فهرست مطالب

پژوهشنامه علم سنجی - پیاپی 3 (بهار و تابستان 1395)

پژوهشنامه علم سنجی
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/05/09
  • تعداد عناوین: 6
|
  • طهورا ساجد، حمزه علی نورمحمدی، سعید اسدی* صفحات 1-26
    هدف
    امروزه وب، اصلی ترین ابزار دسترسی و اشاعه اطلاعات به شمارمی رود و کتابخانه های دانشگاهی با عرضه خدمات خود از طریق وبگاه کتابخانه، موجبات رشد هر چه بیشتر خود و کاربران را فراهم می سازند؛ ازسوی دیگر، یکی از اولین دغدغه های ناشران وب سایت ها دستیابی به رتبه های برتر در میان وب سایت های مشابه و هم موضوع است؛ بدین منظور، همواره سیاهه ای از عناوین، کلیدواژه ها و توصیف هایی که احتمال دارد رتبه های برتر را کسب کنند، تهیه و در طراحی صفحات لحاظ می شوند. به منظور بازیابی موفق اطلاعات در وب سایت ها بررسی میزان تراکم کلمات کلیدی، یکی از عوامل اصلی به شمارمی آید. این پژوهش به دنبال پاسخ دادن به این مسئله است که «کتابخانه های دانشگاه های ایران تا چه اندازه و چگونه از کلمات کلیدی در طراحی وبگاه های خود استفاده می کنند؟».
    روش شناسی: پژوهش حاضر به شیوه تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش، پانزده وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تابع وزرات علوم، تحقیقات و فناوری شهر تهران را شامل می شود. نرم افزار تحلیل گر تراکم کلمات کلیدی، گردآوری داده ها را انجام داده است.
    یافته ها
    نتایج تحقیق نشان می دهند که درمجموع، هیچ یک از کتابخانه های دانشگاهی مورد مطالعه، در وب سایت خود از کلمات کلیدی مناسب استفاده نکرده اند؛ دراین میان، وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به دلیل استفاده از کلمات کلیدی پربسامد و مرتبط در ابربرچسب های اصلی، توانسته است میزان رویت پذیری بالایی را کسب کند؛ همچنین در رتبه بندی وب سایت های کتابخانه های مرکزی، دانشگاه تهران در موتور جستجوی گوگل، رتبه ای بالا را به خود اختصاص داده است.
    نتیجه گیری
    تحلیل نتایج، بیانگر این امر است که استفاده از تراکم کلمات کلیدی و همچنین، توجه به اهمیت برچسب ها در وب سایت ها، می تواند نقشی مهم را در بالابردن رتبه سایت و افزایش رویت سایت ایفاکند که [این امر]، باعث تحقق بازیابی موفق کتابخانه های دانشگاهی می شود.
    کلیدواژگان: تراکم کلمات کلیدی، طراحی وب سایت، کتابخانه مرکزی دانشگاهی، ابربرچسب
  • کبری الماسی*، حمیدرضا جمالی مهمویی، احمد یوسفی صفحات 27-42
    هدف
    هدف این پژوهش شناسایی و بررسی آثار تحریم های خارجی اعمال شده بر ایران، بر ارتباطات علمی و فعالیت های پژوهشی پژوهشگران موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی است.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع ترکیبی کیفی کمی متوالی است. در بخش کیفی از شیوه مطالعه موردی و در بخش کمی از پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 200 نفر از پژوهشگران موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی است. نمونه گیری در بخش کیفی به شیوه هدفمند و با مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از پژوهشگران موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی انجام شد و با استفاده از نتایج مصاحبه ها، پرسش نامه ای به صورت آنلاین طراحی شد و در اختیار جامعه آماری قرار گرفت که 51 نفر از آن ها به آن پاسخ دادند.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد که تحریم های علمی و اقتصادی هم بر فعالیت های پژوهشی و هم بر فعالیت های تولیدی موسسه اثرات منفی شامل افت ارتباطات علمی، سختی فعالیت پژوهشی و درنتیجه بعضا افت کیفیت و کمیت فعالیت پژوهشی گذاشته است. همچجنین تحریم ها آثار مثبتی، همچون بالابردن دید محققان داخلی برای تبدیل محدودیت های ایجادشده به فرصت برای رشد بیشتر علمی داشته اند.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان داد که اثرات منفی تحریم ها موجب اثرات روانی در میان پژوهشگران و بروز خودتحریمی شده است. همچنین تحریم ها آثاری مثبت مانند تقویت روحیه خودباوری و زمینه سازی برای ظهور خلاقیت شده اند علاوه براین میزان اثرگذاری تحریم بر حوزه های علمی مختلف، متفاوت بوده است.
