مجله زیست شناسی جانوری
سال هشتم شماره 4 (تابستان 1395)

تحقیق حاضر جهت مقایسه ریخت شناسی اتولیت ساجیتا در گونه های سرخوی چشم درشت (Lutjanus lutjanus)، سرخوی مالاباری (Lutjanus malabaricus)، سرخوی خونی (Lutjanus erythropterus) وفرشته ماهی عربیPomacanthus asfur در مناطق مرجانی خلیج فارس و دریای عمان انجام پذیرفت. تعداد 6 عدد سرخوی چشم درشت، 8 عدد سرخوی مالاباری، 5 عدد سرخوی خونی و5 عدد فرشته ماهی عربی به روش غواصی صید و مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه برداری طی یکدوره یکساله از فروردین ماه 1393 تا فروردین ماه 1394به طول انجامید.خصوصیات زیست سنجی نمونه ها شامل طول کل، طول چنگالی، وزن ماهی، همچنین شکل اتولیت و پارامترهای زیست سنجی اتولیت ساجیتا از جمله طول، پهنا، وزن، محیط و مساحت اتولیت مورد بررسی قرار گرفت. در بیشتر پارامترهای مورد بررسی، ارتباط معنی داری ملاحظه گردید، بیشترین میزان همبستگی بینطول چنگالی ماهی و طول اتولیت در گونه سرخوی مالاباریبود. مساحت و محیط اتولیت حاکی از آن بود که این دو پارامتر در گونه های سرخوی مالاباریو فرشته ماهی عربی اختلاف معنی داری داشته (05/0p) ولی در گونه های سرخوی چشم درشت و سرخوی خونی اختلاف معنی دار نبود (05/0p>). پارامتر وزن اتولیت در گونه های سرخوی چشم درشت و سرخوی مالاباریو همینطور گونه های سرخوی خونی وفرشته ماهی عربی اختلاف معنی داری نداشت (05/0p>) ولی بین این دو گونه با گونه های سرخوی چشم درشت و سرخوی مالاباری اختلاف معنی دار دیده شد (05/0p)، دو پارامتر طول اتولیت و پهنای اتولیت در تمام گونه ها اختلاف معنی دار نشان داد (05/0p)، بنابراین می توان گفت در گونه های مورد مطالعه، دو پارامتر طول اتولیت و پهنای اتولیت به عنوان شاخص های تعیین گونه به کمک اتولیت می باشند.

دیابت شیرین یک اختلال در سوخت و ساز و سیستم غدد درون ریز بدن است. این بیماری در تمام نقاط جهان شایع بوده و به سرعت در حال افزایش است. یکی از آسیب های جدی ناشی از دیابت ناتوانی جنسی و کاهش هورمون های جنسی می باشد، لذا همیشه محققان در صدد یافتن راهی برای کاهش عوارض این بیماری بوده اند. استفاده از گیاهان دارویی از دیرباز یکی از مطمئن ترین روش ها همراه با کمترین عوارض جانبی می باشد. کودزو گیاهی نیمه چوبی، چند ساله، تاک مانند و بومی جنوب شرق آسیا می باشد که در طب سنتی چین از ریشه خشک شده آن برای درمان تب، اسهال خونی، بیماری های قلبی عروقی، فشار خون بالا و دیابت استفاده می کنند. هدف از این تحقیق، بررسی اثر عصاره الکلی ریشه کودزو بر هورمون های جنسی رت های نر دیابتی بوده است. تعداد 27 سر موش های صحرایی نر نژاد ویستار با وزن 220 تا 230 گرم از انسیتو پاستور آمل خریداری شدند. حیوانات به صورت تصادفی به سه گروه 9 تایی تقسیم بندی شدند. گروه اول یا کنترل (سالم)، گروه شم (دیابتی) که موش های دیابتی شده بدون دریافت عصاره بودند و گروه تجربی یا گروه تیمار که دیابتی شده و دریافت کننده عصاره الکلی ریشه کودزو بودند. ابتدا موش های گروه شم و تیمار توسط 50 میلی گرم بر کیلوگرم تزریق درون صفاقی استرپتوزوتوسین دیابتی شدند. سپس به موش های گروه تیمار 100 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره ریشه کودزو بصورت داخل صفاقی تزریق شد. اندازه گیری وزن و حجم بیضه، سنجش گلوکز خون و هورمون های انسولین، تستوسترون، FSHو LHانجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد، تجویز عصاره الکلی کودزو در موش های صحرایی نر دیابتی سبب کاهش قند خون و افزایش نسبی هورمون های انسولین، تستوسترون، FSHو LHدر موش های دیابتی نر می شود.

