فصلنامه مدیریت منابع در نیروی انتظامی
پیاپی 12 (زمستان 1394)

هدف از پژوهش حاضر، در ابتدا شناسایی ساختار فساد در انواع سازمان های مادی، هنجاری و انتظامی و سپس بررسی هر یک از مولفه های ساختار (مبتنی بر شرکای خصوصی و دولتی، برنامه ریزی، قانون، فرد، سطوح سازمانی، اندازه، برانگیختن، پیامد و مقیاس) در این سازمان ها است.
روش شناسی: پژوهش حاضر جزء پژوهش های توصیفی-پیمایشی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش، کلیه سازمان های دولتی را در برمی گیرد و از نمونه گیری هدفمند یا قضاوتی استفاده شده است. با توجه به سازمان های مدنظر اتزیونی، طبقات شامل سازمان آموزش و پرورش استان قزوین (به عنوان سازمان با هدف هنجاری)، اداره دادگستری استان قزوین (به عنوان سازمان با هدف انتظامی) و اداره صنعت، معدن و تجارت استان قزوین (به عنوان سازمان با هدف اقتصادی) در نظر گرفته شد و سپس پرسشنامه توزیع گردید. جهت روایی الگو، از نرخ تحلیل محتوا و برای بررسی ضریب اهمیت هر یک از مولفه ها، از روش آنتروپی شانون استفاده شد.
یافته های پژوهش نیز نشان داد؛ در صورتی که نوع فساد کلان و سازمان مادی باشد، بیشترین امتیاز مربوط به نقش مدیران در اعمال فاسد و کمترین امتیاز مربوط به ساختن قانون برای ارتکاب اعمال فاسد است؛ درصورتی که سازمان هنجاری باشد، بیشترین امتیاز به سرگرمی در اعمال فساد و کمترین امتیاز به وجود ساختار و شبکه فاسد و در سازمان انتظامی، بیشترین امتیاز مربوط به گستره فساد و کمترین امتیاز مربوط به ساختن قانون، اختصاص داده شد.
نتایج به دست آمده از پژوهش به طورکلی نشان داد که در فساد کلان، اغلب مدیران در ارتکاب فساد نقش دارند و ارتکاب جرم افراد فاسد در سطح کلان، اغلب اوقات به خاطر نیاز فیزیولوژیکی آن ها نیست و عواملی همچون خویشاوندسالاری و وابستگی به احزاب، گروه های ذینفع یا تفریح نیز نقش مهمی دارد. در مورد فساد خرد نیز نکته قابل توجه این است که مهم ترین عامل ارتکاب فساد خرد، مبحث مالی و نیاز فیزیولوژیکی است. آن ها بیشتر به این دلیل مرتکب فساد می شوند؛ چون حقوق پایینی دریافت می کنند و حقوق دریافتی آن ها کفاف زندگی را نمی دهد.

با توجه به اهمیت توانمندی مدیران، در محیط کارکردی سازمان ناجا و به دلیل تغییرات محیطی پیوسته و پیچیدگی ماموریت ها، در این نوشتار به این موضوع پرداخته شده و هدف این مطالعه، بررسی عوامل سازمانی موثر بر توانمندسازی مدیران و فرماندهان نیروی انتظامی است.
روش شناسی: پژوهش حاضر، در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده و ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه های نیمه ساختار یافته بوده است. جامعه پژوهشی، عبارت است از لایه های عالی و میانی مدیران و فرماندهان نیروی انتظامی که از بین آن ها در نهایت 20 نفر به عنوان مطلعان کلیدی انتخاب شدند. برای انتخاب آن ها از نمونه گیری هدفمند استفاده شده است و برای تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه ها، از تحلیل محتوای مصاحبه ها و سه فرایند پیاده سازی، کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی استفاده شده است.
یافته ها و نتایج به دست آمده از مصاحبه ها نشان داد که می توان عوامل سازمانی موثر را در چهار مقوله (طبقه فرعی) اهداف و راهبردها، ساختار سازمانی، دسترسی به منابع و نظام ارزیابی عملکرد و 18 ریز طبقه، طبقه بندی کرد.

