فهرست مطالب

نقد کتاب علوم اجتماعی - پیاپی 9 (بهار 1395)

فصلنامه نقد کتاب علوم اجتماعی
پیاپی 9 (بهار 1395)

  • 264 صفحه، بهای روی جلد: 100,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/05/25
  • تعداد عناوین: 24
|
  • سخن سردبیر
  • نقدپژوهی
  • نقد متن، تفکر خلاق و تکوین الگوهای دگرواره اندیشه
    محمد امین قانعی راد صفحه 5
    اشاره
    نقد عبارت است از دروازه بانی و دروازه بانی ممانعت از ورود کسانی به عرصه علم است که صلاحیت و شایستگی علم و علم ورزی را ندارند.کار نقد کار خلاقانه است و فعالیت های پژوهشی خلاق به واسطه نقد شدن ایجاد می شوند. در عرصه هایی که نقد وجود ندارد و یا نقد از رونق کافی برخوردار نیست شکوفایی و زایایی خود را ازدست می دهند. چرا که نقد یک قدرت خلاق و زاینده ای دارد که همراه خود می آفریند و امکانات تازه ای را کشف می کند و به مفاهیم هیات تازه می دهد. یادداشت حاضر به نقش خلاقانه نقد در متن علوم اجتماعی تکوین الگوهای دگرواره اندیشه پرداخته است.
  • نقد شفاهی
  • متن و حاشیه ترجمه کتاب های کلاسیک جامعه شناسی / در گفت و گو با محسن ثلاثی، مترجم و نویسنده علوم اجتماعی
    عاطفه نامداری صفحه 9
    محسن ثلاثی در سال 1324 در شهر بابل به دنیا آمد. او تحصیلات آکادمیک خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران آغاز کرد. پس از پایان دوره لیسانس به خدمت سربازی رفت. در بازگشت از خدمت، تصمیم گرفت رشته تحصیلی اش را تغییر بدهد، برای این منظور به دانشکده علوم اجتماعی تهران رفت و فوق لیسانس خود را در رشته جامعه شناسی دریافت کرد. او پیش از آغاز دوره سربازی قصد داشت که برای ادامه تحصیل به فرانسه برود و همین شروعی برای آشنایی اش با زبان فرانسوی بود؛ اما محسن ثلاثی جوان، ممنوع الخروج شده بود. این طور که خودش می گوید ساواک او را ممنوع الخروج کرده بود: «بر اساس همان دلایل و استانداردهایی که به درد خودشان می خورد مرا ممنوع الخروج کردند؛ بدون این که هیچ وابستگی به احزاب و گروه های سیاسی داشته باشم. فکر می کنم دلیل اصلی شان این بود که من جوانی مستقل و تا حدی سرکش بودم و این به ذائقه شان خوش نیامده بود». ثلاثی هیچ وقت در تشکل های دانشجویی حضور نداشت؛ اما به قول خودش با دیدن کاستی ها و نابرابری ها با هر بهانه ای با هر مقامی دست به یقه می شد: «بیشتر پرونده سازی علیه من به دوره سربازی ام بازمی گردد. واقعا روزی نبود که مسئله ای برای پادگان و فرماندهی پادگان درست نکرده باشیم. به خاطر همین برای من پرونده سازی کردند و بالاخره ممنوع الخروج شدم. با خودم گفتم حالا که قرار است بمانم، باید یک کار فرهنگی انجام بدهم، چراکه من هم نمی خواستم خیلی وابسته به صندوق دولت یا حقوق کارمندی باشم. به خاطر همین به ترجمه روی آوردم» و این آغاز راهی بود که ثلاثی را به یکی از تاثیرگذارترین مترجمان حوزه جامعه شناسی، انسان شناسی و حتی فلسفه تبدیل کند.
    فصلنامه نقد کتاب علوم اجتماعی با محسن ثلاثی به گفت وگو نشسته است. این گفت وگو شامل سه بخش اصلی است: نخست ورود ثلاثی به دنیای ترجمه، سپس کنکاش آثار او از زبان خودش و در پایان ارزیابی وضعیت نشر کتاب های علوم اجتماعی در بازار این روزهای کتاب.
