فهرست مطالب
نشریه فلسفه و کودک
پیاپی 4 (زمستان 1392)
- تاریخ انتشار: 1393/02/12
- تعداد عناوین: 7
-
صفحه 7مباحثه و مفاهمه برخلاف گفتگوی معمولی، کنش و واکنشی زبانی معرفتی است که جامعه انسانی را به کشف حقیقت نزدیکتر میسازد. بررسی جایگاه چنین گفتگوی روشمندی در تولید معرفت در «فلسفه برای کودکان» سوال اصلی نوشتار پیش روست. فلسفه برای کودکان یک روش تامل مباحثه یی است که با بیست و پنج قرن نظامهای فکری و نظریات گوناگون مرتبط بوده و درباره» ماهیت عالم و ویژگی های یک زندگی پسندیده و پرورش خرد میباشند. از زمان سقراط، مباحثه یا بعبارتی گفتگو راهی خردجویانه جهت کشف حقایق دانسته شده است. در پژوهشهای اخیر چند تدبیر شناختی مربوط به آموزش یادگیری مشخص شده اند که مباحثه و یادگیری همیارانه، در زمره تدابیری قرار میگیرند که به رشد فراشناختی کودکان و نوجوانان کمک میکنند. کودکان هنگامی که در یک کندوکاو مشترک از تجارب یکدیگر بهره میبرند، در ساحت معرفت خویش نتایجی را تولید میکنند که درک و ماندگاری آن بیش از زمانی است که نتیجه یی در یک مجموعه تدریس مستقیم انتقال پیدا میکند. مهمترین رهیافت با هم فکر کردن، دستیابی شرکت کنندگان به مهارتهای شناختی و فراشناختی است.کلیدواژگان: بحث، مباحثه، کندوکاو، کندوکاو مشترک، فلسفه برای کودکان
-
صفحه 19انسان، این شاهکار خلقت برای نیل به کمال مطلوب، احتیاج به یادگیری دارد. وجود انسان از همان اوان کودکی، کانون استعدادها و قوای عظیمی است که باید بموقع کشف گردیده و از قوه به فعلیت در آید. تا صفحه دل کودک از هر نقشی پاک است، باید به سراغش رفت و او را بصورت مطلوب تربیت کرد؛ این امر با سعادت جامعه و آینده آن گره خورده است. کودکان از همان آغاز، پرسشهای مهمی درباره وجود خدا، مفهوم زندگی، مرگ، عدالت و آزادی در ذهن دارند. بهترین شیوه پاسخگویی به این پرسشها استفاده از قصص قرآنی است. قصه و داستان از دیرباز در حیات آدمی بویژه کودکان و پرورش بعد تخیلی و تفکری آنان نقش بسزایی داشته اند. با بیان قصه و داستان میتوان کودکان را درباره امری وادار به گفتگو و پرسش از همدیگر نمود. کودکان به داستان علاقه زیادی نشان میدهند و همین علاقه زمینه را برای اثر پذیری آنها آماده مینماید. داستان، قدرت تخیل کودک را تقویت میکند. پرورش قوه خیال نیز در رشد خلاقیت کودک موثر است. بوسیله داستان میتوان الگوهای رفتاری صحیح را بطور غیرمستقیم به کودکان آموخت. «از طریق ارائه الگو بسرعت و با~سانی میتوان مسائل مذهبی و تربیتی را وارد ذهن کودکان کرد و آنان را به عمل واداشت، زیرا حس تقلید در آنان قوی است. البته باید دقت کرد که الگو، نمونه اخلاق عالی باشد. » در انتخاب داستان باید توجه داشت که برای کودک بدآموزی نداشته باشد. مطالب نادرستی از قبیل اقبال، بخت، شانس و مطالب خرافی از قبیل نحس بودن برخی چیزها برای تفکر درست کودکان زیانبار است. داستانها باید ارزشهایی مانند عزت نفس، شهامت، شجاعت، اعتماد به نفس، حریت و بزرگواری و امثال آنها را در کودک ایجاد نموده و تقویت کنند. نباید در داستان، ضدارزشهایی چون زبونی، تسلیم طلبی و ناتوانی را به ذهن و روان کودک القا کرد. «در داستانهای کودکان باید اصل را بیان زیبایی نیکی ها قرار دهیم، نه زشتی بدی ها».
