فهرست مطالب
نشریه علم زبان
پیاپی 3 (پاییز و زمستان 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/08/25
- تعداد عناوین: 8
- مقاله پژوهشی
-
صفحات 7-28در منابع زبان شناسی غربی، juncture اصطلاحی است تخصصی در حوزه واج شناسی که سابقه آن به ساخت گرایی آمریکا بازمی گردد. مفهوم مورد اشاره این اصطلاح، علاوه بر واج شناسی، در حوزه ادراک گفتار، در روان شناسی زبان وتبدیل متن به گفتار، در بازشناسی گفتار و در زبان شناسی رایانشی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در آثار آواشناسی و واج شناسی زبان فارسی، در برابر juncture، معادل «درنگ» به کار رفته است که از آن، مفهوم «مکث» استنباط می شود. مقاله پیش رو با مروری بر مهم ترین منابع زبان شناسی غربی، مشخص می کند که این اصطلاح دقیقا به چه معناست و به کدام ویژگی های زبان اشاره می کند. این بررسی نشان می دهد که به کارگیری معادل «درنگ» برای این اصطلاح مناسب نیست، زیرا درنگ مفهوم مکث را به ذهن متبادر می کند و منظور از juncture در منابع غربی مکث نیست. در این مقاله، ضمن برشمردن برخی از ویژگی های آواییزبان فارسی که به بحث juncture ارتباط دارند، معادل «مرز» برای آن پیشنهاد می شود.کلیدواژگان: مرز، مکث، واج شناسی، صرف، واج شناسی، نحو
-
صفحات 29-48نخستین پیکره نقش های معنایی زبان فارسی که حدود 30.000 جمله از زبان فارسی معاصررا شامل می شود، به صورت دستی برچسب گذاری شده است. این پیکره بر اساس مفهوم نقش هایمعنایی فیلمور، لایه ای از اطلاعات مربوط به رابطهمحمول موضوعرا به ساخت نحوی پیکره وابستگی اضافه می کند. دراین مجموعه، افعال، اسم های گزاره ای و صفت های گزاره ای به عنوان محمول های جملهدر نظر گرفته شده و بنا بر نوع رویدادشان، در جمله تعیین ظرفیت شده اند. خروجی اینپیکره بر اساسالگویهمایش زبان شناسی رایانه ای و پردازش زبان طبیعی(CoNLL) آماده شده است. نقش های معناییمورد استفاده در برچسب زنی معنایی شامل دو گروه برچسب های موضوعی و برچسب های نقشیهستند. برچسب های موضوعی ساخت ظرفیتی محمول های جمله را به دست می دهند و برچسب هاینقشی، افزوده های توصیف گر فعل یا کل جمله را شامل می شوند. تعداد نقش های معنایی27 مورد و تعداد موضوع های نقشی 15 مورد است. دو برچسب وجه نما و نفی هم به عنوانبرچسب نقشی مورد استفاده قرار گرفته است.کلیدواژگان: نقش های معنایی، پیکره گزاره های معنایی، اسم گزاره ای، صفت گزاره ای، الگوی وابستگیCoNLL
-
صفحات 49-64مفهوم وراثت پیش فرض از مفاهیم اساسی مورد استفاده در رویکردهای شبکه ای است که دانش زبانی را متشکل از گره های ساختی در سطوح مختلف انتزاع و روابط سلسله مراتبی بین آن ها در نظر می گیرد. بر اساس این سازوکار، مشخصات مربوط به هر ویژگی از گره بالاتر به گره پایین تر به ارث می رسد، مگر آنکه گره پایین تر خود دارای مشخصات دیگری برای آن ویژگی باشد. اهمیت چنین سازوکاری به هنگام توصیف آن دسته از ساخت های زبانی مشخص می شود که با وجود داشتن نقاط مشترک، دارای ویژگی های متفاوتی نیز هستند. به کمک وراثت پیش فرض می توان بدون از دست دادن تعمیم های کلی ناظر بر ساخت های مشابه، تمایزهای آن ها را نیز توجیه کرد و بدون نیاز به قائل شدن به موارد استثنا، مرتبط بودن چنین ساخت هایی را در شبکه زبانی نشان داد. نوشته حاضر با اتخاذ رویکرد صرف ساخت محور و تمرکز بر شیوه تعبیر مفهوم وراثت در این رویکرد تحت عنوان انگیختگی، درصدد تشریح نقش الگوهای واژه سازی در تولید و درک واژه های پیچیده ای برمی آید که لزوما و در تمامی ویژگی های صوری و معنایی، با الگوی مربوط به خود مطابقت ندارند. به این منظور، نمونه هایی از سه الگوی واژه سازی « زار»، « ش» و «آمیز» در زبان فارسی مورد بررسی قرار می گیرند و با استفاده از سه مفهوم طرح واره ساختی، وراثت پیش فرض و انگیختگی مدرج، چگونگی امکان تولید نمونه های ظاهرا استثنا که مرتبط با این الگوها هستند، توجیه می شود.