  • علوم اجتماعی در ایران بقا بر میت است
    سیدجواد میری، محمد فکری صفحه 25
    سیدجواد میری در کودکی از ایران مهاجرت کرده و دوران تحصیل خود از مدرسه تا دکترا را در سوئد و انگلستان در رشته های فلسفه و جامعه شناسی سپری کرده است.وی همچنین سال ها در کشورهای مختلف به پژوهش پرداخته و تا به حال صدها کتاب، مقاله و سخنرانی از وی منتشر شده است. دکتر میری از سال 1386 به ایران بازگشته و در حال حاضر دانشیار گروه جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. تجربه وی از انتشار ده ها کتاب در داخل و خارج از کشور باعث شد با وی درباره وضعیت کتاب های علوم اجتماعی در ایران و خارج از ایران گفت وگو کنیم.
  • نقد تالیف
  • اسماعیل قدیمی صفحه 35
    کتاب ما ایرانیان، زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، با هدف معرفی خلقیات ایرانی بر اساس بررسی و مطالعه تاریخی و اجتماعی صاحب نظران ایرانی و خارجی مبتنی بر روش های مختلف و از مداخل گوناگون تالیف شده است.
    نویسنده ضمن بررسی آثار متعدد پژوهندگان و نویسندگان و نیز استفاده از یافته های خود از یک پیمایش در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه های سراسر کشور می کوشد پیچیدگی های شکل گیری این خلقیات و نیز درک و تفسیر آن ها را به ما یادآور شود. او برای خاطرنشان کردن این گزاره بر اهمیت روش شناسی و معرفت شناسی پویا و انعطاف پذیرتاکید می کند و از طریق بررسی نسبت میان خلقیات با محیط منطقه ای و جهانی، نهادها و سازمان های اجتماعی و کدهای رفتاری در حوزه های گوناگون به دسته بندی و تحلیل این خلقیات می پردازد.
    نویسنده ضمن پرهیزدادن ما از ذات پنداری برای این خلقیات، به اتکای تاکیدش بر سودمندی نظریه بازی در تبیین آن ها و رویکردهای سیستمی، نهادی و تعامل عاملیت و ساختار به ارائه یک الگوی چهارسطحی تحلیل شامل «نهادها و ساختارها»، «عاملیت انسانی»، «محیط منطقه ای وجهانی» و «وقایع و رویدادها» می پردازد. او نتیجه می گیرد که اصلاح نهادی دولت، آموزش وپرورش، مالکیت، مناسبات تولید و روابط کار مهم ترین گام برای تحول در خلقیات ایرانیان است. نویسنده اضافه می کند که رفتارهای تازه به نهادهای تازه نیاز دارند و ما نیازمند رویکرد شبکه ای و طراحی آهسته و پیوسته، همه جانبه و مشارکت جویانه الگوهای رفتاری نه صرفا نخبه گرایانه و مدرن، بلکه عمومی هستیم تا به خلقیاتی مطلوب دست یابیم.
    کلیدواژگان: خلقیات، محیط منطقه ای و جهانی، نهاد و سازمان، ساختار و عاملیت انسانی، مم ها، کدهای رفتاری، نظریه بازی، زیست تاریخی
  • کیمیا انصاری صفحه 49
    این مقاله با هدف معرفی کتاب آسیب شناسی نقادانه علوم انسانی و اجتماعی ایران نوشته ابراهیم آبادی و همکاران وی که در سال 1394 چاپ شده است به رشته تحریر در آمده. در ابتدای مقاله به شرح مختصر فصول کتاب پرداخته شده است. سپس روش شناسی کتاب با توجه به گفته های مولفین آن مطرح می شود. روش بکار رفته در تحقیقاتی که به نگارش این کتاب منجر شده اند روش چند رشته ای بوده است که یک فراروش به حساب می آید. در ادامه خلاصه ای از نظر مندرج در کتاب در مورد پیشینه مباحث تنوسعه علمی و فرهنگی در ایران مطرح می شود. در این قسمت شرحی بر سه دوره سیر تکوینی جامعه شناسی در ایران مطرح شده و همچنین دسته بندی از تاریخچه علم جامعه شناسی با توجه به آثار احمد اشرف به سه دوره تقسیم شده است.
    در ادامه موانع و مشکلات پژوهش های انسانی و اجتماعی در ایران پس از انقلاب بررسی شده است و با این زمینه سازی نویسندگان به سراغ تحلیلی نظری - فلسفی از مهم ترین عوامل توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران می روند. در ادامه علل فرهنگی و تنک مایگی زیست بوم عقلانیت از مهم ترین عوامل توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران دانسته شده است. در پایان توسعه به عنوان امری فرهنگی و اقتصادی تعریف شده و به نسبت میان علوم انسانی و توسعه فرهنگی پرداخته شده است. نویسندگان نقش آموزش علوم انسانی در زمینه توسعه را بسیار پررنگ می دانند. در پایان نتیجه گیری شده است که توسعه علوم انسانی در ایران در وضعیت نامناسبی قرار داشته و به جهت بهبود این امر پیشنهاد هایی ارائه شده است.
