نشریه علوم و فنون مرزی
پیاپی 1 (تابستان 1391)

امنیت از پیش نیازهای یک جامعه سالم است و نخستین شرط لازم برای پیشرفت و رسیدن به توسعه پایدار برای جامعه محسوب می شود. احساس امنیت بسترساز توسعه جوامع انسانی و سعادت یک اجتماع سالم در گرو حفظ و بقاء امنیت و احساس آن است. با توجه به گسترش شهرنشینی و رواج ناامنی های اجتماعی در شهرها، بویژه شهرهای مرزی مطالعه موضوع امنیت و عوامل موثر بر آن و راهکارهای تقویت احساس امنیت در شهرها ضرورت یافته است. پژوهش حاضر با هدف شناسای عوامل موثر بر احساس امنیت شهروندان در شهر مرزی سرخس پرداخته است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و به لحاظ نوع کاربردی است. جامعه آماری پژوهش کلیه ساکنان 15تا54 ساله شهر سرخس که در سال 1393 می باشد. از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده و حجم نمونه مورد مطالعه 247 نفرمی باشد. ابزار مورد مطالعه پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی آن از طریق اعتبار محتوا و پایای آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهر مرزی سرخس(بر اساس میانگین ها) در طیف نسبتا مطلوبی قرارد دارد. همچنین بین احساس امنیت اجتماعی و جنسیت، فضای فیزیکی-اجتماعی شهر و عملکرد نیروی انتظامی رابطه معناداری وجود دارد در این بین بین احساس امنیت اجتماعی و متغیر سن و بومی و غیر بومی بودن رابطه آماری مشاهد نشد. در نهایت راهکارهای مناسب برای ارتقای امنیت اجتماعی در شهر مرزی سرخس ارایه شده است.

انسان ها برای برطرف کردن مناسب نیازهای مختلف خود همواره به برقراری ارتباطات متقابل همت گمارده اند. این ارتباطات در بعد داخلی در گستره فضای سرزمینی و در بعد خارجی با کشورهای همسایه و از طریق مناطق و مبادی مرزی انجام می شود. مرزهای سیاسی، پدیده های فضایی هستند که منعکس کننده قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و در مقابل حرکت آزادانه انسان، انتقال کالا یا نشر افکار مانع ایجاد می کند. مهم ترین کارکرد مرزها، ایجاد مانع در برابر حرکت آزادانه انسان، کالا و تفکرات است که از آن به عنوان امنیت مرزی یاد می شود. وجه تمایز امنیت در مناطق مرزی از سایر مناطق کشور (داخلی) وابستگی و تعامل امنیتی این مناطق و تاثیرپذیری سریع تر آنها از متغیرهای امنیتی خارجی و حتی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای است. برای دستیابی به اهداف ملی، وجود امنیت در یک کشور ضروری است؛ از آنجایی که مناطق مرزی از ویژگی ها، محدودیت ها و آسیب پذیری های خاصی برخوردارند؛ شناخت این ویژگی ها و رفع آنها در جهت تامین امنیت ملی ضرورت دارد.یکی از مهمترین آسیب ها در جهت تضعیف و خدشه دار نمودن امنیت کشور ما- ایران- وجود پدیده قاچاق در مناطق مرزی است. قاچاق، پیامدهای امنیتی مختلفی چون: اثرگذاری بر امنیت مرزها، اختلال در فعالیت های اقتصادی کشور، اختلال در فعالیت های فرهنگی، ورود اسلحه و ایجاد ناامنی در سطح ملی و زمینه فعالیت های جاسوسی و ضد امنیتی را به وجود می آورد.
یافته های تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع مختلف کتابخانه ای، اینترنتی و نظرات اندیشمندان مرتبط با حوزه مرز و امنیت به دست آمده است نشان می دهند که عوامل متعددی چون: توسعه نیافتگی و محرومیت، شکاف های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، انگیزه های اقتصادی، تاثیر پذیری از مناطق مرزی همجوار به سبب سنخیت نژادی، قومی، زبانی و مذهبی که در مناطق مرزی ایران و به واسطه عوامل و شرایط متعدد در طی سالیان متمادی به وجود آمده است؛ می توانند ضمن اثرگذاری بر مرزنشینان، بر امنیت ملی نیز اثرگذار باشند.

