فهرست مطالب

مطالعات قرآنی - پیاپی 30 (تابستان 1396)

فصلنامه مطالعات قرآنی
پیاپی 30 (تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/05/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمد عبدالحسین زاده، سیدیوسف کمالیان، مهدی عبدالحمید صفحات 9-35
    فرآیند رشد جامعه اسلامی از طریق امتحانات و ابتلائات رخ می دهد. در این ابتلائات مسلمانان باید جایگاه خود را دانسته، وظیفه خود را در هر وضعیت به درستی تشخیص دهند و درست عمل کنند تا حکومت اسلامی حفظ شود و آن ها نیز رشد پیدا کنند. سوره حجرات نیز در بیان حادثه ای است که در زمان رسول اکرم اتفاق افتاده است و اینکه مومنان اگر اوامر الهی را به درستی انجام دهند حکومت اسلامی قوی تر می شود و مسلمانان نیز رشد می یابند. در این پژوهش با بهره گیری از راهبرد تدبر سوره محور و بر اساس روش موضوعی، فرآیند رشد در جامعه اسلامی در امتحانات و ابتلائات توصیف می شود.
    کلیدواژگان: حاکم اسلامی، امتحانات الهی، حکومت اسلامی، تدبر سوره محور
  • زینب رستمی نسب دولت آباد صفحات 37-47
    جوانان و نوجوانان امروز از جهت انس با قرآن و دین فاصله زیادی با جوانان دو دهه گذشته انقلاب اسلامی و جنگ دارند. دلیل تحول جوانان را باید تحول جامعه دانست. ارزش ها اکنون جای خود را به تجمل گرایی داده اند. بنابراین برای محقق روشن نیست چگونه انس با قرآن باعث بهداشت و سلامت روان نوجوان و جوان می شود؟ لذا هدف این پژوهش، یافتن پاسخ این پرسش از منظر آیات قرآن کریم و روایات است. مفاهیم مورد نظر در این پژوهش عبارت اند از قرآن، سلامت، روان، بهداشت روان، مفهوم بهداشت روان در قرآن و احادیث، جوان و نوجوان، جوانان و قرآن، و انس با قرآن. همچنین روش پژوهش، شناسایی مستندات از منابع معتبر و تحلیل و استخراج نتایج به صورت کیفی بوده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مطالعه و تفکر تدریجی آیات قرآن کریم قلب را آرامش می دهد و دیگر انحرافی در آن به وجود نمی آید.
    کلیدواژگان: قرآن، انس با قرآن، بهداشت و سلامت روان، نوجوان و جوان
  • مرتضی حیدری صفحات 49-66
    دریافتن ژرفنای سروده های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه های تاثیرپذیری سروده های حافظ و ابوالعتاهیه از آیات و مضامین قرآنی پرداخته، و گونه های آن را در دیوان هر دو شاعر باز نموده است. تاثر قرآنی این دو شاعر در حوزه اقتباس های مستقیم و اقتباس های غیرمستقیم جای می گیرد که هر کدام، خود دارای گونه هایی است. نگارنده دریافته که در شعر ابوالعتاهیه در مقایسه با حافظ از برساختن و درج مضامینی مشابه تعبیرات قرآنی نشانی نیست، زیرا حافظ اکسیر کلام خداوند را بر مضامین عاشقانه، سیاسی و اجتماعی سروده های خود زده و با مضمون آفرینی، فرهنگ زبانی و اندیشگانی خود را چندصدایی کرده است، حال آنکه اقتباس های قرآنی اشعار ابوالعتاهیه جنبه ای اخلاقی و زاهدانه دارد و تک بعدی است.
    کلیدواژگان: قرآن، اقتباس از قرآن، مضامین قرآنی، ادبیات تطبیقی، حافظ، ابوالعتاهی
  • عاطفه سوهانی، علی امیری قائمی، نجمه وکیلی، خلیل آهنگران صفحات 67-86
    اهمیت آموزش و انتقال مفاهیم در دوران کودکی بر هیچ کس پوشیده نیست. این پژوهش که با روش کتابخانه ای و توصیفی صورت پذیرفته در صدد تبیین نقش مربیان والدین در تعمیق باورهای دینی در کودکان است. بخش اعظم اطلاعات مورد نظر نگارنده به روش کتابخانه ای و جست وجو در نتایج یافته های مکتوب دیگران صورت گرفته و به منظور تکمیل و تایید اطلاعات نیز با روش مصاحبه از کارشناسان تعلیم و تربیت دینی جنبه های مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است. روش های الگوآفرینی، محبت، تشویق، بصیرت بخشی و روش قصه گویی موثرترین روش های قرآنی هستند که والدین و مربیان را در درونی کردن آموزه های دینی درکودکان و نوجوانان یاری می دهند.
