فهرست مطالب
نشریه فلسفه و کودک
پیاپی 1 (بهار 1392)
- تاریخ انتشار: 1392/02/17
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 3
-
صفحه 5اتکا به شیوه های غربی در آموزش فلسفه یا روش فلسفی به کودکان هرچند در جای خود سودمند است ولی اطلا ق آن در فرهنگ و جامعه اسلا می ایرانی رسا و بسنده نیست و چه بسا پیامدهایی معکوس و نامانوس ببار آورد. مسئله اصلی مقاله حاضر این است که آیا میتوان چیزی بنام «فلسفه و کودک» را در حکمت متعالیه جستجو کرد و یافت یا اینکه فلسفه برای کودکان یکی از روش های نوین امروزی است که اطلا ق آن بر حکمت و فلسفه قدما و حکمای ما جایز نیست و هدف سودمندی را بر نمی آورد؟ شاید این مقاله نخستین جستاری باشد که تاکنون مسئله را از این چشم انداز مینگرد و میکوشد با اتکا به حکمت متعالیه به کندو کاو و جستجو در آن بپردازد. با اینهمه، مقاله حاضر، تنها درآمدی به مسئله فلسفه و کودک در سنت اسلا می ایرانی بشمار می رود.
بیگمان «فلسفه و کودک» بمعنای آموزش اندیشه های فیلسوفانه و متخصصانه به کودکان نیست. بعبارت دیگر، فلسفه و کودک گونه یی شیوه آموزش و پرورش است که به طریقه ها و شیوه های فلسفیی همچون گفتگوی سقراطی، شک ورزی، تفکر انتقادی و تجزیه و تحلیل منطقی تکیه میکند.
حکمت متعالیه، فلسفه یی است که بر سه پایه عقل، شهود (عرفان) و نقل (قرآن) استوار شده است. حقیقت امر این است که برای آموختن و آموزاندن حکمت متعالیه، «پرورش» بر «آموزش» تقدم دارد. حکمت متعالیه مبتنی بر گونه یی شیوه زیست دینی است. شیوه زیست غربی یونانی به هیچ روی برتر یی بر این شیوه زیست ندارد. بعبارت دیگر، شیوه زیست حکمت متعالیه مبتنی بر قواعد، قوانین، معیارها و محکهایی است که تنها در درون همان شیوه زندگانی قابل فهم و درکند و سازگاری درونی دارند و مقایسه آن با دیگر شیوه ها قیاس مع الفارق است. از اینرو شیوه های کار، قواعد و دستورالعملهای فلسفه و کودک را نه تنها میتوان از حکمت متعالیه ملاصدرا و اساسا از سنت فلسفی اسلا می ایرانی برآورد بلکه استخوانبندی و پیرنگ این دستورالعملها از پیش در سنت فلسفی ایرانی و بویژه فلسفه ملاصدرا و حکمت متعالیه، برجاست. این استخوانبندی تنها نیازمند پیکربندی، گسترش و پرورش است.
کلیدواژگان: فلسفه و کودک، حکمت متعالیه، عقل، شهود، نقل، تقدم پرورش بر آموزش -
صفحه 15پرورش خلا قیت و رشد عقلا نیت، مسئله یی است که میتوان از زوایای متعددی به آن پرداخت. میتوان گفت قوام فرهنگی و علمی هر جامعه بر توانایی نیروهای فکری آن جامعه مبتنی است. از اینرو لا زم است متولیان امور، دقت و سرمایه گذاری لا زم جهت بارورسازی این توانایی ها در سنین کودکی را در دستور کار خود قرار دهند. آنچه در این نوشتار مورد تاکید واقع شده است نه ذکر ضرورت این مهم، که خود بحثی مفصل است، بلکه فنون و روش های نیل به آن است. به این منظور، پس از بیان قواعد و دقایق تدریس صحیح و نحوه تعامل سازنده معلم و دانش آموزان، روش تدریس ابن سینا، که بر رویکرد تفکر جانبی مبتنی است، بعنوان نمونه یی از فنون بارورسازی خلا قیت کودکان ذکر شده است.