قصه و داستان در تربیت انسان سهم بسزایی دارد؛ البته در صورتی که داستان گزارشی از واقعیتها باشد. این داستانهای واقعی در تربیت اخلاقی شنوندگان، بویژه کودکان تاثیر زیادی دارد، زیرا انسان با شنیدن اخبار درست گزاره یی، حالت کنجکاوی خاص پیدا میکند تا به علل و اسباب وقوع حوادث تلخ و شیرین قهرمانان داستان پی ببرد و با تطبیق آن با روش و رفتار خود، پند گرفته و آموزش می یابد؛ این پندآموزی با بیان قصه ها و داستانهای واقعی که شواهد زنده هستند، عمیقتر، نافذتر و موثرتر است. اگر قصه از واقعیتهای عینی جدا گردد و تنها سرگرمی و گزارش حوادث تاریخی، بدون در نظر گرفتن جنبه های عبرت آموز باشد، بیشتر به افسانه و اساطیر میماند تا برنامه های تربیتی و اخلاقی. قصه های قرآنی بدلیل واقعی بودن، حاوی دقیقترین برنامه های تربیتی و اخلاقی میباشد.
کلیدواژگان: قصص قرآنی، حق، رشد فکری، کودکان -
صفحه 33درک فلسفی و فهم معقولات برای عموم مردم، از دیدگاه فارابی ناممکن یا دشوار مینماید. همه مردم به این اعتبار، کودکانی ذهنی و فکری قلمداد میشوند و تخیل، تنها راهکار انتقال معارف عقلی به اذهان و افکار آنهاست. شیخ اشراق راهکار فارابی را تحقق بخشیده و در قالب داستان پردازی و تمثیل و نمادسازی، به تقریر معارف فلسفی پرداخته و تلاش میکند انسانها را از حالت طفولیت به مرتبه بلوغ عقلی ارتقا دهد. نمونه متون فلسفی سهروردی که میتواند هم از حیث محتوا و هم از جهت قالب، بعنوان مدل فلسفه برای کودکان استفاده شود، قصه غربت غربی است. شیخ اشراق در این قصه، مسائل معرفت شناختی، نفس شناختی و جز آن را به زبان تمثیل و در قالب داستان بیان کرده است. علاوه بر این، وی در ارتقای زبان داستان پردازی تمثیلی، آیات قرآن کریم را بشیوه بینامتنی، در خلال سطور داستان، بصورتی یکپارچه در هم تنیده است.کلیدواژگان: تفکر، تخیل، معقولات، فارابی، شیخ اشراق، قصه غربت غربی، داستان، تمثیل
-
صفحه 41برنامه فلسفه برای کودکان که هم اکنون بشیوه یی گسترده در ایران و جهان دنبال می شود و همچون پارادایم بدیل نظام آموزشی سنتی مطرح میگردد، گاهی بگونه یی خام و سطحی و بدور از بررسی تحلیلی و مداقه نظری و بی ملاحظه تفاوتهای ظریف فرهنگی و اجتماعی پذیرفته میگردد و بکار میرود.