مرزهای بین المللی به عنوان نقطه تماس میان کشورهای همسایه در شکل دهی به مناسبات سیاسی و اقتصادی آنها نقش برجسته ای دارند. مرزها به طور مکرر باعث تنش میان دولتها بوده و کنش افراد را تحت تاثیر قرار می دهند. مرزهای غربی ایران و به خصوص مرز ایران و ترکیه، به دلیل پراکندگی قومی و پیوستگی نژادی در دو سوی مرز، در طول تاریخ همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. با توجه به استراتژیک بودن مرز ایران و ترکیه، تحولات، تهدیدات و فرصتهایی که در مرز این دو کشور وجود دارد، اهمیت و ضرورت مطالعه بر روی این موضوع را دو چندان می نماید. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که مرز ایران و ترکیه فرصت ها و تهدیدهایی را برای دو کشور در بر داشته و دارد. به عبارتی دیگر در کنار فرصت های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایجاد شده، باید به تهدیدات و تنش هایی چون منازعات هیدروپلیتیک، مساله کردها، ملاحظات ناشی از پیوند استراتژیک ترکیه و ایالات متحده، مسایل ایدیولوژیکی طرفین و تعدد دیدگاه های ژیوپلیتیکی ترکیه توجه شود.

مناطق مرزی، از نقاط حساس و استراتژیک کشور می باشند که به دلیل برخی از ناتوانی های بالقوه طبیعی و اقتصادی، بویژه در بخش های کشاورزی و صنعت، دچار برخی تفاوت ها و عدم تعادل های منطقه ای و فضایی با مناطق مرکزی گردیده و در نتیجه آن با پدیده هایی چون بیکاری، مهاجرت فزاینده، قاچاق کالا و... مواجه شده اند. یکی از تمهیدات ارزنده دولت جهت ساماندهی به اقتصاد و معیشت این مرزنشینان و در نتیجه برقراری امنیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در ابن مناطق، تاسیس بازارچه های مرزی در نزدیکی مرز های مشترک با کشورهای همسایه است که به نظر می رسد علی رغم همه فراز و نشیب ها، تاثیرات مثبتی بر مناطق پیرامون خود داشته اند. لذا در مقاله حاضر با توجه به نقش گسترده این بازارچه ها در صورت موفقیت در چیدمان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی آمایشی مناطق اطراف خود، هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی عملکرد بازارچه های مشترک مرزی(پرویز خان) با استفاده رویکرد جامع کارت امتیازی متوازن (BSC) می باشد.
روش تحقیق: جامعه آماری این پیمایش عبارتست از 41 نفر از کارکنان، مدیران و کارشناسان اداره کل گمرک استان کرمانشاه و بازارچه مرزی پرویزخان و بطور میانگین روزانه 1700 نفر از مراجعه کنندگان این بازارچه اعم از بازرگانان، پیله وران و خریداران که با توجه به فراوانی تعداد مراجعه کنندگان، حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 347 نفر تعیین گردید. همچنین به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است.

یافته ها حاکی از آن است که سه منظر مشتری، مالی و فرآیند داخلی به ترتیب از بیشترین میزان توازن برخوردارند، این در حالیست که منظر رشد و یادگیری در پایین ترین سطح توازن قرار دارد.

پاسگاه مرزی، به عنوان مهم ترین نماد استقرار امنیت درمناطق مرزی قلمداد می شود . این تحقیق از نظر هدف،کاربردی بوده و به روش پیمایشی انجام گردیده که عملکرد پاسگاه های مرزی (در امنیت) منطقه مرزی گرمی را مورد مطالعه قرار می دهد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق شامل: توزیع پرسشنامه ، مشاهده وضعیت موجود پدیده ها و بررسی اسناد و مطالعه متون می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل 87 نفر و به صورت تمام شمار می باشدکه فرماند هان مرزی استان اردبیل ، کارکنان هنگ مرزی گرمی، فرماند هان و جانشینان گرو هان ها، پاسگاه ها ، برجک های مرزی و مسیولان سیاسی - امنیتی شهر های مرزی منطقه مورد مطالعه را دربرمی گیرد؛ در ضمن برای تجزیه وتحلیل اطلاعات ، استفاده گردید. SPSS از نرم افزار نتایج تحقیق نشان می دهدکه به ترتیب، اجرای آموزش همگانی در بین مرزنشینان، تعامل با مرزبان های کشور مقابل و اعزام کمین شبانه وگشت مرزی توسط پاسگاه های مرزی، بیشترین نقش را در ایجاد امنیت دارند.

