فصلنامه علوم خبری
پیاپی 1 (بهار 1391)

«ارتباطات»، بدون تردید یکی از نمادهای بسیار نیرومند قدرت سیاسی و اقتصادی، در قرن حاضر به شمار می رود. «علوم ارتباطات» در چند دهه اخیر، از پیشرفت و گسترش خاصی برخوردار شده است و توجه به آن برای کمک به شناخت بیشتر دگرگونی های جدید اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جهانی کنونی و حرکت به سوی جامعه های انسانی آگاه تر، آزادتر و با رفاه تر، افزایش یافته است. با آن که خاستگاه «علوم ارتباطات»آمریکا شناخته می شود در دهه های اخیر در سایر کشورهای غربی و هم چنین در بسیاری از کشورهای در حال توسعه برای توسعه این رشته مهم دانشگاهی کوشش فراوان صورت گرفته است. بنابراین، مطالعه درباره سیر تحول «علوم ارتباطات» و چگونگی ایجاد و شکل گیری و پیشرفت و گسترش آن و همچنین شرایط کنونی این رشته مهم دانشگاهی و چشم اندازهای آینده آن ضروری است.

امروز عکس جزء لاینفک مطبوعات شده است. بدون عکس، گزارش های خبری تکمیل نمی شود. این تحقیق می کوشد با بررسی تشابهات و تفاوت های عکاسی خبری در دو خبرگزاری فارس و ایسنا، نقاط مثبت و منفی کار کرد های عکاسی خبری را از دیدگاه نظریه “برجسته سازی” دنبال کند. روش این تحقیق، تحلیل محتوا و ابزار تحقیق نیز پرسشنامه معکوس می باشد. جامعه و حجم نمونه نیز تمامی عکس های خبری این دو خبرگزاری است که از این میان 30 روز برابر با یک ماه آماری در طول یکسال فعالیت خبری به روش تصادفی ساده انتخاب شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که مهمترین عوامل تاثیر گذار در برجسته نمودن عکس های خبری در این دو خبرگزاری عبارت بودند از: اهمیت دادن مدیر عامل یا دبیر سرویس به تهیه عکس و عکاسان، پرهیز از نگاه حزبی به انتخاب عکس ها و افزایش گستره فعالیت عکاسان، تهیه تجهیزات و امکانات حرفه ای و میدان دادن به عکاسان جوان و پرورش استعدادهای آنان در کنار حفظ کیفیت عکس ها و دوری از شتابزدگی.

رسانه ها برای بازنمایی دشمن از متون اقناعی سنگین و بسته ای برای کوبیدن بر طبل نبرد گفتمانی استفاده می کنند. این نوع متون که از غلظت ایدئولوژیک بالایی برخوردار هستند به طور مستمر از استعاره هایی بهره می برند که ترسیم کننده انگاره های اسطوره ای مخوفی از دشمن می باشند؛ ضحاک زمان. این مقاله با بررسی ساختارهای اقناعی، به مطالعه تفاوت های متون بسته و باز اقدام می کند تا از این رهگذر شناختی بهتر از راهکارهای اقناعی کسب نماید. دقیقا در همین رابطه است که مقاله به تعریف استعاره به عنوان اصلی ترین ابزار برای ترسیم انگاره های ذهنی از «دشمن» می پردازد. و در راستای چنین تعریفی است که استعاره به مثابه عنصر مرکزی اسطوره مورد مطالعه و بررسی عمیق تری قرار می گیرد تا در نهایت مقاله قادر به دسته بندی انگاره های ترسیم شده از دشمن در نبردهای گفتمانی بر پا شده بوسیله رسانه ها در گذشته های دور و نزدیک گردد.

مقاله حاضر، گزیده ای از یک تحقیق علمی است که به منظور توصیف و تحلیل اخبار جرائم اجتماعی در روزنامه ها، به تحلیل محتوای کمی اخبار جرائم بیست روزنامه روزانه کشور می پردازد. رویکرد نظری اتخاذ شده در تحقیق، دیدگاه ها و مدل های تهیه و ارائه خبر و نیز نظریه ها و مفاهیم ساخت اجتماعی واقعیت، یادگیری اجتماعی، کاشت و... است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که جرائم قتل، سرقت و قاچاق به ترتیب، بیشترین سهم را در اخبار جرائم دارند. همچنین مردان در مقایسه با زنان، بیشترین سهم را به عنوان عامل و نیز ابژه انواع جرائم اجتماعی در اخبار روزنامه ها دارند، در خصوص جرائم خانوادگی، جرم قتل و قتل همراه با سرقت، در مقایسه با دیگر جرائم بیشتر مشهود است.

«روزنامه نگاری شهروندی»، اصطلاحی که به تازگی در محافل علمی در ایران مطرح شده است. علت اهمیت یافتن این نوع روزنامه نگاری شهروندی این است که در جهان معاصر فرد اهمیت بسیار یافته است و دیگر یک مخاطب منفعل نیست.
بنابراینشهروندان از طریق روزنامه نگاری شهروندی می توانند نظارت خود را بر شهر گسترش داده و در عین حال رسانه ها با بهره گیری از این نوع روزنامه نگاری دیدگاه های شهروندان را منعکس نمایند و این امر به سیاست گذاری همگانی در جهت بهبود اوضاع اجتماع کمک می نماید.

پژوهش حاضر می کوشد به این سوال پاسخ دهد که نقش شناخت مخاطب در استفاده بهینه و مطلوب از کارکردهای مختلف تلویزیون چیست؟ در بررسی موضوع نخست به سیر تحول مفهوم مخاطب و تحولات مربوط به آن، در رسانه های جدید اشاره می شود. آنگاه به تحقیقات گذشته در این رابطه مورد بررسی قرار می گیرد. روش تحقیق، روش اسنادی است. پس از مطالعه دیدگاه های مختلف علمی در ارتباط با مخاطب و کارکردهای تلویزیون با تاکید بر نظریه های یادگیری و سایر نظریه ها، نظریه شکل گیری ساختار مخاطبان “وی بول” و نظریه لاسول و نظریه کاتز گوریویچ و هاس مورد تایید قرار گرفت، که بین شناخت مخاطب و کارکردهای تلویزیون، رابطه وجود دارد و در نهایت از جنبه های تحقق مورد تایید قرار گرفت.