فهرست مطالب

راهبردهای توسعه روستایی - پیاپی 1 (بهار 1393)

نشریه راهبردهای توسعه روستایی
پیاپی 1 (بهار 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/03/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • احمد فتاحی، نفیسه قزل سفلو، محمد رضوانی، کلسوم حسینی صفحات 3-16
    مطالعه حاضر به بررسی و برآورد ارزش تفریحی پارک جنگلی تنگه ی چهل چای در استان گلستان از دیدگاه بازدیدکنندگان و عوامل موثر بر تمایل به پرداخت افراد با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط و پرسش نامه انتخاب دوگانه می پردازد. برای این منظور، با استفاده از 183 پرسش نامه تکمیل شده توسط بازدیدکنندگان، میزان تمایل به پرداخت افراد با به کارگیری الگوی لوجیت اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که تمایل به پرداخت افراد جهت استفاده از ارزش تفریحی پارک جنگلی چهل چای با متغیرهای درآمد و تحصیلات بازدیدکنندگان رابطه مستقیم و با متغیرهای قیمت پیشنهادی، سن و جنس رابطه منفی معنادار داشته است. به طوری که با افزایش یک درصد در میزان مبالغ پیشنهادی، احتمال پذیرش این مبالغ از سوی گردشگران 4 /0 درصد کاهش خواهد یافت. متوسط تمایل به پرداخت پاسخ گویان جهت استفاده تفریحی از پارک جنگلی 19724 ریال در هر بازدید به دست آمده است. با توجه به تعداد بازدید کنندگان سالیانه، ارزش سالانه ی تفریحی بیش از 2 میلیارد ریال برآورد شده است. این نتایج، ضرورت سرمایه گذاری سالانه در منطقه جهت افزایش تمایلات گردشگران به بازدید و کسب درآمدهای گردشگری از این منطقه را بیش ازپیش مشخص خواهد کرد.
    کلیدواژگان: گردشگری روستایی، پارک جنگلی چهل چای، روش ارزش گذاری مشروط، مدل لوجیت
  • فرحناز شهریاران، صدیقه نبی ئیان، حسین مهرابی بشر آبادی صفحات 17-30
    بخش کشاورزی از مهم ترین بخش های اقتصاد کشور است که به دلیل عوامل تولید بسیار، ازجمله نیروی کار همواره مورد توجه اقتصاد دانان بوده است. ازاین رو توجه به توان اشتغال زایی این بخش در بین سیاست گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا در این مطالعه با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، تاثیر متغیر صادرات بر تقاضای نیروی کار در زیر بخش های کشاورزی ایران شامل زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری، در دوره 1389-1371 مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج حاصله نشان می دهد رشد صادرات بر افزایش اشتغال زیر بخش ها، به جز دامپروری، تاثیرات مثبت و معنی داری داشته است و ضریب آن در زیر بخش های زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری به ترتیب برابر با 04/0، 001/0، 03/0 و 04/0 است. همچنین میزان اثرات ثابت که حاکی از توان اشتغال زایی زیربخش هاست برای زیر بخش زراعت و باغبانی برابر با 72/2، دامپروری 4/2، شیلات 39/2- و برای زیر بخش جنگلداری برابر 73/2- است. با توجه به این نتایج، انتظار می رود که حمایت و نظارت دولت و سرمایه گذاری های دولتی و خصوصی در جهت افزایش توان صادراتی این بخش امری مهم و تاثیرگذار در اشتغال زایی بخش کشاورزی و زیر بخش های آن باشد.
    بخش کشاورزی از مهم ترین بخش های اقتصاد کشور است که به دلیل عوامل تولید بسیار، ازجمله نیروی کار همواره مورد توجه اقتصاد دانان بوده است. ازاین رو توجه به توان اشتغال زایی این بخش در بین سیاست گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا در این مطالعه با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، تاثیر متغیر صادرات بر تقاضای نیروی کار در زیر بخش های کشاورزی ایران شامل زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری، در دوره 1389-1371 مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج حاصله نشان می دهد رشد صادرات بر افزایش اشتغال زیر بخش ها، به جز دامپروری، تاثیرات مثبت و معنی داری داشته است و ضریب آن در زیر بخش های زراعت و باغبانی، دامپروری، شیلات و جنگلداری به ترتیب برابر با 04/0، 001/0، 03/0 و 04/0 است. همچنین میزان اثرات ثابت که حاکی از توان اشتغال زایی زیربخش هاست برای زیر بخش زراعت و باغبانی برابر با 72/2، دامپروری 4/2، شیلات 39/2- و برای زیر بخش جنگلداری برابر 73/2- است. با توجه به این نتایج، انتظار می رود که حمایت و نظارت دولت و سرمایه گذاری های دولتی و خصوصی در جهت افزایش توان صادراتی این بخش امری مهم و تاثیرگذار در اشتغال زایی بخش کشاورزی و زیر بخش های آن باشد.
