فهرست مطالب

نشریه مطالعات راهبردی جهان اسلام
سال دوازدهم شماره 1 (پیاپی 45، بهار 1390)

  • بهای روی جلد: 120,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1390/03/24
  • تعداد عناوین: 17
|
  • جهانگیر کرمی صفحه 5
  • مقالات
  • حسن احمدیان صفحه 37
    این مقاله به تحولات گسترده یمن در سال 2011 می پردازد و درصدد تبیین چرایی و روند دگرگونی هایی است که از زمان سقوط دو حاکم اقتدارگرای تونس و مصر در ژانویه و فوریه 2011، یمن را فراگرفته است. لذا در چارچوبی تحلیلی سیر دگرگونی ها در یمن و علل آنها را واکاوی و جنبه های مختلف این دگرگونی ها در زمینه چرایی آغاز دگرگونی ها، ویژگی های خاص خیزش یمنی ها، بازیگران داخلی تحولات، نقش بازیگران خارجی و چگونگی مدیریت بحران بررسی می شود. محدوده زمانی این مقاله سال 2011 است و جز در مواردی که رجوع به گذشته برای تبیین حقیقت یا حادثه ای ضروری بوده، این تمرکز زمانی حفظ شده است.
  • علی اکبر اسدی صفحه 63
    حکومت بحرین و شورای همکاری خلیج فارس به محوریت و رهبری عربستان سعودی، به عنوان دو بازیگر اصلی، سعی کرده اند خیزش مردمی بحرین را مدیریت و مهار کنند. حکومت بحرین با توجه به مولفه های مختلف تاثیر گذار بر رفتار آن به اتخاذ رویکردهای مختلف در قبال خیزش مردمی پرداخت. حکومت آل خلیفه به رغم رویکردی مسالمت آمیز در مقطعی از خیزش مردمی و با وجود برخی اختلاف نظرهای داخلی، سرانجام رویکرد سرکوب گسترده و خشونت آمیز معترضان را اتخاذ کرد. در این میان، گروه های اپوزیسیون نیز رویکردی واحد در قبال حکومت نداشتند. شورای همکاری خلیج فارس نیز تحت تاثیر و تسلط دیدگاه های مقامات عربستان سعودی و نگاه خاص آنها به تحولات منطقه ای، به خصوص بحرین، به حمایت از آل خلیفه و مقابله با خیزش مردمی بحرین پرداخت. این رفتارها به رغم برخی اختلاف نظرها، مورد اجماع کلی اعضای شورای همکاری قرار دارد، اما عمدتا از ملاحظات سعودی ها در مورد تاثیر خیزش مردمی بحرین بر مسائل داخلی خود، توازن قدرت منطقه ای و مولفه هایی مشابه ناشی می شود.
  • محمدعلی بهمنی قاجار صفحه 93
    تجاوز و جنگ تجاوزکارانه جنایتی علیه صلح و امنیت بین المللی است. آنچه در بحرین اتفاق افتاده تجاوز نظامی آل سعود و هم پیمانانش به خاک بحرین و اشغال این سرزمین است. اما حکومت بحرین و دولت های پشتیبان این حکومت تلاش کرده اند با استناد به همکاری های امنیتی در چارچوب پیمان «سپر جزیره» یا دعوت حکومت بحرین از نیروهای خارجی، یورش نظامی به بحرین را اقدامی غیرتجاوزکارانه قلمداد کنند. این مقاله با تکیه بر اسناد بین المللی، موضوع متجاوز بودن نیروهای سپر جزیره و اشغال بحرین را براساس موازین حقوق بین الملل بررسی می کند. هم چنین از دیدگاه حقوق بین الملل، نقض آشکار حقوق بین الملل بشر یکی دیگر از جنبه های قابل مطالعه در تحولات بحرین است. تبعیض، شکنجه و نقض سایر حقوق و آزادی های اساسی بشر همواره در بحرین وجود داشته، ولی ابعاد آنها در چند ماه گذشته بسیار گسترده شده است. می توان آنچه را در بحرین رخ داده است، جنایت علیه بشریت خواند. این مقاله هم چنین به ابعاد نقض حقوق بین الملل بشر در بحرین می پردازد.
