فهرست مطالب

مدیریت اطلاعات و دانش شناسی - پیاپی 3 (پاییز 1393)

فصلنامه مدیریت اطلاعات و دانش شناسی
پیاپی 3 (پاییز 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/08/13
  • تعداد عناوین: 10
|
  • مائده سادات محمودی، احمد شعبانی، سعید رجایی پور، ناهید سلیمانی صفحات 13-25
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان و نحوه بکارگیری کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان در سال 1393-1392 انجام شده است.
    روش
    این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه پژوهش از طریق فرمول تعیین حجم نمونه کوکران 238 نفر برآورد شد و روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای متناسب با حجم است و پرسشنامه محقق ساخته می باشد. روایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ در فعالیت های آموزشی و پژوهشی 95/0 محاسبه شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد که میزان و نحوه بکارگیری کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان بیشتر از سطح متوسط می باشد. همچنین میزان کاربرد مولفه روش های آگاهی و دستیابی به کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه های دولتی شهر اصفهان، کمتر از سطح متوسط و میزان کاربرد استفاده از محتوای کتاب الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی، بیشتر از سطح متوسط می باشد.
    نتیجه گیری
    پژوهش حاضر برآن است تا با مشخص کردن میزان نیاز و نحوه بکارگیری کتاب های الکترونیکی در فعالیت های آموزشی و پژوهشی اعضای هیئت علمی به عنوان کاربران ویژه کتابخانه های دانشگاهی لزوم فراهم آوری انواع کتاب های الکترونیکی متناسب با این کاربران را نشان دهد.
    کلیدواژگان: دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، فعالیت های آموزشی، فعالیت های پژوهشی، کتاب های الکترونیکی، هیئت علمی
  • سپیده دادخواه، عاصفه عاصمی، محمدرضا عابدی، فرشته مشهدی صفحات 26-38
    هدف
    این پژوهش با هدف بررسی میزان تاثیر انگیزاننده های موثر بر تسریع روند پیاده سازی مدیریت دانش در شرکت پالایش نفت اصفهان از دیدگاه کارکنان این شرکت انجام شد.
    روش
    روش تحقیق حاضر توصیفی- پیمایشی و جامعه پژوهش تمام مدیران و کارکنان شرکت پالایش نفت اصفهان با تحصیلات دیپلم و بالاتر بود. روش نمونه گیری، نمونه گیری تصادفی طبقه ای و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته، با مقیاس پنج درجه ای لیکرت بود که پایایی آن بر حسب ضریب آلفای کرونباخ، مقدار 94/0 بدست آمد.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد میانگین بدست آمده برای انگیزاننده های درونی و بیرونی 83/3 و 58/3 می باشد (بزرگ تر از 3) و میزان تاثیر انگیزاننده های درونی و بیرونی بر انتقال دانش و تجربیات در شرکت پالایش نفت اصفهان بیش از حد متوسط و اهمیت این مولفه ها با یکدیگر متفاوت است.
    نتیجه گیری
    نتایج پژوهش نشان داد انگیزاننده های درونی”اعتماد به نفس، احساس وظیفه شناسی، علاقه مندی به شغل، میل به کار گروهی، میل به کسب پیشرفت و برتری، هدفمند بودن، اعتماد و صداقت بین کارکنان، و نیاز به امنیت“و انگیزاننده های بیرونی”تفویض اختیار، روابط با مدیران، مشوق های سازمانی، رعایت عدالت در سازمان، خط مشی و سیاست های سازمان، نحوه ارزشیابی کارکنان، تجهیزات و فناوری اطلاعات، و روابط با همکاران“؛ با همین ترتیب ذکر شده، جزء انگیزاننده های درونی و بیرونی تاثیرگذار بر روند پیاده سازی مدیریت دانش هستند. همچنین نتایج نشان داد میزان تاثیر انگیزاننده های درونی از میزان تاثیر انگیزاننده های بیرونی بر انتقال دانش و تجربیات بیشتر است.