    کلیدواژگان: توسعه علوم انسانی، جامعه شناسی، تاریخچه، فرهنگ، فراروش، روش چندرشته ای
  • مجتبی شریعتی صفحه 69
    یکی از عناوین مهم درسی در همه رشته های تحصیلی «روش تحقیق» است. در کنار روش تحقیق که به مثابه شناخت ابزار پژوهش است، «روش شناسی» برای آشنایی با دیدگاه ها و رهیافت های مختلف علمی نیز مورد نیاز است. دانشجویان و محققان موفق، قبل از آن که به انجام فعالیت های علمی اقدام کنند، لاجرم می بایست با متدولوژی های حوزه مورد مطالعه خود به خوبی آشنا باشند. ازاین روی، علم سیاست و روابط بین الملل نیز از این قاعده کلی مستثنا نیست. مقاله حاضر کوششی است تا به نقد و بررسی یکی از مهم ترین تالیفات مطرح در رابطه با روش شناسی در علم سیاست پرداخته و با طرح برخی کاستی ها، زمینه اصلاح آن را در آینده فراهم کند.
    کلیدواژگان: روش شناسی، روش تحقیق، رهیافت، اثبات گرایی، فرااثبات گرایی، نظریه سیاست
  • رضا انصاری فرد صفحه 91
    هر رشته ای در علوم انسانی در اصل یک نوع رویکرد است.و با نگاهی خاص به موضوعات و مسائل مرتبط با افراد در هر جامعه ای می پردازد. جامعه شناسی اوقات فراغت رشته نسبتا جدید جامعه شناسی در مقایسه با زیرمجموعه های سنتی مانند جامعه شناسی کار، جامعه شناسی خانواده و جامعه شناسی آموزش و پرورش است. این رشته بیشتر در نیمه دوم قرن بیستم توسعه پیدا کرده است و تا آن زمان، اوقات فراغت اغلب به عنوان یک موضوع نسبتا بی اهمیت و یک ویژگی جزئی از جامعه دیده می شد. اوقات فراغت در حال حاضر به عنوان یک نهاد مهم اجتماعی به رسمیت شناخته شده و شایسته تحقیق جامعه شناختی جدید، به ویژه در جامعه ایرانی است. کتاب حاضر در 33 فصل به مطالعه پدیده های اجتماعی در اوقات فراغت می پردازد.
    کلیدواژگان: تفریح، اوقات فراغت، جامعه شناسی اوقات فراغت
  • نقد ترجمه
  • محمدعلی زکی صفحه 99
    کتاب اندیشه های اجتماعی سی رایت میلز جلد آغازین مجموعه اندیشه های اجتماعی سیج بوده که متعهد به ارائه مجموعه متراکمی از کتاب های کم حجم و جیبی است که اندیشه های چهره های عمده درون و بیرون جامعه شناسی را بررسی می کند. کتاب اندیشه های اجتماعی سی رایت میلز نوشته تروینو در سال 2012 منتشر شده که توسط منصور حقیقتیان و ابراهیم انصاری؛ اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان به فارسی ترجمه شده و از سوی انتشارت دانشگاه آزاد اسلامی با همکاری واحد دهاقان در بهار سال 1394 چاپ شده است. کتاب دارای هشت فصل است که فصل نخست آن به معرفی تصویر مختصر و کلی از افکار اجتماعی سی رایت میلز اختصاص یافته و فصل آخر، گزارش جامع و مبسوطی از کار جامعه شناسان در خصوص اندیشه های میلز را بررسی می کند.