    کلیدواژگان: باورهای دینی، تعمیق، کودکان، تشویق، محبت
  • سعید مرادی کیاسرایی، امین عظیمی صفحات 87-107
    در آیه 54 سوره مریم از پیامبری به نام اسماعیل با صفت «صادق الوعد» یاد شده است: ﴿واذکر فی الکتب اسمعیل انه کان صادق الوعد و کان رسولا نبیا﴾. در این که آیا این اسماعیل همان اسماعیل معروف، فرزند ابراهیم است یا اسماعیل بن حزقیل از انبیاء بنی اسرائیل، میان مفسران محل گفت وگو است. غالب مفسران شیعه و اهل سنت احتمال اول را برگزیده و گفته‏اند مراد اسماعیل بن ابراهیم است. اما گروه دیگری از مفسران با استناد به سیاق آیات و همچنین برخی روایات وارده در این زمینه، دیدگاه دوم را برگزیده اند، از این رو نخست دیدگاه قرآن و سپس مسائل دیگری که از روایات اسلامی و تواریخ و ادله عقلیه قابل برداشت است به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا ابعاد مختلف این مبحث روشن گردد.
    کلیدواژگان: تفسیر آیات، انبیاء الهی، عدد پیامبران، مرسله ابن سنان، ادله عقلیه
  • شمس الله سراج، هدی حبیبی منش صفحات 109-129
    مساله کمال انسانی که در قرآن کریم با عنوان «خلافت الهی» از آن یاد می شود، در طول تاریخ مورد توجه نظام های دینی و فکری مختلف بوده است. در نظام فکری سهروردی و در شریعت اسلامی نیز به این مساله پرداخته شده است. هدف این نوشتار بررسی مساله خلافت الهی در دستگاه فلسفی سهروردی با تکیه بر تاثیر و نفوذ آیات و روایات اسلامی است. در هر دو دیدگاه، انسان دارای ظرفیت های بالقوه علمی و عملی است که با به فعلیت رساندن آن ها می تواند به مقام جانشینی خداوند برسد؛ اما میان مصادیقی که شیخ برای خلیفه الهی ذکر می کند با مصادیقی که شریعت اسلامی به ویژه روایات شیعی برای خلیفه خدا برمی شمرد، اختلاف چشمگیری وجود دارد؛ بنابراین نمی توان قاطعانه اظهار کرد که آراء سهروردی با آیات و روایات کاملا همخوانی دارد.
    کلیدواژگان: انسان کامل، حکمت بحثی و ذوقی، ولایت تکوینی، علم
  • غلامرضا شهرکی، الهام زرین کلاه صفحات 131-140
    واژه لعن و مشتقات آن در مجموع 41 بار در قرآن به کار رفته است. این مقاله با بکارگیری روش کتابخانه ای و تحلیل داده ها، با مبنا قرار دادن دیدگاه مفسران و با استناد به کتب لغت در صدد تبیین دقیق این مساله است که این واژه به چه معانی به کار رفته، ارتباط معنایی آن با واژگان مشابه چگونه بوده و وجوه معنایی آن در قرآن چیست. طبق بررسی صورت گرفته واژه لعن که پیشینه آن طبق بیان قرآن به زمان امت های پیشین می رسد، در اصل لغت به معنای دوری از رحمت است و با واژگانی مانند سب، قتل، بهل و بعد ارتباط معنایی داشته و در قرآن به شش وجه معنایی دوری از رحمت، عذاب، مسخ کردن، غضب الهی، جاری شدن حد و نفرین کردن به کار رفته است.
    کلیدواژگان: معناشناسی، مفسران، لعن، ارتباط معنایی، سب، غضب، حد
|
  • Mohammad Abdolhossein Zadeh, Seyyed Yousef Kamalian, Mahdi Abdolhamid Pages 9-35
    Islamic society's growth process happens through trials and sufferings. Moslems should be aware of their positions, their duties and responsibilities in the sufferings in order to keep the Islamic government and grow (themselves) as well. Al Hujurat Surah also expresses an event which had happened in Prophet Mohammad's era. It states that if believers obey God's orders correctly, the Islamic government would be stronger and Moslems would grow as well. The present research describes the growth process through different trials and sufferings by enjoying Quran's Surahs strategies and based on the subjective method.