سکوت سازمانی، خودداری از هر نوع بیان واقعی در مورد رفتار افراد در سازمان و پدیده ای زیان آور است که می تواند تمام تلاش های سازمانی را هدر دهد. پژوهش حاضر، به بررسی رابطه بین سکوت سازمانی و تعهد سازمانی از طریق رهبری اخلاقی پرداخته است.
روش شناسی: برای سنجش متغیرها، از پرسشنامه 60 سوالی که مشتمل بر سکوت سازمانی (11 گویه)، آوای سازمانی (12) گویه، تعهد سازمانی (24) گویه و رهبری اخلاقی (13) گویه استفاده شد. پرسشنامه ها به صورت تصادفی و از طریق سیستم خودکارسازی اداری، در دسترس مدیران و کارکنان رده های ستادی و استانی معاونت طرح و برنامه وبودجه ناجا که به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند، قرار گرفت و تعداد 203 پرسشنامه تکمیل شده به محقق برگردانده شد. برای تحلیل داده ها در قالب تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل مسیر، از نرم افزار لیزرل استفاده شد.
یافته ها و یافته ها نشان داد که سکوت سازمانی با رهبری اخلاقی، رابطه معکوس و رهبری اخلاقی با تعهد سازمانی کارکنان ناجا، رابطه معناداری دارد. همچنین نقش میانجی گری رهبری اخلاقی، بین سکوت سازمانی و تعهد سازمانی مورد تایید قرار گرفت. این یافته ها بدان معنی است که تاکید بر رهبری اخلاقی و رعایت آن در معاونت طرح و برنامه وبودجه ناجا، می تواند از کارکردی مثبت برخوردار باشد؛ به نحوی که به طور معناداری رابطه سکوت سازمانی و تعهد سازمانی را تحت تاثیر قرار دهد. از سویی، رابطه معنادار رهبری اخلاقی با آوای کارکنان و نقش میانجی رهبری اخلاقی بین آوای کارکنان و تعهد سازمانی، تایید نشد.

با توجه به پیچیدگی های ماموریت های ناجا و کارکنان این سازمان، استفاده از نیروهای واجد رفتارهای شهروندی سازمانی، می تواند در موفقیت این سازمان بسیار مهم باشد؛ بر همین اساس، این تحقیق با هدف تبیین ابعاد جدیدی برای رفتار شهروندی سازمانی و ارائه الگوی پیشنهادی ویژه نیروی انتظامی، با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی انجام شده است.
روش شناسی: جامعه آماری در این مطالعه، کلیه کارکنان فرماندهی انتظامی استان یزد بودند که به روش طبقه ای- تصادفی تعداد 686 نفر انتخاب شدند. از نمونه آماری خواسته شد تا پرسشنامه رفتار شهروند سازمانی را که مشتمل بر 41 گویه بود، تکمیل کنند. در این مطالعه پس از بررسی روایی محتوا از نظر خبرگان، به تبیین ابعاد جدید رفتار شهروند سازمانی در ناجا به کمک تحلیل عاملی اکتشافی و تایید آن به کمک تحلیل عاملی تاییدی پرداخته شد. برای ارزیابی پایایی و روایی سازه به ترتیب از شاخص هایCR، میانگین واریانس استخراجی، حداکثر مجذور واریانس مشترک و میانگین مجذور واریانس مشترک استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos صورت گرفت.
یافته ها و نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که ابعاد رفتار شهروند سازمانی، شامل پنج بعد نوع دوستی، وفاداری به سازمان، عدم سوء استفاده از امکانات و جایگاه سازمانی، وظیفه شناسی و هماهنگی متقابل شخصی است که در کل 50.8 درصد واریانس را تبیین کرده اند. تحلیل عاملی تاییدی نیز نتایج تحلیل عاملی اکتشافی را تایید کرد و نشان داد که علاوه بر وجود همبستگی بالا بین گویه ها و سازه های مرتبط، سازه ها نیز از هم متمایزند و هم پوشانی ندارند. این الگوی رفتار شهروند سازمانی تایید شده را می توان به عنوان الگویی استاندارد و دارای روایی و پایایی قابل قبول در ناجا به کاربرد.

تحقیق حاضر بین رشته ای است؛ از یک سو مربوط به زمینه روان شناسی و مذهب و از سوی دیگر در زمینه فلسفه و انسان شناسی فلسفی (آنتروپولوژی) انجام شده است. پژوهش حاضر، به بررسی رابطه معنادار بین توکل و اعتماد به خدا، با اضطراب وجودی در میان مدرسان دانشگاه آزاد اسلامی پرداخته است.
روش شناسی: این تحقیق از نوع همبستگی است. بدین منظور، 234 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند و تمامی شرکت کنندگان با دو آزمون (اضطراب وجودی) و (راه یابی در حوادث و رخدادهای زندگی) مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها و یافته ها نشان داد، بین توکل و اعتماد به خدا و اضطراب وجودی مدرسان رابطه منفی و معنادار وجود دارد و اگر مولفه اقدام در توکل و اعتماد به خدا افزایش یابد، پیش بینی می شود که اضطراب وجودی (0.346 - انحراف استاندارد) کاهش یابد و اگر مولفه اسناد در توکل به خدا افزایش یابد، پیش بینی می شود که اضطراب وجودی (0.181 انحراف استاندارد) افزایش خواهد یافت. هم چنین با افزایش سن و افزایش سابقه تدریس، اضطراب وجودی کاهش پیدا می کند؛ بنابراین به نظر می رسد که توکل و اعتماد به خدا در میان مدرسان همه گروه های آموزشی، یک عامل کلیدی در کاهش اضطراب وجودی است.