مرزهای هر کشور صرف نظر از اینکه حافظ موجودیت آن کشور می باشد ، بزرگترین تاثیر را در امنیت و استقلال آن کشور دارد و واپایش مطلوب مرزها، یکی از دغدغه های اصلی هر کشوری می باشد. بدون تردید یکی از عوامل موثر بر واپایش مطلوب مرزها ، ویژگ ی ها و عوامل ژیوپلیتیکی مرز مشترک می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و با روش توصیفی ، تحلیلی ، پیمایشی و با استفاده از ابزارهای بررسی اسنادی، مصاحبه و پرسشنامه در بین جامعه آماری 85 نفری تمام شماری شده متشکل از فرماندهان واحدهای مرزی و مسیولان سیاسی و امنیتی، اعم از فرمانداران و بخشداران شهرستا نهای مرزی استان اردبیل، اجرا شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از مطالعه متون، اخذ نظر خبرگان، اساتید راهنما و مشاور و انجام تست پیش آزمون احراز و پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ، 81 درصد محاسبه شده است. جهت تحلیل توصیفی از شاخص های پراکندگی مرکزی از قبیل میانه، میانگین، انحراف معیار ، فراوانی تجمعی و درصدگیری و برای تحلیل استنباطی از آزمون تی تست استفاده شده است.

عنوان مورد تحقیق در این پژوهش، نقش قاچاق خاویار در امنیت مرز آبی استان گلستان [مطالعه موردی شهرستان گمیشان(1389-1388)] است. این پژوهش با هدف ریشه یابی علل پیدایش و تاثیرگذاری قاچاق خاویار، در امنیت مرز آبی گلستان می باشد. هدف اصلی این پژوهش مبارزه با قاچاق منابع آبزیان با گارد شیلات (حفاظت از منابع آبزیان) است ولی به علت گذر صیادان از مرز، دریابانی که مسئولیت اصلی حفظ و حراست از نوار مرز دریایی را به عهده دارد، به آن ورود پیدا می کند. این مقاله از نوع کاربردی و از نقطه نظر روش، نظری- توصیفی و در بخش عملی پیمایشی (از مقالات، اسناد، گزارش ها، موسسات، سازمان های زیربط) می باشد. همچنین در جمع آوری داده ها، با توجه به حجم بالای جامعه آماری(از تعداد ده هزار نفر) اعم از فرماند هان مرزبانی استان گلستان، دریابانی و پاسگاه های مرز ساحلی، مسیولان شیلات، حراست ماهیان خاویاری، مسیولان شهری، صیادان و افراد دست اندر کار در امر صید، با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی- طبقه ای در بین 370 نفر به عنوان نمونه تحقیق، پرسش نامه توزیع گردید و به منظور سنجش سوال ها، از روش پایایی(کرونباخ) و از آزمون (خی دو با سطح معناداری 95. /. اطمینان و پذیرش 5. /. خطا (5. /.

توسعه مفهومی چند بعدی است که دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترده ای است و در این راستا ضرورت تدوین برنامه هایی که مستلزم حرکت کشور به سمت توسعه، به خصوص توسعه شهرهای مرزی باشد، .همواره احساس شده است که آخرین مو رد آن سند چشم انداز توسعه سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ایران است. این تحقیق با هدف بررسی چگونگی توسعه شهرهای مرزی در افق چشم انداز 1404 صورت گرفته است. تحقیق حاضر ماهیت کاربردی داشته و به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است که شیوه جمع آوری اطلاعات و مبانی نظری آن، با استفاده از روش کتابخانه ای تهیه شده است. ما در این مقاله به دنبال آن هستیم تا توسعه فرهنگی شهرهای مرزی استان گیلان را، در راستای رسیدن کشور به اهداف سند چشم انداز بیست ساله در بخش مرزی، به جهت تدوین الگوی مناسب شهری ترسیم نماییم. نتایج تحقیق نشان میدهد که برای رسیدن به توسعه شهرهای مرزی - ساحلی، بیش از آنکه به رویکرد اقتصادی و اجتماعی توجه شود، باید به موازات آن نسبت به توسعه فرهنگی که همانا ارتقای تفکر دانش بنیان و رشد فرهنگی است، توجه شود و در این بین نقش آموزش و نهادهایی چون صدا و سیما، جراید و روزنام ه ها و همکاری ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه های شهرستان های مرزی - ساحلی الزامی است که با استفاده از یافته های تحقیق، پیشنهادهایی برای تقویت نظام موجود ارایه گردیده است؛ امید است کاربردی شدن آنها؛ موجب تقویت افزایش توسعه فرهنگی شهرهای مرزی در استان گردد.

