فهرست مطالب

فصلنامه ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 20، تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • زهرا اعتباری * صفحات 1-24
    نام آواها نام هایی هستند که بر صدای حیوانات، پرندگان، انسان ها و طبیعت دلالت می کنند. گفته می شود که آواهای این واژه ها برابر با صدایی است که برای نام گذاری آن به کار رفته اند و در واقع ارتباط میان لفظ و معنا در این واژه ها طبیعی است. با این حال، میان نام آواهای زبان های مختلف تفاوت هایی دیده می شود که گاهی ناشی از تفاوت در نظام زبانی و گاه برگرفته از تفاوت های فرهنگی آن ها است. در این پژوهش به بررسی نام آواهای زبان گیلکی، گویش رشتی، پرداخته ایم؛ به طوری که 138 نام آوا از دو کتاب واژه نامه زبان گیلکی و مصاحبه با دو گویشور، یک زن و یک مرد حدود 60 ساله، استخراج شده است و دلالت معنایی آن ها همراه با معادل فارسی، به تفکیک در چهار جدول آورده شده است. پس از بررسی ساختاری، نام آواهای گیلکی در سه دسته اصلی ساده، دوگان سازی کامل، دوگان سازی ناقص و نیز دو دسته فرعی دوبار دوگان سازی کامل و دوگان سازی گسسته، دسته بندی شده اند. در نهایت، در مقایسه ای ساختاری و معنایی با فارسی، مشخص شده است که از منظر ساختاری، میان نام آواهای این دو زبان شباهت بسیاری وجود دارد اما از منظر معنایی و کاربردی تفاوت هایی دیده می شود که در بیشتر موارد، برگرفته از تفاوت های فرهنگی و جغرافیایی دو زبان است.
    کلیدواژگان: نام آوا، دوگان سازی، گیلکی، گویش
  • کیومرث خانبابازاده * صفحات 25-38
    بررسی و تطبیق کنایه ها و ضرب المثل های دو زبان، راهی برای بازشناسی برخوردها و ارتباط فرهنگی دو ملت، در درازنای تاریخ است. از آنجا که کنایه ها و ضرب المثل ها، حامل حکمت و دانش هستند و تقریبا ویژگی های زبانی را در خود به شکل پیشین نگاه می دارند، پس بررسی ضرب المثل های یک زبان و تطبیق آن ها با زبانی دیگر پیشینه مشترک دو زبان و فرهنگ را برای ما روشن می کند. در این مقاله چند ضرب المثل از زبان تالشی شمالی، حوزه عنبران انتخاب شده و با موارد مشابه در زبان فارسی مقایسه و سنجیده گردیده است تا ریشه مشترک فرهنگی و زبانی دو گروه باستانی، از این مسیر شناسایی شود. با توجه به این که زبان و ادبیات تالشی، بیشتر به شکل شفاهی رایج است، داده های این زبان به صورت موردی از میان گفتگوهای روزانه، گزینش شد و با موارد مشابه فارسی از کتاب های فرهنگ امثال فارسی مقایسه و بررسی شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دهنده ارتباط زبانی و فرهنگی دو ملت، در دوره های مختلف تاریخی است. هرچند که بنابر دلایل مختلف، این دو زبان در طی سده های گذشته به شکل جدا از یکدیگر، تکامل و تحول یافته اند.