    Keywords: Islamic governor_Divine trials_Islamic government_Surah – based management
  • Zeinab Rostami Nasab Dolat Abad Pages 37-47
    Today's youths and teenagers are far from the religion and Quran compared to two decades ago. The reason of the youth's evolution is the society's evolution. The values are replaced with luxurious life; thus it is not clear that how the friendship of youths and teenagers with Quran will cause psychic health. The aim of the present paper is to find out the answer to this question from Quran verses and traditions point of view. The important concepts in this paper are Quran, health, insight, psychic health, psycho in Quran and hadith, youths and teenagers, youths and Quran and friendship with Quran.
    Keywords: Quran, friendship with Quran, psychic health, youth, teenager
  • Morteza Heidari Pages 49-66
    Discovering the depth of the poetries of many great poets of the Islamic World without recognizing Quranic motifs is an impossible issue. This paper expresses, analyzes and compares the influences manifestations of Hafiz and
    Abū l-ʻAtāhiyya's poetries derived from Quran verses and studies their different types.
    The author finds out that in Abū l-ʻAtāhiyya poetries compared to Hafiz's there is no sign of similar concepts with Qurans. Because Hafiz joins God's words with his poetrie's lovely, social and political concepts and has created new concepts and lingual culture; while Abū l-ʻAtāhiyya's Quranic adaptations are singe dimension.
    Keywords: Quran, Quranic adaptations, Quranic concepts, comparative literature, Hafiz, Abū l-ʻAtāhiyya
  • Atefeh Sohani, Ali Amiri Ghaemi, Najmeh Vakili, Khalil Ahangaran Pages 67-86
    The importance of education and concepts transfer in childhood era is obvious to everyone. The present research which has been done in descriptive and library method, intends to express and clarify the parents role in deepening the religious beliefs of children. The main part of the author's data has been gathered in library method and by searching the findings of others in order to complete and confirming the information through interview by religious experts in different aspects. Role model method, kindness, encouragement and storytelling are the most effective Quranic methods which supports parents and teachers in Institutionalization the religious educations in children and teenagers.
    Keywords: religious beliefs, deepening, children, encouragement, kindness
  • Saeed Moradi Kiasaraei, Amin Azimi Pages 87-107
    In 54th Verse of Maryam Surah a prophet called Ismael by the Honest Promise adjective has been named: "And mention in the Book [the story of] Abraham. Indeed, he was a man of truth and a prophet". Is he Ismael the son of Ibrahim the Prophet or another Ismael – Ismael ibn –e Hazqil – one of the Israelites Imams among interpreters? Most of the Shia's interpreters and Sunnite believe that he is Ibrahim's son. But another group by citing verses and traditions in this field accept the second idea. Thus initially Quran's view and then other issues made historians to study the issue from different dimensions.
    Keywords: verses interpretations, Divine Prophets, Prophets
  • Shamsollah Seraj, Hoda Habibi Manesh Pages 109-129
    Human excellence which is called "Divine Governorship" in Quran, has been paid special attention thorough history in different religious and intellectual system. In Sohrevardi's intellectual system as well as Islamic tradition. The goal of this paper is to study the Divine Governorship issue in Sohrevardi's philosophical system by emphasizing the influence of Islamic tradition and Quran's verses. In both views, human owns both scientific and practical potentials which can be reach to the substitution level by turning it into act. But there is an outstanding difference between the proofs which sheikh claims for Divine Governorship with the ones that the Islamic tradition counts for "Deputy of God". Thus it couldnt be expressed definitely that there is harmony between Sohrevardi and verses or traditions.
    Keywords: Complete human, formative leadership, Science
  • Gholam Reza Shahraki Fallah, Elham Zarrin Kolah Pages 131-140
    The term "curse" and its derivations have been mentioned 41 times in Quran. The present paper intends to express this fact in library and data analysis by postulating the interpreter's point of views and by citing the lexicon sources in order to find out what the relationship between this term and its similar words is and the reason of application. According to the surveys the term "curse" means far away from God's Mercy and has semantic relationship with obscenity, murder and etc.
    Keywords: semantics, interpreters, semantic relationship, curse, anger