کلیدواژگان: خلا قیت، آموزش، روش تدریس، ابن سینا، تفکر جانبی -
صفحه 27پروژه فلسفه و کودک با هدف اصلی پرورش تفکر خلا قانه و مسئولا نه در کودکان بر آن است تا مسیر جدیدی در تربیت فلسفی کودک گشوده و پنجره تازه یی را به روی آینده یی پربار باز کند.
اما بنظر میرسد در این طرح عظیم، نقش والدین بخصوص مادران بعنوان اولین و مهمترین نهاد تربیتی مغفول و مجهول مانده و شایسته است که متولیان امر، این مهم را مدنظر قرار داده و در معرفی این برنامه به والدین و آشنا نمودن هرچه بیشتر آنها با این طرح و اهداف آن سعی بلیغ نمایند.
روش ها و راهکارهای متعددی برای آشناسازی والدین در سطح وسیع میتوان ارائه داد که از جمله آنها: تهیه و تنظیم کتابهای کمک آموزشی و توزیع آن در سطح اجتماع؛ ساختن فیلمهایی با محتوای تربیتی و پخش آن از تلویزیون؛ طراحی مسابقات تلویزیونی؛ آموزش والدین با دایر کردن کلا سهای تربیت فلسفی در اماکن فرهنگی و... میباشد.
کلیدواژگان: فلسفه و کودک، والدین، خلا قیت، تربیت فلسفی -
صفحه 35پروژه فلسفه و کودک با هدف اصلی پرورش تفکر خلا قانه و مسئولا نه در کودکان بر آن است تا مسیر جدیدی در تربیت فلسفی کودک گشوده و پنجره تازه یی را به روی آینده یی پربار باز کند.
اما بنظر میرسد در این طرح عظیم، نقش والدین بخصوص مادران بعنوان اولین و مهمترین نهاد تربیتی مغفول و مجهول مانده و شایسته است که متولیان امر، این مهم را مدنظر قرار داده و در معرفی این برنامه به والدین و آشنا نمودن هرچه بیشتر آنها با این طرح و اهداف آن سعی بلیغ نمایند.
روش ها و راهکارهای متعددی برای آشناسازی والدین در سطح وسیع میتوان ارائه داد که از جمله آنها: تهیه و تنظیم کتابهای کمک آموزشی و توزیع آن در سطح اجتماع؛ ساختن فیلمهایی با محتوای تربیتی و پخش آن از تلویزیون؛ طراحی مسابقات تلویزیونی؛ آموزش والدین با دایر کردن کلا سهای تربیت فلسفی در اماکن فرهنگی و... میباشد.
کلیدواژگان: فلسفه و کودک، والدین، خلا قیت، تربیت فلسفی -
صفحه 49از دیرباز انسان از طریق قصه گویی و داستانسرایی، تمایلات و تفکرات مخاطب را برانگیخته و بعنوان ابزاری مهم در امر تعلیم و تربیت موثر بوده است. داستان وسیله یی برای تهییج تفکر، ایجاد پرسش و خلاقیت در انسان بوده و از این طریق به مفاهیم عمیقتری پی برده است. در شاهنامه داستانها بسادگی، مخاطب را مجذوب خویش نموده و او را به فکر فرو میبرد تا پاسخ پرسشهای خویش را دریابد.
کودکی سرآغاز پاسخگویی به سوالات و دریافت تربیتی صحیح و اصولی برای همه زندگی است. شاهنامه در سه نظر از جهت توجه به موضوع کودک قابل بحث است:1. بیان ویژگی های دوران کودکی شخصیتهای داستانی آن که هر یک به تنهایی میتواند مدرسه تعلیم و تربیت باشد؛ کودکی زال، رستم، سهراب و... هر کدام میتواند بیانگر خصوصیات خلاق و سابقه هوش و استعداد فرزندان ایران زمین باشد.
2. تاثیر و اهمیت کودکی در فصول بعدی زندگی. در مقاطع مختلف زندگی انسان، چگونگی گذراندن دوران کودکی، بسیار مهم بوده است. در شاهنامه، ویژگی هایی برای کودکی قهرمانان بیان می شود که آثار آن در جوانی، میانسالی و پیری فرد، خود را نمایان میسازد.