    کلیدواژگان: پیاده سازی مدیریت دانش، انتقال دانش، انگیزاننده های درونی، انگیزاننده های بیرونی، شرکت پالایش نفت اصفهان
  • ثریا ضیایی، معصومه مسلمی، هادی شریف مقدم صفحات 39-51
    هدف
    هدف پژوهش مطالعه میزان رضایتمندی کاربران از خدمات سنتی و الکترونیکی کتابخانه های عمومی است.
    روش شناسی: ابزارگردآوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته می باشد که بین 382 نفر از کاربران کتابخانه های عمومی توزیع شد و از آمار استنباطی برای آزمون فرضیه ها استفاده گردید.
    یافته ها
    یافته ها نشان می دهد بین میزان رضایت کاربران مرد و زن از خدمات کتابخانه (الکترونیکی و سنتی) تفاوت معناداری وجود ندارد. بین میزان رضایتمندی کاربران مقاطع تحصیلی مختلف از خدمات کتابخانه (الکترونیکی و سنتی) تفاوت معناداری وجود دارد. میزان رضایتمندی کاربران از خدمات الکترونیکی بیش از خدمات سنتی است. عمده ترین مشکل کتابخانه های عمومی مربوط به فضای فیزیکی کتابخانه ها می باشد و عامل عمده افزایش کاربران از دید اعضا، سالن مطالعه می باشد.
    نتیجه گیری
    ارائه انواع خدمات الکترونیکی نباید باعث عدم توجه به خدمات سنتی شوند. مقایسه رضایت استفاده کنندگان از خدمات سنتی و الکترونیکی نشان می دهد که کاربران از خدمات الکترونیکی بالاتر از متوسط راضی هستند ولی از خدمات سنتی رضایت ندارند.
  • فرامرز سهیلی، مظفر چشمه سهرابی، زهرا مرشدلو صفحات 52-60
    هدف
    هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت مدیریت کتابخانه های دانشگاه بوعلی سینا همدان براساس مدل مدیریت کیفیت جامع می باشد.
    روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان کتابخانه های دانشگاه بوعلی سینا می باشند که در سال 1392 در این سازمان مشغول به فعالیت هستند که تعداد کل آنان 29 نفر می باشند. ابزار گرآوری داده ها پرسشنامه می باشد. از 29 پرسشنامه توزیع شده 27 مورد تکمیل و بازگردانده شد. روش های آماری شامل آمار توصیفی و آمار استنباطی (کولموگروف – اسمیرنوف، T تک نمونه ای و فریدمن) بود.
    یافته ها
    نتایج به دست آمده در کل نشان داد که مدیریت کتابخانه های دانشگاه بوعلی سینا و ابعاد آن منطبق با مدل مدیریت کیفیت جامع بوده و به عبارتی سطح مدیریت کتابخانه های دانشگاه بوعلی سینا براساس مدل مدیریت کیفیت جامع مورد قبول بوده و از سطح مناسبی برخوردار می باشد. همچنین مولفه حمایت و رهبری مدیریت عالی بیشترین انطباق را بر مدل مدیریت کیفیت جامع دارد.
    نتیجه گیری
    نتایج بیانگر آن است که وضعیت کتابخانه ها در خصوص مدیریت کیفیت جامع در حالت کلی در حد نسبتا بالاتری از میانگین و در حد مطلوب قرار دارد. و این نتیجه نشان می دهد انتظارات مراجعان در کتابخانه های مورد بررسی به نحو خوبی برآورده می شود.
    کلیدواژگان: مدیریت کتابخانه، ارزیابی، مدیریت کیفیت جامع، کتابخانه های دانشگاه بوعلی
  • سعید غفاری صفحات 61-74
    هدف
    هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط اضطراب کتابخانه ای و تیپ های شخصیت درون گرا و برون گرا در بین دانشجویان رشته های انسانی دانشگاه پیام نور قم می باشد.
