فصلنامه نفس
سال دوم شماره 4 (زمستان 1394)

پیروی از درمان به معنای مشارکت فعال و داوطلبانه بیمار در تعاملی دو طرفه و مورد قبول از طرف درمانگر بوده و هدف از آن کسب نتیجه درمانی مطلوب یا پیشگیرانه است. هدف از این مطالعه مروری بررسی جامع ابعاد مختلف عدم پیروی از درمان و ارائه راهکارهای مناسب در مبتلایان به سیستیک فیبروزیس می باشد.در این مطالعه مروری منابع اطلاعاتی Google Scholar، Pub Med، Medline، SID و Magiran در محدوده زمانی 2008-2015 با توجه به واژگان کلیدی سیستیک فیبروزیس، درمان، پیروی، کودکان و والدین مورد بررسی قرار گرفت و تعداد 29 مقاله مرتبط بوسیله سه محقق تجزیه و تحلیل گردید.سیستیک فیبروزیس یک بیماری ژنتیکی و کشنده بوده و روند درمان آن وقت­گیر و پرهزینه است. پیروی از درمان در این بیماری در جوامع پیشرفته، حتی با ارائه بهترین روش­های درمانی، کمتر از 50 درصد گزارش شده است. عوامل متعددی از قبیل سن، جنس، سطح تحصیلات والدین و کودک، سطح آگاهی و اعتقادات والدین و کودک از بیماری و درمان­های مختلف، تفاوت­های فرهنگی در ملل مختلف، دفعات بستری، شدت بیماری، محل ارائه درمان در بیمارستان، خانه یا درمانگاه، استرس و اضطراب والدین و کودکان، سطح حمایت­های اجتماعی و کیفیت و کمیت خدمات درمانی بر میزان پیروی از درمان تاثیرگذارند.برقراری ارتباطی پویا و محترمانه با بیمار، بیان نتایج سودمند، مراجعات مکرر و انجام توصیه­های موجود با هدف افزایش میزان بقاء، انگیزه و امید بیمار را افزایش داده و توانایی وی را در جهت تطابق با درمان­های پرهزینه و زمان­بر امکان­پذیر می­سازد. به تمامی مراقبین حوزه سلامت توصیه می­شود با مفهوم پیروی از درمان آشنایی یافته، موانع و محرک­های آن را شناسایی کرده و استراتژی­های مناسب را جهت حصول نتایج بهتر درمانی اتخاذ کنند.

هیپوکسی در خواب باعث عوارض متعدد از جمله فشار خون بالای عمومی و ریوی، بیماری‌های ایسکمیک قلب و سکته مغزی می باشد. با شدیدتر و طولانی‌تر شدن هیپوکسی، عوارض آن بدتر شده و موجب افزایش مرگ‌ومیر، و کاهش کیفیت زندگی بیماران می شود. با توجه به نیافتن مطالعه‌ای بر روی فاکتورهای موثر بر شدت هیپوکسی در خواب این تحقیق اجرا شد. با آنالیز فایل‌های خام بیماران مراجعه کننده جهت انجام پلی سومنوگرافی، فاکتورهای موثر بر شدت هیپوکسی و مدت زمان آن بررسی شد. 307 نفر با میانگین سنی 54 سال مطالعه شدند که میانگین حداقل سطح اشباع اکسیژن خون شریانی آنان 68/0% (5/14±) و میانگین اشباع خون شریانی کمتر از نود درصد 5/54 (3/41±) داشتند. میانگین حداقل سطح اشباع اکسیژن خون شریانی به ترتیب در گروه‌های OSA خفیف، متوسط و شدید (000/0=p؛ 8/13±9/64، 9/12±2/75، 1/14±3/77) وجود بیماری مزمن انسدادی ریه (000/0=p؛ 4/13±7/59، 2/14±7/69)، هیپوونتیلیشن ناشی از چاقی (000/0=p؛ 4/13±5/56، 1/14±1/69)، سوء مصرف تریاک (000/0=p؛ 3/14±3/62، 14/0±3/70) بود. میانگین اشباع خون شریانی کمتر از نود به ترتیب در گروه‌های OSA خفیف، متوسط و شدید (000/0=p؛ 5/38±4/64، 3/36±29/0، 5/39±7/28) وجود بیماری مزمن انسدادی ریه (000/0=p؛ 8/34±8/72، 6/41±6/50)، هیپوونتیلیشن ناشی از چاقی (000/0=p؛ 3/31±8/80، 3/41±9/51)، مصرف تریاک (000/0=p؛ 8/37±9/68، 4/41±7/48) بود. در نتیجه، این عوامل در افزایش شدت و مدت هیپوکسی شبانه موثر می باشد.

