فهرست مطالب

پژوهش نامه معارف حسینی - سال یکم شماره 1 (بهار 1395)

پژوهش نامه معارف حسینی
سال یکم شماره 1 (بهار 1395)

  • بهای روی جلد: 75,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1395/01/30
  • تعداد عناوین: 8
|
  • سید محمد کاظم طباطبایی صفحه 4
  • سید محمد کاظم طباطبایی، سید حمید موسوی صفحه 6
    منابع نگارش یافته درباره مقتل امام حسین(ع) به جهت اعتبار و دقت در نقل و تحلیل یکسان نیستند و می توان آن ها را به دو دسته کلی قابل استناد و ضعیف تقسیم کرد. دسته دیگری به نام منابع مفقود نیز وجود دارد که تنها در کتب فهرست به آن ها اشاره شده است و هر چند برخی اخبارشان به کتاب های دیگر راه یافته است، اکنون به آن ها دسترسی مستقیم وجود ندارد. این نوشتار کوشیده است تا ضمن گونه شناسی منابع یاد شده، به معرفی و سنجش مهمترین آثار متقدم و متاخر در حوزه مقتل نگاری امام حسین (ع) بپردازد و با نقد آثار غیر معتبر و ضعیف، تلاش های صورت گرفته در تدوین مقتل نگاری های جامع را تبیین نماید.
    کلیدواژگان: کتاب شناسی امام حسین(ع)، کتب مقتل، مقتل مستند، مقتل ضعیف
  • جمشید روستا، سعید قره چاهی صفحه 38
    بدون تردید قرن نهم هجری از دوره های مهم در تاریخ نگاری ایران اسلامی است. با تاملی در این دوره، می توان دریافت که نه تنها آثاری ارزشمند در حوزهء تاریخ به رشته تحریر درآمده بلکه در اواخر دوره تیموری و به علت جو سیاسی و مذهبی حاکم، این آثار، رنگ و بوی مذهبی (و به طور ویژه شیعی) نیز به خود گرفته اند. نویسندگان این عصر در آثار خود به طور ویژه به زندگانی ائمه اطهار(ع) پرداخته و ارادت خود به این بزرگواران را یادآور شده اند.
    بی شک کتاب روضه الشهدای میرزای کاشفی یکی از بهترین نمونه های این آثار بوده و نویسندهءاثر، تحت تاثیر اوضاع سیاسی و مذهبی این دوره به نگارش آن پرداخته است. کتاب مذکور به علت پرداختن به حادثه عاشورا از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همین مهم موجبات اقبال جامعهء ایران را در طی قرن های بعد برای این اثر فراهم ساخته است.
    نوشتار حاضر با کاربرد روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا ضمن معرفی کتاب مذکور و نویسنده آن، علل رونق این اثر در دوره تیموریان و دوره های تاریخی بعد از آن را مورد تبیین و واکاوی قرار دهد. پرسش اصلی نوشتار حاضر عبارت است از این که چه علت یا عواملی موجبات رونق کتاب روضه الشهدای میرزای کاشفی را در میان مردم ایران فراهم ساخته است؟
    کلیدواژگان: روضه الشهدا، میرزای کاشفی، تشیع، تیموریان، تاریخ نگاری اسلامی
  • سیدمحسن موسوی، میثم خلیلی صفحه 58
    متون تاریخی- اسلامی، وقایع خارق العاده ای را پس از شهادت امام حسین (ع) انعکاس داده اند. عذاب ها و بلاهای جسمی و روحی که گریبان گیر قاتلان و هتاکان به مقام حضرت شد، وقایع شگرفی مانند: تغییر و تحول در نظم جهان، گریه و نوحه جنیان و پریان در سوگ حضرت، مشاهده و نقل کرامات مختلف از راس مبارک حضرت، به امر خدا، نمونه هایی از این حوادث شگفتند. اهتمام به جمع آوری اسنادی که این وقایع شگفت را انعکاس داده اند، می تواند بعد جدیدی از زیبایی های قیام امام حسین (ع) را به نمایش در آورد. در پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی گردآوری شده است، با استفاده از منابع معتبر تاریخی اهل سنت به نقل اسناد این حوادث خارق العاده پرداخته می شود. یافته های پژوهش حاکی از این مطلب است که در توصیف اتفاقات پس از شهادت اباعبدالله(ع)، اهل سنت، ابعاد مختلفی از حوادث شگفت را نقل کرده اند که در طول تاریخ هیچ سابقه ای قبل از عاشورا و قیام حضرت نداشته است و این خود حاکی از عظمت قیام امام حسین (ع) و بزرگی مصیبت وارده بر اهل بیت(ع) است.
