عوامل مهمی هستند که م یتوانند رشد اقتصادی هر کشور را تحت تاثیر قرار دهند. بررسی مطالعات مختلف در این زمینه حاکی از نتایج متناقضی در مورد تاثیرگذاری نوسانات این متغیر بر رشد اقتصادی است. با توجه به اهمیت این موضوع، هدف این مطالعه، بررسی تاثیر نااطمینانی نرخ ارز حقیقی بر رشد اقتصادی (با نفت و بدون نفت) در دوره 1390- 1369 با استفاده از داده های فصلی به صورت غیرخطی است. در الگوی مطالعه، رشد اقتصادی تابعی از نااطمینانی نرخ ارز حقیقی، نرخ سرمایه گذاری، نرخ رشد سرمایه انسانی و نرخ رشد جمعیت فعال در نظر گرفته شده است. به منظور برآورد مقادیر نااطمینانی نرخ ارز حقیقی از مدل GARCH In Mean استفاده شده است. برای محاسبه سطح مشخصی از نااطمینانی نرخ ارز با استفاده از معیار حداقل انحراف معیار رگرسیون، برنامه ای در نرم افزار اجرا و سپس برای تشخیص اثر این نوسانات بر رشد اقتصادی از مدل GARCH-M استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نااطمینانی نرخ ارز حقیقی تا سطح مشخصی که در این مطالعه محاسبه شده است، اثر منفی بر رشد اقتصادی (با نفت و بدون نفت) و بعد از آن اثر مثبت خواهد داشت.
    کلیدواژگان: نرخ ارز حقیقی، رشد اقتصادی، نااطمینانی نرخ ارز حقیقی، مدل GARCH، M
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • هزینه های خلق پول در نظام بانکداری متعارف و راهکار تامین مالی اسلامی
    حسین صمصامی، پرویز داودی، جلال جهانی گوروان* صفحات 71-103
    طی سال های اخیر، محققان توجه فزاینده ای به رشد اقتصادی و عوامل موثر بر آن داشته اند. نرخ ارز و نوسانات ناشی از آن از جمله عوامل مهمی هستند که می توانند رشد اقتصادی هر کشور را تحت تاثیر قرار دهند. بررسی مطالعات مختلف در این زمینه حاکی از نتایج متناقضی در مورد تاثیرگذاری نوسانات این متغیر بر رشد اقتصادی است. با توجه به اهمیت این موضوع، هدف این مطالعه، بررسی تاثیر نااطمینانی نرخ ارز حقیقی بر رشد اقتصادی (با نفت و بدون نفت) در دوره 1390-1369 با استفاده از داده های فصلی به صورت غیرخطی است. در الگوی مطالعه، رشد اقتصادی تابعی از نااطمینانی نرخ ارز حقیقی، نرخ سرمایه گذاری، نرخ رشد سرمایه انسانی و نرخ رشد جمعیت فعال در نظر گرفته شده است. به منظور برآورد مقادیر نااطمینانی نرخ ارز حقیقی از مدل GARCH In Mean استفاده شده است. برای محاسبه سطح مشخصی از نااطمینانی نرخ ارز با استفاده از معیار حداقل انحراف معیار رگرسیون، برنامه ای در نرم افزار اجرا و سپس برای تشخیص اثر این نوسانات بر رشد اقتصادی از مدل GMM استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نااطمینانی نرخ ارز حقیقی تا سطح مشخصی که در این مطالعه محاسبه شده است، اثر منفی بر رشد اقتصادی (با نفت و بدون نفت) و بعد از آن اثر مثبت خواهد داشت.