    کلیدواژگان: زبان شناسی تطبیقی تاریخی، زبان تالشی، زبان فارسی، ضرب المثل ها، جامعه شناسی زبان
  • مسلم خزلی *، سکینه آزادی صفحات 39-62
    گویش کردی جنوبی یا ایلامی - کرمانشاهی یکی از چهار گویش اصلی زبان کردی (کرمانجی، سورانی، اورامی-گورانی و کردی جنوبی) است که خود، زیرگویش ها و لهجه های متعددی را شامل می شود. خزلی، لکی و کلهری، سه زیرگویش کردی جنوبی هستند که در این مقاله از لحاظ نکات دستوری و قواعد صرفی و نحوی، مورد مقایسه قرار گرفتند و به بیان تفاوت ها و شباهت های آن ها (با تاکید بیشتر بر تفاوت ها) پرداخته شد. در این پژوهش که از نظر روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است، پس از معرفی زبان کردی و گویش های آن، قواعد صرفی و نحوی زیرگویش های مورد نظر، تبیین و تشریح شد. نتایج این پژوهش حاکی از ارتباط بسیار نزدیک این گویش ها و وجود شباهت های بسیار و تفاوت هایی در آن ها بود؛ چنانکه این سه گویش در بسیاری از نکات دستوری با هم اشتراک دارند و تفاوت های موجود نیز بیشتر در صرف افعال، کاربرد ضمایر، قیدها، حروف اضافه و پیشوندها و به تعبیر ساده تر، در ساختار واژگان و افعال به صورت جزئی و در کاربرد بعضی از حروف نمود می یابد و همین تفاوت هاست که باعث تمایز این گویش ها و استقلال آن ها از یکدیگر شده و نظام دستوری هر یک از آن ها را خاص کرده است.
    کلیدواژگان: زبان کردی، گویش کردی جنوبی، گویش خزلی، لکی، کلهری، قواعد صرفی و نحوی
  • فاطمه شهبازی، آزاده عبادی * صفحات 63-80
    ترانه ها و واسونک ها از دلنشین ترین قالب های شعری زبان فارسی هستند که قدمت شفاهی و مکتوب چندین هزار ساله دارند و در زبان ها و گویش های مختلف ایرانی از جمله گویش هندیجانی رونق داشته اند. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل ترانه های محلی مربوط به مجالس شادی و عروسی در شهرستان هندیجان است تا با ثبت این ترانه ها، هم آیین عروسی در این منطقه ماندگار شود و هم ماندگاری گویش این منطقه رقم بخورد. در این مقاله پنج ترانه محلی شهرستان هندیجان بررسی و تحلیل شده اند و در خلال آن به ضرورت، به شرح مختصر آیین مقدس ازدواج در این منطقه نیز پرداخته شده است. این ترانه ها به روش میدانی و از دو منطقه هندیجان شمالی و هندیجان جنوبی و روستاهای اطراف مثل کریم آباد، چم تنگ، چهل منی، دریهک و غرابی جمع آوری شده است. این ترانه ها و واسونک ها دربردارنده شور و شوق و هیجان نزدیکان و بستگان عروس و داماد است و علاوه بر این که بازگوی مراسم گوناگون و ویژه یک ازدواج است، با مطالعه آن ها می توان به سبک زندگی، آداب و رسوم و جهان بینی مردم این منطقه کهن پی برد. این شعرها و ترانه ها، که سراینده مشخصی ندارند، از آغاز مراسم عروسی تا پایان، به وسیله زنان و یا کسانی که در این زمینه خبره بوده اند، خوانده می شده است. با توجه به پیشرفت ارتباطات و وارد شدن به عصر فناوری، این سرودهای بومی، رفته رفته کم رنگ شده و گاهی حتی از بین رفته اند و با توجه به این که این آوازها سهم عمده ای در مردم شناسی و ساختار فرهنگ ملی هر سرزمین دارند، ثبت و ضبط آن ها بسیار ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: ترانه، بیت، سرو، هندیجان، عشق، عروسی
  • حامد مولایی کوهبنانی *، علی اصغر رستمی ابوسعیدی، عطیه کامیابی گل صفحات 81-100
    گونه کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دوره میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات در زمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، گونه کرمانی دارای برخیویژگی های واجی و وااژگانی نیز هست که آن را از فارسی معیار متمایز می کند. این پژوهش به بررسی برخی آثار واجی و واژگانی باقی مانده از فارسی میانه در گونه کرمانی پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که اعمال فرآیندهای واجی از قبیل سایشی شدگی، واک دارشدگی، حذف، افراشتگی واکه ای و افتادگی واکه ای در برخی واژگان فارسی میانه، باعث تغییر این واژگان در فارسی نو شده است؛ با این حال، گونه کرمانی تحت تاثیر این فرآیندها قرار نگرفته است و در نتیجه برخی آثار واجی زبان فارسی میانه در این گونه زبانی باقی مانده است. علاوه بر این، صورت واژگانی برخی از واژگان فارسی میانه که در فارسی نو تغییر کرده اند همچنان در گونه کرمانی به کار می رود. برخی از این واژگان با مفهوم دوران میانه خود در گونه کرمانی به کار می روند و برخی دیگر دچار فرآیندهای کاهش یا گسترش معنایی شده اند. وجود این آثار در گونه کرمانی نشانه قدمت تاریخی این گونه زبانی است.