    کلیدواژگان: اشتغال، ایران، داده های تابلویی، زیر بخش های کشاورزی، صادرات
  • حمید سپهردوست، صابر زمانی شبخانه صفحات 31-41
    هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی اقتصادی مناطق روستایی، اثرات آن بر چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی و همچنین پاسخگویی به این مسئله است که آیا توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی توانسته است بر روی چگونگی توزیع درآمد جوامع روستایی تاثیر داشته باشد یا خیر. برای این منظور از داده های آماری 30 استان کشور طی سال های 1379 الی 1388 و الگوهای اقتصادسنجی و روش پانل دیتا استفاده شده است. نتایج این بررسی علاوه بر تایید نظریه کوزنتس مبنی بر وجود رابطه U شکل وارون بین رشد اقتصادی و توزیع درآمد، نشان داد که توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات عاملی موثر در توزیع مناسب درآمد و بهبود وضعیت عدالت اقتصادی در جوامع روستایی کشور است. ضریب منفی و معنادار به دست آمده برای متغیر تعداد کاربران رایانه ای در بین خانوارهای روستایی (15/0-) نشان می دهد که رشد و توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مناطق روستایی کشور، عاملی در جهت بهبود وضعیت توزیع درآمد در این جوامع است. همچنین برآورد مدل نشان داد که متغیرهای شهرنشینی و نرخ بیکاری اثر مثبت و معنی داری بر متغیر وابسته دارند. این بدان معنی است که با افزایش نرخ بیکاری، توزیع درآمد در جوامع روستایی طی دوره موردبررسی بدتر شده است. دلیل این امر نیز کاهش قدرت خرید برای جمعیت فعال و خانوارهای کم درآمد در مناطق روستایی است.
    کلیدواژگان: توزیع درآمد، فن آوری اطلاعات و ارتباطات، پانل دیتا، جوامع روستایی
  • طاهره چرخ تابیان، موسی اعظمی، کریم نادری مهدیی صفحات 43-58
    هدف این تحقیق، رتبه بندی دهستان های شهرستان همدان به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه و همچنین مکان یابی مراکز دهستان ها در زنجیره روستا- شهری است. در این راستا با استفاده از داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385، تعداد 37 شاخص انتخاب شدند و دهستان های منطقه با روش تاکسونومی عددی رتبه بندی و درجه توسعه یافتگی آن ها تعیین و تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان داد که 18/18 درصد دهستان ها در گروه با درجه توسعه یافتگی بالا، 63/63 درصد درجه توسعه یافتگی متوسط و 18/18 درصد در گروه محروم طبقه بندی شده اند. نتایج بررسی ضریب تغییرات نشان داد که با بهبود نسبی توسعه مناطق روستایی شهرستان، توسعه متوازن، یکپارچه و پایدار به دست نیامده است. همچنین نتایج حاصل از مکان یابی مراکز دهستان ها، نشان داد که فامنین به عنوان شهری ترین مرکز و مرکزدهستان تجرک به عنوان منطقه کاملا روستایی در زنجیره می باشد.
    کلیدواژگان: شاخص های توسعه، زنجیره روستا، شهری، درجه توسعه یافتگی، شهرستان همدان
  • حمدالله سجاسی قیداری، غلامرضا مهدوی فر*، سمیه رجبی جنبه دراز صفحات 59-72
    خشکی و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی، واقعیت گریزناپذیری است که تولید کشاورزی پایدار را منوط به استفاده صحیح و منطقی از منابع آب محدود کشور نموده است. یکی از راه های جلوگیری از برداشت های بی رویه منابع آب، آگاهی بخشی کشاورزان و ذینفعان منطقه، کاهش تصدی گری دولت و انتقال مدیریت آب از طریق ایجاد تشکل های آب بران است. در این تحقیق، اولویت بندی ایجاد تشکل آب بران در هفت روستا در دهستان سلامی از توابع شهرستان خواف استان خراسان رضوی صورت پذیرفته است. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی کتابخانه ای بوده است. روستاهای محدوده موردمطالعه دارای 730 خانوار کشاورز بوده که از طریق فرمول کوکران 252 کشاورز (سرپرست خانوار) به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه هایی در رابطه با موضوع موردمطالعه در اختیار آنان قرار گرفت. جهت انجام تحقیق موردنظر 18 شاخص انتخاب و توسط کارشناسان خبره در رابطه با ایجاد تشکل آب بران موردبررسی قرار گرفت و به کمک مدل تصمیم گیری مجموع ساده وزنی (SAW) اولویت روستاها از حیث مکان ایجاد تشکل آب بران مشخص گردید. بر اساس این روش، روستای احمدآباد با امتیاز 4627/0 اولویت اول و روستای چهارده با امتیاز 4144/0 اولویت دوم برای مکان ایجاد تشکل آب بران انتخاب شدند.