    در پایان کتاب، واژه نامه آمده که به تعریف اصطلاحات کلیدی در اندیشه های اجتماعی سی رایت میلز اختصاص داده شده است. اندیشه های اجتماعی عمده سی رایت درباره موضوعاتی؛ مانند انسان گرایی، روان شناسی اجتماعی، قشربندی اجتماعی، تمرکز قدرت، وسایل ارتباط جمعی و جامعه توده ای، دیوانسالاری جامعه مدرن و بینش جامعه شناختی در فصول 2 تا 7 کتاب مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: انسان گرایی، روان شناسی اجتماعی، قشربندی اجتماعی، تمرکز قدرت، وسایل ارتباط جمعی و جامعه توده ای، دیوان سالاری جامعه مدرن و بینش جامعه شناختی
  • فروغ خیبری صفحه 115
    کتاب فرهنگ و زندگی روزمره، اشکال مختلف زندگی روزمره را با رویکرد جامعه شناسی فرهنگی بررسی و تحلیل نقادانه می کند. در این راه ابتدا تعاریف گوناگون فرهنگ را مطرح کرده و ارتباط آن را با طبیعت بشر تبیین می کند. درباره فرهنگ مدرن و چگونگی عقلانی شدن زندگی روزمره انسان های مدرن سخن می گوید و مرز میان فرهنگ فاخر و رایج را تا حدی روشن می سازد. این کتاب از نظریه پردازان و صورت های زندگی روزمره انسان ها برای اثبات فرض های خود سود می جوید.
    کلیدواژگان: زندگی روزمره، فرهنگ مدرن، جهانی شدن، فرهنگ فاخر
  • مریم نورایی نژاد صفحه 125
    این مقاله نگاهی دارد به کتاب انزوای اجتماعی در جامعه مدرن تالیف اساتید دانشگاه اوتراخت هلند؛ رولوف هورتولانوس، آنجا میشلز و لودوین میوسن که جدا از مباحث نظری گسترده در خصوص انزوای اجتماعی؛ نتایج یک تحقیق بزرگ ملی در هلند را نیز دربر دارد.
    روش پژوهشی مولفان از پیوند سنت های پژوهشی علوم اجتماعی و در راس آن سنت پژوهشی مطالعه تجربی گسترده بهره برده است. سوالات روشنی در خصوص انزوای اجتماعی، دلایل فردی و جمعی وقوع و نتایج آن در ابتدای پژوهش طرح شده که بن مایه اصلی چارچوب پژوهش است. مولفان در سراسر کتاب تلاش کرده اند نشان دهند انزوای اجتماعی همان گونه که می تواند پیامد مشکلات زندگی باشد، به همان نسبت هم می تواند علت مشکلات دیگر زندگی تلقی شود. درواقع آنان بر این باورند که انزوای آدمیان در زندگی امروز را نمی توان به عنوان موضوعی خصوصی کنار گذاشت؛ زیرا به دو دلیل، موضوعی عمومی است: اول این که اثراتش به زندگی شخصی انسان ها محدود نمی شود و دوم این که انزوا تنها به دلایل شخصی ایجاد نشده بلکه از علل فراشخصی و فرآیندهای اجتماعی نیز تاثیر می پذیرد.
    پروژه تحقیقاتی که اساس این کتاب را تشکیل داده، در نهایت منجر به ارائه راهکارهایی از سوی محققان شده که در دو محور اصلی: 1) راهکارهای مداخله ای و 2) دیدگاه های سیاست گذارانه در عرصه مدیریت کلان انزوای اجتماعی خود را نشان داده است.
    کلیدواژگان: انزوای اجتماعی، جامعه مدرن، تعامل اجتماعی، سرمایه اجتماعی، بهزیستی فردی و بهزیستی اجتماعی
  • حوریه حقیقی نیا صفحه 137
    در شرح های جامعه شناختی از وضع حاضر مدرنیته، آشفتگی حکمفرماست. روایت ها از «پایان سوژه» شروع می کنند و به «فردگرایی جدید» می رسند، از «زوال جامعه» می آغازند و به «ظهور مجدد جامعه مدنی» ختم می شوند و از «پایان مدرنیته» عزیمت می کنند و به مدرنیته ای دیگر و «مدرنیزاسیون جدید» منتهی می شوند.
    یکی از مهم‏ترین دستاوردهای مدرنیته از منظر جامعه‏شناسی، پدیده دوگانه «آزادی و انضباط» است. آزادی مهم‏ترین دستاورد بشری در صورت بندی مدرنیته است که در بسیاری از جوامع سرمایه‏داری پیشرفته صنعتی متاخر قوام و دوام کافی یافته و در روند نهادینه شدن یا استقرار و تثبیت کامل قرار گرفته است. لیکن یکی از پایه ها و ارکان اصلی این جوامع ضرورت وجود انضباط، نظم آهنین و فراگیر است؛ زیرا پیشرفت هر چه بیشتر و سریع‏تر در گرو نظم و انضباط قرار دارد و این امر خود فی نفسه با مفهوم آزادی از بسیاری جهات مغایرت دارد. همچنین دو برداشت ناظر بر آزادی و انضباط، سرشت دووجهی مدرنیته را از سه جنبه مطالعه می کند؛ سرشتی که در مدرنیته نقشی بنیادی برعهده دارد: ارتباط آزادی فردی و اجتماع سیاسی؛ ارتباط عاملیت و ساختار؛ و ارتباط انسان هایی که در محیط های محلی زندگی می کنند و نهادهای گسترش یافته اجتماعی.