کلیدواژگان: صرف ساخت محور، طرح واره ساختی، وراثت پیش فرض، نظریه مدخل انباشته، انگیختگی
-
صفحات 65-82کتاب زبان فارسی که به عنوان درس کسب مهارت های زبانی در برنامه درسی دانش آموزان مقطع متوسطه گنجانده شده، حاوی مطالب و محتویات فراوان آموزشی، نگارشی و دستوری است. این کتاب از نظر محققان این مقاله دارای نقایص و کاستی هایی است که به جهت اهمیت این درس در نظام آموزش، ضرورت دارد به آن ها پرداخته شود. نکته ای که مشکل آموزش این کتاب را دوچندان می کند، این است که بیشتر دبیران زبان فارسی دانش لازم و تحصیلات مرتبط با آموزش مباحث زبان شناسی را در سطح تخصصی ندارند. علاوه براین، بیشتر آموزه های کتاب به شکل کاربردی مورد استفاده قرار نمی گیرند و این یکی از مغایرت های کلی کتاب با اهداف آموزش وپرورش است.برخلاف تصور عام که می پندارند چون زبان فارسی، زبان رسمی و رسانه ای همه دانش آموزان است، باید کمترین مشکل در فهم و یادگیری آن وجود داشته باشد، درس زبان فارسی از معدود درس هایی است که بیشترین افت تحصیلی در آن وجود دارد. این مقاله کاوشی است درخصوص علل عدم موفقیت دانش آموزان در درس زبان فارسی در مقطع دبیرستان. در این مقاله ضمن اشاره ای گذرا به کاستی های موجود در کتاب و شیوه آموزش آن، برآنیم تا در جهت بهبود آموزش و محتوای آن گامی برداشته باشیم.کلیدواژگان: کتاب زبان فارسی، نقد زبان شناسی کتب درسی، آموزش زبان فارسی، مهارت های زبانی، زبان فارسی مقطع متوسطه
-
صفحات 83-106کتاب درسی مهم ترین و رایج ترین منبع آموزشی در نظام تعلیم و تربیت کشور ماست. این نظام آموزشی به صورت متمرکز سیاست گذاری و اداره می شود. در چنین نظام های آموزشی، تمام فعالیت های یادگیری رسمی در زمان معین، حول محور آموزش و یادگیری کتاب های درسی تدوین یافته و شکل می گیرد؛ لذا تناسب بخش های مختلف این کتب، مانند محتوا و تمرین های فراهم آمده، با نیازهای واقعی یادگیرندگان بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش سعی شده کتاب های آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان («دروس پایه» و «پایتخت ایران») بر اساس طبقه بندی تجدیدنظرشده بلوم ارزیابی شوند. نتایج پژوهش نشان داد که در هر دو کتاب، مهارت های شناختی سطح پایین تر طبقه بندی بلوم بیشتر از مهارت های سطح بالاتر طبقه بندی بلوم به کار رفته اند. علاوه بر این، پراکندگی تمرین ها در سطح خلاقیت که از سطوح بالاست، در مقایسه با سطح کاربرد که از سطوح پایین به شمار می آید، بیشتر بوده است. از دیگر نتایج پژوهش این بود که پراکندگی تمرین ها در تمامی کتاب ها، در سطح درک و فهم که از سطوح پایین طبقه بندی بلوم است، بارزتر بوده اند. نتایج این پژوهش می تواند در تهیه و تدوین کتب درسی برای فراگیران زبان فارسی به کار گرفته شود.کلیدواژگان: تحلیل محتوا، کتب درسی، طبقه بندی تجدیدنظرشده بلوم
-