هدف اصلی این تحقیق، شناخت عوامل سازمانی موثر بر روان سازی ارتباطات اعتماد شهروندان به خدمات دوایر مشاوره و مددکاری اجتماعی کلانتری ها در سطح تهران بزرگ با تاکید بر «شناسایی پشتیبانی فرماندهی»؛ «اختیارات کاری و جذابیت محیط شغلی»؛ «تاثیر تجهیزات اداری و پشتیبانی»؛ «عامل محدوده شغلی (شامل میزان مسئولیت، اقدامات کاری و بازخورد اقدامات که باعث خودکارآمدی می گردد)»؛ «عامل تنوع شغلی شناسایی وضوح شغلی و روشن بودن نقش سازمانی» و «بی ثباتی و تنش زا بودن کار دوایر اجتماعی کلانتری ها» است.
روش شناسی: تحقیق حاضر به روش توصیفی – تحلیلی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق، شهروندان مراجعه کننده به خدمات مشاوره ای کلانتری های شهر تهران در سال 1394 است که بر اساس فرمول کوکران، تعداد 300 نفر به روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شدند. روش گردآوری اطلاعات، میدانی و ابزار آن پرسش نامه بوده است. برای آزمون فرضیه، از آزمون آماریr پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است.
یافته های تحقیق به طورکلی نشان داد که تحلیل رگرسیون تمامی فرضیه ها تائید شد. به این معنا که میان متغیرهای مستقل تحقیق (تجهیزات اداری و پشتیبانی، عامل محدوده شغلی، تنوع شغلی، جذابیت محیط شغلی، وضوح شغلی و روشن بودن نقش سازمانی، بی ثباتی و تنش زا بودن محیط کار) با متغیر وابسته تحقیق (اعتماد شهروندان به خدمات دوایر مشاوره و مددکاری اجتماعی)، رابطه معناداری وجود دارد.
بر اساس نتایج به دست آمده و با توجه به اهمیت و کارآمدی مراکز خدمات مشاوره و مددکاری اجتماعی، پیشنهاد می شود؛ این مراکز به لحاظ کمی و کیفی گسترش یابند و بهای بیشتری به حرفه های خدمت رسانی، همچون مددکار اجتماعی و مشاوره در ناجا داده شود. با هماهنگی مراجع ذی ربط از جمله دستگاه قضایی، شرایطی فراهم شودکه مددکاران اجتماعی فرصت و زمان بیشتری برای حل مشکلات مددجویان، به صورت ریشه ای در کلانتری ها داشته باشند.

منابع انسانی از ارزشمندترین سرمایه های هر سازمان به شمار می رود؛ زیرا سایر عوامل مانند فناوری، سرمایه و امثال آن، به نیروی انسانی وابسته است. عوامل مختلفی در تحلیل و کاهش عملکرد نیروی انسانی موثر است که یکی از این عوامل تعارض کار – خانواده و تبعات منفی حاصل از آن، فرسودگی شغلی است که میتواند بر تمایل به ترک سازمان توسط کارکنان موثر باشد. با توجه به محیط و شرایط کاری در ناجا، پرداختن به این موضوع مهم جلوه میکند.
روش شناسی: این پژوهش از جهت هدف، کاربردی و از جهت روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری شامل کارکنان پلیس فرودگاه های کشور است که تعداد نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 328 تعیین شد. روش نمونه گیری، خوشه ایدر دسترس است و ابزار جمع آوری داده ها نیز پرسشنامه بوده است. جهت تحلیل داده های آماری نیز از روش تحلیل عاملی تاییدی و الگوسازی معادلات ساختاری استفاده شد.
تعارض کار – خانواده دارای تاثیر مثبت و معناداری بر فرسودگی شغلی و تمایل به ترک شغل کارکنان پلیس فرودگاه است. همچنین متغیر میانجی گر فرسودگی شغلی نیز تاثیر مثبت و معناداری بر تمایل به ترک شغل کارکنان پلیس فرودگاه دارد.
تعارض کار – خانواده در میان کارکنان ناجا، می تواند باعث بروز فرسودگی شغلی و به دنبال آن ترک شغل توسط کارکنان شود. از آنجا که محیط کار کارکنان ناجا به شکلی است که فشارهای روحی زیادی را باید متحمل شوند، باید جهت جلوگیری از بروز مشکلاتی از قبیل افزایش تعارض کار- خانواده، فرسودگی شغلی و ترک شغل؛ برنامه ریزی های لازم مانند برگزاری دوره های آموزشی، دادن مزایای ویژه جهت رسیدگی بیشتر کارکنان به امور خانواده و... صورت بگیرد.