تله مدیسین برای پزشکان و بیماران یک فرصت استثنایی برای انجام مشاوره های پزشکی از راه دور همزمان را فراهم آورده است. استفاده از ابزار نامانوس جهت انجام معاینات و یا عدم امکان انجام معاینات متداول از علل عدم استفاده به طور روزمره از این فناوری است. مطالعات زیادی در زمینه استفاده از تله مدیسین در بیماران قلبی عروقی وجود دارد اما هیچ کدام به بررسی معاینات قلبی که یکی از پایه های اساسی تشخیص های بالینی را تشکیل میدهد نپرداختند. لذا در این مطالعه به بررسی توافق معاینه قلب بیماران با استفاده از سیستم پزشکی از راه دور با معاینه از طریق بالین پرداختیم.
مطالعه حاضراز نوع مطالعات مقطعی میباشد. معاینات قلب برای هر بیمار به دوروش از راه دور و بر بالین انجام میگرفت.معاینات از راه دور از طریق نرم افزار ویدیو کنفرانس و به صورت همزمان توسط پزشک از راه دور سمع و مشاهده می‌شد.در پایان نتایج حاصل از دو روش معاینه با هم مقایسه و ارزیابی می شد.
درصد توافق معاینه از راه دور ونزدیک63.15 % و درصد عدم توافق این دو روش معاینه 36.85٪ می‌باشد.
مطالعات متنوعی در مورد کابردهای تله مدیسین در بیماران قلبی وجود دارند. همگی بیانگر مزایای فراوان استفاده از تله مدیسین برای پیشگیری و کنترل بیماریهای قلبی میباشد در این مطالعه برای تکمیل نقصان مطالعات حاضر(عدم ارزیابی معاینات قلبی) به مقایسه معاینات قلبی از راه دور و روش متداول پرداختیم. با توجه به توافق بالای این دو روش معاینه ، نتایج این مطالعه میتواند باعث اطمینان بیشتر پزشکان و همکاری بیشتر این گروه جهت استفاده بیشتر از این فناوری شود تا بیماران بتوانند از مزایای آن بهره مند شوند.

لپتین هورمونی است که از بافت چربی ترشح می شود. هدف این مطالعه مقایسه تاثیر شش هفته تمرین هوازی بر سطوح لپتین و دسته ی هورمون های سرمی مردان ورزشکار و غیر ورزشکار می باشد.

تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس هدفمند، برنامه تمرین هوازی شامل شش هفته (هر هفته سه جلسه) هر جلسه به مدت 45 تا 60 دقیقه با شدتی معادل 60 تا 75 درصد ضربان قلب ذخیره اجرا شد. پیش از شروع و پس از پایان دوره تمرینی، نمونه خونی جمع آوری و سطوح لپتین و دسته ی هورمون های سرمی اندازه گیری شد. برای مقایسه میانگین های درون گروهی و بین گروهی به ترتیب از آزمون آماری تی استیودنت وابسته و مستقل استفاده گردید.

