فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان
پیاپی 7-8 (پاییز و زمستان 1394)

در این مقاله کتاب را از منظر عناصر داستان)شخصیت پردازی، فضاسازی، نکات ویرایشی و کاربرد واژگان خرافی(بررسی کرد هایم. داستان در یک فضای ساده روستایی بیان شده و تمام اتفاقات و حوادث داستان ها در یک باغ میوه رخ داد هاست. در داستان ها از توصیفات و تشبی هات گونا گونی در بیان مطالب استفاده شده و شاید بتوان گفت بیش ازحد، به تخیل و اغراق و خرافه پرداخته شده است.

نوشتار حاضر به طور اجمالی به چگونگی خلق روایت از داستان فانتزی موجود می پردازد؛ نحوه بهر هگیری نویسنده از موقعیت ها را نشان می دهد و کارکرد تخیل فانتاستیک را در داستان بررسی و تحلیل می کند. داستان فانتزی ویژه نوجوانان عاوه بر کارکرد سرگرمی و لذت جویانه اش باید بتواند سایر نیازهای نوجوانان را در بحران بلوغ و هیاهوی درون به تصویر بکشد. خودشناسی، پالایش روانی و شناخت ارزش های انسانی در تقابل با خصائل دیگری که ارزش های منفی شناخته می شوند از ضروریات فانتزی قهرمانی دانسته شده است.

مقاله حاضر ابتدا اشار های کوتاه به شیوع افکار مارکسیستی در آثار کودکان قبل از انقاب و سال های اولیه آن دارد، سپس نمونه های مضامین برخی داستان هایی را می آورد که تاثیرات منفی اخلاقی ناشی از افکار طبقاتی را با خود داشته اند. کتاب سایه ای که سر نداشت... ازجمله آثاری است که پس از اصاح نظام مارکسیستی خلق شده و به جای پرداختن به افکار مارکسیستی در داستان های کودک، جنبه لذت بخشی و ایجاد حس پرسشگری و کنجکاوی کودک به آموختن مسائل علمی در آن دیده می شود. در پایان به توضیحی کوتاه از نثر این کتاب و نکات آموزنده اخلاقی آن اشاره شده است.

ادبیات ناب را می توان سدی دانست که همواره آدمی را در برابر امر واقع محافظت می کند. در ادبیات همه ملل، با اساطیر و افسانه های مختلفی روبه رو می شویم که روح خسته آدمی را چند صباحی در پناه خود می گیرد تا نیرویی برای مقابله با قاطعیت امر واقع فراهم آورد. در دوران معاصر نیز آدمی برای گریز از امر واقع دست به خلق «فانتزی » زده است. یکی از ویژگی های فانتزی «امر شگفت » است که می توان آن را در اکثر فانتزی ها دید. مواجهه با امر شگفت و عادی جلوه دادن آن از عواملی است که در خلق و باورپذیرکردن جهان فانتزی موثر است. در این مقاله بر آنیم با بررسی برخی از ویژگی های فانتزی و با تمرکز بر امر شگفت، رمان بازجویی خانواده آقای قلندری را نقد کنیم و تاثیر این عنصر را در ساختار و فضای رمان نشان دهیم. بدین منظور امر شگفت را از منظر «شخصیت » و «راوی » بررسی کرده ایم.

دکترپارکینگ اثری داستانی است که از همان ابتدای کتاب با شروع این جمله ها مخاطب را جذب می کند: «می تونم برات یک قصه بگم؟ خیلی زیاد طولانی نیست، به خدا راست می گم! تازه، داستان خیلی عجیبیه... ». این نوشتار درباره پذیرفته شدن فردی است که مردم به راحتی به او اعتماد می کنند و جنبه قهرمانی می دهند. البته تشخیص قضاوت درست درباره کارهای «دکتر پارکینگ » در این کتاب به عهده خواننده است.

این مقاله سعی دارد به ارزیابی و تحلیل داستان، شخصیت ها و کنش ها از دید روا نشناسی بپردازد. نکاتی که در این مقاله خواهید دید عبارت است از معرفی کتاب و خلاصه داستان، گره افکنی ها، مشکلات رفتاری شخص اول داستان، نگاه به جنبه آموزشی و اشاره به چند نکته ویرایشی. در پایان نیز این گونه نتیجه گیری شده که عنوان داستان نوعی پارادوکس با شخصیت قهرمان آن دارد.

در این مقاله سعی شده است ساختار مجموعه ای سه جلدی از آثار ناصر کشاورز با نام ماجراهای غول سیصدساله و میز جادویی اش مورد تحلیل قرار گیرد و پیرنگ اصلی داستان های این مجموعه و امکان ادامه دار شدن آن بررسی شود. همچنین منتقد نگاهی اجمالی به رویکرد نو اثر و نگرش سیاسی آن داشته و این گونه نتیجه گرفته است که نویسنده در این قصه ها به مسائلی فراتر از دغدغه ها و هراس های کودکان پرداخت هاست.

نوشتار حاضر بررسی مجموعه شعر «گربه یک مهندس است » بیشتر از منظر نقاط ضعف آن است. مهم ترین بحث که به نوعی با نتیجه آن ارتباط دارد این است که در این کتاب تناقض هایی دیده می شود: اول این که با تنوع سوژه هایی تکرار ی مواجهیم و دوم این که نویسنده مقاله معتقد است تکلیف ما با گروه سنی این کتاب مشخص نیست؛ چون گروه سنی در جشده روی جلد کتاب با شناسنامه آن در تناقض است و به عاوه زبان در بعضی از شعرها گرایش به زبان بزر گسال پیدا می کند و خواننده را سردرگم می کند.

این مقاله ابتدا به معرفی مختصری از کتاب مورد نظر پرداخته، سپس مهمترین خصایصی که کتاب را از دیگر آثار هم ردیف خود متمایز می کند، بیان کرده است؛ ازجمله ویژگی کلی ساختار و محتوای کتاب، اشاره به ترجمه بودن آن و لزوم تالیف چنین کتابی به دست نویسندگان داخلی و طرح روی جلد. در بخش پایانی نیز به ترتیب هرجلد را نقد محتوایی کرده است.