    کلیدواژگان: تحریم، تحریم های خارجی، تحریم علمی، ارتباطات علمی، پژوهشگران، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
  • نیما یعقوبی ملال*، حمیدرضا جمالی مهمویی، یزدان منصوریان صفحات 43-56
    هدف
    هدف این پژوهش شناسایی انگیزه ها و تعامل های اطلاعاتی دانشمندان در شبکه تخصصی ریسرچ گیت است.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد ترکیبی کمی و کیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کاربران شبکه ریسرچ گیت است و نمونه آن در بخش کمی بررسی پروفایل 1200 نفر از کاربران و در بخش کیفی مصاحبه با 30 نفر از کاربران می باشد.
    یافته ها
    یافته ها نشان داد که اکثر اعضای این شبکه به واسطه پیشنهاد همکارانشان عضو آن شده اند. مهم ترین ویژگی شبکه علمی ریسرچ گیت، امکان برقراری ارتباط و تعامل در سطح ملی و بین المللی و امکان انتشار سریع فعالیت های علمی بدون نیاز به داوری است. هدف محققان در استفاده از شبکه ریسرچ گیت، اشاعه و نمایش بهتر و بیشتر فعالیت های علمی شان است. همچنین کاربران ایرانی به دلیل مشکلات دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی از این شبکه به طور قابل توجهی برای دسترسی به منابع اطلاعاتی استفاده می کنند. در مقایسه با سایر رشته ها، محققان حوزه علوم پایه و رشته فیزیک پزشکی فعالیت های بیش تری دارند. همچنین در مجموع، بیش از 85درصد کاربران موافق استفاده از شبکه علمی ریسرچ گیت هستند و آن را مفید می دانند.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان داد که محققان رشته فیزیک پزشکی، در اکثر شاخص های مورد مطالعه نسبت به سایر رشته ها، تعامل بیش تری در شبکه علمی ریسرچ گیت دارند که موید برتری حوزه علوم پایه (از نظر حضور در شبکه ریسرچ گیت) است.
    کلیدواژگان: شبکه های اجتماعی تخصصی، ریسرچ گیت، ارتباطات علمی، تعامل اطلاعاتی
  • نرگس زندی روان*، محمدرضا داورپناه، رحمت الله فتاحی صفحات 57-76
    هدف
    هدف این مقاله ارائه تعریفی از نقشه علم، مرور پژوهش های رسم نقشه علم در جهان و ایران است تا خوانندگان با معیارها و روش های انجام این گونه پژوهش ها آشنایی بیشتری یابند.
    روش شناسی: این مقاله از طریق مطالعه اسنادی سعی در یافتن نظریه ها، فنون، روش ها و افراد پیشتاز در رسم نقشه علم دارد.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد که پژوهش ها و بازنمون های بصری از علم بیش از پنج دهه، در مطالعات علم سنجی جهان قدمت دارد؛ درحالی که قدمت آن در ایران به بیش از یک دهه می رسد. علی رغم به کارگیری تکنیک های متنوع و روش پیمایش، تحلیل استنادی به عنوان روش پذیرفته شده برای رسم نقشه جایگاه خود را حفظ کرده است. بیشتر پژوهش های اخیر در این حوزه، طی یک فرایند شش مرحله ای که با گردآوری سنجه استناد آغاز می شود، اشتراک دارند؛ درحالی که واحد تحلیل می تواند متنوع باشد.
