فهرست مطالب

پژوهش های مالیه اسلامی - سال یکم شماره 2 (پاییز و زمستان 1392)

مجله پژوهش های مالیه اسلامی
سال یکم شماره 2 (پاییز و زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/11/14
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمدرضا یوسفی شیخ رباط، شیما خبره صفحات 7-16
    جستارهای اخلاقی در صنعت مالی و به خصوص در نظام بانکی از اهمیت بالایی برخوردار است. یک نظام بانکی مبتنی بر اخلاق، رویکرد واقع بینانه تری را نسبت به ثروت واقعی و پول اتخاذ می کند، تا به دنبال آن از ارزش افرادی که در تعامل با این نظام بانکی هستند، حمایت نماید. ازاین رو، بانکداری اخلاقی؛ یعنی، بانکداری که در عملکرد خود ارزش ها و معیارهای اخلاقی و اجتماعی را نیز در کنار معیارهای اقتصادی در نظر می گیرد. بنابراین، با توجه به حاکمیت ارزش های اخلاقی بر روابط انسانی، مطالعه حاضر تلاش می کند تا مولفه های اخلاقی در نظام بانکی اسلامی را موردبررسی قراردهد. بر اساس این مطالعه، بانکداری اسلامی به دلیل مبتنی بودن بر شریعت اسلام، هم از جهت اهداف و هم از جهت عملکرد، پایبند به ارزش های اخلاقی است
    کلیدواژگان: بانکداری اخلاقی، ارزش های اخلاقی، بانکداری اسلامی، عملکرد بانکی
  • محمدنقی نظرپور، یحیی لطفی نیا صفحات 17-34
    تقربیا همه کشورها با رویکردهای مختلف، رشد اقتصادی را در کنار سایر اهداف اقتصادی و اجتماعی خود به طور جدی دنبال می کنند. از جمله ملزومات دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، فراهم نمودن سرمایه در کنار سایر عوامل تولید می باشد. بازارهای مالی جهت پاسخگویی به این نیاز جوامع، روز به روز تکامل می یابند. در واقع، توسعه بازارهای مالی منجر به رشد اقتصادی می شود.در ایران، پس از آزادسازی قیمت ها، خصوصا قیمت حامل های انرژی و کسب منابع مالی دولت در اثر اجرای عملی قانون هدفمندی یارانه ها، منابع حاصله جهت جبران افزایش مخارج خانوارها در اختیار مردم قرار گرفت. اجرای این طرح در کنار سایر مشکلات اقتصادی از جمله تحریم های اقتصادی، سبب ایجاد شرایط رکود تورمی در اقتصاد کشور شده است. بنابراین، ضرورت طراحی الگوهایی برای خروج از این شرایط ضروری می نماید. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیل محتوی با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی این فرضیه می پردازد که «طراحی اوراق استصناع با استفاده از یارانه های نقدی پرداختی به سرپرستان خانوارها، می تواند منابع مالی لازم برای تامین مالی طرح های زیرساخت تولیدی از طریق بازار سرمایه و نظام بانکی کشور را فراهم کند». براساس الگوهای معرفی شده که هر کدام بر دو نوع اجاره به شرط تملیک و خرید دین می باشند، الگوی اوراق استصناع حمایت از تولید مبتنی بر اجاره به شرط تملیک با تاکید بر نظام بانکی به عنوان الگوی برتر معرفی می گردد.
    کلیدواژگان: اوراق استصناع حمایت از تولید، بازار پول، بازار سرمایه، صکوک، هدفمندی یارانه ها
  • مهدی فدایی، صالحه آتشکار صفحات 35-50
    مقاله حاضر، باهدف بررسی و ارزیابی تغییرات بهره وری عوامل کل مراکز ستاد احیاء زکات، با استفاده از شاخص بهره وری مالم کوئیست انجام شده است. تغییرات کارایی فنی کل، کارایی تکنولوژیک، کارایی فنی خالص (کارایی مدیریت)، کارایی مقیاس و بهره وری عوامل کل جهت 31 مرکز ستاد احیاء زکات استان های مختلف کشور طی سال های 1390-1386 محاسبه و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از بین عوامل موردبررسی طی دوره مزبور، تغییرات کارایی فنی کل معادل (006/1) و تغییرات تکنولوژیک برابر (447/1) بوده که مهم ترین عامل بهبود تغییرات بهره وری عوامل کل (456/1TFP=) بوده است. از بین دوره های موردبررسی، سال 1390 بالاترین تغییرات کارایی مدیریت را در کل کشور به خود اختصاص داده است. بررسی تغییرات بهره وری عوامل کل نشان می دهد که سال 1387 در دوره موردبررسی دارای بیش ترین رشد بهره وری بوده و سه دوره دیگر این شاخص کمتر بوده است، که مهم ترین عامل آن نامطلوب بودن تغییرات کارایی مقیاس در کل مراکز ستاد احیاء زکات کشور بوده است.
