فصلنامه علوم و فنون بسته بندی
پیاپی 7 (پاییز 1390)

یکی از موضوعات مهم در طراحی گرافیک بسته بندی، نوشتار و اطلاعاتی است که باید به مخاطب منتقل شده و مورد شناسایی قرار گیرد. استفاده از نوشتار در جهت زیبایی مطلق و بدون در نظر گرفتن کاربرد و خوانایی به عنوان یکی از روش های به کارگیری حروف قابل قبول بوده و در بسیاری از زمینه های طراحی گرافیک مورد استفاده قرار می گیرد، ولی باید به این نکته توجه کرد که در طراحی های کاربردی و بخصوص در طراحی بسته بندی آنچه از حروف انتظار می رود کاربرد، خوانایی و سرعت انتقال اطلاعات به مخاطب است و شاید بتوان این موضوع را به عنوان اصلی ترین کاربرد حروف در بسته بندی پذیرفت. توانایی طراح در جایی نمایان می شود که علاوه بر رعایت اصول خوانایی نوشتار در بسته بندی بتواند روابط زیبایی شناسی را نیز در طراحی خود رعایت نموده و ترکیبی متناسب، کاربردی و زیبا ارایه دهد.

افزایش جمعیت و سلیقه های مختلف و نیازهای بهداشتی و حفظ ویژگی های کالا تا رسیدن به مصرف کننده نهایی باعث شده تا بهترین و با کیفیت ترین بسته ها روز به روز طراحی شوند. آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته آشنایی با تاریخچه بسته بندی و شرکت های سازنده ای می باشد که برای ماندگاری بالا و صادرات بین المللی محصولات خود تلاش می کنند و همچنین در ادامه به مواد و خصوصیات انواع آن اشاره ای شده و طرح های مختلف نیز معرفی شده اند.

امروزه از انواع کاغذ و مقوا جهت بسته بندی در صنایع مختلف استفاده می شود، لذا مقاومت های مختلف آن ها برای تامین ویژگی های مورد نظر در بسته بندی دارای اهمیت زیادی است. برای مقاصد بسته بندی، کیفیت تحمل بار، بادوام بودن بسته و باز یافت پذیر بودن از نکات کلیدی هستند. در راستای تامین انتظارات واحدهای تولیدی و جامعه، اکنون زمان تلاقی دو صنعت فناوری زیستی و کاغذسازی فرا رسیده است. کاربرد آنزیم های مختلف قابل استخراج از قارچ ها نظیر لاکاز، می تواند در بهبود مقاومت ها و رنگ بری خمیرکاغذ تازه و باز یافتی مورد استفاده در صنایع بسته بندی و نیز تصفیه پساب با روش های دوست دار محیط زیست، مطرح باشد. بدین ترتیب برای کاهش آلودگی ناشی از رنگ بری خمیرکاغذ سفید و نیز بهبود مقاومت های کاغذ و مقوای مورد استفاده در بسته بندی، استفاده از فناوری زیستی می تواند نجات بخش باشد.

استفاده از خمیرکاغذ بازیافتی در تولید کاغذهای بسته بندی از نظر زیست- محیطی دارای اهمیت بسزایی است و این نوع کاغذها باید از نظر خواص مقاومت و استحکام بسته را تامین کنند. اساسا بازیافت کاغذ باعث کاهش ویژگی های مقاومتی کاغذ بازیافتی می گردد و برای رفع این مشکل راه حل های گوناگونی پیشنهاد شده است که در این مطالعه به برخی از آن ها اشاره می شود. به طور معمول، از بین روش های بهبود دهنده مقاومت های مکانیکی خمیرکاغذ بازیافتی، روش هایی نظیر جزءجزء کردن الیاف، تیمار شیمیایی(هیدروکسید سدیم، ازن و غیره)، تیمار مکانیکی(پالایش)، استفاده از آنزیم و افزودنی های پلیمری مقاومت خشک، کاربردهای بیش تری دارند. در این میان، استفاده از تیمار شیمیایی(هیدروکسید سدیم) به همراه پالایش و همچنین افزودن نشاسته کاتیونی بیش ترین مقاومت های مکانیکی را در کاغذ تولید شده از خمیرکاغذ بازیافتی ایجاد می کنند و می تواند امکان تکرارپذیری بیش تر از الیاف بازیافتی را در تولید کاغذهای بسته بندی تضمین نماید.

چنین انتظار می رود که گسترش بیونانوکامپوزیت ها جهت استفاده در بسته بندی مواد غذایی و ظهور مواد پلیمری جدید در دهه آینده رشد چشمگیری داشته باشد. در این مقاله نانوکامپوزیت ها با منشا زیستی همچون فیلم های نانوکامپوزیت خوراکی و زیست تجزیه پذیر بررسی خواهند شد. همچنین سعی بر آن است تا نقش فناوری نانو را در جهت بهبود خواص مکانیکی، ثبات اکسیداتیو، خواص نفوذ پذیری و نهایتا تولید بسته بندی های زیست تجزیه پذیر مورد بررسی قرار گیرد.