    کلیدواژگان: اولویت بندی، تشکل آب بران کشاورزی، دهستان سلامی، مدل SAW
  • محمد صادق ابراهیمی کوهبنه، اسماعیل ایزد صفحات 73-85
    توسعهگردشگری در مناطق روستایی یکی از مهم ترین راهکارهای دستیابی به توسعه روستایی به شمار می رود. این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل آثار گردشگری روستایی در توسعه یکی از مناطق گردشگری روستایی (دهستان کسلیان) استان مازندران و به روش پیمایشی انجام گرفته است. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه بوده که از طریق فرمول کوکران تعداد آن 190 پرسشنامه تعیین گردید. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن برابر با 796/0 محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که ورود گردشگران تاثیرات مثبت و معناداری بر بهبود درآمد اهالی روستا، توسعه امکانات بهداشتی عمومی، بهبود سیستم دفع فاضلاب و دفع زباله، گسترش مراکز اعتباری و توسعه سکونتگاه ها و معابر روستاها دارد. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که مهم ترین تاثیرات مثبت ناشی از ورود گردشگران به مناطق روستایی را می توان در عواملی نظیر توسعه زیرساختی، توسعه اقتصادی و توسعه اشتغال و همچنین مهم ترین تاثیرات منفی ناشی از ورود گردشگران به مناطق روستایی را می توان در عواملی نظیر تغییر فضای کسب وکار، توسعه ناهنجاری های اجتماعی و تخریب فضای فرهنگی روستا خلاصه نمود.
    کلیدواژگان: توسعه، تحلیل عاملی، گردشگری روستایی، دهستان کسلیان
  • فرحناز رستمی قبادی*، وحید علی آبادی، عبدالحمید پاپ زن صفحات 87-102
    هدف کلی بررسی اثرات خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (ICT) بر مولفه های سرمایه اجتماعی روستاییان انجام شده است. این تحقیق توصیفی – پیمایشی بوده و با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انجام شده است. جامعه آماری تحقیق روستاییان روستای گودین شهرستان کنگاور واقع در استان کرمانشاه می باشند. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 351 نفر تعیین شد اما نرخ بازگشت پرسشنامه های توزیع شده در این جامعه آماری 254 عدد بود. براساس یافته های تحقیق سطح سرمایه اجتماعی روستاییان موردمطالعه در حد متوسط بود. همچنین اختلاف معنی داری بین میزان سرمایه اجتماعی کاربران و غیر کاربران خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی مشاهده شد. دسترسی به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی ازجمله دسترسی به اینترنت مشخص شد منجر به پذیرش بهتر تفاوت ها در افراد شده و این افراد در اجتماع محلی مشارکت بیشتری دارند. با توجه به این نتایج پیشنهاد می شود با گسترش زیرساخت های لازم و ترغیب روستاییان در استفاده از این فناوری ها زمینه توسعه سطح سرمایه اجتماعی آن ها و بدان وسیله، موفقیت در برنامه های توسعه روستایی فراهم شود.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدمات روستایی، روستای گودین
  • داریوش حیاتی، فاطمه حفاری صفحات 103-119
    هدف این پژوهش بررسی سازه های موثر بر تمایل باغداران شهرستان نطنز به بیمه محصول انار است. مطالعه از طریق روش پیمایش و با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انجام گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 250 نفر برآورد شد که به کمک پرسشنامه اطلاعات موردنیاز جمع آوری گردید. روایی ابزار سنجش از طریق آزمون آلفای کرونباخ، ارزیابی شد که میانگین مقدار ضریب آلفا در حدود 80 درصد به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که تمایل به بیمه محصولات توسط انارکاران با سن، سابقه فعالیت باغداری، آگاهی از بیمه، نگرش مثبت به حق بیمه، ریسک پذیری، مشارکت اجتماعی، استفاده از منابع اطلاعاتی در رابطه با بیمه، درآمد سالانه، عملکرد و مساحت باغ، رابطه مستقیم دارد. همچنین آن دسته از انارکارانی که شغل دوم آن ها کشاورزی بوده در مقایسه با گروهی که شغل اصلی آن ها کشاورزی بوده، تمایل بیشتری به بیمه محصول انار داشته اند. از طرفی تمایل باغداران انارکاری که بدهی داشته اند در مقایسه با گروهی که بدهی نداشته اند، نسبت به بیمه محصول انار بیشتر بوده است. بهره مندی از منابع اطلاعاتی به منظور ارتقاء آگاهی عمومی نسبت به بیمه، ارائه خدمات حمایتی به انارکاران خرده پا جهت ترغیب ایشان، تقسیط حق بیمه انارکاران با درآمد کمتر، بخشی از پیشنهاد های مطرح شده در این مطالعه در راستای افزایش تمایل انارکاران به بیمه محصول انار می باشد.