    کلیدواژگان: تحلیل پوششی داده ها، کارایی فنی، بهره وری عوامل کل، شاخص مالم کوئیست، زکات
  • علی حسن زاده، مهدی رعایایی، پویا بغدادی صفحات 51-68
    سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی، یکی از روش های نوین تامین مالی اسلامی است که علیرغم اذعان بسیاری از متخصصان بر کارایی این مدل و مزیت های خاص و ویژه آن، آنچنان که باید مورد توجه متخصصان مالی اسلامی قرار نگرفته است. بدین جهت بیشتر مطالعاتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته اند، تنها دو ساختار مضاربه و مشارکت را جهت تامین مالی در فرایند سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی معرفی نموده اند. این در حالی است که امکان استفاده از برخی ساختارهای دیگر نیز در فرایند یاد شده وجود دارد. در واقع، این پژوهش به بیان ساختارها و الگوهای منطبق با شریعت که در صنعت سرمایه گذاری ریسک پذیر کارایی دارند و همچنین نحوه عملکرد آن ها در شرکت های سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی پرداخته است. نتایج این پژوهش که با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، تحلیل اسنادی و نیز تحقیق و توسعه به دست آمده اند، بیانگر این مطلب می باشند که علاوه بر عقود مضاربه و مشارکت از عقودی مانند مشارکت کاهنده، اجاره موصوف فی الذمه، اجاره به شرط تملیک و مدل وکالت- اجاره موصوف فی الذمه نیز می توان در فرآیند سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی استفاده نمود.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری ریسک پذیر اسلامی، مشارکت کاهنده، مدل وکالت، اجاره موصوف فی الذمه
  • هادی غفاری صفحات 69-82
    ریسک، یکی از مشخصه های کلیدی شکل گیری تصمیم در حوزه سرمایه گذاری، امور مربوط به بازارهای مالی و انواع فعالیت های اقتصادی است. هدف این مقاله، بررسی مشروعیت ریسک یا مخاطره پذیری از دیدگاه آموزه های اسلامی با استفاده از روش تحلیلی– استنباطی، می باشد و در پی پاسخگویی به این سوال است که آیا ریسک از دیدگاه اسلام، مشروعیت دارد؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که بر اساس آموزه های دینی و اسلامی شامل آیات قرآن کریم، روایات معصومین (ع)، رفتار انبیاء و ائمه (ع) و مبانی و قواعد فقهی موجود در کتب شیعه، اقدام به ریسک در اسلام امری جایز و حتی در برخی موارد لازم می باشد. ضمنا، خلق ارزش، لازمه مشروع بودن ریسک از دیدگاه اسلام بوده، اسلام ریسک مفید، مولد و قابل کنترل در امور مالی مشروط به ایجاد ارزش جدید را تجویز می نماید.
    کلیدواژگان: ریسک، خطرپذیری، مشروعیت ریسک، خلق ارزش، اسلام
  • محمدرضا آرمان مهر، محمد لشکری صفحات 83-97
    بررسی نظر محمدرضا حکیمی، به عنوان یک صاحب نظر در حوزه عدالت اقتصادی اسلام، درباره امکان سنجی تحقق عدالت، موضوع این پژوهش است. عدالت اقتصادی ازنظرحکیمی، اصلی اساسی در نظام سازی و عنصری درخشان در منظومه تفکر اجتماعی است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای و توصیفی، نظر و متدولوژی وی که تکیه بر متن محوری نسبت به قرآن و حدیث است، مورد تجزیه وتحلیل قرارمی گیرد. ایشان با متن محوری وسیع نسبت به قرآن و سنت، نگاهی اجتماعی و نظام وار به آموزه های اقتصادی اسلام دارد. حکیمی، تحقق عدالت را یک آرمان دور از دسترس نمی شمارد و آن را هدف مقدس همه پیامبران و امامان می داند. وی تاکید فراوان شارع و غیر قابل لغوبودن آن ها را نشان از امکان عملیاتی شدن عدالت می شمارد. امکان سنجی عملیاتی شدن، مدل عدالت اقتصادی از این جنبه دارای اهمیت است که برخی عدالت را یک آرمان دست نیافتنی می دانند که تنها در حیطه نظریه مانده است؛ اما تاکیدات اصلی که شارع مقدس بر عدالت دارد؛ نشانگر این است که عدالت تنها یک موضوع تخیلی سراب وار نیست، قلمروی است که برای تحقق آن باید تلاش کرد. فرضیه اصلی این تحقیق این است که مدل عدالت اقتصادی حکیمی که آرمانی هم به نظر می رسد، قابلیت عملیاتی شدن را دارد و از جمله راهکارهای آن وضع مالیات های مناسب است.
    کلیدواژگان: عدالت اقتصادی، اسلام، محمدرضا حکیمی
|
  • Mohammad Reza Yosefi Sheikhrobat, Shima Khebreh Pages 7-16
    The moral queries are highly important in the finance industry، particularly in the banking system. An ethic-based banking system takes more realistic approach to real wealth and money in order to support the value of people interacting with the banking system. Hence،the ethical banking onsiders considers moral and social values and standards​​ in its performance along with economic criteria. So، regarding the dominance of the ethical values on human relationships، this study tries to investigate ethical components in the Islamic banking system. According to this study، since Islamic banking is based on the Islamic laws، it is committed to moral values regarding both goals and performance.
