فهرست مطالب

مطالعات جمعیتی - پیاپی 2 (تابستان 1392)

نشریه مطالعات جمعیتی
پیاپی 2 (تابستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/05/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسن عینی زیناب* صفحات 9-42
    این مقاله با استفاده از روش های نوین جمعیتی، میزان باروری کل و شاخص های مربوطه را به صورت چندمتغیری بررسی می نماید. روش مورد استفاده در این بررسی بر اساس مدل رگرسیونی بقا با بازه های زمانی مجزای افزایش در تعداد فرزندان برای هر پیشرفت موالید به صورت جداگانه می باشد. پیشرفت موالید و یا افزایش در تعداد فرزندان عبارت است از انتقال یک زن از تولد به تولد اولین فرزند، انتقال از تولد اول به دوم، انتقال از تولد فرزند دوم به سوم و الی آخر. مدل های مربوط به هر انتقال، به صورت جداگانه، مجموعه ای از احتمالات تولد را پیش بینی می نمایند. این احتمالات در ساختن جداول عمر چندبعدی باروری به کار می روند. داده های مورد استفاده، نمونه 2% داده های خام سرشماری سال 1385 است و بررسی به صورت چندمتغیری باروری، هم به صورت مقطعی و هم به صورت نسلی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که گذار باروری ایران در دو مرحله اتفاق افتاده است: 1) مرحله اول شامل محدود نمودن موالید و کم کردن تعداد فرزندان می باشد، 2) مرحله دوم شامل به تعویق انداختن فرزندآوری. در مرحله اول انتقال باروری، زنان با باروری بالا شروع به کاستن از تعداد بچه های زنده به دنیا آمده می نمایند. در مرحله دوم، زنان با باروری پایین زمان فرزندآوری خود را به تعویق می اندازند.
    کلیدواژگان: باروری، روش های چندمتغیری، تحلیل مقطعی، تحلیل نسلی، ایران
  • محمد جواد محمودی*، مهدی احراری صفحات 43-65
    در آن سوی دیدگاه های بدبینانه به اثر رشد جمعیت بر رشد اقتصادی، نگرش های جدید معطوف به دیدگاه های نهادی و در نقطه مقابل اندیشه های حاکم بر الگوهای رشد نئوکلاسیکی، نتایج متفاوت و بعضا مثبتی را ارائه کرده اند. در این مقاله با بهره گیری از تلفیق شبکه عصبی GMDH و الگوریتم ژنتیک، رشد تولید ناخالص داخلی بر اساس دو متغیر رشد جمعیت و باروری، الگوسازی و پیش بینی شده است. نتایج نشان داد که اولا متغیر رشد جمعیت دارای تاثیر مضاعف بر رشد اقتصادی است. ثانیا رشد اقتصادی علت کوتاه مدت (علیت غیر خطی) رشد جمعیت می باشد. همچنین پیش بینی هایی مبتنی بر سه سناریوی حد پائین، متوسط و بالای پیش بینی رشد جمعیت توسط سازمان ملل و سناریوی افزایش آهسته باروری کل، شامل 4 متغیر، وقفه های اول و دوم رشد جمعیت و باروری، برای رشد اقتصادی صورت گرفته است. نتایج نشان داد که بهترین عملکرد پیش بینی مربوط به الگوی سناریوی حد پائین جمعیت و سناریوی افزایش آهسته باروری کل می باشد.