    نتیجه گیری
    نتایج نشان داد که پژوهش های خارج از کشور در سطح کلان و پژوهش های داخل کشور در سطح خرد انجام شده است و در این نوع پژوهش ها رویکرد تکنیک گرا بر رویکرد نظریه محور پیشی دارد.
    کلیدواژگان: نقشه علم، علم سنجی، مصورسازی ساختار علم
  • عبدالعظیم پناهی*، عصمت مومنی، محمد اکبری، عالیه کمال نژاد صفحات 77-98
    هدف
    هدف پژوهش حاضر تحلیل تطبیقی استنادهای پایان نامه های دکترای روان شناسی عمومی دانشگاه های علامه طباطبایی و تربیت مدرس می باشد.
    روش شناسی: روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است و جامعه مورد مطالعه شامل تمامی منابع مندرج در فهرست منابع و مآخذ 103 پایان نامه دکترای روان شناسی عمومی دانشگاه های علامه طباطبایی و تربیت مدرس می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر از نرم افزار مایکروسافت اکسل استفاده گردید.
    یافته ها
    طبق یافته های پژوهش، در دانشگاه های علامه طباطبایی و تربیت مدرس، مجلات لاتین به ترتیب با 69/44 درصد و 14/55 درصد، بیشترین استنادها را از لحاظ نوع منبع به خود اختصاص داده اند و زبان انگلیسی به ترتیب با 28/72 درصد و 84 درصد، زبان غالب مورد استناد بوده و دوره های زمانی1380 تا 1384 و1370 تا 1374 بیشترین استنادها را به نسبت سایر دوره ها به دست آورده اند. میانگین تعداد استناد در این دو دانشگاه نیز 71/131 و 26/129 استناد محاسبه شده و مجلات هسته و پراستناد و مولفان و کتب پربسامد هم شناسایی شدند. ام. پی. سلیگمن در دانشگاه علامه طباطبایی و پریرخ دادستان در دانشگاه تربیت مدرس به عنوان پراستننادترین مولفان فارسی و لاتین شناخته شده اند. پایان نامه ها و کتب لاتین به ترتیب با 6 و 9/20 سال کمترین و بیشترین نیم عمر را در دانشگاه های مذکور به دست آورده اند.
    نتیجه گیری
    یافته ها نشان داد که وضعیت استنادی پایان نامه های این دو دانشگاه از وضعیت نسبتا مطلوبی برخوردار است.
    کلیدواژگان: تحلیل استنادی، کتاب سنجی، مجلات هسته، نیم عمر، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه تربیت مدرس، پایان نامه ها (دکتری)
  • مهستی دهقانی زاده*، محسن حاجی زین العابدینی، محمدحسن زاده صفحات 99-111
    هدف
    هدف از پژوهش حاضر، تعیین وضعیت مقالات اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران بوده است که میان سال های 1385 تا 1390 در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه شده اند.
    روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش تحلیل استنادی که ازجمله روش های علم سنجی است، انجام شده است.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان می دهند از کل 1640 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، 1237 نفر، 12477 عنوان مقاله در این پایگاه داشته اند. تعداد استناد به مقالات بسیار کم و به میزان 341 استناد بوده است. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی بیشترین میزان مقاله و بیشترین درصد استناد را در این پایگاه داشته است. رشد تولید مقالات از سال 1385 تا 1389 به صورت صعودی بوده، تنها در سال 1390 با افت کم مقاله نسبت به سال 1389 مواجه شده است؛ رشد استنادها نیز در این مدت، روندی نزولی را طی کرده است. محمدرضا بی همتا، عضو هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، بیشترین تعداد مقاله و علی اکبر صبوری، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک، بیشترین استناد را در این پایگاه دریافت کرده اند.
