نشریه مهندسی و مدیریت کیفیت
سال پنجم شماره 4 (زمستان 1394)

نمودار کنترلی یکی از مهم ترین ابزارهای کنترل آماری فرایند است. ساخت نمودارهای کنترلی، با تعیین پارامترهای طراحی اندازه ی نمونه، فاصله ی نمونه گیری و ضریب حدود کنترلی حاصل می شود. طراحی آماری- اقتصادی بهترین روش برای تعیین این پارامترها است. مدل های هزینه طراحی نمودارهای کنترلی آماری- اقتصادی نیاز به یک توزیع برای سازوکار شکست فرایند دارند. نمایی، گاما و وایبول از مشهورترین توزیع ها در تحلیل داده های طول عمر و سازوکار شکست فرایند هستند. استفاده از این توزیع ها در بعضی موقعیت ها مناسب نیست. اخیرا توزیع جدیدی با عنوان توزیع نمایی تعمیم یافته معرفی شده و به عنوان جای گزین مناسبی برای توزیع های گاما و وایبول در تحلیل داده های طول عمر و سازوکار شکست فرایند به کار می رود. مطالعه های اخیر درباره ی طرح های نمونه گیری سازوکار شکست فرایند نشان می دهند که برای کشف تغییرهای کوچک تا متوسط بردار میانگین فرایند، طرح هایی با نمونه گیری نایکنواخت عملکرد اقتصادی بهتری نسبت به طرح هایی با نمونه گیری یکنواخت دارند. در این مقاله طراحی آماری- اقتصادی نمودار کنترلی X را تحت مدل شوک نمایی تعمیم یافته با نمونه گیری نایکنواخت توسعه داده و با ارائه ی مثال های عددی، برتری طراحی پیشنهادی را نسبت به طراحی اقتصادی نشان می دهیم. یک تحلیل حساسیت برای بررسی اثر هزینه ی تغییر خواص کنترل شده ی نرخ خطای نوع اول، توان، برازش توزیع شکست و پارامترهای شکل و مقیاس توزیع نمایی تعمیم یافته اعمال کرده ایم. نتایج نشان می دهد که هزینه، حساسیتی نسبت به بهبود نرخ خطای نوع اول و دوم ندارد و تعیین نامناسب پارامترهای توزیع نمایی تعمیم یافته نیز دارای پیامدهای اقتصادی معناداری نیست، اما برازش اشتباه توزیع منجر به مقدارهای گمراه کننده متوسط هزینه و پارامترهای طراحی می شود.

یک زنجیره تامین سبز با شبکه طراحی شده مناسب می تواند به صورت قابل توجهی بر عملکرد زنجیره تامین و محیط زیست تاثیر داشته باشد. شبکه طراحی شده بایستی زنجیره تامین را به سوی مدیریت کارا و اثربخش هدایت نماید تا بتواند به سود کارا یا هزینه رقابتی، تاثیرات پایدار بر محیط و تقاضای مشتریان دست یابد. در این مقاله، طراحی یک شبکه زنجیره تامین سبز دوکاناله با در نظر گرفتن کیفیت از دو رویکرد انجام شده است. 1) کیفیت محصولات تولیدی دارای سطوح مختلفی است که ناشی از کیفیت مواد یا قطعات متفاوت در فرآیند تولید می باشد. 2) توجه به شاخص قابلیت فرآیندی که به معنای توانمندی فرآیند برای تولید محصول در محدوده کیفی مشخص می باشد. این محدوده مشخص با مفهوم سطوح سیگما و برای در نظر گرفتن حدود ضایعات و دورریز در فرآیند تولید دیده شده است که تاثیر مستقیم خود را بر هزینه تولید و خدمات پس از فروش محصولات می گذارد. سطوح کیفی محصول نیز دارای هزینه های ساخت، خدمات پس از فروش و قیمت فروش متفاوت در کانال ها می باشند. مدل ریاضی پیشنهادی یک مدل برنامه ریزی مختلط عدد صحیح خطی می باشد که با نرم افزار کد و سپس حل شده است. در نهایت نیز، مسائل نمونه به عنوان مثال عددی ارائه شده و نتایج آن بررسی و تحلیل حساسیت شده است.

مدیریت ارزش کسب شده یک متدولوژی موثر در تحلیل و کنترل عملکرد پروژه با استفاده از اندازه گیری دقیق عملکرد پروژه و پیشرفت پروژه است. در مدیریت ارزش کسب شده علاوه بر بررسی عملکرد پروژه، به تخمین و پیش بینی هزینه ها و زمان اتمام پروژه نیز توجه خاصی می شود. به گونه ای که بخش مهمی از برنامه ریزی سازمان پروژه براساس این تخمین ها انجام می شود. برای یک پیش بینی صحیح نیاز است که برنامه پروژه از کیفیت مناسبی برخوردار باشد. در صورتی که برنامه پروژه معتبر نباشد، پیش بینی های انجام گرفته برای پروژه نیز نامعتبر خواهند بود. در این مقاله برای بررسی عملکرد پروژه، یک نمودار جدید کنترل میانگین متحرک موزون نمایی فازی ارائه می گردد که در آن شاخص های عملکرد برنامه ای و هزینه ای پروژه به صورت قطعی نبوده و به صورت عدد فازی ذوزنقه ای بیان می شوند. همچنین حدود کنترل فازی این نمودار کنترل پیشنهادی با استفاده از روش های مختلف به حدود کنترل قطعی تبدیل می شوند. سرانجام برای بررسی عملکرد روش فازی پیشنهادی از یک مثال کاربردی واقعی در پروژه احداث در صنعت پتروشیمی استفاده شده است.