    در کتاب حاضر، نویسنده سعی دارد تا با پرداختن به مناقشات سال‏های اخیر درباره مدرنیته و پست مدرنیته، سنتزی نظری برای بسیاری از معضلات فکری و اندیشگی جوامع مذکور پیدا کند. نویسنده می کوشد جامعه شناسی مدرنیته را بر حسب روایتی تاریخی از دگرگونی های اجتماعی طی دو قرن اخیر بررسی کند. در مقام دو روایت متمایز از مدرنیته، با تمرکزی بر اروپای غربی و نگاهی به ایالات متحده آمریکا و سوسیالیسم شوروی به عنوان گونه های مشخص و متفاوتی از مدرنیته، به ارزیابی تاریخ تحولات اجتماعی دو قرن اخیر می‏پردازد.
    کلیدواژگان: جامعه شناسی، تحولات اجتماعی، مدرنیته، آزادی و انضباط
  • علی پاپی صادقی صفحه 153
    موتور اقتصادی سرمایه داری به وضوح با مشکلی بزرگ دست و پنجه نرم می کند. سرمایه داری میان نفس نفس زدن و تهدید توقف تدریجی یا فروپاشی گام به گام بی هیچ هشداری تلوتلو می خورد. نشانه های خطر در همه جا از خلال چشم اندازهای زندگی مسرفانه در کمین همگان نشسته است. اگر از چرایی چشم بپوشیم، به نظر می رسد فهم منسجمی از چگونگی مشکلات سرمایه داری در میان نباشد. به همین منظور دیوید هاروی هفده تضاد جامعه سرمایه داری را در کتابی به همین نام و هر یک را به عنوان پراکسیسی سیاسی مطرح و مورد بررسی قرار داده است. کتاب هفده تضاد و پایان سرمایه داری در این بافتار به رشته تحریر در آمده است و رویکردی که هاروی در این کتاب اتخاذ کرده از آنجا که از روش مارکس نه بالضروره تجویزهایش پیروی می کند تاحدودی نامتعارف است. وی در پی خلاصی از گسست و وقفه موجود در علم سیاست، سیاست ها و اندیشه های اقتصادی به رویه ای متفاوت در واکاوی شیوه ها و مفاهیم ذهنی حقیقتا ضروری دست پیدا کرده است.
    کلیدواژگان: سرمایه، سرمایه داری، تقسیم کار، بازتولید اجتماعی، مرکززایی و مرکززدایی
  • محمد خوش گفتار صفحه 169
    نویسنده کتاب فهم علم اجتماعی با این ایده بحث خود را آغاز می کند که ماهیت علم دقیقا چیست؟ سپس به این موضوع می پردازد که آیا علوم اجتماعی را می توان به همان صورتی که علوم طبیعی را مورد پژوهش قرار می دهند دید یا خیر. در ادامه، عقلانیت و سنت به عنوان دو سر یک طیف در جامعه در نظر گرفته می شود و به شکل گسترده بر روی آن ها بحث می شود. در نهایت، کتاب بدین جا می رسد که با مقایسه ای میان اقتصاد، فرهنگ و زیست شناسی اجتماعی، چگونه مبنای فلسفی علم اجتماعی در پارادایم های گوناگون اهمیت می یابد.