    کلیدواژگان: فارسی میانه، فارسی نو، تغییرات زبانی، گونه کرمانی
  • هنگامه واعظی *، اسماعیل شاهی الیله، معصومه ارجمندی صفحات 101-126
    پژوهش حاضر به بررسی زبان ترکی گرمی در منطقه مغان استان اردبیل می پردازد. چنین بررسی ای از منظر رده شناختی بر مبنای دیدگاه رده شناسان برجسته ای چون کامری (1989) و گرینبرگ (1974) صورت می گیرد. هدف از این مطالعه، توصیف و ثبت ویژگی های رده ای آن در گروه های متفاوت نحوی است. نگارندگان معتقدند که با توجه به تنوعات زبانی در مناطق مختلف ایران و سرعت نابودی بسیاری از زبان ها و گویش ها، مطالعه و بررسی گویش ها و زبان های متفاوت از ضروریات است. بنابراین، در پژوهش اخیر سعی شده تا با گردآوری داده ها و بررسی بسیاری از آن ها، نحوه قرار گرفتن سازه ها در جمله و گروه های نحوی مشخص و معرفی شود. مرور شواهد و داده های زبان ترکی گرمی نشان می دهد که ترتیب سازه ها در آن «فاعل + مفعول + فعل» است. چنین آرایش واژگانی، صورت بی نشان گروه های نحوی این زبان است. بنابراین، قرار گرفتن فاعل و مفعول پیش از فعل و قرار گرفتن حرف اضافه و صفت پیش از اسم از ویژگی های بارز این زبان است. به عنوان یکی از گونه های زبان فعل پایانی، فرایندهای نحوی ای مانند اسنادسازی، برجسته سازی و جابه جایی می توانند ترتیب واژه ها را در جمله تغییر دهند و آرایش سازه ای دیگری (نشان دار) ارائه دهند. در زبان ترکی گرمی، فرایند تکرار گروه های نحوی، از نشانه های تاکید است.
    کلیدواژگان: زبان ترکی گرمی، رده، آرایش سازه ای، زبان پیوندی، تاکید
|
  • Zahra Etebari * Pages 1-24
    Onomatopoeic words are names referred to sounds made by animals, birds, human beings, and nature. They are similar to the sounds they are described; In fact, in these kinds of words, the relation between form and meaning is natural. However, there are varieties among onomatopoeic words in different languages, sometimes they are rooted in different structures of the languages and in some cases indicating their cultural diversities. In this study, structures and semantics of the onomatopoeic words in Gilaki and Rashti dialects are studied. Thus, 138 onomatopoeic words have been extracted from two Gilaki glossaries and two Gilaki native-speakers who are almost 60 years-old, and the findings are presented in four tables based on their significance. Then, according to morphological forms of the onomatopoeic words, they are classified in three primary groups as simple, complete reduplication and partial one, and two secondary groups such as re-reduplication and discrete reduplication. Finally, in comparison with Persian onomatopoeias, it has been shown that from a structural perspective, there are many similarities between the onomatopoeias of the two languages; but from a semantic-pragmatic viewpoint, there are some differences which can be explained by cultural and geographical differences between Gilaki and Persian languages in most cases.
    Keywords: onomatopoeia, reduplication, Gilaki, dialect
  • Kayomarth Khanbabazadeh* Pages 25-38
    Metonymies and Proverbs in two languages open a new horizon for the contact recovering and culture relations for both nations in ancient eras. Backgrounds and features of a language hold insight and knowledge of predecessors. In fact, by considering the proverbs of a language, they can adapt to attitude that is common among antecedents of languages and cultures. In this study, we have chosen certain North Taleshi proverbs of Anbaran zone and compared with Persian one for recognizing the similar roots of these two languages. They are analogous to each other and they have similarities of ancient language and literature made current verbal forms; so, we could choose them from daily talking words. Then, they were adapted with Persian proverbs dictionary. Consequently, these both languages have the same ancient backgrounds regarding culture and language relation and both of them used separately and grew and developed gradually.