ارتباط بین اجزاء در یک سیستم باعث می شود تا خرابی اجزاء بر روی همدیگر تاثیر گذارد در نتیجه اجزاء علاوه بر خرابی مستقل، در اثر خرابی وابسته نیز دچار شکست می گردند. انواع خرابی های وابسته وجود دارد که از مهم ترین آنها می توان به علت مشترک خرابی و خرابی آبشاری اشاره کرد. در مطالعات متعددی علت مشترک خرابی مورد بررسی قرار گرفته است این در حالی می باشد که خرابی آبشاری نیز شدیدا قابلیت اطمینان سیستم را تحت تاثیر قرار می دهد به طوری که در برخی از سیستم ها کارکرد معیوب یک جزء باعث گسترش خرابی در دیگر اجزاء می شود و بالعکس. در این مقاله یک روش جدید به وسیله شبکه های بیزین برای در نظر گرفتن خرابی آبشاری در سیستم های چند وضعیتی معرفی می گردد. ابتدا تبدیل درخت خرابی به شبکه بیزین برای سیستم های چند وضعیتی در حالت سری و موازی توضیح داده شده سپس نحوه ی لحاظ کردن علت مشترک خرابی در شبکه بیزین برای سیستم های چند وضعیتی مشخص می گردد. با اضافه کردن یک گره-ی جدید به شبکه بیزین تاثیر خرابی آبشاری در سیستم های چند وضعیتی مورد بررسی قرار می گیرد و در پایان یک مثال عملی برای برآورد قابلیت اطمینان سیستم پمپاژ آب شهری با در نظر گرفتن علت مشترک خرابی و خرابی آبشاری ارائه می شود.

ارزیابی عملکرد و تعالی کسب و کار دو بحث همواره مطرح در سازمان ها هستند. در این حوزه چارچوب های متفاوت با رویکردها و سطوح مورد ارزیابی متفاوتی معرفی شده است. اما از مشکلات سازمان ها نبود جامعیت در ارزیابی عملکرد سطوح عملکردی است؛ به این معنی که برای ارزیابی عملکرد تمام سطوح باید از روش هایی مجزا استفاده کردکه غالبا از یکدیگر مستقل هستندو نتایج حاصل شده از ارزیابی سطوح مختلف ارتباط معنی داری ندارند. همچنین توجه به مباحث تعالی کسب و کار منجر به علاقه سازمان ها به ایجاد ارتباط قوی تر بین اقدامات مربوط به مباحث ارزیابی عملکرد و تعالی سازمانی شده است. در این پژوهش ابتدا به کمک ادبیات موضوع، مدل های جامع نگر و همچنین مولفه های مدل EFQM، ابعاد عملکردی مناسب استخراج و چارچوب مفهومی آن شکل می گیرد. سپس با کمک خبرگان این زمینه و تکمیل پرسشنامه مقایسه ای زوجی، به روشAHP فازی ابعاد عملکرد و سطوح آن ها وزن دهی می شوند. سپس بین سطوح عملکردی در هر بعد، با زیر معیارهای مدل EFQM که با آن مرتبط است نگاشت انجام می شود. در ادامه برای سطوح در هر بعد، شاخص هایی در دو دسته کمی و قضاوتی تعریف می شود و در نهایت نحوه به کارگیری چارچوب ارائه شده به منظورارزیابی پنج سطح عملکرد و همچنین برآورد امتیاز قابل اکتساب معیارهای مدل EFQM شرح داده می شود.

کلاسه بندی محصولات یا خدمات منوط به ارزیابی جایگاه آنها بر اساس تمامی ابعاد کیفیتی می باشد. نمودارهای کنترل کیفی به عنوان ساده ترین و کارامدترین ابزار روند تغییرات درقالب حدود کیفیتی نمودارهای وصفی و نسبی نمایش دهند. از آنجا که این نمودارها بر حسب یک صفت کیفی طراحی می شوند در صورت پذیرش یا رد کالا بر مبنای یک بعد کیفیتی استفاده از این نمودارها کارامد می باشد. اما تصمیم گیری کلی در مورد پذیرش یا رد یک کالا منوط به کلاسه بندی محصولات بر مبنای تمامی ابعاد کیفیتی است.کلاسه بندی و ارزیابی جایگاه کیفیتی محصول/خدمات بر اساس شاخص قابلیت رد و قبول به عنوان روش جدیدی است که بر مبنای آن مدیران می توانند ضمن طبقه بندی محموله ها ، اقدام به پذیرش یا رد آنها نمایند. در این تحقیق محصول کابل چند رشته نصب ثابت سبک روکش دار تک مفتولی (کلاس1)تابیده (کلاس2) مطابق با استاندارد (ISIRI 3084) تولیدی 20 شرکت بر اساس شش معیار ضخامت عایق x1))، ضخامت فیلتر(x2) ، ضخامت روکش(x3)، قطرکابل(x4)، حداکثرمقاومت هادی در دمای20 (x5) و وزن تقریبی (x6) مورد کلاسه بندی قرار گرفت.