  • نادر ساعد صفحه 117
    حاکمیت دولت در نسل های مختلف نظام بین المللی سنتی، نوین و معاصر، سنگ بنای استقرار مفهوم جامعه و نظم سیاسی و حقوقی آن بوده است. در دوران معاصر، با فراز و فرود در برخی مولفه های بین المللی، به ویژه حقوق انسانی فردی و جمعی نظیر حق تعیین سرنوشت، این سنگ بنا منزلتی متفاوت یافته و روند به سمت تعدیل ارزش و اعتبار آن دست کم در قبال دولت هایی سیر می کند که وجود و اعمال این حق را مباین مفهوم و فلسفه تمامیت ارضی خود می دانند. آنچه در وقایع و حوادث اخیر خاورمیانه و جهان عرب طی سال 2011 از حیث تقابل یکباره ملت ها با دولت مرکزی نمود یافته، عرصه ای از احیای حق تعیین سرنوشت ملت ها مانند همان موجی است که در دهه های 1960 و 1970، استعمار را به زانو در آورد. اما آیا این موج همواره می تواند ضامن منافع دولت های مستقل و ملت های جویای رهایی از وابستگی و سلطه خارجی باشد؟ فرجام تقابل «حق ملت ها بر تعیین سرنوشت» با «حق دولت ها بر حاکمیت» شان چه خواهد شد؟ این مقاله به بررسی همین موضوع از منظر حقوق بین الملل به ویژه با تامل بر رابطه پارادوکسیکال و خزنده دو حق مذکور می پردازد که در پس برخی ابعاد تحولات مذکور، از نظرها دور مانده است.
  • دینا شحاته، مریم وحید ترجمه: محمدرضا بلوردی صفحه 137
  • سیروس فیضی صفحه 157
    در تاریخ نوین روابط بین الملل، یکی از راهبردهای مهم قدرت بزرگ شدن، راهبرد گسترش منطقه نفود بوده است. این راهبرد در روزگار کنونی تحولات زیادی یافته و تحت تاثیر مسائلی مختلف مانند گسترش تسلیحات هسته ای، دو قطبی شدن جهان در دوران جنگ سرد، سپس کاهش اهمیت قدرت سخت و گسترش ارتباطات جهانی و شیوه افزایش قدرت نرم قرار گرفته است. با این حال، در سراسر این دوران، قدرت های متوسط برای بدل شدن به قدرت بزرگ، از این راهبرد بهره گرفته اند.
    این مقاله به طور مفصل به این مساله می پردازد که سیاست مهم قدرت های بزرگ در این دوران، راهبرد گسترش نفوذ بوده که در دوران پس از جنگ سرد هم به شکلی تحول یافته و عجین شده با قدرت نرم، ایدئولوژی و حتی نفوذ غیررسمی تر مطرح بوده است. به این ترتیب، مهم ترین موضوع مقاله آن است که این راهبرد چگونه می تواند به قدرتمندی یک کشور مهم کمک کند. این مقاله ضمن بحثی نظری و تاریخی، ملاحظاتی مانند شدت نفوذ و کارویژه های آن، رسمیت نظامی و راهبردی منطقه نفوذ و تحولات آن را در دوران جنگ سرد و پس از آن بررسی می کند.
  • پل استنیلند ترجمه: حمید نیکو صفحه 195
  • رحمت الله فلاح صفحه 213
    جمهوری آذربایجان از نظر ژئوپولیتیکی مهم ترین کشور قفقاز جنوبی است. این کشور مسلمان به رغم هفتاد سال سلطه نظام الحادی کمونیسم شوروی، دین اسلام را به عنوان مهم ترین عنصر هویتی خویش حفظ کرده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال آذربایجان، شرایطی برای تبدیل اندیشه اسلام گرایی به جریان سیاسی اسلام گرا فراهم شد. در این میان، جریان های اسلام گرای سنی در مسیر بنیادگرایی و رادیکالیسم گام نهادند، اما اکثریت 75 درصدی شیعی ضمن دوری از رادیکالیسم دینی و تاکید بر «معاصر بودن» توانستند در فضای سیاسی آذربایجان کنشگری موثر شوند.
    این مقاله ضمن پرهیز از مطالب تاریخی توصیفی، به تشریح شرایط و عواملی می پردازد که به صورت مستقیم نقش و تاثیری تعیین کننده بر محیط سیاسی جریان های اسلام گرای شیعی دارند و در پایان اشاره ای به وضعیت مورد انتظار خواهد داشت.
  • گزارش ها
  • مسعود اسدالهی صفحه 231
  • محمدرضا حاجیان صفحه 245
  • محمد مهدی دوستی صفحه 259
    از دیر باز عملیات روانی به عنوان عاملی تاثیر گذار و مکمل در جنگ های نظامی به کار می رفت. البته استفاده از عملیات روانی منحصر به زمان جنگ نیست و حتی در بعضی مواقع به عنوان عاملی مستقل مورد توجه قرار می گیرد. رژیم صهیونیستی از عملیات روانی طی حملات نظامی خود مانند جنگ 33 روزه لبنان و 22 روزه غزه بهره گرفته است. این رژیم در تهاجم نظامی به نوار غزه در سال 2008 علاوه بر استفاده از تمام امکانات نظامی، از تاکتیک های متفاوت عملیات روانی به عنوان عاملی مکمل برای نابودی حماس سود جست تا ضمن ایجاد شکاف میان حماس و مردم، موجبات نارضایتی مردم غزه را فراهم سازد و حماس را در عرصه روانی وادار به پذیرش شکست کند. از جمله تاکتیک های مورد استفاده رژیم صهیونیستی در جنگ 22 روزه ریختن اعلامیه در شهرها، تماس های تلفنی با شهروندان غزه به منظور ایجاد رعب و وحشت و تهدید به بمباران محل سکونت شان، نبرد در عرصه مجازی و تخریب وجهه رهبران و رزمندگان مقاومت بوده است. هم چنین در این مقاله به واکنش های حماس در قبال عملیات روانی رژیم صهیونیسیتی پرداخته شده است.