3. فرایندی از مجموعه داستانهای شاهنامه در قالب ساده نگاری برای رسوخ در ادبیات کودک و آشناسازی او با اندیشیدن و پاسخگویی و ایجاد خلاقیت و پرورش ذهن در زندگی.
داستانها باید با فرهنگ بومی، ملی و مذهبی کودک هماهنگی داشته باشد. این نکته در قصه های شاهنامه بوسیله بازنویسی میتواند صورت پذیرد و نگارنده با سادگی و روانی داستانها، کودک را به تفکر و گفتگو و کندوکاو فکری وادارد و حلاوت حکمت را به جان او بچشاند.
از همینجاست که اندیشیدن در جامعه آغاز می شود و در سنین بالاتر، نیازی نیست که گروهی همیشه برای گروهی دیگر بیندیشند و تفکر کنند و تصمیم بگیرند و از همه بالاتر دستورالعمل قرآن است که برای تدبر بصورت اصولی در انسانها از کودکی تا پیری، راه خود را پیدا کرده است.
در این مقاله، ضمن بررسی نکات مذکور و ارائه مصداقهایی از شاهنامه، راهکارهایی برای ترویج شاهنامه خوانی در دنیای امروز مطرح خواهد شد.
کلیدواژگان: کودک، خلاقیت، تفکر، ادبیات، حکمت، شاهنامه -
صفحه 59نگرانی راجع به مجازات حبس که این روزها به شدت فراگیر شده، موضوع جدیدی نیست. سلب آزادی و نگهداری مجرمان به دور از جامعه، ظاهرا ساده ترین راهی ست که به فکر قانونگذار می رسد؛ اما این سوال پیش می آید که آیا بهترین راه هم هست؟
جرم و مجازات مفاهیمی ست که پیشینه یی به بلندای زندگی انسان ها در روی زمین دارد و تناسب بین این دو، کلید اصلی رعایت عدالت در این راستاست. با این حال ارزیابی روش های مجازاتی تعیین شده و تناسب موجود بین آنها آخرین چیزی ست که ذهن قانونگذار را مشغول می کند.
جامعه اجتماعی کنونی آنقدر وسیع شده که میزان اعمالی که به نوعی تمامیت و امنیت آن را به خطر می اندازند، به همان نسبت وسعت یافته است. در این میان، مجرم، فردی ست که از ارزش ها و هنجارهای جامعه جدا شده و علیه آنها برخاسته است. اگر بخواهیم واقع گرا باشیم، باید بپذیریم که خیل زیادی از مجرمان امروز، با شرایطی دست و پنجه نرم می کنند که یا مجبور به شکستن این هنجارها شده اند؛ مثل فقر شدید و یا در برخی موارد تصادفا به این وادی کشیده شده اند. مجرمانی از این دست، حالت خطرناک یک مجرم ضد اجتماعی را ندارند بلکه صرفا به دنبال راه فراری از موقعیت اسفبار خود هستند که به خاطر انحراف در اهداف، به مسیر جرم و جنایت کشیده شده اند. در عین حال، حبس به عنوان یک شیوه مجازاتی آثار سوئی دارد که از چشم هیچ کس پوشیده نیست.
از آنجا که کودکان بیصداترین قربانیان این روش هستند شاید زمان آن باشد که خلا قیت به خرج داده و راهی مناسب، بدون عواقب و موثر پیشنهاد دهیم. راهی که احتمال برگشت به مجازات را کمتر کند نه اینکه به آن دامن بزند!
تذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که مجازات به امثال حبس و دیه محدود نمی شود بلکه امروزه به عنوان ابزاری برای ارضای هدف اصلاحی آن، هرگونه روشی را در بر می گیرد که به مجرم کمک کند تا راه درست را در پیش گیرد. برای مثال، مواردی از آراء قضات موجود هستند که حکم به نوشتن جریمه یا نوشتن یک مقاله بجای گذراندن دوره حبس داده اند و این روش، ورود به یک دوره جدید مجازاتی را نوید می دهد.