یافته ها نشان داد شش هفته برنامه تمرین هوازی منجر به کاهش معنی دار، وزن، نمایه توده بدن، محیط کمربه محیط باسن شد. همچنین تفاوت معنی داری در میانگین های وزن، نمایه توده بدنی به محیط کمر در بین دو گروه مشاهده شد میزان لپتین(000/0=P)، انسولین(006/0=P) ، گلوکز(000/0=P)  ومقاومت به انسولین (002/0=P) در گروه ورزشکار در پایان دوره تغییر معنی دار یافت (05/0P≤). در حالی که در گروه غیرورزشکار تفاوت معنی داری بین سطح لپتین ودسته ی هورمون ها مشاهده نشد.

در تحقیق حاضر میزان لپتین سرم بعد از تمرین کاهش پیدا کرده بود که احتمالا به دلیل کاهش وزن بدن بوده است. همچنین تمرین طولانی مدت ممکن است باعث تغییر در مصرف انرژی، بهبود حساسیت به انسولین و تغییر در متابولیسم چربی ها باعث کاهش در میزان لپتین سرم شود.

آسم آلرژیک یک بیماری التهابی راه های هوایی است که تحت تاثیر فاکتورهای ژنتیکی و محیطی می باشد. این بیماری حدود 300 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده و علایم بالینی بیماری شامل تنگی نفس، سرفه و خس خس سینه می باشد. اینترلوکین 13 موجب افزایش تولید موکوس در ریه شده و شرایط آسم آلرژیک را وخیم تر می کند. ورزش هوازی می تواند پاسخ های ایمنی را در افراد سالم تعدیل می کند که در این مطالعه به بررسی نقش ورزش در میزان بیان IL-13 و ترشح موکوس در مدل موشی آسم آلرژیک پرداخته شد.
در این مطالعه موشهای Balb/c ماده در چهار گروه مدل التهاب آلرژیک ریوی (کنترل مثبت)، گروه کنترل منفی، گروه آسمی تحت ورزش روزانه کم و گروه آسمی تحت ورزش روزانه متوسط در نظر گرفته شدند. بررسی بیان ژن IL-13 به روش Real-Time PCR و میزان ترشح موکوس در مقاطع هیستوپاتولوژی ریه انجام شد.
ورزش هوازی با شدت کم توانست بیان ژن IL-13 را در گروه های آسمی بطور معنی داری کاهش دهد (p<0.05). گروه های تحت تمرینات ورزشی کاهش قابل توجهی را در میزان ترشح موکوس در مجاری هوایی موش های آسمی نشان دادند با این تقاوت که کاهش ترشح در گروه با شدت کمتر حرکات ورزشی نسبت به گروه با تمرینات ورزشی متوسط، بیشتر دیده شده بود.
تمرینات هوازی با شدت کم می تواند یک اثر محافظتی در برابر آسم آلرژیک داشته باشد. افزایش بیان ژن IL-13 نقش مهمی در بروز التهاب ایجاد شده در آسم آلرژیک دارد و بنابراین با ورزش که باعث تداخل در بیان ژن IL-13 و ترشح موکوس می شود می توان جنبه های درمانی جدیدی برای آسم آلرژیک ایجاد کرد.

CLM ناهنجاری مادرزادی ریه یک شرایط نادر است، اگرچه به‌عنوان یک ناتوانی مهم که باعث افزایش بروز نقص عملکرد مرگ و میر می‌شود. CLM اغلب به‌طور تصادفی در سونوگرافی‌های روتین بارداری یا عکس برداری‌های نوزادی دیده می‌شود. پیش‌آگهی بستگی به سایز توده و سطح اختلال عملکردی دارد. یک توده کوچک ممکن است بی‌علامت باقی بماند. غیر‌طبیعی بودن ریه جنینی به‌طور فزاینده‌ای در بررسی‌های دوران بارداری به‌عنوان نتایج بسیاری از مطالعات سونوگرافیک مشاهده می‌شود و تشخیص را تایید می‌نماید. به این دلیل بررسی آنومالی‌های جنینی اکنون به‌طور روتین در جوامع پیشرفته به زنان باردار پیشنهاد می‌گردد. هدف از این مطالعه گزارش بیماران مبتلا به CLM بخش ریه کودکان بیمارستان دکتر مسیح دانشوری در بین سال‌های 1380 تا 1388 می‌باشد.

