فصلنامه نقد کتاب ادبیات
پیاپی 12 (زمستان 1396)

داستان یکی از نشانه های مدرنیته است و در سال های گذشته هم، ترجمه داستان در ایران رواج پیدا کرده ولی ما مترجمان طراز اول کم داشته ایم. در این بین هم، کمبود مترجمانی که داستان کوتاه را خوب بشناسند هم خیلی احساس شده است. خوش بختانه مترجم حرفه ای و طراز اول، سرکار خانم مژده دقیقی که با داستان کوتاه جهان آشنا هستند، اخیرا مجموعه ای پنج جلدی از برگزیده ای از داستان های کوتاه جهان را ترجمه کرده اند. جلد پنجم این مجموعه کیک عروسی و داستان های دیگر نام دارد. در این کتاب داستان هایی از مگان برگمن، راسل بنکس و چند تن از داستان نویسان دیگر وجود دارد. ما امروز به مناسبت انتشار کتاب کیک عروسی و داستان های دیگر جمع شده ایم تا کتاب را بررسی کنیم و از صحبت های نویسنده سرکار خانم مژده دقیقی و استادان بزرگوار آقایان حسن میرعابدینی و دکتر حسین پاینده درباره این کتاب استفاده کنیم. خیلی متشکرم که دعوت ما را پذیرفتید و امروز به سرای اهل قلم تشریف آوردید. خانم دقیقی خواهش می کنم شما ابتدا توضیحاتی را درباره کتاب بیان بفرمایید تا بعد در خدمت دیگر بزرگواران باشیم

شاهنامه نقالان طومار نقالی مرشد عباس زریری اصفهانی است که استاد جلیل دوستخواه آن را تصحیح کرده است. عنوان شاهنامه نقالان نیز انتخاب مصحح طومار است. در این نوشته به نقد و بررسی این کتاب در دو بخش پرداخته ایم؛ در بخش اول اصل طومار و در بخش دوم شیوه تصحیح استاد دوستخواه بررسی شده است.

شفای غمگنان کتابی درباره مضامین شاعرانه تحفهالعراقین به ویژه مضمون آفتاب است. خاقانی در تحفهالعراقین، آفتاب را مخاطب و پیک خود قرار داده و در موارد بسیاری نیز مثل یک دوست با آفتاب سخن گفته است. آنا لیویا آلکساندرا بیلرت در مهم ترین بخش از شفای غمگنان، مضامینی را که خاقانی درباره آفتاب سروده، بررسی کرده و درنهایت به این نتیجه رسیده که مجموع این تصاویر و مضامین، پراکنده و بی ارتباط نیستند بلکه شبکه ای از مضامین معنادار و مرتبط را تشکیل می دهند. همچنین وی به بررسی شخصیت ممدوح این مثنوی پرداخته و انتخاب ممدوح را متناسب با موضوع کتاب دانسته است. مولف به بررسی مضامین شاعرانه خاقانی در زمینه کعبه، طب و موسیقی پرداخته و با شاعران دیگر مقایسه کرده و شکل گیری و تکامل آن مضامین را نشان داده است.

تصوف از همان ادوار نخستین شکل گیری، همواره مورد نقد نحله های فکری مختلف قرار گرفته است. صوفیان خود نیز انتقاداتی بر تصوف وارد کرده اند. این نقدهای درون گفتمانی، در دوران معاصر، مورد توجه محققان واقع شده است. این نوشتار، نقدی است بر کتاب نقد صوفی از تصوف تا پایان قرن پنجم هجری اثر دکتر داود اسپرهم که به بررسی انتقادهای صوفیان بر تصوف، در پنج قرن نخست، پرداخته است. مولف نقدهای صوفیان را ذیل چهار فصل آورده است. نگارنده پس از بررسی و تمعق، ضعف های کتاب را استخراج و آن ها را در سه بخش اغلاط صوری، روش تحقیق و بررسی های محتوایی عرضه کرده و نشان داده است که مولف همواره از اصول تحقیق خود عدول کرده است تا این تحقیق از یک پژوهش دانشگاهی فاصله بگیرد.