    Keywords: Ethical Banking, Ethical Values, Islamic Banking, Bank Performance
  • Mohammad Naqhi Nazarpour, Yahya Lotfinia Pages 17-34
    Almost all countries seriously pursue economic growth، as well as other economic and social goals through various approaches. Achieving a sustainable economic growth requires providing capital and other factors of production. In order to fulfill this need in societies، financial markets evolve constantly. In fact، developing financial markets cause economic development. After liberalizing prices، especially those of forms of energy، and acquisition of the Iranian government finances following the enforcement of targeted subsidy plan، people were provided with the collected resources in order to make up for the increase of household expenditures. Enforcing this law along with some other economic problems، including the sanctions against Iran lead into stagflation. Hence، some models need to be formulated in order to exit this situation. This study is a descriptive content analysis one using library resources tries to investigate the hypothesis whether designing Istisna securities using the cash subsides paid to the caretakers which can finance production infrastructures well enough through financial markets and the Iranian banking system. With respect to proposed models that each of them is based either on Ijarah Muntahia Bittamleek or on debt buying، the model of production support Istisna securities based on Ijarah Muntahia Bittamleek with an emphasis on the Iranian banking system is recognized as the best model.
    Keywords: Production Support Istisna Securities, Money Market, Capital Market, Sukuk, Targeted Subsidy Plan
  • Pages 35-50
    This article discusses the total factor productivity changes in revitalizing Zakat organizations in 31 provinces of IRAN from 2007 to 2011 using the Malmquist index. Changes of total technical، technological، pure technical and scale efficiencyies and total factor productivity have been estimated and analyzed. The results show that among the factors studied during the abovementioned period، total technical efficiency (1/006) and technological changes (1/447) were the most important factors of improved total factor productivity change (TFP=1/456). The highest management efficiency change in the whole country was in the year 2011. Total factor productivity shows that greatest productivity growth happened in 2009. Inappropriateness scale efficiency was the most important cause of this phenomenon in all revitalizing Zakat organizations.
    Keywords: Technical Efficiency, Total Factor Productivity Index, Malmquist Index, Zakat
  • Ali Hasanzadeh, Mahdi Roayaei, Pouya Baghdadi Pages 51-68
    Risk-taking Islamic Investment is one of the modern methods of Islamic financing، which has not been taken into consideration by Islamic financial experts despite that a lot of experts admit its dfficiency and special advantages. Hence most studies in this field، have only dealt with Mudarabah and Musharakah as financing methods in the process of risk-taking Islamic investment، while there are some other structures to use in this process. In fact، this study deals with the structures and patterns based on the religious law which are efficient in the risk-taking investment industry and with their performance in risk-taking Islamic investment companies. The method in this study is descriptive-analytical using library resources and document analysis. The results show that we can use agreements such as diminishing Musharakah، Ijarah Mawsufah Fi Zimmah (Forward Lease)، Ijarah Muntahiah Bi Tamlik and the model of Wakalah-Ijarah Mawsufah Fi Zimmah in addition to the agreements of Mudarabah and Musharakah in the process of the risk taking Islamic investment.
    Keywords: Risk, taking Islamic Investment, Diminishing Musharakah, Wakalah Model, Ijarah Mawsufah Fi Zimmah
  • Hadi Ghafari Pages 69-82
    Risk is one of the key features of decision-making in the process of investment، financial markets and economic activities. This paper، using analytical and inferential method، aims to investigate risk from the view point of Islam. Findings of this paper imply that، based on Islamic teachings including the holy Quran، innocents hadith، behavior of Prophets and Imams (AS) and the principles and rules contained in Shiite jurisprudence، risk is allowable and even، in some cases، is necessary. Besides، according to Islamic view point، value creation is the requisite of legitimation of risk and the useful، productive، and manageable risk is allowed in financial markets.
    Keywords: Risk, Risk Legitimation, Value Creation, Islam
  • Mohammad Reza Armanmehr, Mohammad Lashkary Pages 83-97
    Evaluation of Mohammad Reza Hakimi’s viewpoint، as an expert in the economic justice in Islam، about feasibility study of justice realization is the subject of this study. According to Hakimi، Economic justice is a basic principle in system-making and a brilliant element in the system of social thought. Using adescriptive method، his view and methodology based on the Quran and Hadith is analyzed. Through a vast text-based towards Quran and Sunnah، he considers the economic teachings of Islam from a social and systematic perspective. He believes that the realization of justice is both possible and a holy aim of all the prophets and imams. Hakimi does not consider the realization of justice out of reach، and says that it is the holy aim of all prophets and imams. Operational feasibility of the model for economic justice is important because some believe that justice is an unattainable and only a theoretical ideal. But the main emphasis of holy legislator on justice indicates that justice is not just an imaginary topic and we should try to realize it. The main hypothesis of this study is that there seems to be an ideal model of Hakimi economic justice، has the operational capability and through levying appropriate taxes it may become operational.
    Keywords: Economic Justice, Islam, Mohammad Reza Hakimi