این مطالعه گذشته‌نگر بوده و نتایج بالینی 21 بیمار (12 دختر و 9 پسر) با میانگین سنی 3/7 سال (با محدوده سنی 1 ماه تا 16 سال) ارزیابی می‌کند. در تمام بیماران به روش هیستوپاتولوژیک ناهنجاری مادرزادی ریه تشخیص داده شده است (CLM). اطلاعات افراد شامل سن، جنس، علایم و معاینات کلینیکی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. جهت تایید تشخیص و رد تشخیص های افتراقی برای بیماران برونکوسکوپی، آنژیوگرافی و سایر اعمال تشخیصی مورد نیاز صورت گرفت. بیماران مورد مطالعه به زیرگروه های مختلفی بر اساس ناهنجاری و نوع درگیری شامل آژنزی، هیپوپلازی، کیست برونکوژنیک و سکستریشن تقسیم شدند. 2 مورد آژنزی، 5 مورد هیپوپلازی، 6 مورد آپلازی و 2 مورد کیست برونکوژنیک و سکستریشن در این مطالعه گزارش شد. بیماران شامل 9 پسر و 12 دختر با میانگین سنی 1 ± 3/7 سال (محدوده سنی 1 ماه تا 16 سال) در زمان تشخیص بودند. معمول‌ترین علامت بالینی دیسترس تنفسی و عفونت‌های مکرر ریوی بود.

با در نظر گرفتن وسعت تظاهرات بالینی از بی‌علامتی تا دیسترس شدید تنفسی در زمان تولد، استفاده هم‌زمان از عکس قفسه سینه، CT اسکن با کنتراست و MRI برای تشخیص زودهنگام بیماری ضروری می‌باشد. تشخیص زود هنگام امکان استفاده از گزینه‌های مورد نظر درمانی، و همچنین موربیدیتی، مورتالیتی کمتر و پیش آگهی بهتر بیماری را فراهم می‌کند.

هدف از این پژوهش بررسی شیوع برونکواسپاسم ناشی از ورزش و تغییرات شاخص‌های عملکرد ریه، پس از یک جلسه فعالیت بیشینه هوازی در ورزشکاران نیمه حرفه‌ای بود.

در این مطالعه نیمه تجربی، 87 ورزشکار نیمه حرفه‌ای با میانگین VO2max برابر 10/4±19/50 گزینش شدند. از آزمون نوارگردان آستراند بعنوان آزمون حداکثر استفاده شد. تست عملکرد ریوی برای هر کدام از آزمودنی‌ها قبل از فعالیت و نیز 5 و 30 دقیقه پس از فعالیت انجام شد. ملاک های تشخیص برونکواسپاسم ناشی از ورزش کاهش حداقل 10% در حجم بازدمی بافشار در ثانیه اول  (FEV1)و یا کاهش حداقل 15% در حداکثر جریان بازدمی (PEF)، همراه با چالش ورزشی تعیین شد.

بر اساس نتایج سنجش تخصصی عملکرد ریوی، در دقیقه 5 پس از فعالیت، درصد تغییرات پارامترهای VC، FVC، PEF و MVV معنادار بود (05/0>P). اما تفاوت معناداری در شاخص‌های FEV1 و FEV1/FVC دیده نشد (05/0<P). همچنین در دقیقه‌ی 30 تفاوت میانگین‌ها تنها در شاخص FVC معنادار بود (05/0>P). با توجه به هر دو شاخص FEV1 و PEF شیوع برونکواسپاسم ناشی از ورزش 5/5% بود و هنگامی که از آزمون FEV1 یا PEF بعنوان معیار تشخیص انسداد راه هوایی استفاده گردید، شیوع برونکواسپاسم ناشی از ورزش به ترتیب 8/13% و 3/8% بود.

این مطالعه نشان می‌دهد که برونکواسپاسم ناشی از ورزش حداقل در  5/5% از ورزشکاران نیمه حرفه‌ای بدون سابقه‌ی آسم یا آلرژی وجود دارد.