حقیقت و حیرت نام کتابی است که به مطالعه اندیشه های بیدل دهلوی در پرتو نظریه هنری برگسون می پردازد. این کتاب را اقبال لاهوری نوشته و انتشارات پرنیان خیال، چاپ نخست آن را با ترجمه علی بیات در سال 1395 منتشر کرده است. با توجه به این که درخصوص بیدل پژوهی، هنوز راه های ناهموار و ناپیموده بسیار زیاد است ازاین رو، هر کتابی که گوشه ای از زوایای اندیشه های عرفانی، هنری و ادبی بیدل را بشناساند، مغتنم خواهدبود. راقم این سطور با این بهانه، به معرفی این اثر ارزش مند و تازه انتشار یافته می پردازد.

چکیده: (49 مشاهده)
اخوان، صائب و سبک هندی عنوان کتابی است که محمدعلی شیخ الاسلامی (شیوا) آن را نوشته و انتشارات پرنیان خیال در سال 1394 منتشر کرده است. همان طور که از عنوان فرعی کتاب (درنگی بر داوری های مهدی اخوان ثالث در باب سبک هندی و صائب تبریزی) برمی آید، موضوع آن نقد و بررسی دیدگاه های انتقادی اخوان ثالث درخصوص سبک هندی، به ویژه صائب تبریزی است. نویسنده کتاب در قسمت «سخن آغازین» اشاره می کند که این کتاب دراصل بخشی از پژوهش های نویسنده در باب «پیشگامان صائب پژوهی معاصر» است که به علت گستردگی مطالب، در کتابی مستقل ارائه شده است. با توجه به این که در حوزه سبک هندی و صائب تبریزی آن طور که باید و شاید، پژوهش های ارزش مند زیادی صورت نگرفته است و راه های طی نشده در این مسیر زیاد است، نگارنده این جستار، چاپ این کتاب را مغتنم شمرده و در این مقاله به معرفی آن می پردازد.

وقوع گویی جریان غالب و فراگیر شعر فارسی در قرن دهم است. درباره این مکتب و شاعران آن کمابیش در کتاب ها و مقالات نوشته اند. باوجود این، هنوز پرسش ها و ابهامات زیادی درباره این مکتب وجود دارد. در همین موضوع، کتاب مستقلی نیز با عنوان صد سال عشق مجازی از دکتر محمود فتوحی در پاییز 95 منتشر شد. نویسنده کتاب در بخش «ارزیابی و نقد پژوهش های پیشین» ، انتقادات چندی به تحقیقات قبلی، ازجمله دو مقاله نگارنده در این حوزه، وارد کرده است. در این مقاله تلاش بر این بوده که ضمن نقد روش ارجاع و شیوه ماخذدهی های وی به دستاوردها و یافته های پژوهش های پیشین، به انتقادات نویسنده نیز با روشن گری بیشتری پاسخ داده شود. نگارنده برخی از دیدگاه های مطرح در کتاب را نیز نقد کرده است که البته این ایضاح گام دیگری در روشن تر کردن ابهامات مربوط به جریان وقوع و ترسیم دقیق تر فضای فرهنگی‏-‏ادبی مراکز ادبی ایران، در دوره مورد بحث ما، خواهدبود.

یک محقق جوان هندی رد صادق هدایت را در هندوستان زده است. او توانسته با دشواری خانه هدایت در بمبئی را پیدا کند و حتی از روی نوشته های هدایت توانسته حدس بزند هدایت در کدام طبقه و در کدام آپارتمان زندگی می کرده است. کتاب هدایت در هندوستان با کارآگاه بازی ادبی و قیقاج زدن روی مرز ظریفی که میان تاریخ ادبیات و نظریه ادبی وجود دارد دریچه جذابی به دنیای صادق هدایت باز کرده است.

این نوشتار جستاری است در نقد و تحلیل ویژگی های رمان قهوه سرد آقای نویسنده که در مدت زمانی کوتاه به تیراژی درخور توجه رسیده است. ارائه خلاصه ای از رمان و بررسی مواردی همچون ساختار کلی، روایت شناسی، نثر، زبان و تکنیک های به کار رفته در رمان از جمله مهم ترین بخش های این نوشتار هستند. همچنین به دلیل اهمیت گونه یا نوع مخاطبان این رمان به تعریف انواع مخاطب4 و بررسی مسائل جنبی (فرانقد) چاپ این نوع کتاب ها پرداخته شده است.