    کلیدواژگان: رشد تولید ناخالص داخلی، رشد جمعیت، باروری، شبکه عصبیGMDH
  • حاتم حسینی* صفحات 67-88
    هدف این مقاله بررسی تفاوت های باروری زنان کرد و ترک با کنترل اثر استفاده از وسایل پیشگیری از حاملگی و عوامل زمینه ای موثر بر باروری می باشد. روش تحقیق پیمایشی است. جمعیت آماری کلیه ی خانوارهای معمولی ساکن در شهرستان ارومیه و زنان 49-15 ساله حداقل یک بار ازدواج کرده ای است که در داخل خانوارها شناسایی و مورد مصاحبه قرار گرفتند. حجم نمونه 768 خانوار تعیین شد. روش نمونه گیری ترکیبی از روش های خوشه ایچندمرحله ای، تصادفی و تصادفی سیستماتیک است. نتایج نشان می دهد که تفاوت آماری معنا داری در باروری زنان کرد و ترک وجود دارد. با کنترل همزمان اثر کاربرد روش های پیشگیری از حاملگی و عوامل زمینه ای در رابطه قومیت و باروری، اختلاف باروری گروه های قومی از بین نرفت. نتایج این بررسی نشان از ناکارآمدی فرضیه مشخصه ها در تبیین تفاوت های باروری زنان کرد و ترک دارد. بر اساس این نتایج، پیشنهاد می شود مطالعاتی با روش ترکیبی به منظور آگاهی از نقش و مکانیزم تاثیر ویژگی های قومی و فرهنگی بر باروری در مناطق ناهمگن از نظر قومی صورت بگیرد.
    کلیدواژگان: شمار فرزندان زنده به دنیا آمده، گروه های قومی کرد و ترک، عوامل بلافصل
  • نادر مطیع حق شناس* صفحات 89-115
    ایران، همانند سایر کشورهای در حال توسعه مراحل انتقال جمعیتی را از سال 1330 تجربه کرده است. میزان بالای باروری کل (5/6 فرزند به ازاء هر مادر) در فاصله سال های 1335 تا 1365، منجر به افزایش سهم نسبی جمعیت زیر 15 سال به بالای 40 درصد گردید. ایران، کاهش باروری را در فاصله سال های 1370 تا 1390 تجربه کرده است. هدف اصلی این پژوهش، سنجش تاثیر تحولات ساختار جمعیتی بر عرضه نیروی انسانی و وضع فعالیت اقتصادی در ایران طی سال های 1345 تا 1385و آینده نگری آن تا افق 1404 می باشد. روش تحقیق در این بررسی اسنادی و از تحلیل مقایسه ای سود جسته است. منبع داده ها، نتایج تفصیلی سرشماری های عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در فاصله سال های 1385- 1345، و آمارهای دفتر بین المللی کار و نیز بخش جمعیت سازمان ملل متحد در سال های 1986، 1996 و 2006 است. برای سنجش و دستیابی به مدل ساختاری (معیار) از تکنیک غیرمستقیم استانداردسازی نرخ فعالیت اقتصادی بر اساس ساختار سنی و جنسی جمعیت کشور بهره گرفته و مقایسه ای نیز با کشورهای مبنا صورت پذیرفته است. نتایج این مطالعه حاکی از تغییرات چشمگیر در میزان مشارکت اقتصادی جمعیت و سهم نسبی جمعیت در سن کار است.
    کلیدواژگان: ساختار جمعیت، ساختار سنی و جنسی، وضع فعالیت اقتصادی، عرضه نیروی انسانی
  • علی قاسمی اردهایی*، شهلا کاظمی پور صفحات 117-135
    ترک محل اقامت به خاطر دستیابی به شغل و یا شغل بهتر در مکان جغرافیایی و اجتماعی دیگر، مهمترین علل جابجایی جمعیت های انسانی در زمان حاضر است. به ویژه اینکه این نوع مهاجرت ها اکثرا با اراده و تصمیم گیری مستقل فرد مهاجر صورت می گیرد. در ایران نیز مهاجرت های کاری مهم بوده و در بیشتر جریان های مهاجرت بین استانی و بین شهرستانی موثر هستند. هدف این مقاله شناخت وضعیت جمعیتی مهاجران نیروی کار از استان آذربایجان شرقی به استان تهران و نیز بررسی عوامل موثر بر این مهاجرت ها می باشد. با تحلیل ثانویه داده های نمونه ای 20 درصد سرشماری 1385، تعداد 24700 مهاجر مورد بررسی قرار گرفته اند. تحلیل مهاجرت های کاری برای مهاجران سرپرست خانوار که اکثر آنان مرد هستند و در مشاغل صنعت گری، رانندگی و کار خدماتی مشغولند، انجام گرفته است. مطالعه احتمال وقوع مهاجرت های کاری نشان می دهد، متغیرهای جمعیتی جنس و سطح تحصیلات در کنار متغیرهای شهرستان مقصد، شهرستان مبدا و سطح توسعه مبدا، در وقوع مهاجرت های کاری از استان آذربایجان شرقی به استان تهران موثرند.