در این مقاله تلاش می شود اندیشه های بنیادی و زیربنایی پیشگامان برنامه فلسفه برای کودکان سبک سنگین گردد و به محک آزمون و نقد تحلیلی زده شود. این کار طی سه نقد عمده انجام میپذیرد و در پایان نتیجه گرفته میشود، که تاکید بیش از اندازه بر روی یک روش تفکر سرانجام به جزم اندیشی می انجامد و گونه یی انحصارگرایی روشی است. راهکار رهایی از این انحصارگرایی، پرورش همه جانبه» انواع دیگر تفکر همچون تفکر اخلاقی، دینی، وحیانی، عرفانی و شهودی با اتکا و الهام از حکمت متعالیه در یک کل هماهنگ و یکپارچه میباشد.کلیدواژگان: نظام آموزشی جدید، نظام آموزشی سنتی، نقد تحلیلی، انحصارگرایی، حکمت متعالیه -
قاری ننه و چه کسی؟ / نقش مناظره های ادبیات عامه کودکان در تفکر منطقی کودکانصفحه 53مناظره و گفتگو، سنتی است که از زمان آفرینش، یکی از راه های کسب معرفت بوده است. اما گفتگو و انسان اهل گفتگو مبانی لازم دارد. یکی از مهمترین مبانی آن این است که فرد، جزم گرا یا دگماتیست نباشد. بطورکلی مناظره در لغت بمعنی با هم نظر کردن، یعنی فکر کردن در حقیقت و ماهیت چیزی است. نوشتار حاضر درصدد است به یکی از منابع در دسترس برای درونی کردن آداب مناظره در کودکان یعنی مناظره های منقول در ادبیات عامه که معمولا بصورت منظوم یا منثور بوده و در عین سادگی و ایجاز، اصول محکمی را آموزش میدهند بپردازد، از اینرو ضمن بحث در ریشه شناسی مناظره به پیشینه این مقوله در ادبیات عامه و کلاسیک به پردازش این فن در سایر علوم باختصار پرداخته و بطور اخص به مناظره های ادبیات عامه کودکان با ذکر دو شاهد موجود یعنی درخت آسوریک بعنوان نمونه باستانی و ننه پیرزن (قاری ننه) و عناصر طبیعت بعنوان نمونه معاصر در ادبیات عامه آذربایجان میپردازیم. در بازخوانی مناظره ننه پیرزن با عناصر طبیعت ابزار مناظره عبارتند از: علم، حلم و مهارت و عمده ترین روش های پسندیده مناظره عبارتند از: 1) شناخت فکر و روحیه، 2) گفتار ناصحانه، 3) حق پذیری، 4) ادب در گفتار، 5) حد سخن و 6) عدم شتاب در گفتار.کلیدواژگان: مناظره، تفکر منطقی، کودکان، ابزار، روشها، ادبیات عامه
-
صفحه 63هدف کلی نوشتار حاضر بررسی نقش آموزش فلسفه به کودکان در ارتقای عاطفی و کنترل هیجانات آنهاست. هدف مذکور را میتوان با توجه به ابعاد مسئله در قالب اهداف و سوالات فرعی همچون شناخت خصوصیات رفتاری کودکان پیش دبستانی، خصوصیات ابعاد هوش فلسفی و نقش آنها در کنترل هیجانات و بازخورد عوامل عاطفی و موفقیت کودکان در جنبه های مختلف زندگی تدوین نمود تا امکان بررسی هرچه بهتر فراهم آید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در فلسفه کودکان، توجه گسترده یی به ابعاد مختلف ذهن فلسفی در کودکان شده است که توجه به پرورش هرکدام از این ابعاد توسط آموزش صحیح و مهیا کردن شرایط، منجر به پرورش هوش هیجانی شده و با توجه به اینکه هوش عاطفی و شناختی با یکدیگر ارتباط دارند، از اینرو توفیق بیشتری برای کودکان در زندگی را فراهم مینماید.
کلیدواژگان: فلسفه، فلسفه کودکان، ارتقای عاطفی، کنترل هیجانات -
صفحه 73از آنجا که طرح فلسفه و کودک چند سالی است که در نظام آموزشی کشور، جای خود را باز کرده است و هرکسی با بضاعت خود به آموزش در این زمینه میپردازد، مسئولیت سنگینی را بر دوش متولیان این امر میگذارد. بنابرین لزوم تربیت مربیانی آموزش دیده و متبحر، بسیار ضروری بنظر میرسد. از اینرو این پرسش به ذهن متبادر میگردد که آیا مربیان دروس معمول، بدون فراگرفتن آموزشهای لازم تدریس خاص فلسفه و کودک، میتوانند فلسفیدن را به کودکان بیاموزند؟ و تشکیل اجتماع پژوهشی را که با بارش فکری در کودکان می انجامد، مدیریت کنند؟ نظام آموزشی کشور بعنوان متولی امر، چه تدابیری در این خصوص اندیشیده است؟
در نوشتار حاضر سعی بر آن شده است تا خواننده با روش تدریس خاص فلسفه و کودک و نقش مربی در اجرای کارگاه های آموزشی برای دستیابی به رشد خلاقیت، تفکرورزی در کودکان و تدابیر لازم در این راستا، آشنا شود.
