نشریه فناوری های جدید در صنعت غذا
پیاپی 2 (زمستان 1392)

هدف این تحقیق، بررسی برخی خصوصیات ساختاری و فعالیت آنتی اکسیدانی فیلم زیست تخریب پذیر تهیه شده از پروتئین دانه گاودانه و تاثیر آن بر شاخص های اکسیداسیون روغن آفتابگردان بود.
ابتدا فیلم از کنسانتره پروتئینی دانه گاودانه و گلیسرول تهیه و ساختار آن با تبدیل فوریه مادون قرمز، میکروسکوپ نیروی اتمی و میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد میزان فعالیت آنتی اکسیدانی فیلم تهیه شده اندازه گیری شد. سپس فیلم حاصل، با ابعاد مشخصی به نمونه های روغن آفتابگردان اضافه و تاثیر آن بر شاخص های اکسیداسیون روغن (عدد اسیدی، عدد پراکسید و تیوباربیتوریک اسید) در مقایسه با نمونه کنترل (بدون فیلم) در یک دوره انبارداری 45 روزه و در دمای 40 درجه سانتی گراد، مورد ارزیابی قرار گرفت.
در طیف تبدیل فوریه مادون قرمز، پیک های مشخصی مربوط به گروه های درگیر در برهم کنش های ساختاری فیلم حاصل مشخص شد. تصاویر میکروسکوپ نیروی اتمی و میکروسکوپ الکترونی نیز سطح نسبتا صاف (زبری سطح 63/10 نانومتر) و ساختار نسبتا متراکم و به هم پیوسته ای از فیلم مورد نظر آشکار کردند. فیلم تهیه شده در این تحقیق (با فعالیت آنتی اکسیدانی 56/22%) فعالیت آنتی اکسیدانی قابل مقایسه و حتی بهتری را نسبت به فیلم های زیست تخریب پذیر دیگر نشان داد. در حضور فیلم پروتئینی، اکسیداسیون روغن آفتابگردان در مقایسه با نمونه کنترل (بدون فیلم) به طور معناداری (p .

آمار نشان می دهد که بیش از 30% نان های سنتی تولید شده در کشور مانند نان بربری، که بیشترین مقدار مصرف را نیز در ایران دارد، به علت کیفیت نامطلوب و ماندگاری کم، تبدیل به ضایعات می شوند. بیات شدن نان، فرآیند فیزیکوشیمیایی پیچیده ای است که نتیجه ی ظاهری و نامطلوب آن، سفت شدن مغز و لاستیکی شدن پوسته نان می باشد و در مدت کوتاهی پس از پخت، نان را برای مصرف کننده غیر قابل پذیرش می سازد. لذا به منظور به تاخیر انداختن پدیده بیاتی در نان بربری، از ویژگی های مفید مالت جو بهره گرفته شد. به این منظور مقادیر 5/0 ،1، 2 و4٪ آرد مالت جو بر پایه وزن آرد گندم، به عنوان یک بازه مناسب برای یافتن مقدار بهینه در نظر گرفته شدند. ویژگی های حرارتی نمونه های نان به وسیله آزمون DSC، تغییرات رطوبت مغز و پوسته نان به روش آون گذاری و سفتی مغز نان توسط دستگاه بافت سنج در روز های اول، دوم و چهارم پس از پخت تعیین شد. همچنین یک نمونه آزمون حسی برای سنجش روند بیاتی نان انجام گرفت. نتایج نشان داد که مالت جو در سطح 1٪، پس از پنج روز به خوبی توانست سفتی مغز نان را نسبت به نمونه شاهد کاهش دهد و در نتیجه بیاتی مغز نان را به تاخیر اندازد.