    کلیدواژگان: مهاجرت کاری، مهاجرت بین استانی آذربایجان شرقی- تهران، مهاجرت سرپرست خانوار، علل مهاجرت
  • جواد شجاعی* صفحات 137-152
    این مقاله، بخشی از پژوهشی است که به مطالعه ویژگی های جمعیت شناختی بیداری اسلامی پرداخته است. این مطالعه توصیفی با این سوال آغاز شد که آیا بین ویژگی های جمعیت شناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه می کنند شباهت یا تفاوتی وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال از روش مطالعه تطبیقی و با استفاده از راهبرد مورد محور به مقایسه کشورها و تحلیل شباهت ها و تفاوت های جمعیتی آنها پرداخته شد. در این مطالعه کشورها در قالب سه دسته مورد مقایسه قرار گرفتند. دسته اول شامل کشورهای مصر، تونس، لیبی و یمن؛ دسته دوم، شامل کشورهای بحرین و سوریه و دسته سوم، شامل کشورهای عربستان، عمان، الجزایر و مراکش می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شباهت زیادی بین ویژگی های جمعیت شناختی کشورهایی که بیداری اسلامی را تجربه کرده اند وجود دارد. با مقایسه این ویژگی ها در می یابیم که الگوی مشابهی در ویژگی های جمعیت شناختی این کشورها وجود دارد که می تواند زمینه بروز مخاصمات را فراهم نماید. اما این بدان معنی نیست که هر جا این همگرایی جمعیتی مشاهده شود بروز مخاصمات حتمی است. بلکه باید توجه داشت که این ویژگی های جمعیت شناختی بالقوه عاملی برای ناآرامی هاست که باید با عوامل دیگری ترکیب شوند.
    کلیدواژگان: جمعیت، بیداری اسلامی، کشورهای عربی
|
  • Hasan Eini Zeinab * Pages 9-42
    This paper applies a new multivariate demographic method to study total fertility rate and its components in Iran. The method is based on discrete-time survival models of parity progression, with one such model for each parity transition. Parity transitions are transition from woman’s own birth to her first birth (0-1), from first to second birth (1-2), from second to third birth (2-3), and so on. Survival models yield probabilities of having a (first) birth by age, parity, and duration in parity. These probabilities are then used to construct multivariate multi-dimensional fertility life tables. The study uses a %2 sample of Iran’s 2006 Population and Housing Census and includes both period and cohort approaches. The analysis shows a two-stage fertility transition in Iran. Fertility control, at first stage, includes lowering and limiting fertility at higher and lower ages of reproduction. The second phase of fertility transition is to postpone the timing of childbearing. In the first stage of fertility transition, women with high fertility, diminishes their number of childbearing, while in the second fertility transition, women with low fertility postpone their childbearing.
    Keywords: Multivariate Methods, Period Approach, Cohort Approach, Iran
  • Mohammad Javad Mahmoudi *, Mehdi Ahrari Pages 43-65
    Beyond the pessimistic perspective of the impact of population growth on economic growth, institutional approach which is in contrast with the mainstream neoclassical growth models, have presented different and somehow positive results. In this paper, we used hybrid GMDH neural networks and genetic algorithms, based on two variables: population growth and fertility, to model and predict GDP growth. The results showed that first; population growth has considerable effects on economic growth. Second, the economic growth is the short term (and non-linear) result of population growth. Moreover, GDP growth has been forecasted based on various scenarios of population growth and total fertility. The finding indicated that the best forecasting is related to low population scenario and slow increase total fertility scenario.