    کلیدواژگان: بیمه محصولات کشاورزی، باغداران انار، شهرستان نطنز
|
  • Ahmad Fattahi, Nafise Ghezelseflu, Mohammad Rezvani, Kolsoum Hoseyni Pages 3-16
    The present study aims to estimate there creational value of the forest park named Chehelchay in Golestan province in visitor viewpoints، and investigate factors affecting willingness to pay، using conditional valuation and double-choice questionnaire. For this purpose، using 183 questionnaires completed through visitors، individual’s willingness to pay measured by the Logit model. The results suggest that the willingness to pay to use recreational value of Chehelchay strait is correlated directly to income and education variables and inversely related to price، age and gender significantly. So that one percent increase in the amount of the amount bid، the probability of accepting money in part of tourists will reduced to 40 percent. Average willingness to pay for forest park was obtained 19742 Rial at each visit. According to number annual visitors، the annual value of recreational value is estimated about 2 billion Rials. This results، denote the importance of annual investment in the region in order to increase the willingness of tourists visiting and tourism incomes of such area.
    Keywords: Rural Tourism, Chehelchay strait, Contingent valuation, Logit model
  • Farahnaz Shahryaran, Sedighe Nabieian, Hossein Mehrani Bashar Abadi Pages 17-30
    Agriculture sector is the most important part of the economy that has been considered by economists because of is having lots of production factors، include labor force. So، considering employment potential of this sector has particular importance among policy makers. In this study، using panel data، the impact of exports on employment in in the agricultural sub-sectors of Iran، including agriculture and horticulture، livestock، fisheries and forestry، during 1992-2010 has been studied. Results show that export growth has a significant positive effect on employment in all sub sectors except livestock sub-sector and its coefficient in horticulture، livestock، fisheries and forestry، is 0. 04، 0. 001، 0. 03 and 0. 04، respectively. Also the rates of fixed effects that indicate employment potential of agricultural sub-sectors is equal to 2. 72 for agriculture and horticulture، 2/40 for livestock، -2. 39 for fisheries and -2. 73 for forestry sub-sector. According to the findings، support and supervision and administration of public and private investment to promote exports، would be important and effective to increase employment in agriculture and its sub-sectors.
    Keywords: Employment, Panel data approach, Agricultural sub, sectors, Export
  • Hamid Sepehrdoust, Saber Zamani Shabkhaneh Pages 31-41
    The aim of this study is to evaluate the impact of information and communication technology development on economic development and income distribution of rural communities and to answer this question that whether the development of information and communication technologies in rural areas could improve income distribution condition in these communities or not. To this end، data on 30 province of country during 2000-2009 and panel data method has used. Results approves Kuznet''s inverted U theory with respect to the economic growth and income distribution and shows that information and communication technology development has improved the income distribution and economic justice in country''s rural communities. The negative and significant coefficient (-0. 15)، of number of computer users among rural households، show that the development of information and communication technologies in rural areas of the country play as a factor for improving income distribution in these communities. The model estimation also showed a significant and positive effect of urbanization and unemployment on the dependent variable. This means that with rising unemployment، the condition of income distribution has worsened in rural communities during the period of study.