کلیدواژگان: فلسفه و کودک، روش تدریس خاص فلسفه و کودک، فلسفیدن، بارش فکری، تفکرورزی، اجتماع پژوهشی
-
Page 7Unlike normal dialogs, discussion and understanding result in the development of an epistemo-linguistic interaction that shortens the path towards the discovery of the truth for the human society. This paper enquires into the place of such a methodical type of dialog in the production of knowledge in “Philosophy for Children”. Philosophy for children is a discoursive method of deliberation drawing on different philosophical findings and theories of the last 25 centuries. It also probes into the nature of the world, the characteristics of a good life, and the methods of developing wisdom. Since the time of Socrates, discussion or, in a sense, dialog has been introduced as a means of seeking wisdom and discovering the realities of the world. In some recent epistemological studies of teaching to learn, it has been demonstrated that discussion and collaborative learning are among the techniques that contribute to the metacognitive development of children and adolescents. When children benefit from each other’s experiences in a common inquiry, they develop some knowledge that is internalized at a deeper level and remains for a longer time than that transferred through a didactic method of teaching. The most important advantage of collaborative thinking is the achievement of cognitive and metacognitive skills by the participants in this activity.Keywords: discussion, dialog, inquiry, collaborative inquiry, philosophy for children
-
Page 19The human being, as the masterpiece of creation, needs to learn in order to attain optimal perfection. From their early childhood, their existence is the center of some amazing talents and powers that have to be discovered on time and put into practice. So, the appropriate training of children must begin at a time when his mind is pure from any bad experiences. This, in turn, brings about happiness in society and guarantees a good future for children. From the very beginning, children ask many important questions about the existence of God, meaning of life, death, justice, and freedom. The best method for responding to these questions is resorting to Qur’anic stories. Since long ago, tales and stories have played a significant role in human life, particularly, in children’s life and in developing their imagination and mental powers. In fact, by telling stories, we can persuade children to speak with each other and to ask some questions from each other. Children show great interest in stories and are easily influenced by them. We can indirectly teach correct behavioral patterns to children through story telling. Moreover, through providing some models, we can present religious and educational principles to children very easily and during a short time and, in this way, make them act upon them. This is because they have a very strong sense of imitation. Of course, it is necessary for the model to present an excellent example of moral behavior. When choosing a story, we must be careful that it does entail any bad teaching. Some false concepts, such as fortune, luck, and chance, and some superstitions, such as bad omen, are harmful to children’s mental development. Stories must reinforce some concepts and ideas such as self-respect, courage, bravery, self-confidence, love of freedom, generosity, etc. in the minds of children. Likewise, the chosen stories cannot suggest some anti-values such as humiliation, submissiveness, and weakness to the children’s mind and soul. In children’s stories, the main purpose should be the expression of the beauty of good things rather than the ugliness of evil things.Keywords: Quranic stories, truth, mental growth, children
-
Page 33In Farabi’s view, the philosophical perception and understanding of intelligibles is a very difficult, if not impossible, task for ordinary people. Accordingly, people in general are deemed to think like children in this regard, and imagination is the only way through which intellectual teachings can be transferred to their thoughts and minds. Employing Farabi’s strategy, Suhrawardi explains philosophical teachings in the moulds of story-telling, allegories, and symbolization. He tries to promote people from the stage of childhood to the stage of intellectual maturity. One example of Suhrawardi’s philosophical texts that can be used as a philosophical model for children in terms of both content and framework is A Tale of Occidental Exile. In this tale, Suhrawardi has explained some epistemological and psychological problems in the form of an allegory. Additionally, in order to use a more elevated language in telling his story, he has integrated some of the Qur’anic verses into the lines of the story in a highly cohesive and coherent manner.Keywords: thinking, imagination, intelligible, Farabi, Shaykh al Ishraq (Suhrawardi), A Tale of Occidental Exile, story, allegory
-