    Keywords: GDP growth, population growth, Fertility, GMDH Neural Networks
  • Hatam Hosseini * Pages 67-88
    This paper aims to study fertility differentials of Kurd and Turk women by considering the effects of using contraceptive methods and contextual determinants of fertility. This is based on a survey. The study population comprised ever-married women aged 15-49 resided in Orumieh district. The total sample size was 768 households. A combination of sampling techniques including multi-stage clustering and systematic random sampling were employed. Results showed a significant statistical difference in fertility between Kurd and Turk women. By controlling the contraceptive method use and socioeconomic and demographic characteristics, fertility differentials between ethnic groups remained significant. The results of this study showed inefficiency of the characteristics hypothesis to explain the differences in fertility of Kurd and Turk women. Based on these results, further studies with mix methods are suggested in order to understand the role and mechanism of the effects of ethnic and cultural characteristics on fertility in ethnically heterogeneous areas.
    Keywords: Children ever born, Ethnic Groups, Kurd, Turk, Proximate Determinants
  • Nader Motie Haghshenas * Pages 89-115
    Iran, like other developing countries, has experienced stages of demographic transition since 1950s. During 1955-1975, the high total fertility rate (6.5 children per women) led to relative increase of population under 15 years to above 40 percent. Iran, has experienced a reduction of fertility over 1980-2010.The aim of this paper is to determine  the effect of changing in population age structure on the labor supply and economic activity rate in Iran, during the 1966-2011 and to forecast the rate until  2025. Documentary method and comparative analysis has been used. Data are derived from the Statistical Center of Iran (1966-2006) and ILO estimation's for 1986, 1996 and 2006. To achieve a structural model, this study has applied the indirect technique of standardizing age-specific activity rates and a comparsion was made with selected countries.The results showed remarkable changes in economic participation rates and share of economically active population.
    Keywords: Population structure, Age-Sex structure, Economic Activity Rate, labor supply
  • Ali Ghasemi Ardahaee *, Shahla Kazemipour Pages 117-135
    Leaving location to another social and geographical place for a job or a better job is the most important reason of displacement of human populations at present. In particular, this type of emigration occurs mostly with the migrant determination and independent decision making. Labor migration is also important in Iran and is influential in more migration flows between provinces and between townships. This study aims to identify the demographic situation of labor emigrant from East- Azerbaijan province to Tehran's province and study the factors influencing these migrations. With secondary analysis of data from a sample of %20 of Census 2006, 24,700 emigrants have been investigated. The analysis of labor migration was implemented for headed households migrants that majority are males and are involved in craftsmanship, driving and doing service businesses. The study of probability of labor migrations shows that demographic variables of gender and education level in addition to the destination township, origin township and origin developmental level, are influential in occurrence of labor emigrations from East- Azerbaijan province to Tehran's province.
    Keywords: Labor Migration, Inter-province Emigration from East- Azerbaijan to Tehran, Headed Household's Migration, Migration Causes
  • Javad Shojaie * Pages 137-152
    This article is based on a descriptive demographic study of Islamic awakening. This study began with the question of “whether demographic characteristics of countries with Islamic awakening are similar or not?”.  To answer this question, a comparative study using case-based approach was conducted to compare and analysis demographic similarities and differentials. According to the finding of this study, countries can be divided into three types. The first type consists of Egypt, Tunisia, Libya and Yemen. The second type includes Bahrain and Syria. And the third type consists of Saudi Arabia, Oman, Algeria and Morocco. The results show that there is a close similarity between demographic characteristics of the countries with Islamic awakening which can create grounds for conflicts. But this does not mean that wherever, there is population convergence, incidence of conflict is inevitable. It should be noted that the demographic characteristics are potential factor for instability that should be considered in combination with other factors.