    Keywords: Comparative Historical Linguistics, Taleshi dialect, Persian language, Proverbs, Sociolinguistics
  • Moslem Khezeli *, Sakineh Azadi Pages 39-62
    Southern Kurdish dialects or (kermanshahi-Ilami) dialects are one of the four main Kurdish dialects (Kermanji, Soranji, Orami-Ghoran, and Southern Kurdish dialect) divided to too many sub-dialects. In this study, we have analyzed the features of grammatical points and etymological reference of grammar of these dialects with the emphasis on differences. Thus, firstly, we have identified Kurdish language and its dialects, then, we have described etymological grammar of these dialects.
    This study has been conducted by library study method and descriptive-analytical approach. According to the findings, these three dialects have very close associations with each other and in some grammatical points they meet the similarities. But among them, there are some differences mostly appeared in verb etymology, usage of pronouns, adverbs usage, prepositions, and prefixes. These differences often occurred in changes of some letters. These differences caused these dialects varieties and also the independency and appearance of particular grammatical system of them.
    Keywords: Kurdish language, Southern Kurdish dialect, Khezeli, Laki, Kalhori dialect, inflective, syntactic rules
  • Fateme Shahbazi, Azade Ebadi * Pages 63-80
    Songs are of delicate poetic styles which have oral and written antiquities and they are common in various Iranian languages and dialects including Hendijani dialect. This study aims to investigate and analyze five local songs which are sung in marriage ceremonies in Hendijan region and briefly the significance of wedding is discussed. In this way, we can record these songs in order to save and keep this valuable dialect. These songs were gathered based on field method in which we have interviewed with old people from North and South Hendijan and surrounding villages including Karim Abad, Chamtang, Chelmani, Derihak, and Qorabi. These local songs do not have any certain poets and they demonstrated the feelings of close relatives of the bride and bridegroom and they are expressed by skillful women of families and by this process we could find out the living style, tradition, and ideology of ancient people in Hendijan. These local songs are about to fade due to media and technology development. These songs have significant share in anthropology and native cultural and structural forms of each country so recording them seems to be necessary.
    Keywords: song, verse, Hendijani, love, marriage
  • Hamed Mowlaei Kuhbanani *, Aliasghar Rostami Abusaeidi, Atiye Kamyabi Gol Pages 81-100
    Language is changing as a social phenomenon and in this changing process some dialects resist against some historical changes and ancient forms may still be used by native speakers. In this research, we hypothesize that there are some lexical and phonological middle Persian remnants in Kermani dialect. The research zone is kerman city and informants are selected from upper 50 years old native people of kerman city. Lexical middle Persian remnants include words which are used in Kermani dialect in the same way as middle Persian. Of course, some of them bear some tiny phonological and semantic changes. Phonological data include some middle Persian phonemes in Kermani dialect that are changed or deleted in new Persian language. The findings indicate that Kermani dialect resists against some lexical and phonological changes from middle Persian and this means that kermani dialect as a southeastern dialect of central Iranian dialects is old and ancient one.
    Keywords: middle Persian, new Persian, kermani dialect, linguistic change
  • Hengameh Vaezi *, Esmaeil Shahi Alileh, Masomeh Arjmandi Pages 101-126
    In this paper, Turkish Dialect of Germi will be examined (in Moghan, Ardebil Province). It’s based on the framework of remarkable typologists named Comrie (1989) Greenberg (1974). The aim is to study and describe the typological properties in different syntactic phrases. Regarding the language varieties and corruption of many dialects and languages, it’s necessary to study them. I attempt to gather and look into them to determine how they arrange in a sentence. The goal is to know how they arrange in different phrases and finally recognize the word order in this language. The data analysis shows that in this language, the word order is SOV (subjectꆸ��窶); this is the unmarked and basic order of constituents. So the subject and the object are located before verb; preposition and adjective are located before noun like other SOV order. The word order changing can manifest the information, focused on the position of the sentence.
    Keywords: Germi turkish dialect, type, word order, agglutinative language, focus