    کلیدواژگان: امام حسین (ع)، شهادت، اهل سنت، عاشورا، کربلا
  • سید علینقی هاشمی صفحه 77
    یکی از کتبی که پیرامون حادثه کربلا نگاشته شده است، کتاب نفس المهموم اثر گرانقدر شیخ عباس قمی است. اتقان و اعتبار این کتاب باعث شد تا بزرگان ناموری به ترجمه آن همت گمارند. یکی از این افراد، مرحوم آیت الله محمد باقر کمره ای است. ایشان در این ترجمه سعی کرده است تا ترجمه دقیقی از وقایع را فرا روی خواننده قرار دهد. به همین مناسبت، بعضی از اصطلاحات را واکاوی کرده است. یکی از آن واژگان، واژه «احزاب» است. ایشان احزاب را محافلی علمی می داند که در زمان صدر اسلام در مساجد تشکیل می شده است. او مدعی می شود جدایی از این احزاب، باعث شده است تا مردم کوفه در مقابل امام حسین علیه السلام قرار بگیرند. در این مقاله با استخراج پیشینه خطبه به بیان گونه های دیگر این ترکیب در کتب دیگر پرداخته شده و با بررسی واژگانی در کتب لغت، استعمالات این کلمه در سخن دیگران و بررسی محتوایی و نقل دیگر ترجمه ها، نتیجه ای غیر از آن چه ایشان ادعا کرده، ارائه گردیده است.
    کلیدواژگان: شذاذ، شرار، بقیه، احزاب، عاشورا، امام حسین علیه السلام
  • محمدرضا فخر روحانی صفحه 95
    از میان آثار ادبی جهان تنها بخش اندکی از آن ها به عنوان آثار کلاسیک جهانی معرفی می شوند. آثار کلاسیک آن هایی هستند که از درس هایی عمیق برای جهانیان برخوردار هستند. از آن جا که بخش قابل توجهی از ادبیات حسینی شایسته معرفی شدن در سطح آثار کلاسیک و ادبیات جهانی است، مقاله حاضر به بررسی راهکارهایی در این زمینه مهم و کمتر مورد توجه قرار گرفته می پردازد.
    کلیدواژگان: ادبیات جهان، آثار کلاسیک، ادبیات حسینی، ادبیات عاشورا
  • حیدر محلاتی صفحه 106
    دعای پر فیض روز عرفه که از امام حسین(ع)نقل شده است، یکی از ژرف ترین دعاهای ماثور از ائمه اهل بیت(ع) است. این دعا در حد خود گنجینه ای گران بها از معارف والای الهی به شمار می رود. همانند این دعا، دعای روز عرفه امام سجاد(ع) است که در صحیفه سجادیه نقل شده است. آن چه در این مقاله در پی آنیم، بازشناسی شیوه های نیایش در این دو دعا از نگاه فنی و ادبی است. روش این مقاله از نوع تحلیلی - تطبیقی است و از مهمترین نتایج این بررسی می توان به همسانی ساختاری و محتوایی این دو دعا اشاره کرد که بیشتر در راستای اصلاح رفتار فردی و اجتماعی انسان متمرکز است.
    کلیدواژگان: امام حسین(ع)، امام سجاد(ع)، دعا، دعای عرفه، صحیفه سجادیه
  • زهرا مهاجر نوعی صفحه 123
    فصاحت و بلاغت امیرالمومنین علی(ع) زبانزد دوران است و امام حسین(ع) نیز این زبان فصیح را از نیای خویش به ارث برده است؛ شخصیت بزرگواری که در ضدیت با ستم قیام کرد و با قلم شیوای خود به تنویر افکار مردم و بصیرت بخشی به آنان روی آورد. امام حسین (ع) اشعاری دارد که منسوب به ایشان است. درون مایه های سیاسی، اجتماعی، دینی، زهد و مانند آن محتوای غالب اشعار وی است. از مضامین ارزشمند اشعار امام حسین(ع) حکمت و موضوعات حکمی است ؛ ایشان در نظم قصاید حکمی اسلوب سهل، ساده، واقع گرا و گاه مخیل بدیع را مطمح نظر قرار داده است تا بدین گونه صدق عاطفه خویش را با زبان شعری فصیح تعبیر نماید. مضامین صبر، توکل بر خدا، دفاع از حق، قیام علیه ستم و بخشش در زمره موضوعات حکمی است که در این مقاله مکتوب شده است. از نتایج ارزنده پژوهش حاضر محقق گردیدن سعادت دنیوی و اخروی انسان ها با سرلوحه قراردادن کلام ائمه اطهار علیهم السلام است که ریشه در مبانی حکمی دارد .
    کلیدواژگان: امام حسین (ع)، شعر، قرآن، حکمت، خطبه
|
  • Sayyid Muhammad, Kazemtabatabai, Sayyid Hamid Musawi Page 6
    Maqtal sources the martyrdom account of Imam al-Husayn are not equally reliable, hence they can be divided into two broad categories: authoritative and weak. There is yet another category that can be categorized as lost sources of which only their titles have remained in other sources, hence there is no direct access to their contents, although some fragments of them may appear here and there in some other texts. The present work seeks to provide a typology of such sources as well as a statement on their evaluation, ranging from the earliest maqtal texts through to the later ones. It is via criticizing weaker maqtals that the present article provides a ground for compilation of more comprehensive maqtal works.