    کلیدواژگان: بانکداری متعارف، سیستم ذخیره جزئی، خلق پول، ذخیره قانونی، تابع زیان اجتماعی، برنامه ریزی پویا، بی ثباتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مطالعه آثار تجارت با چین بر اشتغال بخش صنعت ایران
    سعید عیسی زاده*، سعیده سادات حسینی صفحات 105-136
    در سالیان اخیر چین به عنوان یکی از شرکای مهم تجاری ایران مطرح شده است. در مطالعه حاضر با استفاده از روش داده های ترکیبی[1] برای بخش صنعت براساس کدهای 2 رقمی طبقه بندی استاندارد بین المللی تمام رشته فعالیت های اقتصادی[2] طی دوره زمانی 1375 تا 1390، اثر تجارت با چین بر اشتغال بخش های صنعتی اقتصاد ایران بررسی می شود. نتایج بررسی ها برای 22 بخش صنعتی حاکی از آن است که واردات از چین باعث کاهش سطح اشتغال کل می شود و صادرات ایران به چین به خلق فرصت های اشتغال کمک می کند. برآوردها همچنین نشان می دهند، واردات کاهش سطح اشتغال را برای شاغلان مرد به دنبال دارد و صادرات ایران به چین رابطه مثبت و معناداری با سطح اشتغال زنان و مردان دارد. بررسی ها برای 19 بخش صنعتی نیز دلالت بر آن دارد در حالی که واردات از چین به کاهش فرصت های اشتغال منجر می شود، صادرات به خلق فرصت های اشتغال کمکی نمی کند.
    کلیدواژگان: اشتغال، تجارت، بخش صنعت، چین
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تاثیر خمس بر مصرف و سرمایه گذاری رهیافتی از الگوی کالدور
    فتح الله تاری*، سمیه جعفری صفحات 137-156
    هر جامعه کالاها و خدمات ویژه ای را تولید و بر اساس یک دستورالعمل یا نظمی معین در بین اعضای خود برای استفاده نهایی توزیع می کند و این کارایی بنا به دلایل گوناگونی از جامعه ای به جامعه ای دیگر می تواند متفاوت باشد. مقاله حاضر به بررسی تاثیر خمس بر مصرف و سرمایه گذاری در راستای الگوی توزیع کالدور می پردازد. در مدل پیشنهادی فرض بر آن است که اقتصاد به وسیله بخش خصوصی مدیریت شده و جامعه مورد نظر ما جامعه ای اسلامی بوده و در این جامعه حکومت اسلامی برقرار شده است به نحوی که در این اقتصاد نرخ بهره منسوخ شده و تمام فعالیت های اقتصادی بر اساس عقود اسلامی انجام می شود. از سوی دیگر، بخش عمده مصرف کنندگان در جامعه اسلامی تحت تاثیر آموزه های اسلامی به وظیفه دینی خود عمل و خمس پرداخت کرده و همچنین مالکیت خمس و تولیت جمع آوری و توزیع خمس با حکومت اسلامی است. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد پرداخت خمس، توابع و معادلات کلی رشد یکنواخت و پس انداز را تحت تاثیر قرار نمی دهد. وجود خمس و پایبندی به دستورات اسلامی به هیچ وجه مانع دستیابی به وضعیت رشد یکنواخت نمی شود بلکه نشان می دهد، نیل به رشد یکنواخت در اقتصاد اسلامی مساله ای امکان پذیر است.