لاموتریژین یکی از جدیدترین داروهای ضدصرع می باشد که از سال 1992 استفاده از آن در تعداد بسیار کمی از بیماران شروع گردید.در مورد عوارض ناهنجاری زایی این دارو بر انسان تحقیق جامعی صورت نگرفته است. ملاتونین به عنوان مهم ترین ترشح غده اپیفیز،آنتی اکسیدان یبسیارموثروخنثی کننده رادیکالهای آزاداست. در این تحقیق سعی شد با استفاده از مدل حیوانی و با استفاده از تجویز ملاتونین که خود به عنوان آنتی اکسیدان امروزه مطرح است با مکانیسم از بین بردن رادیکال های آزاد ایجاد شده درتکامل بیضه جنین از مادران تحت درمان با لاموتریژین، بررسی شود.داروی لاموتریژین با دوز 75 میلی گرم برکیلوگرم وملاتونین با دوز 10 میلی گرم برکیلوگرم به طور داخل صفاقی استفاده شدنددر پایان دوره آبستنی طول نوزادان با استفاده از کولیس با دقت 1/0 میلی متر اندازه گیری و ثبت شد و وزن توسط ترازوی دیجیتالی محاسبه شد.بعد از انجام مراحل هیستوتکنیک در زیر میکروسکپ نوری نیکون مورد بررسی قرار گرفتند.روش آماری آنالیز واریانس یک طرفه ANOVAو به دنبال آن تست های مقایسه ای چندگانه تو کی برای مقایسه وجود اختلاف بین گروه ها استفاده شد (05/0 >p).مشاهدات انجام شده ازنمونه های بافتی بیضه گروه تحت تاثیر داده شده توسط داروی لاموتریژین، تخریب سلول های اسپرماتوگونی،بهم ریختگی آرایش سلول های اسپرماتوگونی و تجمع واکوئل های بزرگ در اپیتلیوم لوله های منی ساز دیده شد. در گروه ترکیبی لاموتریژین و ملاتونین، فشردگی لوله های منی ساز و کاهش فضاهای بینابینی دیده شد. شکل هندسی و آرایش قرارگیری اپی تلیوم لوله های منی ساز در وضعیت مناسبی دیده شد.نتایج نشان داد که گروه لاموتریژین اختلاف معنی داری نسبت گروه کنترل لاموتریژین تیمار شده با ملاتونین دارد (05/0 p). به نظر می رسد که سلول های لایدیگ به داروی لاموتریژین حساس می باشند.این تحقیق نشان داد که تجویز ملاتونین در نمونه هایی که از داروی ضد صرع لاموتریژین در دوران بارداری استفاده می کنند می تواند از وقوع صدمات وارده بر رشد و بافت جنین نقش بازدارنده داشته باشد.

اکسید روی یکی از موارد پر استفاده در زمینه های مختلف صنعتی است،به همین علت به صورت گسترده تولیدمیشودو کاربردهای تکنولوژیکی فراوان دارد. بدن انسان ممکن است خواسته یا ناخواسته در معرض این نانوذرات قرار گیرد. در این مطالعه سمیت حاد نانوذرات اکسید روی بر میزان آنزیم های کبدی و هیستوپاتولوژی بافت کبد مورد بررسی قرار گرفت.تعداد 50 سر موش صحرایی ماده نژاد ویستار به وزن 220-180 گرم را به 5 گروه 10 تایی تقسیم کردیم که گروه ها شامل یک گروه کنترل، گروه شم و سه گروه با دوزهای مختلف 25، 50 و 100 میلیگرم نانوذره اکسید روی (دو بار در هفته به مدت چهار هفته) به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موش صحرایی دریافت کردند. پس از خونگیری میزان کلسترول، تری گلیسرید، پروتئین تام، آلبومینو آنزیمهای کبدی (ALTAST و ALP) تعیین شد و پس از برداشتن بافت کبد مراحل فیکساسیون و پردازش، تهیه مقاطع بافتی و رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین انجام شد، پس از جداسازی بافت، نمونه ها هضم و غلظت فلز روی توسط دستگاه جذب اتمی سنجیده شد، در نهایت داده ها توسط آزمون آماری آنالیز واریانس یکطرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ارزیابی هیستوپاتولوژیککبد ضایعاتی همچون نکروز، پرخونی و دژنرسانس واکوئولیدر دوز 25میلی گرم بر کیلوگرم را نشان داد و در دوزهای50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم اینفیلتریشن سلول های آماسی نیز مشاهده شد. در بررسی سرولوژیکی نیز سطح آنزیم های کبدیALTAST وALP افزایش یافت. همچنین بیشترین مقادیر جذب نانوذره در دوز 100 میلی گرم بر کیلوگرم مشاهده شد. نتایج مطالعه حاضر سمیت نانوذرات ZnOرا بر روی کبد به شکل وابسته به دوز مشخص نمود؛ بنابراین مواجهه با نانوذرات می تواند خطرات جدی را در انسان ایجاد کند.