    روش شناسی: روش تحقیق حاضر کاربردی نوع تحقیق پیمایش - از نوع علی- مقایسه ای، جامعه آماری دانشجویان رشته های انسانی دانشگاه پیام نور قم 3297 نفر، حجم نمونه 344 دانشجو که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری، آزمون اضطراب کتابخانه ای باستیک و آزمون شخصیتی آیزنگ می باشد.جهت تجزیه و تحلیل فرضیه ها از آزمون های تی تست مستقل، تحلیل واریانس و کای اسکوئر استفاده شد.
    یافته ها
    بر اساس پراگندگی میزان اضطراب دانشجویان انحراف استاندارد 10/9 به دست آمده است و همچنین حداقل میزان اضطراب کتابخانه ای دانشجویان مورد مطالعه 06/28% در صد و حداکثر 88/66 % در صد می باشد.
    نتیجه گیری
    دست آمده نشان می دهد که اضطراب کتابخانه ای با تیپ های شخصیتی و رشته های تحصیلی ارتباط معنی دار وجود دارد. بدین صورت که اضطراب کتابخانه ای دانشجویان برونگرا از دانشجویان درونگرا کمتر می باشد.
    کلیدواژگان: اضطراب کتابخانه ای، دانشگاه پیام نور قم، تیپ شخصیتی، کتابخانه های دانشگاهی
  • مجید شیرزاد، علی حسین پناه، عبدالرسول جوکار صفحات 75-88
    هدف
    در این پژوهش به بررسی سیر گرایش موضوعی پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه های دولتی شهر تهران بین سال های 1384تا 1390 پرداخته شده است. هدف این تحقیق مشخص نمودن فراوانی گرایش موضوعی پایان نامه های دانشگاه های دولتی شهر تهران می باشد، که دسته بندی موضوعی بر اساس طبقه بندی لیزا صورت گرفته است.
    روش شناسی: این پژوهش با روش تحلیل محتوا و روش کتاب سنجی انجام گرفته و جامعه مورد مطالعه، تعداد 154 عنوان پایان نامه در دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه های تهران، تربیت مدرس و دانشگاه علوم پزشکی ایران می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات لیست کنترل بوده است.
    یافته ها
    یافته ها نشان می دهد که دانشگاه تهران در بین دانشگاه ها، بیشترین فراوانی را درتدوین پایان نامه ها به خود اختصاص داده و همچنین بیشترین فراوانی در گرایش های موضوعی به موضوع «خدمات و استفاده» با (43/21 درصد) اختصاص دارد و کمترین فراوانی مربوط به موضوع «سازماندهی» با (4 درصد) می باشد. 30 عنوان پایان نامه ها در سال 1385 تدوین یافته است که دربین سال های مورد مطالعه بیشترین فراوانی رابه خود اختصاص داده است.
    نتیجه گیری
    گرایش پرداختن به مباحث نظری ویا روش های پژوهشی که لازمه این نوع پژوهش ها است، کمتر شده است. روند رو به زوال روش پژوهش «کتابخانه ای» در پایان نامه های این رشته حاکی از این امر است.
    کلیدواژگان: گرایش موضوعی، علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداری و اطلاع رسانی، پایان نامه
  • نجمه نیر، سعیده ابراهیمی صفحات 89-96
    هدف
    در قرن حاضر ارائه خدمات با کیفیت مطلوب یکی از چالش های مهم در سازمان های خدماتی به شمار می رود و کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی به ویژه کتابخانه های عمومی، به لحاظ ماهیت وجودی وکارکردهای خود از این امر مستثنی نیستند. پژوهش حاضر نیز با هدف ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه عمومی آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) با استفاده از ابزار لیب کوال انجام شده است.
