فهرست مطالب

نشریه علوم و فنون مرزی
پیاپی 11 (زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/12/19
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسین علیزاده صفحات 7-19
    هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی امنیت در مرز جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان می باشد. جمهوری اسلامی ایران در یکی از مناطق استراتژیک جهان واقع شده است و به لحاظ اهداف، علایق، منافع جهانی و نیز چالش ها و تهدیدهای موجود، به شدت نیازمند شناخت کشورهای همسایه و دیگر کشورهای مهم و بازیگر در عرصه ی بین الملل است تا امنیت مطلوب در مرزهایش برقرار گشته و متعاقبا در داخل کشور آرامش حکم فرما شود. در این مقاله سعی شده است تا با جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و به کارگیری روش تحلیلی توصیفی، پاسخی مستدل به چرایی تنش در روابط دو کشور داده شود. نتایج تحقیق نشان می دهد وجوه اشتراک بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بیش از وجوه افتراق است. ایران بیشتر به جنبه اشتراک و آذربایجان بیشتر به جنبه افتراق توجه دارد. لذا برای رفع این دیدگاه پیشنهاداتی ارائه شده است تا مانع از بروز بیشتر تنش های بینابین شود.
    کلیدواژگان: امنیت، قومیت، مرز، ایران، آذربایجان
  • اکبر سلیمی صفحات 21-41
    هدف این مقاله ی تحقیقی، شناخت رابطه بین رفتارهای ناشی از ویژگی های فردی کارکنان مرزی و ارتقای انگیزه و رضایت شغلی آنان است. تحقیق با توجه به ماهیت توصیفی تحلیلی، بر اساس هدف کاربردی و بر اساس شیوه ی اجرا، پیمایشی است. اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای، منابع علمی الکترونیکی و هم چنین تجارب خدمتی محقق به دست آمده است. جامعه آماری تحقیق کلیه فرماندهان پاسگاه ها و گروهان های هنگ مرزی سرخس در استان خراسان رضوی است و چون نمونه گیری به صورت تمام شمار می باشد، نمونه آماری همان جامعه آماری است (N=n=42). داده ها از طریق یک پرسش نامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تایید گردید جمع آوری شد. طبق اطلاعات به دست آمده چهار ویژگی فردی شامل: سن، تحصیلات، تخصص کاری و سابقه خدمت شناسایی و فرضیات مطابق آنها تدوین گردیدند و پس از انجام آزمون های T هر چهار فرضیه فرعی و در نتیجه فرضیه اصلی تحقیق تایید گردید و سپس با استفاده از آزمون «فریدمن» اولویت تاثیرگذاری این عوامل مشخص شد. به طوری که به ترتیب رفتار ناشی از عوامل: تخصص، سن، سابقه خدمت و تحصیل بیشترین تاثیر را بر رضایت شغلی کارکنان داشتند. سپس نتیجه گیری شد که بین رفتار ناشی از عامل های تخصص مرزی و سن با ارتقای رضایت رابطه مستقیم ولی بین رفتار ناشی از عوامل سابقه خدمت و تحصیل با ارتقای رضایت رابط معکوس برقرار است.