استفاده از فلوروکینولون ها به مدت بیش از دو هفته و خصوصا با دوزهای بالا سبب ایجاد تغییراتی در غضروف مفصلی می گردد. با توجه به استفاده نسبتا زیاد از انروفلوکساسین در گله های گوسفندی، مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر انروفلوکساسین بر برخی تغییرات غضروف مفصلی بره های در حال رشد انجام گردید تا برخی مکانیسم های احتمالی موثر در ایجاد این تغییرات ارزیابی شود. در این تحقیق 12 راس بره نر به سن حدود 2 ماه به سه گروه تقسیم شدند که شامل گروه کنترل که فقط تزریق سرم فیزیولوژی داشت، گروه درمانی که انروفلوکساسین را روزانه 5 میلی گرم بر کیلوگرم به مدت 15 روز به صورت تزریق زیر پوستی دریافت کرد و گروه توکسیک انروفلوکساسین را مشابه با گروه درمانی ولی با دوز 35 میلی گرم بر کیلوگرم دریافت نمود. 24 ساعت پس از آخرین تزریق، دام ها ذبح شدند و مفصل استایفل تشریح گردید. بعد از ارزیابی ماکروسکوپی، جهت مطالعات میکروسکوپی نمونه برداری شد. مقاطع بافتی غضروف مفصلی تهیه شده از نظر مورفومتری و هیستوشیمی بررسی گردید. تغییرات ماکروسکوپی از جمله ایجاد فلاپ های غضروفی در گروه توکسیک مشاهده شد. تغییرات میکروسکوپی شامل حضور سلول های دوکی شکل و حفره در ماده زمینه ای، کاهش ضخامت کلی غضروف، کم شدن تعداد کندروسیت ها و افزایش تعداد لاکوناهای خالی و کاهش پروتئوگلیکان ها و قندهای ماده زمینه ای در گروه توکسیک قابل مشاهده بود. در گروه درمانی برخی از این تغییرات با شدت کمتری نسبت به گروه توکسیک مشاهده گردید. نتایج این مطالعه نشان داد مصرف انروفلوکساسین در بره های در حال رشد حتی با دوز درمانی توصیه شده، از نظر ایجاد تغییرات در غضروف مفصلی کاملا هم بی خطر نیست.

فناوری نانو واژه ای است که به تمام فناوری های پیشرفته درعرصه ی کار با مقیاس نانو اطلاق می شود و معمولا منظور از مقیاس نانو ابعادی در حدود 1 تا 100 نانومتر می باشد. نانو اکسید روی یکی از مهمترین نانومواد است که امروزه در صنعت و تجارت به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد و این سبب نگرانی هایی در مورد تاثیر آن بر محیط زیست و سلامت انسان شده است. همچنین مطالعات زیادی در زمینه ی آسیب رساندن این ماده به بدن انجام نشده است. این مطالعه به منظور بررسی نقش نانو اکسید روی و میزان رسوب این ماده در بافت ریه صورت گرفت. موش های سوری ماده ی نژاد NMRIبه 3 گروه 10 تایی شامل دو گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم بندی شدند. طی دوره ی 10 روزه گروه های تجربی دوزهای ppm/kg1000 وppm/kg 2000 نانو اکسید روی و گروه کنترل آب مقطر را از طریق استنشاق دریافت کردند. پس از طی دوره ی تیمار موش ها تشریح شدند و ریه جهت بررسی میزان رسوب نانو اکسید روی توسط دستگاه جذب اتمی آماده شد. آنالیز آماری نشان داد که رسوب نانو اکسید روی در بافت ریه ی گروه های دریافت کننده ی دوزهایppm/kg 1000 وppm/kg 2000 نسبت به گروه کنترل تغییرات معنی داری را نشان داده است. با مصرف نانو اکسید روی در دوزهای 1000و 2000ppm/kg رسوب این ماده به طور قابل توجهی در بافت ریه مشاهده شده است.