    روش شناسی: روش پژوهش از نوع پیمایشی و داده ها با استفاده از پرسش نامه استاندارد لیب کوال جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کاربران فعال کتابخانه آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) در سال 1392 تشکیل داده است، که شامل 1887 نفر بوده اند. روش نمونه گیری طبقه ای (درصدی) و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 319 نفر بود، که پس از توزیع پرسشنامه ها توسط محقق 262 عدد (82 درصد) بازگردانده شد. محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (92/0) نشان داد که پرسش نامه از پایایی لازم برخوردار است. داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی شامل، آزمون های تی زوجی، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس یکطرفه محاسبه گردیده است.
    یافته ها
    بر اساس یافته های پژوهش، شکاف کفایت و برتری خدمات کتابخانه در هر یک از ابعاد لیب کوال (تاثیر خدمات ارائه شده، کنترل اطلاعات، مکان (کتابخانه به عنوان یک محل)) منفی است،
    نتیجه گیری
    کتابخانه قادر به برآوردن حداقل و حد مطلوب خدمات مورد انتظار کاربران درهیچ یک از این ابعاد لیب کوال نبوده است.
    کلیدواژگان: ارزیابی کیفی، خدمات کتابخانه، لیب کوال، کتابخانه آستان مقدس احمدی و محمدی(ع)
  • فائزه دلقندی، نصرت ریاحی نیا صفحات 97-106
    هدف
    هدف این پژوهش بررسی میزان آشنایی اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور با مدیریت اطلاعات شخصی می باشد.مدیریت اطلاعات شخصی (شامل گردآوری، نگهداری، سازماندهی و بازیابی اطلاعات شخصی) در بین اعضای هیئت علمی مورد بررسی قرار می گیرد.
    روش شناسی: این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از اینترنت انجام گرفته است. جامعه پژوهش را اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور خراسان رضوی تشکیل می-دهند. تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی 207 نفر بودند. پرسشنامه برای تمامی اعضای علمی از طریق ایمیل ارسال شد. 81 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار اس.پی.اس. اس نسخه 16 استفاده شده است و با کمک آمار توصیفی و آزمون همبستگی کرامر یافته ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها
    یافته ها نشان می دهد اعضای هیئت علمیبا مباحث گردآوری، نگهداری و سازماندهی و بازیابی اطلاعات آشنایی داشته و در این حوزه ها نسبتا موفق عمل کرده اند. در واقع یافته ها نشان می دهند که اعضای هیئت علمی با کلیت موضوع مدیریت اطلاعات آشنایی دارند. اما آنچه که در پژوهش آشکار شد، به نظر می رسداعضای هیئت علمی با ابزارهای جدید مدیریت اطلاعات مانند اند نوت و نظایر آن زیاد آشنایی ندارند و از آنها کمتر استفاده می کنند. همچنین رابطه معناداری بین نوع جستجوی اطلاعات و رتبه اعضای هیئت علمی و جنسیت آنها وجود ندارد.
    نتیجه گیری
    علیرغم اینکه اعضای هیئت علمی با مدیریت اطلاعات شخصی آشنا هستند اما ارائه دوره های آموزشی و کارگاه های عملی در زمینه مدیریت اطلاعات، می تواند به اعضای هیئت علمی کمک کند تا در حوزه مدیریت اطلاعات به روزتر بوده و در این زمینه توانمندتر عمل کنند.
    کلیدواژگان: مدیریت اطلاعات، مدیریت اطلاعات شخصی، مدیریت اطلاعات آکادمیک، اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور
  • علی سادات موسوی، اورانوس تاج الدینی، هادی شریف مقدم صفحات 107-119
    هدف
    طی دهه های گذشته و درنتیجه پیشرفت های به وجود آمده در فناوری اطلاعات و ارتباطات، تحولات انقلابی در محیط کتابخانه ها رخ داده است که درنتیجه آن، نقش های تازه ای را برای متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی، طلب می کند. این پژوهش باهدف مقایسه میزان آشنایی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی ایران و نروژ با مهارت های فناوری اطلاعات انجام گرفته است.