مرزها قدمتی به اندازه عمر بشر دارند و وجود آنها هیچ وقت در طول تاریخ مورد تردید واقع نشده است و جهانی شدن نیز به اعتقاد صاحب نظران نمی تواند آن را بی اهمیت سازد. از سوی دیگر، تکوین و ایجاد مرزهای سرزمینی، عمدتا ریشه در تاریخ شکل گیری آن سرزمین ها و سکونت اقوام گوناگون در آنها داشته و بررسی تاریخ تحولات مرزها، حقایق بسیاری را در این زمینه آشکار می‏کند؛ چراکه تاریخ، منبعی عبرت انگیز و مفید برای پیش بینی رفتار جوامع است و با شناسایی عوامل تسهیل کننده یا بازدارنده رشد آنها، زمینه حرکت اثربخش تر به سوی توسعه را فراهم می آورد. به همین دلیل است که مطالعه تاریخ دارای اهمیت است و پرداختن به مسئله مرز و جستجوی سیر تحولات گذشته آن، به عنوان بخشی از این مطالعات، می تواند مفید واقع شود. سرزمین های جنوب شرقی ایران، از دیرباز دارای فرهنگی مشترک با فرهنگ ساکنان اصلی فلات ایران و به خصوص نواحی خراسان و کرمان بوده است؛ اما در ادوار گوناگون تاریخی، جغرافیای پهناور ایران و مراکز قدرت متعددی که در پاره‏ای از زمان‏ها در ایران وجود داشته، زمینه انفکاک سیاسی سرزمین های ایرانی را فراهم آورده است. این مقاله با هدف بررسی و مطالعه چگونگی تفکیک بخش هایی از امپراطوری بزرگ ایران، باوجود داشتن پیشینه فرهنگی و تمدنی مشترک در دوره تاریخی ذکر شده، در لابلای صفحات تاریخ، به بررسی تحولات مرزهای شرقی ایران از آغاز تا پیش از نفوذ استعمار در این سرزمین ها می‎پردازد. این تحقیق به روش مروری انجام و با مطالعه و بررسی کتب و اسناد تاریخی موجود- در این زمینه- اطلاعات مربوط به آن تهیه و تدوین شده است. نتایج بررسی ها نشان داد که در هر دوره تاریخی، جدایی بخش هایی از سرزمین ایران، علل متفاوتی داشته است؛ حملات خارجی، غفلت حکومت مرکزی، تفرقه افکنی مذهبی و نارضایتی مردمی، برخی از این عوامل هستند.