نباید فراموش کرد که برای اصلاح رفتار باید به اصلاح فکر پرداخت. کودکان بدون شک، آینده هر جامعه هستند و صرف وقت برای اصلاح تفکر و به دنبال آن، رفتار آنها بدون نتیجه نخواهد ماند.
با این تعاریف، بکارگیری برنامه «فلسفه و کودک» برای به سلا مت گذراندن کودک از این وادی، شایسته به نظر می رسد. کودکان بزهکار بیشتر از هر کودک دیگری نیاز به این توجه مضاعف دارند، تاکاری که والدین انجام نداده یا از پس آن بر نیامده اند را جبران کند.
بنابرین یا باید مجازات کلا سیک را کنار گذاشت و کودکان بزهکار را تشویق به حضور در این کلا سها کرد یا راهی باقی نمی ماند جز اینکه به گنجاندن این کلا سها در کانون اصلاح و تربیت بسنده کرده و امیدوار بود که از وخامت آن بکاهد.
کلیدواژگان: کودک، حقوق، جرم، اصلاح، قانون
-
Page 5Reliance on Western methods in teaching philosophy or philosophical methods to children, although useful in its own place, is not much appropriate in the Iranian-Islamic culture and society and might result in some inverse and unfavorable consequences. The main problem tackled in this paper is if we can find anything called “Philosophy and Children” in the Transcendent Philosophy, or if philosophy for children is a modern method the application of which to the wisdom and philosophy of early scholars is not permissible and does not result in useful outcomes. Undoubtedly, “philosophy and children” does not mean the teaching of philosophical ideas to children. In fact, it is a method of teaching and training that relies on certain philosophical methods and approaches such as “Socratic dialog”. The Transcendent Philosophy is based on the intellect, intuition, and tradition. The truth is that in the learning and teaching of this school, “training” is prior to “teaching”. The Transcendent Philosophy is based on a kind of religious way of living. The Western–Greek way of life is by no means superior to this method of living. In other words, the way of life in the Transcendent Philosophy is based on a series of principles and rules that are only meaningful and conceivable within the framework of the same way of life. In fact, comparing it with other methods is a false analogy. Therefore, the instructions of “philosophy and children” can only be derived from Mulla Sadra’s Transcendent Philosophy, in particular, and Iranian-Islamic philosophy, in general.Keywords: philosophy, children, The Transcendent Philosophy, intuition, tradition, priority of training over teaching
-
Page 15Promoting creativity and rationality is a problem that can be studied from different angles. It can be claimed that the cultural and scientific strength of each society is based on its intellectual capabilities. Therefore, it is necessary that the authorities focus on the required investments and employ enough accuracy in order to foster such capabilities during childhood. This paper emphasizes the techniques and methods useful for obtaining this goal rather than the necessity of the goal itself, which demands an extensive discussion by itself. In doing so, after explaining the principles and details of correct teaching and the qualities and constructive interactions between teachers and students, the writers refer to Ibn Sina’s teaching method, which is based on the peripheral thinking approach, as an example of a collection of techniques leading to the rise of creativity in children.Keywords: creativity, teaching, teaching methodology, Ibn Sina, peripheral thinking
-
Page 27The project of philosophy and children, which has the fostering of creative and responsible thinking in children as its main purpose, intends to introduce a new direction in the philosophical training of children and, in doing so, open a new window towards a productive future. Nevertheless, it seems that in this huge project, the role of parents, particularly mothers, as the first and most important source of education has been ignored. Therefore, it is recommended that the authorities pay attention to this point and try to introduce this project to parents and familiarize them closely with its main goals. Several methods and approaches can be employed at a large scale in order to familiarize parents with this project. In this regard, we can refer to the development of supplementary books and distributing them in society, producing some educational films and competition programs for TV, and training parents in philosophy classes in cultural centers.Keywords: philosophy, children, philosophical training, parents, creativity
-