صفحات 107-128در زبان فارسی، مانند هر زبان دیگر، واژه هایی یافت می شوند که از زبان های مختلف به امانت گرفته شده اند. به این کلمات اصطلاحا واژه های «قرضی»، «دخیل» یا «وام واژه» می گویند. در طول زمان و در پی رویدادهایی تاریخی، واژه هایی از زبان های یونانی، عربی، ترکی، فرانسه، انگلیسی، روسی و زبان های دیگر به فارسی راه یافته اند. زبان فرانسه اولین زبان اروپایی علمی و آموزشی در ایران بوده است، به همین دلیل، واژه های این زبان از لحاظ تعداد و کاربرد در فارسی جایگاه ویژه ای دارند. برخی از واژه های بسیار متداول در فارسی، از زبان فرانسه وام گرفته شده اند. گستردگی این واژه ها به گونه ای است که همه فارسی زبانان، از اقشار مختلف، به طور روزمره و مداوم از واژه های فرانسه استفاده می کنند بی آنکه اطلاعی از ریشه آن ها داشته باشند. دانشجویان و زبان آموزان زبان فرانسه، هنگام فراگیری این زبان به مرور درمی یابند که برخی از واژه های موجود در فارسی، در اصل از زبان فرانسه وام گرفته شده اند. بدیهی است که وام واژه ها از لحاظ آوایی دستخوش تغییر گشته و با سیستم آوایی فارسی هماهنگ شده اند، اما در حوزه معنایی نیز تغییراتی صورت گرفته است: مثلا، از چند معنی موجود در زبان مبدا، تنها یک مورد وارد فارسی شده یا اینکه تغییراتی در معنی و کاربرد واژه ها رخ داده است. در این پژوهش در نظر داریم تغییرات معنایی و کاربردی تعدادی از وام واژه های فرانسه را در زبان فارسی بررسی کنیم.کلیدواژگان: وام واژه، تغییرات معنایی، واژه های فرانسه، زبان فرانسه، زبان فارسی
-
صفحات 129-144هدف از مقاله حاضر بررسی مسئله جایگاه هسته در گروه های نحوی زبان فارسی در چارچوب نظریه بهینگی است. با استفاده از محدودیت های هم ترازی نحوی پیشنهادی گریمشاو (2002)، که در این مقاله به صورت Align-Left/Right(X، XP) بازنویسی می شود (مک کارتی، 2008)، سعی بر این است که مرتبه بندی منسجمی از محدودیت های مرتبطی ارائه شود که در ارتباط با جایگاه هسته نسبت به متمم آن در درون گروه های نحوی زبان فارسی، فعال و تعیین کننده هستند. با توجه به غیریکنواخت بودن جایگاه هسته در گروه های مختلف در زبان فارسی، چنین نتیجه گرفته می شود که محدودیت کلی Align-Left(X، XP) که بر هسته آغازین بودن گروه های نحوی دلالت دارد، در بیشتر ساخت های نحوی این زبان، بسیار تعیین کننده است. همچنین، موارد استثنای هسته پایانی، یعنی گروه فعلی و گروه حالت نمای «را»، توسط محدودیت های خاص تری با ارزش مخالف که در مرتبه بالاتر قرار می گیرند، پوشش داده می شوند که به ترتیب، عبارت اند از: Align-Right(V، VP)و Align-Right(K، KP).کلیدواژگان: پارامتر جایگاه هسته، گروه های نحوی، نظریه بهینگی، زبان فارسی
-
صفحات 145-166«آبان یشت» پژوهش و تحقیق دکتر چنگیز مولایی است که در سال 1392 در مجموعه «ایران باستان» از انتشارات دایره المعارف بزرگ اسلامی چاپ شده و موضوع آن شرح و بررسی آبان یشت است. آبان یشت نام سرود پنجم از یشت های اوستاست که به ستایش آناهیتا، ایزدبانوی آب ها و نعمت و فراوانی در معتقدات ایرانیان باستان اختصاص دارد. این سرود با 133 بند، در شمار مفصل ترین یشت ها به شمار می رود و از نظر زبانی و درون مایه، در شمار چند یشت کهن اوستاست. مضمون آبان یشت توصیف و ستایش آناهیتا و درخواست یاری از اوست. در این سرود، از شاهان اساطیری و پهلوانان داستان های کهن ایرانیان که با انگیزه های متفاوت آناهیتا را ستوده اند و از لطف او برخوردار شده اند یا از لطف او بی نصیب مانده اند، سخن رفته است.