    Keywords: Bibliography of Imam al Husayn, maqtal books, authoritative maqtal, weakmaqtal
  • Jamshidrousta, Said Qarachahi Page 38
    The 9th/ 15th century is an important period in Islamic-cum-Iranian historiography such that several noteworthy histories were developed in this period, and toward the end of this period, the works started to gain a religious, chiefly Shiite, coloring all due to the prevailing political and religious atmosphere. This urged the writers to turn to developing biographies of the Infallible Imams and mark their sincere devotion to them. MullaHusaynKashefi’sRawzah al-Shuhada was one typical work that displays the general atmosphere of the period in question. That the pivotal point of the book was concerned with the event of Ashura made it of particular interest and attention amongst Persian-reading nations in medieval Persia. Hence the present work attempts to come up with a content analysis of the book in question and study its impact in the Taymurid Persia and its subsequent eras, plus the currents that contributed to its wide circulation in the medieval Persian community.
    Keywords: Ashura, Imam Husayn, MullaHusaynKashefi, Rawzah al Shuhada
  • Sayyidmuhsinmusawi, Maythamkhalili Page 58
    Islamic historical texts have recorded strange and mysterious events that took place after Imam al-Husayn’s martyrdom. Such events consisted of mishaps and punishments that the enemies of Imam al-Husayn received in this world shortly after committing the Ashura massacre of Karbala. In other cases, they heard the jinns’ mourning in favor of Imam al-Husayn as well as some miracles performed by the holy and severed head of Imam al-Husayn. Collecting such mysterious events marked another noteworthy phase of post-martyrdom episodes. The present paper provides a collection of such events as recorded in Sunni works; it indicates that Sunni works recorded uniquely mysterious events that were absolutelyunprecedented.
    Keywords: Imam al Husayn, martyrdom, Sunnis, Ashura, Karbala
  • Sayyid Ali, Naqi Hashemi Page 77
    The late Ayatollah Sheikh Abbas Qummi’s book Nafas al-mahmum was an authoritative account of the event of Karbala such that it received various Persian translations by several great men of religious scholarship, e.g., the late Ayatollah Muhammad-BaqirKamarihyi. To render an exact Persian translation, he gave some interpretations of certain Arabic phrases out of Imam al-Husayn’s sermons. One of such phrases was the Arabic term “al-ahzab”. He reasoned that “al-ahzab” was a term that used to be applied to the learned sessions that used to be held at mosques in the early Islamic period. His argument was that people’s keeping away from such learned sessions was a factor that led to their breaking with Imam al-Husayn and opposing him. The arguments are supported by other contextual evidence, lexicographical citations, and further context clues.
    Keywords: Shudhadh, the wicked, the rest of people, Ahzab, Ashura, Imam al Husayn
  • Muhammad, Reza Fakhr, Rohani Page 95
    Out of the literary works produced in the world, only a limited number of them deserve being introduced to the world as world’s classics. Since literary classics are those works that are replete with profound lessons for peoples of the world, and as a considerable portion of Husayni literature deserves being globally introduced as noteworthy pieces of the world literature (although it has largely remained a much neglected task), the present work contains some proposals for achieving this goal.
    Keywords: World literature, world's classics, Husayni classics, Husayni literature, Ashura literature, Imam al Husayn
  • Haydarmahallati Page 106
    Imam al-Husayn’s graceful supplication to be recited on the day of Arafah has been a sublime and highly-trustworthy prayers related from an Infallible Imam. It has been a treasure of theological treasures. Likewise, a similar supplication was issued by his son, the fourth Infallible Imam Ali b. al-Husayn, as recorded and anthologized in his supplication collection, al-Sahifah al-kamilah al-Sajjadiyyah. The present paper attempts to compare the modes of offering prayers as observable in these two supplications. A content analysis of these two supplications show the high moral standards that aim to correct and improve people’s dispositions.
    Keywords: Imam al Husayn, Imam Ali b. al Husayn al Sajjad, prayer, supplication, the Arafah Supplication, al, Sahifah al kamilah al Sajjadiyyah
  • Zahra Mohajernowi Page 123
    Imam al-Husayn was the most eloquent personality of his time; he inherited it from his father, Imam Ali, who revolted against tyranny with his sword and enlightened people with his pen and eloquence.
    There are several poems that are ascribed to Imam al-Husayn. Such poems are replete with social, political, moral, and religious teachings. In them, he utilized a poetical language to express notions of forbearance, reliance on Allah, revolt against tyranny, forgiveness, defending the rightful camp, and so forth. Certainly applying such notions touched upon in the poems ascribed to Imam al-Husayn brings about felicity both in this world and in the Hereafter.
    Keywords: Imam al Husayn, poetry, the Quran, wisdom, sermon