    روش شناسی: نوع پژوهش حاضر، پیمایشی- تطبیقی و کاربردی می باشد و برای جمع آوری اطلاعات و سنجش نظرات کتابداران از پرسشنامه ای محقق ساخته استفاده شده است.
    یافته ها
    فناوری اطلاعات نقش متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی را تحت تاثیر قرار داده است و فرصتهایی برای ارتقای شخصی و حرفه ای برای آنها به وجود آورده است. برخلاف کتابداران دانشگاه اسلو که آموزش رسمی را مهمترین راه جهت کسب مهارتهای فناوری اطلاعات می دانند همتایانشان در دانشگاه تهران مهترین شیوه را مطالعه شخصی و آموزش غیر رسمی دانسته اند. این امر حکایت از آن دارد که گروه های کتابداری متولی آموزش کتابدارن لازم است که در روش ها و شیوه های آموزش خود بازنگری کرده و محتوای آموزشی خود را با نیازهای کنونی جامعه و تحولات فناوری اطلاعات و ارتباطات منطبق نمایند. کتابدارن دانشگاه تهران مهمترین موانع پیش روی خود جهت فراگیری و آشنایی با مهارتهای فناوری اطلاعات را عدم علاقه مسولان رده بالا نسبت به فرستادن آنها جهت آموختن مهارتهای فناوری اطلاعات می دانند، که این امر نیازمند تحقیق در چرایی آن است و تحقیقی جداگانه را طلب می کند.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان می دهد که کتابداران شاغل در دانشگاه اسلو با میانگین (2/92) و سطح معناداری 003/0 بیشتر از کتابدارن شاغل در دانشگاه تهران با مهارتهای فناوری اطلاعات آشنا می باشند. همچنین مردان با میانگین (90) و سطح معناداری 000/0 در زمینه آشنایی با مهارتهای فناوری اطلاعات، در هر دو دانشگاه (اسلو و تهران) نسبت به زنان پاسخگو از امیتاز بالاتری برخوردار بوده اند.
    کلیدواژگان: کتابداران دانشگاهی، مهارتهای فناوری اطلاعات، دانشگاه تهران، دانشگاه اسلو، آی تی
  • محمدرضا سلیمانی، لیلا شهرزادی، حسین فقیهی حبیب آبادی، رویا مرادی، فروزان عشوری مهرنجانی صفحات 120-126
    هدف
    پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان مهارت های آموزشی کتابداران شاغل در کتابخانه های دو دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان در سال 1393 انجام شده است.
    روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل 143 نفر کتابدار شاغل در کتابخانه های دانشگاه های اصفهان و علوم پزشکی اصفهان است که براساس فرمول تعیین حجم نمونه کوکران تعداد 104 نفر از آنها به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی نسبتی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و آزمون محقق ساخته است که روایی محتوایی و صوری آنها توسط متخصصان حوزه تعلیم و تربیت و کتابداری و اطلاع رسانی تایید و پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب86/0و 82/0محاسبه شد. داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد که در ابعاد توانایی های ایجاد جو عاطفی درکلاس، اداره کلاس و ارزشیابی تحصیلی میزان مهارت های کتابداران، بیشتر از حد متوسط اما در زمینه آشنایی با روش ها و مهارت های تدریس، مهارت آنها کمتر از حد متوسط بود. در مجموع، رابطه معنی داری بین جنسیت، رشته تحصیلی و سابقه خدمت کتابداران و مهارت های آموزشی آنان وجود نداشت.
    نتیجه گیری
    با وجود نیاز کتابداران کتابخانه های دانشگاهی به برخورداری از مهارت های آموزشی، این گونه مهارت های آنان در حد متوسط و در بعضی ابعاد کمتر از حد متوسط بود. لذا لزوم بازنگری در برنامه درسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی و برنامه ریزی برای برگزاری دوره های ضمن خدمت، متناسب با این نیاز کتابداران مشهود است.
    کلیدواژگان: مهارت های آموزشی، کتابداران، کتابخانه های دانشگاهی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان