فهرست مطالب

تحلیل های اقتصادی توسعه ایران - سال چهارم شماره 3 (پیاپی 12، پاییز 1395)

نشریه تحلیل های اقتصادی توسعه ایران
سال چهارم شماره 3 (پیاپی 12، پاییز 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/09/11
  • تعداد عناوین: 6
|
  • پریسا مهاجری *، علی اصغر بانویی، زهره فراست، لیلا مومنی صفحات 9-40
    هدف اصلی این مقاله، سنجش وابستگی بخش های اقتصادی استان مازندران به واردات واسطه ای از بعد مبدا، مقصد و سیاستی است. بدین منظور، جدول داده - ستانده مازندران که با استفاده از روش CHARM و به کارگیری آمارهای مربوط به حساب های ملی و منطقه ای سال 1390 و جدول داده - ستانده ملی به هنگام شده، مبنای محاسبه میزان وابستگی به واردات (از سایر مناطق کشور و خارج از کشور) بخش های اقتصادی مازندران قرار گرفته، و یافته های مقاله حاکی از آن است که بیشترین وابستگی به واردات واسطه ای از بعد مبدا مربوط به بخش های ساخت کک، فرآورده های حاصل از تصفیه نفت و سوخت های هسته ای، ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی، ساخت فلزات اساسی، ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی ها و توتون و تنباکو، زراعت و باغداری است؛ بدین معنا که بیشترین عرضه واردات واسطه ای محصولات به بخش های اقتصادی مازندران توسط پنج بخش مذکور صورت می گیرد. بیشترین وابستگی به واردات واسطه ای (به طور مطلق) از بعد مقصد به بخش های زراعت و باغداری، عمده فروشی- خرده فروشی و تعمیر وسایل نقلیه و کالاها، حمل و نقل جاده ای، سایر ساختمان ها و دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار تعلق دارد، و نشان می دهد که این بخش ها بیشترین نیاز به خرید محصولات واسطه ای وارداتی را در فرایند تولید محصولات خود دارند. از منظر وابستگی به واردات از بعد سیاستی، بیشترین وابستگی به واردات در بخش ساختمان، صنعت و کشاورزی رخ می دهد؛ به این معنی که با انتخاب هر یک از سه بخش مذکور به عنوان بخش سیاستی در استان، واردات محصولات واسطه ای به میزان بیشتری افزایش خواهد یافت.
    کلیدواژگان: جدول داده-ستانده تک منطقه ای، وابستگی به واردات واسطه ای، مبدا، مقصد، سیاست
  • رضا علیخان بیک زند*، ابوالقاسم مهدوی مزده صفحات 41-66
    این مقاله به بررسی تحلیلی عواملموثر و محرک بازار سرمایه در ایران در دوره زمانی 1392-1370 بر اساس داده های فصلی می پردازد. در این تحقیق متغیرها، از شاخص قیمت بورس، نقدینگی، تورم، تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز، درآمدهای مالیاتی و مخارج دولت تشکیل شده است. در راستای بررسی رابطه بین متغیرها، از روش هم انباشتگی یوهانسون و روش خودرگرسیون برداری (VAR) و مدل تصحیح خطا (ECM) استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل نمودارهایکنش و واکنش (IRF)، واکنش بازدهی بورس به یک واحد تکانه وارد شده از ناحیه نقدینگی مثبت می باشد. تکانه تصادفی مخارج دولت بر بازدهی بورس در کوتاه مدت، تاثیری اندک دارد، ولی پس از دوره دوم، اثر مثبت این تکانه ها خود را نمایان می سازند؛ به طوری که در بلند مدت مخارج دولت، اثر مثبت بر شاخص سهام خواهد داشت. اثر تکانه تصادفی مالیات ها بر شاخص قیمت سهام منفی است. اثر تکانه تصادفی مثبت در تولید ناخالص داخلی نیز مثبت است.
    بنابراین، نتایج نشان دهنده این موضوع بود که شاخص های متغیرهای کلان اقتصادی از قبیل نرخ تورم، نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی، اثرات معنی داری بر بازدهی بورس اوراق بهادار تهران دارد؛ و بنابراین، می توان تایید کرد که بهبود شاخص های اقتصادی نقش مهمی در رونق بازار سرمایه دارد. همچنین تاثیر شاخص های سیاست مالی از قبیل درآمدهای مالیاتی و مخارج دولت نسبت به شاخص های سیاست پولی بر بازدهی بورس، بیشتر می باشد. در نهایت نتایج حاصل از برآورد مدل تصحیح، برابر 0.31- بوده و بیانگر این موضوع است که در هر دوره، 31 درصد از میزان اختلاف ایحاد شده بر روی متغیر وابسته رفع شده و مدل، خود را به سمت تعادل بلند مدت نزدیک می کند.
    کلیدواژگان: بازدهی بورس، سیاست پولی، سیاست مالی، روش خودرگرسیون برداری (VAR)، مدل تصحیح خطا (ECM)
  • امیر خادم علیزاده، غلام علی معصومی نیا، مهدی قائمی اصل، سیده زهرا حسینی* صفحات 67-102
    در حال حاضر بایستگی چهار مفهوم در برنامه ریزی توسعه اهمیت زیاد پیدا کرده است. این مفاهیم عبارتند از توسعه پایدار، توسعه انسانی، مساله یادگیری و در نهایت «تاب آوری»، که فلسفه وجودی آن افزایش تعداد و گستردگی و عمق آثار شوک های برونزا بر سرنوشت ملی است. آنچه در بین اهداف نظام اقتصادی اسلام، در شرایط بروز شوک های داخلی و خارجی، اولویت پیدا می کند، «استقلال اقتصادی» می باشد. در این پژوهش، نماگر استقلال اقتصادی (INDEP) برای ایران، از ترکیب شاخص های بومی نرمال شده وابستگی بودجه به نفت، عدم خودکفایی در تولید غذاهای اساسی، وابستگی الگوی مصرف به خارج و پایین بودن صادرات غیرنفتی برای دوره زمانی 93-1368 ساخته شده است. برای بررسی میزان اثرگذاری استقلال اقتصادی بر تاب آوری اقتصادی، متغیر بی ثباتی اقتصاد کلان به عنوان نماینده آسیب پذیری بخش کلان اقتصاد انتخاب و سپس از الگوی خودرگرسیونی با وقفه های توزیعی[1] (ARDL) استفاده شد که نتایج، موید وجود رابطه مثبت و معنی دار بین استقلال اقتصادی و تاب آوری اقتصاد است؛ به گونه ای که یک واحد افزایش در استقلال اقتصادی، آسیب پذیری بخش کلان اقتصاد را در کوتاه مدت به میزان 0.32 واحد و در بلندمدت به میزان 13/0 واحد کاهش می دهد. همچنین پیاده سازی انواع الگوهای[2] (BARDL) و محاسبه ضریب تصحیح خطا، نشان داد که بین 1/1 الی 7/2 دوره برای تصحیح عدم تعادل متغیر وابسته و رسیدن به روند بلندمدت زمان لازم است.
    کلیدواژگان: آسیب پذیری، استقلال اقتصادی، اقتصاد مقاومتی، تاب آوری، تکنیک الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیعی
  • علی فریدزاد، زهرا عمرانی*، مهدی تکیه صفحات 103-128
    بررسی مصرف انرژی در بخش خدمات بهداشتی، نشان می دهد همراه با ورود تکنولوژی و دستگاه های پیچیده در شاخه مهندسی پزشکی به این بخش، مصرف انرژی بویژه برق افزایش می یابد. از این رو، یکی از مهم ترین بخش های خدماتی در اقتصاد ایران که در معرض اثرپذیری از افزایش قیمت این حامل انرژی قرار دارد، بخش خدمات بهداشتی است. با توجه به اهمیت حوزه سلامت در جامعه، بررسی آثار و تبعات حذف یارانه برق بر شاخص هزینه تولید کننده در بخش خدمات بهداشتی ضروری می باشد. بنا بر این مطالعه حاضر، با استفاده از پایه های آماری ماتریس حسابداری اجتماعی انرژی سال 1385، تاثیر همه جانبه افزایش قیمت برق بر شاخص قیمت تولید کننده خدمات بهداشتی در مقایسه با سایر بخش های اقتصادی کشور را نشان می دهد. علاوه بر این رویکرد تحلیل مسیر ساختاری الگوی هزینه ای ماتریس حسابداری اجتماعی، مسیر های تاثیر گذاری یک واحد کاهش یارانه بر پنج زیر بخش خدمات بهداشتی را مشخص می کند. براساس نتایج حاصل شده، این اثر گذاری در بخش خدمات بهداشتی دولتی بیش از خصوصی بوده است؛ به این صورت که با حذف ده هزار ریال یارانه برق، تولید کننده خدمات بهداشتی دولتی برای حفظ سبد تولیدی خود، باید به طور متوسط 123 ریال بیشتر هزینه کند. رقم مذکور برای بخش خدمات بهداشتی خصوصی 138 ریال است.
    کلیدواژگان: برق، رویکرد تحلیل مسیر ساختاری، یارانه، شاخص قیمت تولیدکننده، بخش خدمات بهداشتی
  • زهرا عزیزی*، مرتضی خورسندی صفحات 129-150
    در سال های اخیر به دلیل بروز مشکلات ناشی از تحریم ها و عدم آمادگی اقتصاد ایران برای مقابله با این تهدیدات خارجی، توجه به مفاهیمی همچون آسیب پذیری اقتصادی و عوامل موثر بر آن، از موضوعات بسیار مهم در بین اقتصاددانان و پژوهشگران ایرانی می باشد. درجه آسیب پذیری اقتصاد علاوه بر اینکه ناشی از خصوصیات ساختاری اقتصاد است، بسیار می تواند تحت تاثیر سیاستگذاری های اقتصادی و نحوه حکمرانی در اقتصاد باشد. بنابراین در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که آیا حکمرانی خوب می تواند باعث کاهش آسیب پذیری اقتصاد شود. در این راستا، از برآورد دو رگرسیون بین کشوری با در نظر گرفتن داده های مقطعی برای متوسط سالهای 11-2009 استفاده می شود. رگرسیون اول شامل 183 کشور جهان می باشد که شاخص آسیب پذیری برای آنها توسط بریگوگلیو (2014) محاسبه شده است و رگرسیون دوم تنها شامل داده های ایران و 24 کشور دیگر است که جمعیت بالای 50 میلیون نفر دارند. نتایج حاصل از هر دو رگرسیون، نشان می دهد که حکمرانی خوب اثر منفی و معنادار بر میزان آسیب پذیری اقتصادی کشورها دارد. بنابراین نتایج، بیانگر آن است که کشوری که دارای حکمرانی بهتر است، می تواند با اتکاء به مکانیزم ها، فرایندها و نهادهای کارای خود، درجه آسیب پذیری را کاهش دهد.
    کلیدواژگان: اقتصاد مقاومتی، آسیب پذیری اقتصادی، حکمرانی خوب
  • مهشید شاهچرا* صفحات 151-181
    ارزیابی کیفیت دارایی بانک ها که معمولا مترادف با کیفیت تسهیلات اعطایی به کار می رود، به طور کلی، شامل شناسایی دقیق کلیه تسهیلات اعطا شده مشکل دار و محاسبه سهم آنها در کل تسهیلات و دستیابی به درجه سلامت دارایی های بانک می باشد. طبق آمار و ارقام منتشره از سوی بانک مرکزی در سالهای اخیر ،نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات شبکه بانکی کشور، رشد قابل توجهی را تجربه کرده که نشان دهنده قفل شدن بخش قابل توجهی از منابع بانکی و عدم بازگشت آن به اقتصاد است. در این تحقیق، به بررسی عوامل موثر بر کیفیت دارایی های بانکی کشور در دو بخش عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی پرداخته شده است. به منظور برآورد مدل انتخابی، متغیرهای کلان اقتصادی و داده های ترازنامه ای بیست و پنج بانک از شبکه بانکی کشور (بانک اقتصاد نوین، پارسیان، پاسارگاد، سامان، سرمایه، سینا، کارآفرین، انصار، ایران زمین، آینده، دی، شهر، مهر، پست بانک، سپه، ملی، صنعت و معدن، کشاورزی، مسکن، توسعه صادرات، توسعه تعاون، تجارت، رفاه کارگران، صادرات، و ملت) از سال 1385 تا 1394 به کار گرفته شده اند. در این تحقیق، تلاش بر آن بوده است تا ارتباط میان کیفیت دارایی و عوامل بانکی (نسبت سرمایه به دارایی، نسبت بازده دارایی ها، اندازه بانک، نسبت سپرده به دارایی، رشد وام، نسبت وام به دارایی) مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر این، تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (تورم و تولید ناخالص داخلی) بر کیفیت دارایی نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله، با استفاده از یک الگوی اقتصادسنجی شش مرحله ای و تخمین زننده خطی GMM (گشتاورهای تعمیم یافته)، این نتیجه حاصل شده است که ارتباط معنادار میان متغیرهای فوق الذکر (متغیرهای مستقل) و کیفیت دارایی در شبکه بانکی کشور وجود دارد
    کلیدواژگان: کیفیت دارایی، تسهیلات غیرجاری، اندازه بانک، تخمین زننده GMM
|
  • Parisa Mohajeri *, Banouei Banouei, Zohre Farasat, Leila Momeni Pages 9-40
    This paper aims to assess the dependency of Mazandaran province on import sectoral intermediates with emphasis on origin, destination and policy. Using CHARM method, 2011 national and regional accounts, and national input-output table, we update the 2011 Input-Output Table of Mazandaran province, and compute the dependency of Mazandaran economic sectors on import from the other provinces and outside the country. The results are as follows: one, sectors like fabrication of coke fuels, products from refining oil and nuclear fuels, manufacture of chemicals and chemical products, manufacture of basic metals, manufacture of food products, beverages and tobacco products, and farming and gardening appear to have the biggest dependency on imports. This means that these sectors supply the biggest share of intermediate imports from origins to Mazandaran economic sectors. Two, the sectors like farming and gardening, wholesale, retailing, repairs of motor vehicles, road transportation, other buildings, animal husbandry, raising silk worm and honey, and hunting fall under imports’ destinations. This means that these sectors are the biggest buyers of intermediate imports, which are imported from the other provinces and outside the country. Third, from the view point of policy implication, our findings show that the greatest dependence on imports occurs in building, industry and agriculture sectors, which means that the intermediate imports will be increased in a faster rate, if policy-makers select each of the mentioned sectors as policy sector in Mazandaran.
    Keywords: Single-Regional Input-Output Table, Intermediate Import Dependency, Origin, Destination, Policy
  • Reza Alikhan Beyk Zand *, Aboulqasem Mahdavi Mazdeh Pages 41-66
    This paper analyzes the factors influencing capital market for the period 1991-2013 based on quarterly data. The research variables consist of Price index of stock exchange, liquidity, inflation rate, GDP, exchange rate, tax revenues and government expenditure. We employed Johansen-Juselius co-integration test, Vector Autoregressive (VAR) method and Error correction model (ECM) in order to investigate the relationship between variables. Results of impulse response functions show that stock returns response positively to one-unit innovation in liquidity. The random shock of government expenditure has a slight impact on stock returns in the short-term. However, after the second period, positive effect of these shocks appears, so that government expenditure shows a positive effect on stock index in the long-term. The taxes random shock indicate a negative effect on the stock price index. The effect of positive random shock on GDP is positive. Overall, the results show that the macroeconomic variables such as inflation rate, exchange rate and GDP have significant effects on stock returns in Tehran Stock Exchange. Thus, improving economic factors plays a significant role in booming of capital market. In addition, the fiscal policy factors such as tax revenues and government expenditure have greater effects than monetary policy factors on stock returns. Finally, the results of ECM implies that in each period, 31 percent of the errors disappears and the model is approaching toward long run equilibrium
    Keywords: Stock returns, Monetary policy, Fiscal policy, Vector Autoregressive Method (VAR), Error Correction Model (ECM)
  • Amir Khadem Alizadeh, Gholam Ali Masuminia, Mehdi Ghaemi Asl, Seyedehzahra Hosseini * Pages 67-102
    Currently, necessity of four concepts has attracted great attention in development planning. These concepts include sustainable development, human development, learning and "resilience". The philosophy of resilience origins from the increase in the frequency, breadth and depth of exogenous shocks on the national fate. Economic independence is a main target for the economic system of Islam in terms of domestic and external shocks. In this study, an indicator of economic independence for Iran is constructed by a combination of normalized local indices including budget dependence on oil, lack of self-sufficiency in basic food products, consumption dependency on the outside and low non-oil exports during 1989-2014. In order to investigate the impact of economic independence on economic resilience, first, a variable of macroeconomic instability was selected as the representative of macroeconomic vulnerability. Then, an Auto Regressive Distributed Lags (ARDL) model was estimated to determine the link between variables under study. The findings indicate a positive and meaningful relationship between economic independence and resilience of the economy. As a result, one unit increase in economic independence will reduce the macroeconomic vulnerability by 0.32 and 0.13 unit in the short-term and the long-term, respectively. Also, running a variety of Bayesian Auto Regressive Distributed Lags (BARDL) models and calculating error correction term (ECT), show that 1.1 to 2.7 period of time is required to adjust imbalances in the dependent variable and to achieve long-term trend record.
    Keywords: Vulnerability, Economic independence, Economic resilience, Auto Regressive Distributed lags model
  • Ali Faridzad, Zahra Emrani *, Mehdi Tekieh Pages 103-128
    Use of advanced technologies and electronic systems in health services increases the consumption of energy carriers especially electricity. Hence,health services are inevitably influenced by changes in electricity prices. Regarding the importance of health sector in Iran, investigating the effects of removing the electricity subsidy on health sector is crucial. Therefore, this study employs the Energy Social Accounting Matrix of 2006, in order to evaluate the effects of overall electricity price increases on producer price index in health sector. Moreover, the structural path analysis is applied to highlight the paths of impacts of one unit reduction in electricity subsidy on five subsectors of health sector. Findings show that the effects of such policy on producer price indices are higher in public health subsectors compared to private health subsectors. In other words, by cutting 10000 Rials of electricity subsidies, health services’ providers in public sector should spend additional 123 Rials on average. The corresponding figure in private health services is estimated by 138 Rials.
    Keywords: Electricity, Structural Path Analysis, Subsidy, Producer Price Index, Health Sector
  • Zahra Azizi * Pages 129-150
    In recent years, paying attention to vulnerability and its factors are among the most important issues among Iranian economists and researchers due to sanctions and the lack of readiness of the Iranian economy to response them. The degree of economic vulnerability can be greatly influenced by the structural characteristics of the economy, economic policymaking, and the governance in the economy. This research aims to answer the question of whether good governance can reduce the vulnerability of the economy. In this regard, two inter-country regression models are estimated over the period 2009-2011. The first regression includes 183 countries, whose vulnerability indexes have been calculated by Briguglio (2014). The second regression includes Iran and 25 countries with a population of over 50 million people. The results show that good governance has negative and significant effect on economic vulnerability. Therefore, a country with better governance can reduce vulnerability by relying on efficient mechanisms, processes and institutions.
    Keywords: Resilient economy, Economic vulnerability, Good governance
  • Mahshid Shahchera * Pages 151-181
    In general, the quality assessment of bank's assets, which is usually used as synonymous with quality of facilities, involves the accurate identification of all troubled facilities granted by banks and the calculation of their shares in the total facilities and achieving the health of the bank's assets. According to figures provided by the Central Bank of Iran (CBI) in recent years, the ratio of non-current facilities to the entire facilities granted by the countrywide banking network has experienced significant growth, which indicates the blockage of a significant portion of banking resources and its failure to return to the economy. In this research, we investigate the factors affecting the quality of the Iranian banks’ assets in two parts of internal and external organizational factors. More exactly, we try to examine the relationship between assets quality and banking factors (equity-to-assets ratio, return on assets ratio, size of bank, the ratio of deposits to assets, growth in loans offered, loan-to-asset ratio). In addition, we evaluate the impact of macroeconomic variables (inflation and GDP) on asset quality. We apply macroeconomic variables and balance sheet data of 25 banks during 2006 -2015. By using a six-step economic model and linear estimator GMM (Generalized Method of Moments), we concluded that there is a meaningful relationship between the above-mentioned variables (independent variables) and asset quality
    Keywords: Asset quality, Non-performing loans, Size of bank, GMM