Page 35This paper intends to provide answers to the following questions: 1) What are the potentials of Islamic philosophy for child training? and 2) If these potentials have not been openly used in the history of Islamic philosophy, what are the obstacles that stand in the way of training in this school? Therefore, in this paper, the writer deals with the two affirmative and negative dimensions of Islamic philosophy concerning the subject of children and training during childhood and brings some arguments demonstrating the existence of the obstacles that impede the treatment of children and training during childhood in Islamic philosophy. One of them stems from the definition of philosophy in Muslim’s intellectual tradition. Traditionally, philosophers’ definition of philosophy, which was also the dominant definition, denies the possibility of social and educational responsibilities to it. The second obstacle is related to the nature of limiting the intellect to philosophers. While in social and educational philosophy it is indicated that normal people also enjoy the gift of the intellect, in the texts of Islamic philosophy, we observe that intellection and, in a sense, philosophizing is exclusively for a specific group of people. Moreover, philosophers’ lack of belief in the idea that human beings are civil by nature has denied to them the responsibility of training children and the possibility of dealing with the subject of children. Nevertheless, the same philosophy has certain potentials for such important tasks from some angles. In this regard, we can refer to the teaching of reasoning and critical thought, on the one hand, and living a philosophical life, on the other. The latter is the same as philosophy as experience, which suggests living like a philosopher. Following this line, the philosopher goes into the society, particularly among children, and transfers his philosophical findings to them as a living experience.Keywords: Islamic philosophy, child, training in childhood, obstacles, potentials
-
Page 49Since long ago, man has tried to provoke the interests and thoughts of listeners and readers through story telling. This technique has always been used as an important tool in the field of education and training. A story is a means to provoke thoughts, questions, and creativity in human beings and help them to learn about more profound concepts. In Shahnameh, the stories easily absorb the addressees and make them begin thinking to discover the answers to their questions. Childhood is the beginning of the process of responding to questions and receiving a correct and disciplined training for a lifetime. Regarding its attention to children, Shahnameh can be discussed from three aspects: 1. Explanation of the characteristics of childhood 2. Effects of childhood on other periods of life and the importance of such effects 3. Advantages of introducing a collection of simplified stories of Shahnameh to children’s literature and familiarizing them with thinking, responding to questions, being creative, and training their minds in life. The stories should be in harmony with the native, national, and religious culture of children. This point can be observed in the stories of Shahnameh provided that they are rewritten in a simple and fluent language, so that they can persuade children to think, have dialogs with others, and become involved in philosophical inquiry. In this way, they will be able to taste the sweetness of wisdom. It is at this point that thinking begins in society. At higher ages, it is not necessary for a group to think and decide for another group at all times. However, we should not forget that Qur’anic teachings are above all recommendations and suggestions in showing the right way to human beings from childhood to old ages. In this paper, while examining the above-mentioned points and providing some examples from Shahnameh, some strategies for disseminating the reading of Shahnameh in today’s world will be presented.Keywords: child, creativity, thinking, literature, wisdom, Shahnameh
-
Page 59The concern about imprisonment, which has become increasingly common now, is not a new problem. Denying freedom to criminals and keeping them out of society is apparently the simplest solution that comes to the minds of legislators in order to protect people against them. However, the question is if it is the best way or not. As a method of punishment, imprisonment has some side-effects, which are not hidden to anyone. Since children are the most defenseless victims of this method, perhaps it is now the right time to suggest a more effective and appropriate way without any further harmful consequences. This should be a way that decreases the possibility of committing crimes in the future rather than increasing it. It is necessary to emphasize that punishment is not limited to imprisonment and payment of blood money; rather, presently it refers to any corrective method that helps criminals to follow the right path. For example, there are cases in which judges have decreed the writing of a paper instead of serving time in prison. Such verdicts herald the beginning of a new era in punishment. We should not forget that, in order to correct behavior, we initially need to correct thought. Undoubtedly, children create the future of each society, and spending time on correcting their thoughts and, following it, their behavior will certainly be fruitful and constructive. Given the above explanations, it is advisable to employ the “Philosophy and Children” program in order to help juvenile delinquents to leave the process of punishment safely behind. More than any other child, these children need this extra attention so that what their parents did not do or fail to do for them is compensated for.Keywords: law, crime, correction, rights
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.