در این تحقیق، تاثیر به کارگیری همزمان پیش تیمارهای اولتراسوند و آبگیری اسمزی بر تغییرات دانسیته ظاهری آلو طی خشک شدن در دمای 80 درجه سانتی گراد و سرعت هوای 4/1 متر بر ثانیه مورد بررسی قرار گرفت. پیش تیمارهای انجام شده شامل اولتراسوند در 2 زمان 10 و 30 دقیقه، غلظت محلول اسمزی در 2 بریکس 50 و 70 و زمان فرآیند اسمز در 4 زمان 60، 120، 180 و 240 دقیقه بودند. در ادامه، مدل سازی دانسیته ظاهری توسط مدل های موجود در منابع و همچنین مدل های پیشنهادی در این تحقیق انجام گرفت. نتایج نشان داد که استفاده همزمان از اولتراسوند و آبگیری اسمزی، میزان دانسیته ظاهری را در مقایسه با تیمار شاهد افزایش می دهد. همچنین، افزایش زمان اولتراسوند، غلظت محلول اسمزی و زمان فرآیند اسمز باعث افزایش دانسیته ظاهری شد. علاوه بر این، یکی از مدل های توسعه یافته پیشنهادی به عنوان مناسب ترین مدل پیش بینی کننده دانسیته ظاهری آلو تحت شرایط مورد آزمایش انتخاب شد. سپس، با انجام آنالیز رگرسیون غیرخطی مدل انتخابی، رابطه بین ضرایب مدل با متغیرهای به کار رفته در این تحقیق به دست آمد.

دانه ریحان دارای مقادیر قابل توجهی صمغ با خواص عملکردی مناسب است. در این پژوهش اثرات روش و شرایط خشک کردن بر خصوصیات رئولوژیکی و بافتی صمغ دانه ریحان مورد بررسی قرار گرفته است. سه روش متفاوت شامل خشک کردن در هوای داغ (40، 50، 60، 70 و 80 درجه سانتی گراد)، انجمادی تحت خلاء مورد مطالعه قرار گرفت. خصوصیات رئولوژیکی توسط دستگاه ویسکومتر و خصوصیات بافتی (شامل سفتی، چسبندگی، قوام و چسبناکی) توسط دستگاه بافت سنج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که گرانروی ظاهری محلول های تهیه شده از صمغ های خشک شده در شرایط مختلف و در سرعت برشی برابر 54 بر ثانیه، در محدوده 174/0 تا 438/0 پاسکال ثانیه می باشد و صمغ خشک شده درون خشک کن انجمادی بیشترین مقدار گرانروی را دارد. با افزایش دمای هوای داغ از 40 به 80 درجه سانتی گراد، مقدار گرانروی صمغ ها از 247/0 به 176/0 پاسکال ثانیه کاهش می یابد (سرعت برشی 54 بر ثانیه). مدل هرشل بالکلی بخوبی قادر به مدل کردن رفتار جریان صمغ دانه ریحان در تمامی آزمایشات می باشد. روش خشک کردن موسیلاژ، اثر معنی داری بر تغیر خصوصیات بافتی ژل تهیه شده از صمغ خشک شده دارد. مقدار عددی سفتی، چسبندگی، قوام و چسبناکی به ترتیب در محدوده 2/42 تا 5/75 گرم، 3/11 تا 3/19 گرم، 6/362 تا 7/803 گرم در ثانیه و 5/131 تا 8/244 گرم در ثانیه برای ژل های تهیه شده از صمغ های خشک شده (3% وزنی/وزنی) در شرایط مختلف می باشد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار عددی مربوط به سفتی و قوام بافت صمغ مربوط به نمونه های خشک شده درون خشک کن انجمادی بود که به ترتیب برابر با 5/75 گرم و 7/803 گرم در ثانیه بدست آمد.