گیاه گل ساعتی از جمله گیاهان دارویی است که عصاره آن حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی بالایی می باشد. این ترکیبات دارای خواص ضدسرطانی، ضد التهاب و ضد درد هستند و در درمان بیماری های صرع، اسهال، سوختگی و همورویید و تنظیم آنزیم های کبدی مفید می باشند. در این پژوهش تاثیر تجویز خوراکی عصاره گل ساعتی بر تست های عملکردی کبد در موش صحرایی نر بالغ مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور تعداد 40 سر موش با وزن تقریبی 195 گرم به پنج گروه تقسیم شدند. هیچ تیماری بر روی گروه کنترل انجام نشد. گروه شاهد، فقط آب مقطر در یافت نمود. گروه های تجربی، به مدت 21 روز به ترتیب مقادیر 0، 150، 300 و 600 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره برگ گل ساعتی را دریافت کردند. تجویز عصاره به مدت 21 روز به طول انجامید. بعد از پایان این دوره به منظور اندازه گیری میزان فاکتورهای آنزیم آلانین آمینوترنسفراز (ALT)، آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP) خونگیری از قلب انجام شد و آنالیز آماری نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSSو مقایسه میانگین ها با آزمون T-testانجام شد. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که مقدار آنزیم های ALTو ASTدر گروه تجربی حداکثر دریافت کننده عصاره یعنی600 میلی گرم بر کیلوگرم، نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری را نشان داد. میزان ALPدر مقایسه با گروه کنترل تغییرات معنی داری را نشان نداد. با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه می توان اینطور بیان کرد که گیاه گل ساعتی احتمالا با مکانیسم های متعددی از جمله با خاصیت آنتی اکسیدانی از طریق مکانیسم های فعالی از جمله مهار رادیکال آزاد و خنثی شدن پروکسیدها، جلوگیری از تخلیه گلوتاتیون احیاء و تثبیت غشای سلولی نقش حمایت کنندگی برای کبد ایجاد می کند. نتایج حاصله نشان دهنده عدم آسیب کبدی دررت های مورد مطالعه می باشد .با توجه به خاصیت ضد سرطانی که دارد و با تحریک DNAپلی مراز توسط گیاه گل ساعتی و افزایش سنتز rRNAسبب بازسازی سلول کبدی می شود و با مهار آنزیم سیتوکرومP450 که باعث فعال شدن ماده پیش سرطان به مولد سرطان می شود نقش مهمی در جلوگیری از سرطان کبد ایفا می کند.

توالی یابی ژنوم میتوکندریایی یکی از پرکاربردترین روش های مطالعه روابط تبارشناختی پستانداران محسوب می شود. این قبیل پژوهش ها در بررسی واگرایی درون گونه ای، اولویت بندی اقدامات حفاظتی، مطالعه منشاء پیدایش گونه ها، نظریه پناهگاه ها و مطالعات دیگری از این قبیل مورد بهره برداری قرار می گیرند. آهوها از نمونه گونه هایی محسوب می شوند که همواره مطالعات تاکسونومیک متعددی در دنیا و در ایران در مورد آنها انجام شده است. اغلب مطالعات بر وجود سه گونه از جنسGazellaاتفاق نظر دارند در عین حال هنوز بحث های زیادی در خصوص جایگاه تبارشناختی جمعیت های مختلف و وجود یا عدم وجود زیرگونه ها در زیستگاه های مختلف وجود دارد. در این بررسی، تلاش گردید تا با توالی یابی ژن سیتوکروم bمیتوکندری وضعیت تبارشناختی این گونه در فلات مرکزی شامل جمعیت هایی از استان های یزد، اصفهان و کرمان مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان داد که جمعیت متعلق به استان یزد بیشترین واگرایی تبارشناختی را نسبت به جمعیت های اصفهان و کرمان دارا می باشند. همچنین نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از تنوع ژنتیکی نسبتا پایین آهوان فلات مرکزی ایران می باشد. بطوریکه تفاوت ژنتیکی بین آهوان فلات مرکزی ایران بیش از 002/0 نیست. البته با توجه به اندازه نمونه مورد استفاده در طرح آزمایشی لازم است این نتایج با احتیاط مورد تفسیر قرار گیرند.