  • Tahere Charkhtabian, Mousa Aazami, Karim Nadery Mahdeei Pages 43-58
    The aim of this study is rating Hamadan`s rural areas considering rate of enjoyment of development indicators and to determine the location of studied villages in rural - Urban chain. To this end، based on data from the General Census of Population and Housing in 1385، 37 social - economic indicators had been selected، and classified by numerical taxonomy to determine their degree of development. The results showed، villages classified in three groups of degrees of development، including، high degrees of development (18. 18%)، average degree of development (63. 63%)، and low degree of development (18. 18%). The coefficients of variation results showed that the improvement of relative development level of rural area has been not followed with equal، sustainable and integrated development. The result of positioning the village center districts in the Rural-Urban chain revealed that Famenin is the most urban area and Tajrak the most rural area in the chain.
    Keywords: Development indicators, Rural, urban chain, Degree of development, Hamedan
  • Hamdollah Sojasi Ghidari, Gholamreza Mahdavifar*, Somaye Rajabi Janbehderaz Pages 59-72
    Drought and poor distribution of rainfall in time and space، is inescapable reality that subject any sustainable food to correct and rational use of limited water resources of country. One way to avoid excessive withdrawal of water resources is to aware farmers and stakeholders in the region، to reduce the charge of the government and transfer of water management through agricultural cooperation. This study prioritize creation of the agricultural water cooperation in seven villages of Salami County from Khaf city of Razavi Khorasan province. The method of research is analytical and descriptive and is based on library field studies. The villages in the study area include 730 peasant families that according to Cochran formula، 252 farmers (households) were selected as sample society and were given some questionnaires regarding the matter. The 18 indicators were selected for study and examined by experts in relation to the establishment of agricultural water cooperation and using SAW Multi-Criteria Decision Making prioritized regarding to place for creation of agricultural cooperation. According to this method، Ahmedabad village with a score of 0. 4627 is the first priority and Chardah village with 0. 4143 points is the second priority for establishing agricultural cooperation.
    Keywords: Prioritizing, Agriculture water cooperation, Salami County, Saw model
  • Mohammad Sadegh Ebrahimi Koohbone, Esmaieal Izad Pages 73-85
    Tourism development in rural areas is one of the main strategies to achieve rural development. The aim of this descriptive-analytical study is to analyze the impact of rural tourism in the socio-economic development of rural areas (Kesselian County) of Mazandaran province. Data collected using 190 questionnaires determined using Cochrane formula. The validity of the questionnaires were confirmed by Cronbach Alpha equal to 0. 796. The results show that there is significant positive relationship between rural tourism and improve in rural household income، health، sewage and waste disposal systems as well as development of rural homes and roads. The factor analysis results show that the best important positive effects of rural tourism in rural areas are infrastructural development، economic development and development of employment; and main negative effects of rural tourism in rural areas are destruction of the business environment، increased of social abnormalities and destruction of cultural environment.
    Keywords: Development, Factor analysis, Rural Tourism, Kesselian County
  • Farahnaz Rostami*, Vahid Aliabadi, A. Hamid Papzan Pages 87-102
    The main purpose of this study is to investigate effects of rural ICT office services on developing rural social capital. It’s a descriptive-conductive study using simple random sampling. The population society are peasants of Godin village in Kangavar county of Kermanshah province. The sample size using Morgan and Krejcie table was determined 350 but the rate of return was 254 questionnaires. Results showed there was significant difference a bout level of social capital between user and non-user ICT''s services. Access to ICT services in rural offices، including access to the Internet can lead to better acceptance of differences and these people were more involved in community and have more participatory in community. Based on these results it is proposed to develop the necessary infrastructure and encourage peasants in using this technology for the development of social capital and to success in rural development programs.
    Keywords: Social Capital, ICT, Rural services, Gaowdin village
  • Dariush Hayati, Fatemeh Haffari Pages 103-119
    The aim of this study is to investigate factors affecting pomegranate growers'' tendency toward agricultural insurance in Natanz County. Sample size was 250 that were selected by Kucran formula collected by questionnaire. Questionnaire reliability was examined by Cronbach''s Alpha method about 80 percent. Findings revealed that willingness to insurance has direct relation with age، background in orchard production، number of household members، awareness toward insurance، positive attitude about insurance، risk prone، social participator، use of information resources in relation to insurance، annual income، production amount، total area of orchard. Moreover، those pomegranate growers that agricultural production was their second job، in compare to those who agricultural production was their main job، had more tendency toward insurance. Besides، those who got into debt in compare to those who did not get into debt had more tendency toward insurance. Using information resources to enhance pomegranate growers'' awareness toward insurance، delivering supportive services for small holder pomegranate growers، and installment of insurance amount for those who have less earned income، are some part of those recommendations which have been presented in this study in order to enhance tendency toward agricultural insurance.
    Keywords: Agricultural insurance, Pomegranate growers, Natanz County