  • معرفی کتاب
|
  • Hassan Ahmadian Page 37
    This article examines extensive developments of Yemen in 2011 and seeks to explain the reasons and explores the transformation process which has been spreading since the fall of authoritarian rulers in Tunisia and Egypt in January and February 2011 in Yemen. Therefore, in an analytical framework, process of changes in Yemen and their causes are analyzed, and different reasons and roots of these transformations, specific features of Yemeni uprising, domestic actors, the role of foreign actors and the way of crisis management are examined. Time range of this article is 2011 and with exeeption of cases which refer to the past events for explaining a truth or incident, this focus has long been maintained.
  • Aliakbar Asadi Page 63
    Government of Bahrain and the Persian Gulf Cooperation Council with central leadership of Saudi Arabia, as the two main actors have tried to manage and control Bahrain's popular uprising. Bahrain Government considering various components that influence its behavior adopted different approaches towards the popular uprising. Al-Khalifa regime despite peaceful approach toward popular uprising in a period of time and some internal disagreements, finally adopted approach of widely violent suppression of protesters. Meanwhile, opposition groups did not have a unified approach towards the government. Also Persian Gulf Cooperation Council influenced by Saudi authorities and their particular attitude toward regional developments, especially Bahrain, supported al-Khalifa regime and suppressed the popular uprising. Despite some disagreements, members of the council had general consensus about these behaviors, but mostly arises from Saudis considerations about effect of Bahrain's popular uprising on its domestic issues, regional balance of regional power and similar factors.
  • Mohammad Ali Bahmani Ghajar Page 93
    War and aggression is a crime against international peace and security. What happened in Bahrain was not something other than military invasion of Al-Saud and its allies in shield of the island against territory of Bahrain. But the governments of Bahrain and its supporters have tried, with emphasizing on security cooperation in the framework of shield of island treaty or Bahrain government’s invitation of foreign forces, justify offensive military against Bahrain as non-invasive. Also from the viewpoint of international law, apparent violations of international human rights Bahrain are also another aspect of the researchable. We can call what happened in Bahrain crimes against humanity. Also this article examines dimensions of international human rights’ violations in Bahrain.
  • Dr. Nader Saed Page 117
    State sovereignty in different generations of traditional and modern international system has been the cornerstone of concept of establishing its political and legal order. In modern times, with the rising and falling of some international factors, particularly individual and collective human rights such as self-determination, this cornerstone has taken a different dignity and the process is going to adjusting the value and credibility at least toward the governments which consider existence and performance of this right as the meaning and philosophy of territorial integrity. What has emerged during the recent events and developments of Middle East and Arab world in 2011 in terms of confrontation of the nations with the central government, is revival of self-determination of nations like the wave that brought to knees colonialism in 1960s and 1970s. But whether this wave can always guarantee the interests of independent states and nations seeking for emancipation from dependency and foreign domination? What will be the result of "right of self-determination of nations" vs. "right of the ruling government"? This paper investigates this issue from the perspective of international law, particularly with considering the paradoxical and crawly relationship between these two rights which due to aforementioned developments have been away from the eyes.
  • Cyrus Faizee Page 157
    Developing “sphere of influence” has been one of the important strategies for becoming great power in history of international relations. Today, this strategy has got so many changes due to the proliferation of nuclear weapons, polarization of the world during Cold War, incompetency of military power and increasing the importance of soft power through global boost of communications. Nonetheless, according to the present article, this strategy has been the principle way of transition from middle power to big power through considering more important factors like ideology, soft power, and even taking into account marginal influence. Therefore, it mainly has been articulated to answer this question: how can this strategy be used for becoming great power yet. In some parts, this article reviews historical trends and developments of "sphere of influence" as a necessary background of the current approach.
  • Rahmatollah Fallah Page 213
    Azerbaijan geopolitically is the most important country of South Caucasus. Despite seventy years domination of communist and atheist system of Soviet Union, this Muslim country has kept Islam as the most important element of its identity. After the collapse of the Soviet Union and the independence of Azerbaijan, the conditions for the conversion of Islamic thought to political movement were provided. Meanwhile, Sunni Islamist currents stepped in the path of fundamentalism and radicalism, but 75 percent Shiite majority, moving away from religious radicalism and emphasising on "being modern" could become effective actors in political atmosphere of Azerbaijan. This paper in addition to avoiding descriptive-historical materials, describes circumstances and factors that directly have role and decisive impact on environmental environment of Shia Islamist currents and at the end position the expected situation will be described.