هاروکی موراکامی، نویسنده مطرح ژاپنی، در سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. کتاب های او در ایران نیز بسیار پرمخاطب هستند و چندین بار به زبان فارسی ترجمه شده اند. این مقاله ضمن معرفی مختصر زندگی و آثار موراکامی در پی کشف ساختارها و منطق داستانی آثار او و بازیابی سرچشمه های احتمالی آن است. هدف اصلی مقاله به دست دادن تصویری کلی از جهان داستانی موراکامی و کلیدی برای فهم آن است.

در این مقاله شرح ابیاتی از شاهنامه در بخش پادشاهی کی کاووس در شرح های دکتر کزازی، دکتر جوینی و دکتر خالقی مطلق بررسی و نقد شده است و سعی شده با استناد به ابیات شاهنامه و فرهنگ ها معنی و مفهوم درست ابیات عرضه شود.

چند دهه است که نزد برخی مسلم شده که فردوسی واو عطف را به شکل «ا /o/» تلفظ می کرده است. این باور بیش از هرچیزی با نوشته های دکتر خالقی مطلق و تصحیح وی از متن شاهنامه رواج یافته است. امروز برخی از خوانندگان، شاهنامه را همان سان که دکتر خالقی مطلق حرکت گذاری کرده است، می خوانند و خوانش هایی مثل «و» ، «و یا» ، «و گر» و «و ز» را اصیل نمی دانند و آن ها را به صورت «ا» ، «ا یا» ، «اگر» و «از» (با همزه در آغاز) ادا می کنند. نگارنده در این مقاله کوشیده است تا پاسخی برای این مسئله بیابد و خوانش درست را به خوانندگان نشان دهد. برای این کار از قواعد خط فارسی و نمونه های کهن شعری و کهن ترین دست نویس های فارسی و نیز متن شاهنامه استفاده شده است.

نقد ترجمه در ایران، از آغاز تا به امروز، غالبا نوعی خطاشماری و بیشتر مبتنی بر مقایسه ترجمه با متن اصلی و متکی بر مفهوم هم ارزی بوده است. غالبا منتقدان ترجمه به تطبیق متن اصلی با ترجمه پرداخته اند و خطاهای مترجم را برشمرده و دسته بندی کرده اند. امروزه در جهان، این نوع نقد، خود مورد نقد قرار گرفته و صاحب نظران مطالعات ترجمه سعی می کنند نقد ترجمه را از خطاشماری و بعضا عیب جویی، به سوی درک خاستگاه های عمل مترجم سوق دهند؛ به این معنا که کدام ایدئولوژی یا مشخصات فرهنگی و یا ضعف و اشکال موجب شده که مترجم چنین ترجمه ای عرضه کند. بی گمان، این نوع نقد بسیار سودمندتر از خطا شماری صرف است. هدف ما از این پژوهش این است که نشان دهیم مترجمان محترم در مواجهه با دشواری های ترجمه متن عرفانی اللمع فی التصوف چه ترفند هایی به کار برده اند و چرا. روش ما توصیفی- تحلیلی است و در بررسی ترجمه های فارسی کتاب مذکور نشان داده ایم که دکتر محبتی از روش های انتقال ناقص و حذف استفاده کرده و ترجمه غلط هم دارد و ریشه این کاستی ها عدم تسلط مترجم بر زبان مبدا و نیز آشنایی اندک وی با مفاهیم و اصطلاحات علوم اسلامی است اما دکتر خیاطیان از روش انتقال کامل استفاده کرده و حذف در ترجمه شان دیده نمی شود و اشتباهاتش نیز در مقایسه با ترجمه دکتر محبتی بسیار کمتر است.

کتاب تاریخ شعر زنان از آغاز تا سده هشتم هجری قمری نوشته روح انگیز کراچی است که انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی آن را در 450 صفحه چاپ کرده است. این کتاب یک پیش گفتار و هفت بخش دارد. پنج بخش نخست شامل مباحث مقدماتی در معرفی شعر، زبان، تاریخ، جغرافیای ایران و… می باشد که عموما غیرضروری است. فصل ششم اصلی ترین فصل کتاب است و به معرفی نوزده شاعر شناسایی شده در این دوره می پردازد. نویسنده کتاب در زمینه مطالعات ادبی زنان آثار ارزش مندی دارد و در این کتاب تاریخ شعر زنان را به سه دوره تقسیم کرده و هریک از 19 شاعر شناسایی شده را در یکی از این دوره ها جای می دهد. برخی مباحث کتاب از منظر تمایلات فمنیستی و نتایج برگرفته از برخی تحقیقات قابل تامل است و در مورد برخی منابع مورداستناد، به ویژه در مباحث مقدماتی، لازم است بیشتر دقت شود. درمجموع، اثر ارزش مندی است و به عنوان کتاب کمک درسی قابل توصیه به دانشجویان دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی است.