    نتیجه گیری
    نتایج تحقیق حاضر نشان دادند که برخی از اعضای علمی در دوره مورد نظر فاقد تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بوده اند.
    کلیدواژگان: تحلیل استنادی، اعضای هیئت علمی، نمایه استنادی علوم ایران، دانشگاه تهران، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
|
  • T. Sajed, H.A. Nourmohammadi, Saeid Asadi * Pages 1-26
    Purpose
    Web is the most important medium for access and dissemination of information and therefore, academic libraries have developed websites for communication. Having a website with the highest ranking is a target for each university. As a result, they provide a list of titles, keywords and descriptions likely to promote their rank. Density keywords enhance the quality of information retrieval. This research aims to investigate the quantity and quality of keyword density on Iranian university websites.
    Methodology
    This research was done with a content analysis approach. Research population consisted of fifteen websites related to the central libraries of MSRT universities in Tehran. Data analysis was done using a keyword density analyzing application software.
    Findings: the survey indicated that none of the studied libraries had used proper keywords in their websites. The central library of the University of Tehran scored the highest visibility because it used more relevant keywords in its website tags. This library also ranked high in Google search results.
    Conclusion
    The research revealed that using keywords density and proper tag content on library websites can remarkably enhance library website rank and visibility which leads to better retrieval.
    =matnechekideenglishboldChar>Keywords: keyword Density, Web Design, University Central Library, Meta Tag.
    Keywords: Keyword density, Web Design, University Central Library, meta tag
  • K. Almasi *, H.R. Jamali Mahmouie, A. Yousefi Pages 27-42
    Purpose
    The aim was to identify the impact of foreign sanctions on scientific communications and research activities of researchers at Razi Vaccine & Serum Research Institute.
    Methodology
    The mixed-method qualitative-quantitative research was used, case study for qualitative part and questionnaire survey for quantitative section. The research population included 200 researchers of Razi institute. Semi-structured interviews were conducted with a purposeful sample of 15 researchers. Based on the findings of the interviews an online questionnaire was developed and sent to 200 researchers of which 51 were completed.
    Findings: The findings showed that economic and scientific sanctions have had negative impacts such as scientific communication decrease, difficulty in research activities, and reduction of quality and quantity of research activities in the institute. On the other hand, sanctions have had positive impacts such as improvement of our researchers’ viewpoint for transmitting posed limitations to opportunities for scientific growth.
    Conclusion
    Sanctions have caused psychological impacts and self-restrictions among researchers. Sanctions, however, have had positive outcomes as well, including promoting self-confidence and fostering creativity. The impact of sanctions varies among different scientific fields.
    Keywords: Sanction. Foreign Sanctions, Scholarly Communication, Researchers, Razi Vaccine, Serum Research Institu
  • Nima Yaghoubi Malal *, Hamidreza Jamali Mahmoei, Yazdan Mansourian Pages 43-56
    Purpose
    This study aims to identify the motivations and information interactions of scholars in ResearchGate.
    Methodology
    This research is an applied research that is done with a mixed-method approach (quantitative and qualitative). The study population consisted of all network users in the ResearchGate and quantitative sample checks the profile information of a 1200 researchers and in the qualitative sample interviews with 30 users.
    Findings: Results showed that recommendation by friends was the reason to join ResearchGate for most of the members. The most important characteristics of ResearchGate are the possibility to connect and interact in the national and international levels, and rapid publication of scientific results without peer review. Researchers’ main aim for using ResearchGate is promoting and showcasing their scientific activity. Moreover, Iranian users use ResearchGate to access information sources due to the existing barriers for access to resources. Researchers in medical physics and basic science are more active in comparison to other researchers. In total, more than 85 percent of users are in favor of using ResearchGate, and consider it helpful.
    Conclusion
    The results show that in terms of most indicators researchers of medical physics have more interactions in ResearchGate compared to other majors, which implies the dominance of scholars of basic sciences.