منطقه آزاد ماکو به برکت برخورداری از موقعیت جغرافیایی ممتاز و دسترسی به بازارهای بین المللی سرمایه و تکیه بر امکانات برجسته توسعه ترانزیت و صادرات مجدد، توان مندی های بالای صادراتی و با فراهم سازی زیرساخت های توسعه فعالیت های بازرگانی در کنار گمرکات و مراکز تخلیه و بارگیری کالا توانسته است تا حدی در جهت ارتقای نقش هم پیوندی اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی، بسترساز تعامل سازنده کشور با جهان باشد. وجود امنیت در این منطقه بسیار پر اهمیت تر از شرایط بوده، چرا که اگر این امنیت در تمام زمینه ها به وجود نیاید چندان در رونق آن به موفقیت نخواهیم رسید، از جمله جلوگیری از پدیده قاچاق بالاخص قاچاق مواد مخدر. چرا که ایران کوتاه ترین و ارزان ترین مسیر ترانزیت مواد مخدر شناخته شده و چشم طمع مافیای جهانی کماکان به این مسیر دوخته شده است و منطقه ی آزاد ماکو به عنوان شاهراه اصلی ورود به قاره ی پهناور اروپا تاثیر بسیزایی در کنترل مواد مخدر ترانزیتی از سوی مافیای مواد مخدر به فرنگ را دارد. با وجود تمامی اقدامات انجام گرفته، باز هم ضعف هایی در منطقه از جمله وجود محرومیت در مرزها، وجود محله های آلوده و جرم زا، پدیده حاشیه نشینی و مناطق خاکستری (مناطقی خارج از مهار دولت و دارای اقتصاد بیمار) نمونه هایی از ابعاد جغرافیایی است که به گرایش به سمت قاچاق مواد مخدر رنگ تازه ای بخشیده است. در این مقاله سعی شده است با بررسی ژیوپولوتیک ، امنیت سیاسی، فیزیوگرافی و تهدیدات و فرصت های بوجود آمده در منطقه، راهکارهایی موثر در جلوگیری از قاچاق مواد مخدر و دیگر کالاه در جهت رونق بخشی به تجارت و اقتصاد منطقه ارایه شود.

رسانه های بیگانه در مناطق مرزی به پدیده قاچاق کالا دامن زده و اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار می دهد که این موضوع یک جنگ اقتصادی در شرایط اقتصاد مقاوتی کشور می باشد. فقدان امنیت و یا عدم احساس امنیت در مناطق مرزی باعث عدم تمایل به سرمایه گذاری در این مناطق می شود. بنابراین چارچوب این بخش قایل به ضرورت داشتن دیدگاهی جامع نگر در مورد امنیت و دفاع غیرعامل این مناطق به ویژه ارتباط امنیت مناطق مرزی استان کردستان با امنیت ملی است. با مطالعه منابع موجود به روش اسنادی و کتابخانه ای و همچنین به روش مطالعات کتابخانه ای، در حوزه پدافند غیرعامل، نظم و امنیت در حوزه رسانه و قاچاق کالا در کردستان بررسی و مورد پژوهش قرار گرفته است. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار، به ازای هر یک میلیارد دلار کالای قاچاق وارداتی، 100 هزار فرصت شغلی از دست می رود. به عبارت دیگر با این مبلغ می توان سالانه 100 هزار فرصت شغلی ایجاد کرد. ارتقای زندگی افراد هدف عمده هر جامعه ای است که به پیشرفت علاقه مند است. یکی از عواملی که بیشترین تاثیر بر سطح رفاه عمومی جامعه می گذارند کار و ساختار تولیدی جامعه است. همچنین با فرهنگ سازی و جلب مشارکن مردمی در مناطق مرزی با نهادهای امنیتی و انتظامی می توان به مبارزه با پدیده قاچاق کالا و و تهدیدهای نظم و امنیت استان کردستان جهت تحقق توسعه پایدار پرداخت. مهمترین راهکار مبارزه با قاچاق کالا در مناطق مرزی، توسعه پایدار سرمایه گذاری، ایجاد اشتغال و طرح های اقتصادی و مشارت مردمی مرزنشینان در حوزه نظم و امنیت با نهادهای امنیتی و انتظامی است. همچنین با طراحی و ارایه مدل تشکیل کمیته دیده بان آنلاین قاچاق کالا و ارز، ضمن شناسایی دقیق شگردهای قاچاق کالا در فضای مجازی می توان به مقابله با پیامدهای رسانه در خصوص این پدیده پرداخت.