کنکاش درباره تاریخ یک علم بخشی جدایی ناپذیر از آن علم است. یکی از مباحث مهم و اساسی درباره تاریخ علم نحو عربی چگونگی پیدایش و کمال یافتن آن است. در این زمینه، نظریات گوناگونی ارائه شده است؛ یکی از آن ها ارتباط میان نحو عربی و نحو هندی و زبان سنسکریت است. استاد مجتبائی در کتاب نحو هندی و نحو عربی به تفصیل این مسئله را واکاویده و همانندی های جالبی را میان این دو نحو مطرح کرده است. ترجمه این کتاب به عربی و بررسی آن که پایان نامه کارشناسی ارشد بوده، در بیروت به چاپ رسیده است. آن چه در این مقاله آمده نقد و بررسی ترجمه عربی و نقد دیدگاه های مترجم در بررسی نظریات علمی کتاب نحو هندی و نحو عربی است.

فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز نخستین فرهنگی است که در حوزه طنز و تئوری های آن منتشر شده است. در این کتاب بسیاری از اصطلاحات طنز و شوخ طبعی به همراه تعریف، توضیح، شاهد و مثال های متعدد آورده شده است. در این نوشتار می کوشم ضمن توجه به ضرورت بازنگری چندباره فرهنگ نامه ها، به نقد این کتاب بپردازم. با وجود ویژگی ها و ارزش های درخوری که در کتاب به چشم می خورد، اشکالاتی نیز وجود دارد و کوشش شده در کنار نشان دادن نکات مثبت کتاب، به کاستی ها و کمبودهای کتاب نیز اشاره شود. به نظر می رسد باوجود بازنگری و اصلاحات فراوانی که در ویراست جدید این کتاب اعمال شده، باز هم نیازمند تجدیدنظر و تکمیل است. فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز آن قدر برای کتاب خانه ها و مراجعه کنندگان زبان فارسی ارزش مند و غنی است که حیف است ناتمام بماند. امید که در چاپ های بعدی این اشکال ها نیز برطرف شود.

یکی از پژوهش های مفید و مهم در تحقیقات دانشگاهی، بررسی و تحلیل کتاب های آموزشی در یک زمینه خاص است ازاین رو در این مقاله، چهار کتاب آموزش روش تحقیق در زبان و ادبیات، شامل: آیین نگارش مقاله علمی-پژوهشی اثر محمود فتوحی، آیین پژوهش در زبان و ادبیات با رویکرد به منظرهای شش دهگانه نوشته مصطفی گرجی، مبانی نگارش علمی یزدان منصوریان و روش ها و مهارت های تحقیق در ادبیات و مرجع شناسی اثر احمد رضی بررسی شده اند. نویسندگان در این پژوهش با توجه به شاخصه های علمی و فرم های نقد کتاب و با روش تحلیلی- انتقادی، ابعاد مختلف شکلی و محتوایی چهار اثر یادشده را -که در دوره های زمانی مختلف، منبع آموزشی درس روش تحقیق پیش رفته در دوره کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور بوده اند بررسی و تحلیل کرده اند.
بررسی آثار نشان می دهد که کتاب های گرجی و رضی با عنوان، موضوع و سرفصل های این درس تناسب بیشتری دارند. گرجی با نیازسنجی درست و استفاده از تکنیک ویژه در ساختار، به صورت مطلوبی توانسته است نوشتن مقاله و پایان نامه را به دانشجویان دوره کارشناسی ارشد آموزش دهد. کتاب فتوحی با سرفصل های درسی کاملا مطابقت ندارد اما روش مند بوده و در شمار نخستین کتاب های آموزشی-کاربردی در زمینه مقاله نویسی محسوب می شود و نویسنده توانسته نیاز آموزشی مخاطبان را برآورده کند. کتاب منصوریان با سرفصل های این درس منطبق نیست و به خاطر ضعف های عمده روشی و بینشی در تدوین، نسبت به سه کتاب دیگر، برای آموزش کاربردی مبانی نگارش علمی، مناسب نیست.