کتاب «آبان یشت» با پیشگفتاری آغاز می شود که محقق در آن، اهمیت این یشت و لزوم پرداختن به آن و شیوه کار خود را بیان کرده است (مولایی، 1392: 16) و پس از آن، مقدمه ای درباره محتوا و ساختار آبان یشت تدوین کرده (همان: 914) و به معرفی دست نویس های آبان یشت (همان: 1420) و ترجمه های پیشین آن (همان: 2021) پرداخته است. در ادامه، محقق به تفصیل، نام و صفات این ایزدبانو را شرح داده، به بررسی ریشه شناختی آن ها پرداخته و نکاتی درباره اهمیت این ایزد بانو در اساطیر ایرانی و نقش و کارکرد آن بیان کرده است (همان: 2138).
بخش اصلی کتاب به متن، ترجمه و یادداشت ها اختصاص دارد. هر بند از متن اوستایی واج نویسی شده و در زیر هر بند، ترجمه آن به فارسی ذکر شده است (همان: 39 148). یادداشت های مفصل کتاب درباره حالت برخی اسم ها و صفات، برخی نکات دستوری، معانی واژه ها و مسائل ریشه شناختی، اسطوره ای و فرهنگی است و البته در بررسی موارد مذکور، به نظرات محققان و ایران شناسانی که به مطالعه «آبان یشت» پرداخته اند، استناد شده است (همان: 149 318). پس از یادداشت ها، منابع ذکر شده و در پایان کتاب، برای نام متون و نیز واژه هایی که در متن کتاب ذکر شده اند، نمایه هایی تنظیم شده است.
مولایی در این پژوهش، کتاب ها و مقالات بسیاری را که به نکات مختلف آبان یشت پرداخته اند، مطالعه و مطالب آن ها را در پژوهش خویش ذکر کرده است و در مواردی که بین نظرات محققان، اختلافی وجود داشته، یکی از نظرات را برگزیده و نتیجه گیری کرده است. این کتب و مقالات به زبان های انگلیسی، فرانسه و آلمانی بوده اند و پیداست که محقق برای تدوین چنین اثری وقت بسیاری صرف کرده است تا بتواند حاصل مطالعات انجام گرفته درباره آبان یشت را در قالب چنین اثری ارائه دهد.
در این مقاله، برخی نکات این کتاب شرح و نقد می شود. غالب این نکات تنها درباره کتاب «آبان یشت» صادق نیست، بلکه پیشنهاد هایی است که در کار بررسی زبان های کهن ایرانی لازم به نظر می رسد و بهتر است به آن ها توجه بیشتری شود.
-
Pages 7-28In western linguistics, juncture is a technical term in phonetics which has its roots in American structuralism. Besides phonetics, the term is especially important in the areas of speech perception in psycholinguistics, text to speech conversion, and speech recognition in computational linguistics. In Persian phonetics and phonology, the equivalent chosen for the term juncture has led to the misconception that it is equal to pause. This article is a review of some influential works in western linguistics, with the purpose of determining the exact meaning of the term juncture and the phonetic features that are discussed under the title of juncture. It is argued that the chosen equivalent in Persian is not appropriate, as it implies the meaning of pause and this is not the intended meaning of juncture in western linguistics. Showing a number of phonetic features that mark the boundaries of grammatical units in Persian, the equivalent of boundary is suggested as a replacement.Keywords: Boundary (Juncture), Pause, Phono, morphology, Phono, syntax
-
Pages 29-48The first semantic roles corpus in Persian language, containing about 30,000 sentences from contemporary Persian language, is manually annotated. This corpus, based on the concept of thematic roles of Fillmore, adds a layer of predicate-argument information to the syntactic structures of Persian Dependency Treebank. In this corpus, the verbs, propositional nouns and adjectives are regarded as the predicates of the sentences and are annotated according to their argument structure. The data was prepared based on Conference on Natural Language Learning (CoNLL) dependency format. Semantic tags used as the semantic annotations include thematic roles and functional tags. Thematic roles labels present the argument structure of the predicates of the sentences, and functional tags modify the verb or the whole sentence. The number of thematic roles tags and functional tags are 27 and 15, respectively. The two tags of NEGATION and MODALS are used as the functional tags.Keywords: semantic role labeling, Persian Proposition Bank, propositional noun, propositional adjective, CoNLL dependency format
-
Pages 49-64Default inheritance is one of the critical notions in network approaches to language which considers linguistic knowledge to be comprised of constructional nodes at different levels of abstraction and hierarchical relations among them. Based on this mechanism, properties are inherited from higher to lower nodes unless the lower node already has other specifications for the property. The importance of this mechanism becomes evident when describing a set of linguistic constructions which show some differences despite having common features. The use of default inheritance enables us not only to maintain the generalizations governing similar constructions, but also to justify the differences among them. It also makes it possible to show the connectedness of such constructions in the language network without the need for labeling the slightly deviated instances as exceptional. Through applying a construction-based morphology and focusing on the interpretation of default inheritance as motivation, the present paper tries to explain the role of word formation patterns in the production and understanding of complex words which do not necessarily correspond to their governing patterns regarding all their form-meaning specifications. To this end, instantiations of three Persian word formation patterns, «-zɑr», «-eʃ» and «ɑmiz», are investigated and the existence of apparently exceptional instances associated with these patterns is justified through three concepts of constructional schemas, default inheritance and gradient motivation.Keywords: Construction Morphology, Constructional schema, Default inheritance, Full entry theory, motivation