    کلیدواژگان: خمس، مصرف، سرمایه گذاری، اقتصاد اسلامی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی رابطه بین فساد اداری و رشد اقتصادی: مشاهداتی از کشورهای گروه دی هشت
    حسن حیدری*، رقیه علی نژاد، سید جمال الدین محسنی زنوزی، جواد جهانگیرزاده صفحات 157-183
    این پژوهش به بررسی تاثیرهای آستانه ای بالقوه در رابطه بین شاخص کنترل فساد و رشد تولید ناخالص داخلی با لحاظ متغیرهای مخارج تحصیل، مخارج مصرفی دولت، صادرات مواد خام کشاورزی، نرخ تورم و درجه باز بودن اقتصاد برای کشورهای عضو گروه دی هشت (D-8) طی دوره زمانی 2011-1996 می پردازد. برای این منظور از مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی (PSTR) که برای بررسی داده های تابلویی ناهمگن بسیار مناسب بوده، استفاده شده است. نتایج فرضیه خطی بودن را رد و یک مدل دو رژیمی با حد آستانه ای کنترل فساد 862/0- را پیشنهاد می کند. در رژیم اول، متغیرهای کنترل فساد، مخارج تحصیل، صادرات مواد خام کشاورزی و شاخص باز بودن اقتصاد تاثیر مثبت و معنا دار و متغیرهای مخارج مصرفی دولت و نرخ تورم تاثیر منفی و معنا داری بر رشد تولید ناخالص داخلی دارند. در رژیم دوم و پس از عبور از سطح بالای فساد به سطوح پایین تر آن، متغیرهای کنترل فساد، مخارج تحصیل، صادرات مواد خام کشاورزی و شاخص باز بودن اقتصاد همچنان تاثیر مثبت و معنا دار و متغیرهای مخارج مصرفی دولت و نرخ تورم همچنان تاثیر منفی و معنا داری بر رشد تولید ناخالص داخلی دارند. البته از شدت تاثیر مخارج مصرفی دولت و نرخ تورم کاسته شده، اما میزان تاثیرگذاری متغیرهای کنترل فساد، مخارج تحصیل، صادرات مواد خام کشاورزی و شاخص باز بودن اقتصاد با گذار به سطوح کمتر فساد افزایش داشته است.
    کلیدواژگان: شاخص کنترل فساد، رشد اقتصادی، مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی (PSTR)
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • عوامل موثر بر امید به زندگی در کشورهای منتخب اسلامی (براساس گروه های همگن درآمدی)
    سمیرا متقی* صفحات 185-205
    این مقاله درصدد است تا با تخمین تابع تولید سلامت برای همه کشورهای مسلمان و گروه کشورهای همگن درآمدی، عوامل موثر بر سلامت کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی را با استفاده از مدل سازی ریاضی مورد نقد و بررسی قرار دهد. بر این اساس، ابتدا مدل مفهومی تحقیق را بیان و سپس با استفاده از مدل تعمیم یافته گروسمن، تاثیر عوامل مختلف را بر سلامت این کشورها بررسی می کند.
    نتایج حاصل از تحقیق به روش پانل دیتا و در دوره زمانی 2009-1995 نشان می دهد:1- شاخص های تاثیرگذار در تابع تولید سلامت، متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه، نسبت هزینه های سلامت از کل GDP، پرداخت های مستقیم، ابتلا به سوء تغذیه و نرخ باروری نوجوانان هستند. به عبارت دیگر، تابع تولید سلامت کشورهای مسلمان علاوه بر عوامل بهداشتی، تحت تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی نیز قرار دارد.
    2- وضعیت سلامت گروه های همگن درآمدی (درآمد پایین، درآمد متوسط رو به پایین، درآمد متوسط رو به بالا و درآمد بالا) با کاهش متغیرهای نرخ باروری نوجوانان (توسعه یافتگی اجتماعی) و ابتلا به سوء تغذیه (شرایط زندگی) به جز در کشورهای مسلمان با درآمد متوسط به بالا (که تحت تاثیر این دو عامل نیستند) بهبود می یابد؛ این وضعیت رو به رشد درآمدی با افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه و نسبت هزینه های سلامت از gdp (نهاده های اقتصادی) روند فزاینده تری به خود می گیرد و این عامل نشان دهنده تاثیر بالای نهاده های اقتصادی در بهبود وضعیت سلامت کشورهای مسلمان است.