    کلیدواژگان: انگیزه، رضایت شغلی، مرزبانی، کارکنان، هنگ مرزی سرخس
  • محمد اسدی فرد صفحات 43-66
    مناطق مرزی شرق کشور به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی، سیاسی و امنیتی از شرایط ویژه و حساسی برخوردار می باشد. ایجاد امنیت پایدار در این مناطق مستلزم آسیب شناسی و فرصت شناسی از وضعیت موجود بوده تا با بهره گیری از رویکردهای صاحب نظران امنیتی، راهکارهای لازم در زمینه برخورد با مولفه های ناامنی ارائه گردد. مطالعه حاضر از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی - تحلیلی و از نظر هدف کاربردی می باشد. هر چند براساس اهداف متعارف پژوهشی برای جمع آوری اطلاعات از روش مصاحبه و مشاهده مشارکتی شخص محقق، اسنادی و کتابخانه ای نیز بهره گرفته شده است. بی ثباتی سیاسی، امنیتی، فقر نسبی اقتصادی، فرهنگی و آموزشی در کشورهای مجاور بسترهای لازم را برای شکل گیری برخی جرایم سازمان یافته مانند: قاچاق مواد مخدر، ترددهای غیر مجاز، شرارت، اقدامات تروریستی و در مجموع ناامنی در مناطق مرزی شرق کشور رقم زده است، بهره گیری از فرصت های موجود مانند: استفاده از مشارکت مردمی در برقراری امنیت، استفاده از ظرفیت های اقتصادی منطقه و راه اندازی بازارچه های مرزی، توسعه پایدار با توجه به جوان بودن آمار جمعیت مناطق مزبور می تواند راهگشای برخورد با ناامنی باشد همچنین در مواجهه با مولفه های ناامنی با اتخاذ استراتژی تلفیقی (فرصت محوری، تهدید محوری) باید نسبت به مدیریت مرزی اقدام نمود و با بهره گیری از فرصت ها، فضاهای امنیتی را به سمت اجتماعی آن تقلیل و هدایت نمود.
    کلیدواژگان: امنیت، مناطق مرزی، ناامنی، فرصت محوری، تهدید محوری، رویکرد تلفیقی
  • ابراهیم میرزایی، فائزه محمدی، علی عنبری صفحات 67-91
    احساس امنیت اجتماعی پدیده روان شناختی و اجتماعی است که دارای ابعاد گوناگونی می باشد. این احساس ناشی از تجربه های مستقیم و غیر مستقیم از شرایط و اوضاع محیط پیرامونی است و افراد آن را به صورت های گوناگون تجربه می کنند. هدف اصلی این تحقیق تبیین جامعه شناختی عوامل موثر بر احساس امنیت در بین مناطق مرزی استان خوزستان (با تاکید بر نقش پلیس مرزبانی) بوده که در این راستا به اهداف و سوالات جزئی تر همچون نقش عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و انتظامی پرداخته شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق پیمایش، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه، حجم نمونه 500 نفر و جامعه آماری کلیه افراد 16 سال به بالای مناطق مرزنشین استان خوزستان (شهرستان های آبادان، خرمشهر، دشت آزادگان و ماهشهر) بوده است. در ارتباط با تحقیق حاضر و علل موثر بر احساس امنیت مشاهده شد که فرضیات گرایش به مشارکت در تامین امنیت، اعتماد مردم به پلیس، رضایت از زندگی، احساس آنومی، احساس محرومیت نسبی و پایگاه اجتماعی و اقتصادی تاثیر مثبت و مستقیمی بر متغیر احساس امنیت دارند.
    کلیدواژگان: امنیت، احساس امنیت، مناطق مرزی، پلیس مرزبانی، استان خوزستان
  • محمد نایب پور، احمد معصومی صفحات 93-117
    در فرماندهی مرزبانی استان ایلام بیش از 60 درصد نیروی انسانی را سربازان وظیفه تشکیل می دهند که نقش بسیار کلیدی و حساس در امنیت مرزی دارند. با عنایت به اینکه آمار فرار از خدمت سربازان قابل توجه بوده، این پژوهش با موضوع فرار سربازان وظیفه از خدمت سربازی و تاثیر آن بر امنیت مرز انجام گرفته است. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جزء تحقیقات پیمایشی می باشد. بدین صورت که پس از بررسی اسناد و مدارک و ادبیات تحقیق با تهیه و توزیع پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را فرماندهان یگان های مرزی، کارشناسان خبره نظامی و دادسرای نظامی و نیز سربازان وظیفه حاضر به خدمت و آنهایی که مرتکب جرم فرار از خدمت شده تشکیل داده اند. نتایج تحقیق مبین آن است که عوامل درون و برون سازمانی و عوامل محیطی بر فرار از خدمت سربازان موثر بوده و در نهایت فرار از خدمت سربازان وظیفه بر میزان (کاهش یا افزایش) امنیت مرز هم تاثیرگذار است. پیشنهادهایی از جمله انتصاب فرماندهان شایسته، کارآمد، با تجربه و متعهد برای تصدی مشاغل فرماندهی یگان های مرزی، افزایش امکانات و تجهیزات به روز رفاهی و ورزشی، فراهم نمودن بستر لازم برای سربازان وظیفه مستقر در یگان های مرزی برای انجام بخشی از خدمت سربازی در یگان های انتظامی در محل سکونت سرباز ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: فرار از خدمت، سرباز وظیفه، یگان مرزی، امنیت مرز، فرماندهی مرزبانی ایلام
  • محمدتقی ملک حسینی، عبدالحمید محمدی، مسعود سلطانی صفحات 119-136

    ریشه های مشکلات کنونی سواحل شمال کشور را می توان در شرایط طبیعی دریای خزر و نارسایی و ابهام در قوانین جستجو نمود که خود زمینه ساز مشکلات اجتماعی و زیست محیطی بسیاری شده است. جامعه شناسان اعتقاد دارند که نارسایی های اجتماعی می توانند از علل اصلی وقوع جرایم باشند و لازم است این نارسایی ها بهبود یابند. لذا روش پیشگیری اجتماعی از جرم بیشترین تمرکز خود را بر روی برنامه ها و سیاست های تکاملی دارد. در نوار ساحلی شمال کشور پیشگیری از جرایم نیاز به یک انسجام و یکپارچگی و نگاه فرامنطقه ای و استانی قرار دارد. به نظر می رسد مدیریت یکپارچه ساحلی در نوار ساحلی شمال کشور بتواند در پیشگیری از جرایم اجتماعی نقش استراتژیکی داشته باشد. بر این اساس مطالعه حاضر با رویکردی مروری سعی در بررسی ابعاد مختلف موضوع دارد. روش تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی و نمونه مورد مطالعه سواحل شمال کشور می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد مدیریت یکپارچه ساحلی در راستای همکاری ارگان ها و نهادهای مختلف درگیر در مسئله و با بهره گیری از تجارب کشورهای موفق و پرهیز از نگاه مقطعی و استانی در کنار یک انسجام و آمایش فضایی هدفمند می تواند نقش چشمگیری در پیشگیری از جرایم اجتماعی در شمال کشور داشته باشد.

    کلیدواژگان: مدیریت یکپارچه ساحلی، پیشگیری از جرایم، نوار ساحلی شمال
  • مهدی آدینه صفحات 137-157
    در سال های اخیر، امنیت مرز به عنوان بخش مهمی از امنیت ملی شناخته شده است. وزارت امنیت داخلی وسایل نقلیه ورودی به کشور را برای مواد مخدر و دیگر کالاهای قاچاق جستجو می کند. ماموران گمرک و حراست مرز (CBP) معتقدند که چنین خودروهایی به صورت گروهی کار می کنند و در صورتی که پیوندهای مجرمانه یک خودرو شناخته شود، آن گاه از الگوهای تردد مرزی شان می توان برای شناسایی هم دستانش استفاده کرد. ما تجزیه و تحلیل با استفاده از اطلاعات متقابل را به منظور شناسایی دو خودرویی که در فعالیت های مجرمانه درگیر هستند، انجام داده ایم. ماموران گمرک و حراست مرز همچنین معتقدند که خودروهای مجرم ممکن است به منظور فرار از بازرسی در زمان ها و یا از بندرگاه های خاصی تردد کنند. ما اصلاح فرمول اطلاعات متقابل با استفاده از داده-های اجرای قانون از حوزه استحفاظی مرزی به منظور دربر گرفتن این ذهنیات را پیشنهاد می کنیم. آزمون های آماری و موارد داوری شده به وسیله کارشناسان حوزه نشان می دهد که اطلاعات متقابل اصلاح شده با معنی تر از اطلاعات متقابل کلاسیک در شناسایی خودروهای بالقوه مجرم عمل می کند.
    کلیدواژگان: اطلاعات متقابل، مرز ایمن، اطلاعات امنیتی و هوشمند