-
Pages 65-82Farsi course book, included in the curriculum for the high school students with the aim of acquiring language skills, consists of various educational materials on writing and structure. The researchers in the present study are of the belief that the Farsi course book is fraught with major pitfalls which must be dealt with. In addition to the pitfalls, many Farsi teachers are not equipped with the sufficient knowledge and education to teach linguistic skills. Furthermore, most of the points raised in the book are not put into practice, which is in direct contradictions to objectives of Ministry of Education. Contrary to the strongly-held belief that since Farsi is the formal language of the country and the media, students should not have any serious trouble in understanding and learning it, Farsi is one of the few courses which have experienced great educational failure. The present paper seeks to uncover the possible reasons behind students failure resulting from the contents of Farsi course book and its teaching methodology in an attempt to improve them.Keywords: Farsi course book, Linguistic criticism of course books, Teaching Farsi, language skills, Farsi course book for high school
-
Pages 83-106Textbooks are the most important and common teaching resources in the educational system of Iran. The policy making and administration are centralized in this system. In such systems, the formal schooling depends largely on teaching and learning on the basis of textbooks. Therefore, it is important that different parts of textbooks including the content and the exercises be compatible with the real needs of students. This study sought to analyze the Persian language textbooks written for the speakers of other languages (basic courses and capital of Iran) based on the Blooms revised taxonomy. The results showed that in both of these textbooks the lower-level cognitive skills were considered more than the higher level ones. Further, the textbooks included more composition and creativity exercises (higher-level cognitive skills) than the application ones (lower-level cognitive skills). Moreover, the comprehension exercises, which are lower-level cognitive skills in the taxonomy, were employed much more than the other higher-level skills in the taxonomy. The results of this research can be useful in planning the curriculum and designing new textbooks for the Persian language students.Keywords: Content Analysis, Textbook, Bloom's revised taxonomy
-
Pages 107-128In Persian language, like any other language, there are some words derived from other languages. These words are usually called borrowed, imported or loan-words. Following various historical events, many words from Greek, Arabic, Turkish, French, English, Russian and other languages have found their ways into Persian over time. The French language has been the first scientific and educational European language in Iran. As a result, the words of this language hold a special place in Persian in terms of quantity and application. Some very common Persian words have been borrowed from French, and they have been so widespread that all Persian speakers from various social classes are daily and continuously using French words unaware of their origin. French language students, in the course their language learning, notice that some Persian words are in fact borrowed from French roots. Obviously, the loan-words are phonetically changed and coordinated with Persian phonetic system. There have been changes in semantics as well; for example, among many meanings in the language of the origin, only one has entered into Persian or the word meaning and application has changed. In the present study, we aim at investigating the changes in semantic and application of some French loan-words in Persian language.Keywords: Loan, word, Semantic changes, French language, Persian language
-
Pages 129-144The present study aims at exploring head position in Persian syntactic phrases within the Optimality Theory framework. Making use of syntactic alignment constraints proposed by Grimshaw (2002), which is alternatively notated in this paper as Align-Left/Right(X, XP) (McCarthy, 2008), the study seeks to arrive at a consistent ranking of the relevant constraints being active in Persian with respect to the relative position of heads and complements within phrases. Bearing in mind the non-uniformity of head position across Persian syntactic phrases, it is concluded that the general constraint Align-Left (X, XP) is highly active and determinant in most of the syntactic structures in the language; also, the exceptions of head-finality, i.e. verb phrases and the direct object case marker rā, are accounted for by more specific, higher-ranked constraints of opposite value. These higher-ranked constraints are Align-Right(V, VP) and Align-Right(K, KP) respectively.Keywords: Head position parameter, Syntactic phrases, Optimality theory, Persian language
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.