    کلیدواژگان: تابع تولید، سلامت، OIC، پانل دیتا
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • cooperation among natural gas exporting of Caspian sea countries to export gas to Europe with respect to environmental requirements in a game theoretic framework
    Amir Jafarzadeh*, Abbas Shakeri, Farshad Momeni, Ghahraman Abdoli Pages 1-40
    The Followingfollowing paper explores cooperation among Caspian Sea countries for natural gas exporting to Europe. What is puzzling here is whether environmental requirements, in Nabucoo and Trans Caspian Sea gas projects, play an important role in the strategic decision process among three gas-exporting countries in the region: Iran, Azerbayejan and Turkmenistan. using Maskin’s cooperation model, considering externality,, coalition among natural gas exporters and importers for the Projects has been explored In this paper we answer the question whether a coalition should be formed between the three countries to export gas to Europe. We also calculate the bargaining power of these two countries (or three countries?!). The results show that (or all?!) countries have profits to make the coalition for gas exporting among the Nabucoo project. Given the environmental requirements, Trans Caspian is less Economical than Nabucco so Iran can play important and active role to form a coalition to export gas to Europe in the Nabucco project.
    Keywords: Natural Gag exporting policy, Cooperative Game Theory, Maskin value, Externality, environmental requirements
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Nonlinear effects of real exchange rate uncertainty on oil and non-oil economic growth in IRAN: GARCH-M approach
    Mostafa Mobini Dehkordi*, Teymour Mohammadi Pages 41-70
    In recent years, researchers have been increasingly noticed economic growth and its determinants. Exchange rate and its volatility are important factors in determining a country's economic growth. Various studies in this regard have shown contradictory results concerning the effects of exchange rate volitality on economic growth. The purpose of this study, Considering the importance of this issue, is to evaluate the nonlinear effects of real exchange rate uncertainty on economic growth (oil and non-oil) from 1369/1 to 90/4. In this study, economic growth is a function of real exchange rate uncertainty, investment rate, active population growth and growth rate of human capital. To estimate the amounts of real exchange rate uncertainty, GARCH In Mean model is used. With the implementation of a program in eviews, a certain level of exchange rate volatility was calculated using criteria of standard deviation minimum. Then, GMM model is used to determine the effects of this volatility on economic growth. The results show that the real exchange rate uncertainty up to a certain level, which is investigated in this research, has a negative effect on economic growth, whether oil or non-oil.
    Keywords: Real Exchange Rate, Economic Growth, Real Exchange Rate Uncertainty, GARCH, M
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The costs of money creation in orthodox banking system and Islamic finance solution
    Hossein Samsami, Parviz Davoodi, Jalal Jahani Goravan* Pages 71-103
    The performance of the fractional-reserve banking system, will lead to a vast money creation in favor of banks. This results in inflationary problems. This type of banking system will also lead to some issues like the transfer of borrowers’ risks to banks and sometimes to depositors, monetary and banking crises, free ridings, adverse selection and moral hazard, and etc. In this research, the cost of money creation is determined by two scenarios. The first scenario is money creation in a fractional-reserve banking system, and the other is central bank’s money creation with requirement reserve of 100 %. Then the social loss function related to money creation is defined. The results of minimizing social loss function with the constraints of Philips curve and aggregate demand function show that the instability and social loss will increase with reduction of the reserve requirement. In other words, policy makers can reduce social costs and instability of economy through the expansion in the reserve requirement.
    Keywords: Conventional Banking, Fractional Reserve System, Money Creation, Reserve Requirements, Social Loss Function, Dynamic Programming, Instability
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The impact of Trade with China on Industrial Employment in Iran
    Saeid Isazadeh*, Saeide Sadat Hosseini Pages 105-136
    In recent years China has been appeared as one of the main trading partners of Iran. This study analyzes the effects of trade with China on industrial employment of Iranian economy through panal data methodology and using data of Iranian industrial sector on the basis of 2-digit ISIC of the 1996 to 2011.Results for 22 subsectors show that importing from China reduces total employment level and exporting to china creates job opportunities.Estimates also show import penetration coefficient leads to a reduction in employment of male workers and export penetration coefficient has positive and significant effect on male and female employment levels. Results for 19 subsectors indicate that increasing in import penetration destroys manufacturing employment and the effect of exports becomes insignificantly positive.