    کلیدواژگان: علم اجتماعی، سرشت جامعه، عقلانیت، سنت، امور واقع، مبنای فلسفی علوم اجتماعی، حقیقت، عینیت، فهم فرهنگ های دیگر
  • محمد صمیمی صفحه 175
    کتاب قومیت و قوم گرایی در ایران، افسانه و واقعیت، تلاش کرده است که با دیدی نسبتا ژرف مسئله قومیت در خاورمیانه و به خصوص ایران را مورد واکاوی قرار دهد. در ابتدا با این طرح این مسئله که «آیا قوم گرایی در ایران یک واقعیت است یا بیشتر یک افسانه است؟» ذهن مخاطب درگیر می شود. در ادامه واقعیت های تاریخی در نقد و رد قوم گرایی در ایران تا پیش از قرن بیستم میلادی آورده می شود. سپس نویسنده در قالب یک چارچوب نظری که سه عامل مهم را در شکل گیری هویت قومی در ایران مدنظر دارد، بحث را ادامه می دهد. شکل گیری دولت مدرن از سال 1300 خورشیدی، نقش نخبگان فکری و سیاسی و سیاست بین الملل حاکم در طول یک قرن گذشته به عنوان عوامل اصلی به وجود آمدن قومیت در ایران مطرح می شود. ضمنا در این کتاب سعی شده است که در هر فصل، مباحث با بررسی شرایط تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی سه گروه عمده زبانی و مذهبی ایران، یعنی آذری ها، کردها و بلوچ ها انطباق یابد.
    کلیدواژگان: قومیت، قوم گرایی، هویت قومی، ناسیونالیسم قومی، دولت مدرن، نخبگان سیاسی و فکری سیاست بین الملل
  • رضا همدانی صفحه 181
    کتاب ترجمه و تحلیل انتقادی گفتمان رویکرد نشانه شناختی، نوشته مریم قهرمانی در پنج فصل سامان یافته است: در فصل نخست این کتاب پس از مروری کوتاه بر تاریخچه مطالعات ترجمه، به معرفی نظریه نظام چندگانه اون زوهر می پردازد و پس از آن به معرفی مبحث بازنویسی لفور و بررسی وضعیت مطالعات ترجمه در ایران می پردازد؛ در فصل دوم، نویسنده مروری بر شکل گیری مباحث تحلیل انتقادی گفتمان در زبان شناسی و سایر حوزه های مطالعاتی دارد؛ در فصل سوم کتاب، نویسنده سعی دارد تا به بررسی مباحث مرتبط با نشانه شناسی، معرفی آرای سوسور، همچنین رویکردهای ساختارگرا، پساساختارگرا، انتقادی، اجتماعی و گفتمانی به نشانه شناسی و معرفی مختصر الگوی تحلیلی گفتمانی - انتقادی ون لیوون بپردازد؛ در فصل چهارم نیز پس از آن که اشاره ای به خاستگاه پیدایش بینامتنیت در مفهوم کرسیتوانی می شود، به تناسب نیاز، مروری هم به آرای کریستوا، مبدع بینامتنیت و ژنت می کند و درفصل پنجم به بحث پیرامون اشتراکات بینارشته ای حوزه مطالعات ترجمه با تحلیل انتقادی گفتمان، نشانه شناسی و بینامتنیت پرداخته شده که در سه بخش به «وجوه اشتراک مطالعات ترجمه و تحلیل انتقادی گفتمان»، «وجوه اشتراک مطالعات ترجمه و نشانه شناسی» و «اشتراک این حوزه از مطالعات با مبحث بینامتنیت» می پردازد.
    در بخش «نقد ترجمه» نیز ابتدا مرور مختصری بر آرای صاحب نظران پیرامون موضوع نقد و بررسی یا ارزشیابی و کیفیت سنجی ترجمه شده، سپس الگوی پیشنهادی فرزانه فرحزاد برای نقد ترجمه بر مبنای تحلیل انتقادی گفتمان را معرفی و در پایان، نگرشی انتقادی و چالشی به بینامتنیت مدنظر او و الگوی او برای نقد ترجمه دارد. نویسنده به دنبال این نقد، در فصل پایانی، الگوی پیشنهادی خود را برای نقد ترجمه بر مبنای تحلیل انتقادی گفتمان ارائه و سعی می کند تا کاستی های الگوی فرحزاد را مرتفع و رویکرد نسبتا جامعی را به موضوع در دو سطح کلان و خرد با ارائه نمونه هایی اتخاذ کند.