    Keywords: Professional Social Networks, ResearchGate, Scientific Communications, Information Interactions
  • Narges Zandi Ravan *, Mohammadreza Davarpanah, Rahmatolah Fattahi Pages 57-76
    Purpose
    This article gives a definition of science map, reviews domestic and global science map researches to introduce the criteria and mythology of such researches.
    Methodology
    This article tries to find the theories, techniques, methods, and leaders of the science mapping based on documentary research and literature review.
    Findings: Visual researches and representations of science have been practiced for over five decades in scientometrics studies in the world; yet in Iran, it was commenced less than a decade. Despite using various techniques and survey researches, citation analysis method has been maintained its position as an accepted method for drawing the maps. Most of recent researches and studies in this area are common in using a six-stage process that begins with citation gathering, although the analysis unit can vary.
    Findings: These types of researches have been conducted in macro level in other countries while they have been done in micro level in Iran. In these kinds of researches, technique-oriented approach is surpassed to theory-oriented approach.
    Conclusion
    the study revealed that books and other print materials are prior in use. Hence, use of Internet is increasing.
    Keywords: Science Map, Scientometrics, Visualization of Science Structure
  • Abdol Azim Panahi *, Esmat Momeni, Mohammad Akbari, Alieh Kamalnejad Pages 77-98
    Purpose
    The purpose of this research is to comparative analysis of citations of general psychology Ph.D theses in Allameh & Tarbiat Modarres universities.
    Methodology
    A descriptive- analytical method was used as the research method. Statistical population consisted of all the references in the 103 psychology Ph.D theses in Allameh & Modarres universities. Microsoft office excel software was used for data analysis.
    Findings: The findings show that in Allame and Tarbiat Modarres Universities, English journals with 44.69 & 55.14 percent allocated the most citations in regard to types of references and English language with 72.28 & 84 percent was the dominant language in citation and the time periods of 1380-1384 (2001-2005) & 1370-1374(1991-1995) with 24.33 & 20.33 percent gained the highest citation in comparison with other periods. The average numbers of citations in these two universities are respectively calculated as 132 & 129. The core journals, the most cited authors and books identified. M.P. Seligman in Allame University and Parirokh Daastan in Tarbiat Modarres were the authors with the most citations. In regard to the half life of materials, English Books and theses with 6 & 20.9 years respectively gained the shortest and longest half life in the above mentioned universities.
    Conclusion
    The findings show that citation status of these two universities has relatively good situation
    Keywords: Citation Analysis, Bibliometrics, Core Journals, Half Life, Allameh Tabatabai University, Tarbiat Modarres University, Ph.D Theses
  • Mahasti Dehghanizadeh *, Mohsen Haji Zeinolabedini, Mohammad Hasanzadeh Pages 99-111
    Purpose
    The aim of this research was status analysis of the articles of faculty members of Tehran University in the Islamic World Science Citation Center (ISC) indexed between the years 2006 to 2011.
    Methodology
    This is an applied research carried out based on the citation analysis method which is one of the methods of scientometrics.
    Findings: Research Findings indicated that, out of 1640 persons, 1237 faculty members of Tehran University have had 12477 articles indexed in the ISC. The number of citations to the articles was very low (341 citations). College of Agriculture and Natural Resources have had the highest number of articles and most percent of citations in the ISC. The rates of articles production from 2006 to 2011 has increased and only in 2011 production of articles declined, compared to 2010. Citation growth trend has decreased in this period. Mohammad Reza Bihamta, faculty member of College of Agriculture and Natural Resources has the most articles and Ali Akbar Saboury, faculty member of Institute of Bio-chemistry and Biophysics(IBB) has received the most citations in the ISC.
    Conclustion: The study revealed that a proportion of the members of faculty had no contribution in production of ISC indexed journals.
    Keywords: Citation Analysis, faculty members, Iran Science Citation index, University of Tehran, Islamic World Science Citation Center (ISC)