    Keywords: employment, Trade, Industry Sector, China
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Impact of Khums on Consumption and Investment: an Implication of Kaldor Model
    Fathollah Tari*, Somayeh Jafari Pages 137-156
    Every community produces goods and provides services, and distributes these products and services for end-use based on an instruction or certain order. This performance for many reasons varies from one society to another. The current research studies the impact of Khums on consumption and investment based on approach of Kaldor model. The proposed model assumes that the economy is managed by the private sector, and our target population is Islamic community. In this community, the Islamic Republic also has been established in a manner that in this kind of economy, the interest rate has been abrogated, and all economy activities based on Mudaraba or Musharaka. On the other hand, the majority of consumers in the Islamic society were affected by Islamic instruction, and they fulfil their religious duty, and pay the Khoums. The Islamic government is trustees of collecting and distributing Khums. The results have shown that it is possible to achieve steady growth in Islamic Economics, and the existence of Khoums is not a barrier to consistent growth status.
    Keywords: Khums, Consumption, Investment, Islamic Economics
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An Investigation of Corruption and Economic Growth Nexus: Some Evidence from D-8 Countries
    Hasan Heidari *, Roghayeh Alinazhad, Seied Jamallodin Mohseni Zonozi, Javad Jahangirzadeh Pages 157-183
    This study investigates the potential threshold effects in the relationship between corruption control index and GDP growth for the D-8 countries with the presence of other variables, including education expenditures, government consumption expenditures, agricultural raw materials exports, inflation rate, and index of openness over the period 1996-2011. For this purpose, the paper uses a Panel Smooth Transition Regression (PSTR) model that is an appropriate method for explaining cross-country heterogeneity. Our result rejects the linearity hypothesis, and gives a threshold at corruption control of -0.862. Based on this threshold, we can build a two-regime model. In the first regime, corruption control, education expenditures, agricultural raw materials exports and index of openness variables have a significantly positive impact on GDP growth and government consumption expenditures and inflation rate variables have a significantly negative impact on GDP growth. In the second regime, however, corruption control, education expenditures, agricultural raw materials exports and index of openness variables have a positive impact and government consumption expenditures and inflation rate variables have a negative impact on GDP growth. Though, the impact of corruption control, education expenditures, agricultural raw materials exports and index of openness are increased and the impact of government consumption expenditures and inflation rate are dramatically declined.
    Keywords: Corruption Control Index (CCI), Economic Growth, Panel Smooth Transition Regression (PSTR)
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The determinants of life expectancy in Islamic Countries (Based on homogeneous income groups)
    Samira Motaghi* Pages 185-205
    The current study, drawing on mathematical modeling, aimed at uncovering factors influencing life expectency (as a proxy of health) among OIC (Organisation of Islamic Cooperation) countries. More specifically, this article tried to examine health criteria set in the Muslim world in homogeneous income countries. In doing so, we initially depict a conceptual model, and then investigate the various factors affecting health issues by the use of a generalized model developed by Grossman in those countries. The findings of the study (in a period from 1995 to 2009) revealed that the effective factors were the varibles of GDP per capita, the ratio of total health costs in GDP, out of pocket, malnutrition, and the rates of adolescent fertility. That is, the medical, economic, social, and environmental factors were reported as those influencing the healthy issues in these countries. Moreover, except for upper middle average income Muslim countries, the health conditions of homogenous groups of income (i.e. low income, lower-middle-income, middle-income and high-income) have been improved by reducing the rate of teen childbearing variables (social development) and risk of malnutrition (living conditions), though they have not been affected by these two factors. The implications of this study discussed the growing income trend with increasing GDP per capita and the ratio of health spending to gdp (economic inputs), and this fact, in turn, shows the effects of the economic inputs on the improvement of health status in Muslim countries.
    Keywords: Production Function, Health, OIC, Panel Data
    Abstract View Paper Original: Persian