    کلیدواژگان: گفتمان، تحلیل انتقادی، رویکرد، نشانه شناسی، ساختارگرا، پساساختارگرا
  • علی یعقوبیان صفحه 201
    زبان و جامعه دو مقوله پرچالش در زندگی بشر هستند و تلاش برای شناخت ابعاد گوناگون هریک از این دو، نحله ها و روش ها و نظریه های گوناگونی را ایجاد کرده است. کتاب درآمدی بر جامعه شناسی زبان، تلاش می کند فهرستی از موضوعات مهم در حوزه اشتراکی زبان و جامعه را احصا کرده و گزارشی از نظرات گوناگون در این موضوعات ارائه کند. زبان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی زبان هم دو حوزه از علوم انسانی هستند که یکی در ادامه سنت علمی جامعه شناسی و دیگری در ادامه سنت علمی زبان شناسی به طرح موضوعات مشترک و میان رشته ای در خصوص زبان و جامعه پرداخته و هر یک، بر اساس فضای نظری و روشی خود به آن ها پاسخ گفته اند. مطالعه زبان در بستر اجتماعی آن از یک سو و مطالعه مسائل اجتماعی و جامعه شناختی با توجه به نقش و کارکرد زبان در شکل دهی به آن مسائل، یا اهمیتش برای حل آن ها، فصل مشترکی از موضوعات در این دو حوزه را پیش روی دانشمندان این دو حوزه نهاده است.
    کلیدواژگان: زبان، زبان شناسی، زبان شناسی اجتماعی، جامعه شناسی زبان
  • نقد لاتین
  • سید وحید عقیلی صفحه 209
    سرمایه در قرن بیست ویکم از جمله آثار «توماس پیکتی»، اقتصاددان فرانسوی است که در آن به ثروت و نابرابری درآمد در اروپا و امریکا از قرن هجدهم تاکنون پرداخته است. این کتاب نخست در سال 2013 در فرانسه به چاپ رسید و در بهار 2014 به انگلیسی ترجمه شد. ترجمه آلمانی این کتاب در سال 2015 نیز برنده کتاب سال سیاسی آلمان شد. از نظریات مهم و مطرح در این کتاب نیز این است: اگر نرخ سود سرمایه از نرخ رشد کلی اقتصادی بیشتر باشد، انباشت ثروت و سرانجام عدم ثبات در جامعه را به همراه خواهد داشت. وی در نهایت، جلوگیری از انباشت ثروت در دست عده ای محدود را پیشنهاد می دهد.
    کلیدواژگان: سرمایه، نابرابری توزیع ثروت، اقتصاد اجتماعی، اقتصاد سیاسی
  • میثم رضایی صفحه 215
    این مقاله به بررسی و معرفی کتاب انگلیسی ابعاد مدیریت فضاهای عمومی نوشته متئو کارمونا، کلودیو دمگالهاس و لئو هاموند می پردازد که در سال 2008 نگارش و در اختیار مردم قرار گرفته، کتاب به زبان فارسی ترجمه نشده است. هدف این کتاب چگونگی مدیریت فضاهای عمومی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در کشورهای بریتانیا و ایالات متحده در پی ایجاد حس نارضایتی و بدبینی روزمره مردم از کیفیت فضاهای عمومی است.بسیاری از ضعف های کیفیتی در طراحی فضاهای عمومی؛ مانند سلطه این فضاها توسط پارکینگ، زیرساخت ها، ساختمان های درون گرا و حس ضعیف از مکان در این کتاب مدنظر قرار می گیرد. در ادامه این کتاب نمونه های موفقی از مدیریت فضاهای عمومی در دو کلانشهر نیویورک و لندن و نیز نظریه های مربوطه و افراد حقیقی استفاده کننده از این فضاها بررسی می شود.
    این کتاب چهار پروژه تحقیقات تجربی را با سوالاتی از مدیریت فضای عمومی در صحنه بین المللی ترسیم می کند. هر چهار تحقیق در حال تنظیم مباحث نظری در فضاهای عمومی اند که درباره استفاده تاریخی از الگوهای معاصر، ماهیت در حال تغییر جامعه غربی و روش های مدیریت جدید فضاهای عمومی ای است که به طور فزآینده ای به تصویب رسیده است.
    نکته قابل توجه آن است که کتاب می تواند مدیران شهری را در مدیریت هرچه بهتر فضاهای عمومی کمک کند.