استفاده از تمرینات ورزشی به همراه مکمل های گیاهی یکی از روش های پیشنهاد شده برای کنترل چاقی و عوارض ناشی از چاقی می باشد که اثر آن به دلیل تنوع برنامه های تمرینی و مواد گیاهی مورد استفاده هنوز به روشنی ثابت نشده است. بنابراین هدف از این تحقیق بررسی تاثیر تمرینات ایروبیک و مصرف مکمل چای سبز بر ضربان قلب و فشار خون دختران دارای اضافه وزن بوده است.آزمودنی های تحقیق شامل 30 دختر دارای اضافه وزن در دامنه سنی 25 تا 35 سال بودند که بعد از همسان سازی بر اساس شاخص توده بدن (BMI)در یکی از سه گروه مصرف مکمل چای سبز به همراه تمرینات ایروبیک، گروه مصرف مکمل فقط چای سبز و گروه تمرینی فقط ایروبیک قرار گرفتند. تمرینات ایروبیک به مدت 7 هفته، 3 جلسه در هفته انجام شد و مکمل چای سبز در طول 7 هفته، 3 بار در هفته بعد از وعده های غذایی به مقدار 2 گرم مصرف شد.قبل و بعد از دوره مداخله ضربان قلب، فشار خون و وزن آزمودنی ها اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه در سطح 05/0 p≤مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتندنتایج نشان داد ترکیب برنامه ی تمرین هوازی همراه با مصرف مکمل چای سبز سبب کاهش فشار خون سیستولی شد و گروه تمرینی فقط ایروبیک به طور معنی داری کاهش در مقدار ضربان قلب را درمقایسه با گروه مصرفی مکمل چای سبز نشان داد.

سل یک بیماری واگیردار بوده و عامل آن مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. مقاومت به دو داروی اصلی ایزونیازید و ریفامپین را مقاومت چند دارویی سل (MDR-TB) می نامند. این مطالعه به بررسی گونه آلوده کننده بیماران استان سمنان از طریق بررسی حضور یا عدم حضور قطعه IS6110در نمونه ها و هم چنین بررسی وجود مقاومت یا عدم وجود آن در نمونه ها نسبت به دو آنتی بیوتیک ریفامپین و ایزونیازید از طریق تکنیک Real Time PCRپرداخته است.نمونه های بزاق جمع اوری شده از بیماران مسلول در محیط کشت L-Jکشت داده شدند و سپس استخراج DNAاز باکتری ها با استفاده از تکنیک CTABانجام شد و نمونه ها جهت تعیین مقاومت یا عدم مقاومت از طریقReal Time PCR مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین نمونه ها با استفاده از تکنیک PCRمعمولی با استفاده از پرایمر اختصاصی IS6110جهت تعیین توبرکلوزیس بودن یا نبودن مورد بررسی قرار گرفتند. از 21 نمونه بالینی مورد مطالعه، 17 مورد مایکوباکتریوم توبر کلوزیس و 4 مورد غیرتوبرکلوزیس بودند همچنین تمامی نمونه ها حساس به آنتی بیوتیک تشخیص داده شدند. با کمک تکنیک تشخیصی Real Time PCRبررسی ژن های مربوط به مقاومت آنتی بیوتیکی در کوتاه ترین زمان ممکن (کمتر از یک روز) و با دقت و اختصاصیت بالا در همان بدو تشخیص بیماری انجام می پذیرد، در این تحقیق خوشبختانه تمامی نمونه های بالینی حساس به دو آنتی بیوتیک ریفامپین و ایزونیازید بودند که از علل احتمالی این امر می توان بهکنترل موفق این بیماری توسط مراکز درمانی از طریق معاینات پی درپی بیماران و همچنین امار کم مهاجرین در این استان اشاره کرد.