ترجمه پژوهی در سه دهه اخیر پیشرفت های چشم گیری داشته که حوزه نقد ترجمه از آن بهره برده و در رشد و بالش آن سهیم بوده است. در سلسله مقالات «ابزارهای مفهومی نقد ترجمه» می خواهیم مفاهیم بنیادی و پرکاربرد این عرصه را به منظور بهبود نقد ترجمه معرفی کنیم. بیشتر نقد و بررسی های ترجمه که در مطبوعات انتشار می یابند در انتقال مسئله و اشکال و ایراد و نیز مزایا و محاسن ترجمه دچار اشکال هستند و تنها اشتباه ترجمه را بیان می کنند و درست آن را پیشنهاد می دهند و از بیان علمی بی بهره اند؛ البته در نقدهای دانشگاهی استفاده مناسبی از نظریه ها و مدل های ترجمه در توصیف موضوع می شود. در این شماره آن دسته از ابزارهای مفهومی ترجمه را بررسی می کنیم که به عمل، فرایند و نتیجه ترجمه مربوط می شوند و راه کارهایی هستند برای حل مشکلات ترجمه و نقد آن.

بوطیقا واژه یونانی عربی شده ای است که حیاتی طولانی دارد. علاوه بر قدمت، دگردیسی هایش از نظر شکلی و معنایی در ادبیات ایرانی اسلامی از حیات طولانی اش تا تطوراتی که از لحاظ شکل و تعاریف داشته در خور تامل است. در این پژوهش سعی شده است دگردیسی های واژه بوطیقا، با توجه به مآخذ آن ، بررسی گردد. توضیح این نکته ضروری می نماید که در این پژوهش واژه بوطیقا از دیدگاه ادبی کاویده شده است که گاه از آن به نظریه ادبی یاد می کنند و اصطلاح اخیر را رساترین معادل برای آن می دانند.

بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی حاصل رساله دکتری لیلا سیدقاسم است. این پژوهش به بررسی ساختارهای نحوی یکی از شاه کارهای نثر فارسی، تاریخ بیهقی، اختصاص یافته است که بلاغت انکارناپذیر آن کمتر مرهون صناعات شعری و زبان عاطفی است. پژوهش سیدقاسم جزء آن دسته از مطالعات زبانی قرار می گیرد که یک سر آن با دستور زبان و نحو و سر دیگر آن با زیبایی شناسی و بلاغت در پیوند است و از پژوهش هایی از همین نوع، سود می جوید. افزون بر این، گاه برای تکمیل بحث از دو حوزه روایت و تحلیل گفتمان نیز بهره برده است. این پژوهش براساس نظریه نظم جرجانی انجام گرفته و بخش های اصلی این کتاب حول شش موضوع مرتبط با ساختارهای نحوی تنظیم شده است: «کارکرد بلاغی آرایش واژگانی» ، «وجه جمله» ، «عناصر جمله» و نیز «بلاغت فراجمله ای» چهار موضوع اصلی کتاب هستند و «محافظه کاری بیهقی در نحو» و «بلاغت تطبیقی» نیز دو فصل فرعی کتاب به شمار می آیند.

دکتر مریم مشرف در عرصه پژوهش های ادب عرفانی، شخصیتی شناخته شده است. ترجمه بهاء ولد اثر فریتس مایر (1382) و ترجمه مجموعه مقالاتی با عنوان میراث مولوی (1386) بخشی از کارنامه وی در این عرصه است. کتاب مولوی و تفسیر عرفانی که اخیرا از این نویسنده چاپ شده، درواقع ادامه کتاب نشانه شناسی تفسیر عرفانی (1383) است. در آن کتاب، تفسیر ابوعبدالله سلمی و نفوذ زبان آن تفسیر در ادبیات مطمح نظر نویسنده بود و در این کتاب، مشخصا به آثار مولوی پرداخته است. البته غیر از تفسیر سلمی، چند تفسیر عرفانی دیگر هم جزء حوزه تحقیق اوست. تا آن جا که می دانیم تا کنون کاری در این زمینه انجام نگرفته است و همچنان که خود نویسنده در مقدمه می گوید، پیشینه تحقیق در این عرصه بسیار اندک و صرفا شامل اشاراتی کوتاه است.