توسعه شهرهای مرزی در ابعاد مختلف که از آن به عنوان یک راهبرد اساسی در جهت حرکت کشور به سوی امنیت پایدار یاد می شود ، برنامه ریزان و سیاستگذاران را بر آن داشته تا با توجه به اهمیت آن دیدگاه ها و نظریات مختلفی را ارایه نمایند و در این بین شناسایی نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصتهای شهرستان مرزی آستارا یکی از این راهبردها محسوب می شود. هدف از این پژوهش شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای منطقه ی مرزی آستارا از یک طرف و ارایه راهبردهای توسعه بر اساس ظرفیت ها و پتانسیل های موجود در منطقه می باشد. روش تحقیق بر اساس هدف، از نوع کاربردی و براساس روش و ماهیت، توصیفی - تحلیلی همراه با بررسی های میدانی می باشد. بدینصورت که پس از یافته های کتابخانه ای و همچنین مشاهدات میدانی عوامل درونی(قوت و ضعف)و بیرونی(فرصت و تهدید) لیست شدند و به هرکدام از آنها امتیاز وزنی داده شد، سپس عواملی که امتیاز وزنی بیشتری را به خود اختصاص دادند نقش اثرگذارتری در توسعه این منطقه به خود گرفتند. در انتها با وزنی که به هر عامل داده شد مشخص شد که مجموع امتیاز راهبرد تهاجمی(SO) بیشتر از سایر راهبردها می باشد . تحلیل های حاصل از این مدل نشان از آن دارد که راهبرد مناسب برای توسعه پایدار شهرستان آستارا یک راهبرد تهاجمی است که در آن باید نقاط قوت را حفظ و ارتقاء بخشیده و جهت نیل به تو سعه ی پایدار از فرصتهای موجود استفاده بهینه کرد و همچنین باید از نگاه کارشناس محور و نخبه گرای صرف پرهیز کرد و مشارکت از پایین به بالا را ضمیمه آن کرد تا توسعه به معنای واقعی آن برای این منطقه حاصل شود.

امنیت اجتماعی پدیده روانشناختی- اجتماعی است که دارای ابعاد گوناگون می باشد. این احساس ناشی از تجربه های مستقیم و غیر مستقیم از شرایط و اوضاع محیط پیرامونی است و افراد آن را به صورت های گوناگون تجربه می کنند. امنیت اجتماعی، از نیازهای مهم هر فرد در زندگی اجتماعی است.

روش مورد استفاده در این تحقیق پیمایش، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه، حجم نمونه 500 نفر و جامعه آماری کلیه افراد 16 سال به بالای مناطق مرزنشین استان خوزستان(شهرستان های آبادان،خرمشهر،دشت آزادگان و ماهشهر) بوده است.

در ارتباط با تحقیق حاضر و علل موثر بر احساس امنیت مشاهده شد که فرضیات گرایش به مشارکت در تامین امنیت، اعتماد مردم به پلیس، رضایت از زندگی، احساس آنومی، احساس محرومیت نسبی و پایگاه اجتماعی / اقتصادی تاثیر مثبت و مستقیمی بر متغیر احساس امنیت دارند.

مولفه های جغرافیایی جزء اصلی ترین عوامل تاثیرگذار بر تامین امنیت پایدار مرزهای سیاسی کشور محسوب می شوند. به همین دلیل کشورهایی مانند ایران باموقعیت جغرافیایی ناامن و کمربندهای شکننده، جهت مقابله با معضلات متعدد مرزی، از قبیل: قاچاق کالا، سوخت، اسلحه و مواد مخدر مجبورند، نسبت به شناسایی قابلیت ها ومحدودیت های جغرافیایی مرز، برای تامین امنیت آن برنامه ریزی نمایند. استان خراسان شمالی، به عنوان یکی از شانزده استان مرزی کشور، دارای 301 کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان است. این استان از لحاظ موقعیت جغرافیایی، به علت واقع شدن بین کانون اصلی تولید مواد مخدر منطقه (افغانستان) و یکی از مهم ترین بازارهای مصرف و ترانزیت این مواد(آسیای مرکزی)، به عنوان یکی از مسیرهای اصلی قاچاق و ترانزیت مواد مخدر، محسوب می شود. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است و با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه آمار ترکیبی(توصیفی واستنباطی)انجام شده است. جهت گردآوری اطلاعات، از ابزارها و روش هایی، مانند: مصاحبه، پرسشنامه، نقشه ها وتصاویرماهواره ای استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه ها، از نرم افزارهای spss و ArcGis استفاده شده است. با تحلیل یافته های پژوهش و اطلاعات به دست آمده و مقایسه نتایج تحقیقات گذشته ، مشخص گردید که گستردگی طول مرز، شکل هندسی مرز به لحاظ توپوگرافی، مکان گزینی نامناسب پاسگاه ها و پراکنش نامناسب مراکز جمعیتی، زمینه برای ناامنی های مرزی را فراهم ساخته است.