    کلیدواژگان: فضای عمومی، فضای مدنی، فضاهای دولتی، مدل های مدیریت، فضای عمومی معاصر
  • نقد آثار پیشین
  • نسیم سادات واسعی زاده صفحه 221
    مقاله حاضر به معرفی و تحلیل کتاب سرمایه اجتماعی می پردازد، با این شیوه که ابتدا نام هر فصل از کتاب آورده می شود و ضمن بیان موضوع هر فصل نظریه های اندیشمندان صاحب نظر درباره نقش سرمایه اجتماعی را شرح می دهد. تمام مباحث حول محور «سرمایه اجتماعی» می گردد و درواقع نویسنده کتاب؛ بن فاین بررسی تاریخی مفهوم سرمایه اجتماعی را مدنظر قرار داده است و تعریف سرمایه اجتماعی را مستقل از کاربرد آن نمی داند. در بخش دوم کتاب نظریات اندیشمندانی؛ مانند جیمز کلمن، گری بکر، پیر بوردیو و رابرت پاتنام را می بینیم. نویسنده مقاله در پایان به نقاط ضعف و قوت کتاب اشاره می کند و ترجمه این اثر انتقادی را به فارسی یک امتیاز می داند.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، سیال بودن، سنجش، اقتصاد سیاسی، نقاط قوت و ضعف
  • زاویه
  • کبری رحیمی، سعدالله رحیمی صفحه 229
    گزیده ای از محتوا و نوع نگاه نویسندگان درباره وضعیت زن دوره قاجار آورده شده است. شاید ایجاد بسته های لازم فکری برای جواب به تغییر خواسته های اجتماعی با طرح تفاوت دیدگاه های نوین نگرشی و نیازهای اجتماعی زنان به بهبود وضعیت اجتماعی زنان امروز منجر شود. گرچه کنکاش هایی چنین نمی تواند مطالبات زنان را از قید پیش داوری درمورد پویش اجتماعی زنان ایران برهاند؛ اما بی تردید حل مسائل اجتماعی زنان جز در پرتو بسترسازی فرهنگی و ایجاد نرم های لازم جهت درک تفاوت ها و تغییر مطالبات زنان میسر نخواهد بود. نویسنده با نقبی نقادانه در صدد پرهیز از ارائه یک الگوی جانب دارانه است که نویسندگان کمتر بدان توجه کرده اند و برای رفع این نقیصه با دید تطبیقی ترکیبی، به منابع نگریسته است. با وجود تفاوت و گاه تناقض میان دیدگاه ها نخستین نقش های اجتماعی تاثیرگذار زنان ایران زمین را، در اتکا به بنیاد این انقلاب می توان دید.
    کلیدواژگان: زن، وضعیت اجتماعی، نویسندگان مشروطه، کتب عصر قاجار
  • شایسته خواندن
  • علوم اجتماعی در متون لاتین
    روشنک فرهودی صفحه 247
  • گزارش
  • سی و سومین دوره جایزه کتاب
    مسعود بهزادی صفحه 249
    مراسم سی وسومین دوره جایزه کتاب سال، با حضور آقایان دکتر حسن روحانی ریاست محترم جمهوری، دکتر علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید غلامی جلیسه مدیرعامل خانه کتاب، دکتر محمدعلی مهدوی راد دبیر علمی جشنواره و جمعی از اهالی قلم و چهره های فرهنگی کشور در تالار وحدت برگزار شد.
    به گزارش دبیر علمی جایزه کتاب سال در این دوره به بیش از 6000 ناشر، 2500داور و 6564 شخصیت و اهل قلم فراخوان ارسال شد تا کتاب هایشان را به دست دبیرخانه برسانند. کتاب ها در حدود 72 گروه از جمله کلیات، فلسفه، روانشناسی، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم کاربردی، هنر، تاریخ و جغرافیا و کودک و نوجوان بررسی شدند. در نهایت 5385 کتاب به دبیرخانه ارسال شد و زمینه داوری آنها فراهم شد؛ همه این کتاب ها در سال 93 منتشر شده اند. پس از بررسی های اولیه از میان این تعداد، 224 عنوان کتاب به مرحله نهایی با داوری 896 داور راه یافتند که 10 کتاب برگزیده و 30 کتاب شایسته تقدیر شدند.
    همچنین از میان 2000 جلد کتابی که برای شرکت در بیست وسومین دوره جایزه جهانی کتاب سال به دبیرخانه رسید، بعد از بررسی کتاب ها توسط 100 داور که تعداد 10 نفر از آنها داوران بین المللی بودند، تعداد 30 کتاب به مرحله نهایی راه یافته و در نهایت 10 اثر برگزیده شد.
    کتاب های راه یافته به جایزه کتاب سال در حوزه مطالعاتی ایرانی اسلامی از کشورهای آلمان، اتریش، آمریکا، روسیه، انگلیس، ایتالیا و فرانسه هستند.
  • چکیده انگلیسی
    عبدالمجید اسکندری صفحه 1