کتاب تصوف (خاستگاه، تاریخ و موضوعات وابسته) مجموعه ای از مدخل های دایرهالمعارف بزرگ اسلامی است که گرد موضوع واحدی یعنی تصوف جمع آمده اند. بیشتر نویسندگان این مدخل ها از چهره های نام آشنا و استادان حوزه تصوف هستند. در این مقاله ضمن معرفی بخش های مختلف این کتاب تلاش می شود تا مطالب آن با کتاب تاریخ و جغرافیای تصوف که مجموعه مدخل هایی درباره تصوف اسلامی است و پژوهش گران دانشنامه جهان اسلام آن را نوشته اند مقایسه شود و به ضرورت بر اهمیت برخی مدخل ها و یا کاستی ها و احیانا اشکالات برخی از مقالات اشاره شود. در مقدمه نیز طرحی برای نگارش کتابی در حوزه تصوف و عرفان اسلامی داده می شود.

این نوشتار در معرفی کتاب مقامات تایبادی (در شرح زندگی و کرامات عارف قرن هشتم، مولانا شیخ زین الدین ابوبکر تایبادی) و ذکر پیش نهادهایی برای بهبود تصحیح آن است. این کتاب به تحریر تاج الدین محمود بوزجانی است و نسخه منحصربه فرد آن را سیدعلاءالدین گوشه گیر تصحیح کرده است. مقامات تایبادی جامع ترین منبع در شناخت شیخ زین الدین ابوبکر تایبادی از صوفیان نامدار خراسان در سده هشتم هجری و اثری ارزش مند برای بررسی نقش مشایخ در سیاست و قدرت است. در این مقاله به بیان ارزش کتاب، معرفی بخش ها و چگونگی شیوه نگارش آن پرداخته شده است. همچنین به نادرستی ها در خواندن نسخه و ایرادها در چاپ واژگان و ابیات و نیز فهرست ها و نمایه ها اشاره شده است.

یکی از بهترین ترجمه هایی که اخیرا خوانده ام ریچارد سوم، نوشته یا سروده ویلیام شکسپیر است که به قلم یکی از توانا ترین مترجمان معاصر ایران، یعنی استاد عبدالله کوثری، به فارسی بسیار زیبا و خوش خوانی گزارش شده است. ریچارد سوم، علاوه بر بعد ادبی اش، ازلحاظ روان شناسی قدرت و سیاست هم اثری سخت عمیق و درخور تامل است.

آثار مرجعی که افزون بر گره گشایی در زمینه مورد پژوهش، فصل الخطاب آن حوزه نیز به شمار می روند و پژوهش گران بعدی ناگزیر به مراجعه و بهره گیری از آن ها هستند ارزش مضاعف دارند. کارنامه ی توصیفی نیماپژوهی یکی از این آثار است. این اثر، حاصل تلاش ده ساله دکتر کاووس حسنلی و خانم الهام کرمی زاده است. نوشته حاضر در سه بخش به این اثر پرداخته است: الف) معرفی اثر و شیوه پژوهش آن؛ ب) بررسی مزایا و برجستگی های آن؛ ج) نقد و پیش نهاد

در شماره 11 فصل نامه نقد کتاب ادبیات دو مقاله در نقد دو کتاب من (تاریخ ادبیات ایران، ج اول و ج چهارم) به چاپ رسیده است؛ اولی از زهرا محمدحسنی صغیری و دومی از احمد ابومحبوب. هردو مقاله دربردانده نکات مفیدی درباره تاریخ ادبیات نویسی و نیز نقد دو جلد کتاب این جانب است. از هردو بزرگوار تشکر می کنم که کتاب را به دقت خوانده و نکات مفیدی را گوشزد کرده اند. هر کدام از دو منتقد بزرگوار از منظری به کتاب نگریسته اند و بر نکاتی انگشت گذاشته اند که زمینه ساز گفتگوی انتقادی میان من و نوشتار آن ها شده و به نظرم این نشانه خوبی برای یک نقد موفق است. آن چه مرا به نوشتن این سیاهه ترغیب کرد واکاوی دیدگاه های جالب هردو بزرگوار در حوزه مطالعات تاریخ ادبی است؛ حوزه ای که من به طور خاص در آن مطالعه می کنم و امیدوارم این نوشته بیش از آن که «پاسخ به نقد» تلقی شود، زمینه ساز گفتگوهای مفصل تری درباره رویکرد ژانری در مطالعات تاریخ ادبی شود.