Page 41The Philosophy for Children Program, which is widely followed in Iran and in the world, is proposed as an alternative paradigm to the traditional educational system. However, it is sometimes accepted and employed superficially without conducting any analytic investigation and theoretical study of its nature, and without considering the subtle socio-cultural differences between the contexts in which it is put into practice. In this paper, the writer has tried to examine, evaluate, and critically analyze the fundamental ideas of the pioneers of the Philosophy for Children Program. The author accomplishes this task by providing three major critiques and, finally, concludes that overemphasizing any philosophical method will end in dogmatism and methodological monopoly. The most useful strategy to avoid this monopoly is the holistic promotion and development of other methods of thinking, including the ethical, religious, revelation-oriented, gnostic, and intuition-based methods, while being inspired by and relying on the Transcendent Philosophy within the framework of a cohesive and coherent whole.Keywords: modern educational system, traditional educational system, analytic critique, monopoly, the Transcendent Philosophy
-
Qari Naneh (Old Woman Winter) and Who? / The Role of Dialog in Children's Folk Literature in their Logical ThinkingPage 53Debate and dialog have been two traditional means of obtaining knowledge since the beginning of creation. However, some conditions are necessary for a successful dialog or debate to take place. One of the most important conditions is for the interlocutors not to be dogmatic. Generally speaking, a dialog literally means thinking about the reality and nature of something and exchanging the related ideas. This paper deals with one of the available sources for internalizing the principles of dialog in children, namely, short quoted dialogs in folk literature in prose or poetry which teach certain well-established principles using a simple language. Therefore, while discussing the roots of debate and dialog, the writer briefly explains their background in both folk and classic literatures and in other sciences. He particularly focuses on dialogs in children’s folk literature with reference to two examples: Drakht-i Asurig (The Babylonian Tree) as an ancient example, and Qari Naneh (Old Woman Winter) and the Elements of Nature as contemporary examples in Azeri popular culture. In Qari Naneh’s dialog with the elements of nature, the tools of establishing the dialog include the following: knowledge, patience, and skill. Moreover, the most effective norms of having an efficient and useful dialog are as follows: 1) knowledge of thoughts and character, 2) a sympathetic language, 3) righteousness, 4) politeness in speech, 5) speaking in short, and 6) lack of haste in speaking.Keywords: dialog, logical thinking, children, tools, methods, folk literature
-
Page 63The general purpose of the present paper is to investigate the role of teaching philosophy to children on promoting their emotional growth and control of anxiety. Given the different dimensions of the issue, this purpose can be achieved by asking some questions and forming some peripheral objectives regarding the behavioral characteristics of pre-school children, the different aspects of their philosophical intelligence, their role in the control of anxiety, the outcomes of providing affective feedback to them, and children’s success in different stages of life. The results of this research indicate that in philosophy for children great attention is paid to the different aspects of their philosophical mind. They also suggest that the attention to the development of each aspect through correct instruction in appropriate contexts results in the development of emotional intelligence. Moreover, considering the fact that EQ and IQ are related to each other, if they are developed alongside each other, they will bring about more success in life for children.Keywords: philosophy, children's philosophy, promotion of emotional growth, control of anxiety
-
Page 73Since the Philosophy and Children Project has established its position in the educational system of Iran, those who are involved in this field have a heavy responsibility to provide the right type of education for children to achieve the goals of this Project. Therefore, it is extremely necessary to train skillful teachers for performing this task. Here, one might ask some questions: can the teachers of the normal courses in the school curriculum teach philosophical thinking to children? Can such teachers manage the formation of a community of enquiry which results in critical and creative thinking in children? As the responsible authority of this project, what policies has the educational system of the country adopted in this regard? In this paper, the writer has attempted to familiarize interested readers with the special teaching method of philosophy for children, the role of teachers in conducting instructional workshops targeting the growth of creativity, and the methods of thinking in children and the related policies.Keywords: philosophy, children, special teaching method of philosophy, children, philosophical thinking, brain storming, thinking, community of enquiry, MA in Sociology
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.