قطاب یکی از شیرینی های سنتی یزد است که به دلیل میزان ساکارز و کالری بالایی که دارد مصرف آن برای افراد مبتلا به چاقی و دیابت محدودیت دارد. در این تحقیق امکان تولید شیرینی سنتی قطاب توسط جایگزینی با مخلوط سوکرالوز-مالتودکسترین مورد بررسی قرار گرفت و تاثیر جایگزینی شکر در نسبتهای 0، 25، 50، 75 و 100درصد توسط مخلوط کم کالری سوکرالوز-مالتودکسترین بر ویژگی های سختی، میزان کالری، رنگ و خصوصیات حسی در یک طرح کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جایگزینی شکر توسط مخلوط سوکرالوز-مالتودکسترین باعث کاهش میزان سختی بافت می شود (05/0≥p). میزان سختی بافت شیرینی سنتی قطاب طی 30 روز نگهداری به طور معناداری افزایش می یابد، اما تغییرات سختی قطاب در این بازه زمانی با افزایش میزان جایگزینی شکر کاهش می یابد. بررسی رنگ نشان داد با افزایش درصد جایگزینی شکر توسط مخلوط سوکرالوز-مالتودکسترین به طور معناداری اندیس قهوه ای شدن کاهش یافت (05/0≥p). بررسی ارزیابی حسی نشان دهنده ی آن است که با افزایش میزان جایگزینی در سطوح 75 و 100% از میزان شیرینی به طور معنی داری کاسته شده است . اما بررسی ویژگی های بافتی و ارزیابی حسی شیرینی سنتی قطاب نشان داد که جایگزینی شکر توسط مخلوط سوکرالوز-مالتودکسترین به میزان 50% درصد انتخاب مناسبی جهت تولید شیرینی کم کالری قطاب می باشد. در چنین شرایطی میزان کالری شیرینی سنتی قطاب به میزان 2 درصد نسبت به نمونه شاهد کاهش یافته است؛ ضمن آنکه بین تیمار 50% سوکرالوز-مالتودکسترین و نمونه شاهد از نظر ویژگی های حسی اختلاف آماری معناداری وجود ندارد.

نایسین به عنوان ماده ضدمیکروبی در صنایع غذایی و داروئی کاربردهای متعددی دارد. در فرم آزاد، به دلیل واکنش با قند احیاء کننده و به طور غیراختصاصی با باند شدن بر لیپیدها و پروتئین ها خاصیت ضد میکروبی آن کاهش می یابد. برای غلبه بر این محدودیت، درون پوشانی نایسین با استفاده از لیپوزوم گزارش شده است. لیپوزوم ها به دلیل امکان درون پوشانی مواد محلول در آب، محلول در چربی و همچنین زیست تخریب پذیری، قابلیت استفاده گسترده در صنایع غذایی را دارند. هدف این کار تحقیقی، بهینه سازی و بررسی ویژگی های فیزیکی لیپوزوم های حاوی نایسین است.
در این تحقیق، از روش سطح پاسخ برای بهینه سازی تولید لیپوزوم ها به روش گرمایی استفاده شد. طرح مرکب مرکزی شامل 18 آزمایش با در نظر گرفتن سه متغیر، غلظت فسفولیپید (14/0 تا 14/2 گرم) ، سرعت فرآیند(500 تا 1360 دور در دقیقه) و زمان فرآیند(30 تا 90 دقیقه) و بررسی اثرات این متغیرها روی اندازه ذرات لیپوزوم ها، ارزیابی شد. سپس، کارایی درون پوشانی، آزمون های گرماسنجی اسکنی افتراقی و میکروسکوپ الکترونی گذاره برای نمونه بهینه شده، انجام گرفت.
مقادیر بهینه متغیرهای غلظت فسفولیپید، سرعت فرآیند و دمای فرآیند در بهینه سازی، به ترتیب 14/2 گرم، 930 دور در دقیقه و 90 دقیقه بود. نتایج حاصل از گرماسنجی اسکنی افتراقی (DSC)، تشکیل ساختارهای جدید را نشان داد و کارایی درون پوشانی کپسول های لیپوزومی حاوی نایسین، 30% محاسبه گردید.
در این مطالعه لیپوزوم های حاوی نایسین، به طور موفقیت آمیزی با روش گرمایی تولید شدند و نتایج حاصل از گرماسنجی اسکنی افتراقی (DSC) و میکروسکوپ الکترونی گذاره (TEM) تاییدی بر تشکیل ساختار لیپوزوم می باشد.