فهرست مطالب

مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران - سال هفتم شماره 1 (بهار 1397)

فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران
سال هفتم شماره 1 (بهار 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/04/16
  • تعداد عناوین: 8
|
  • مقاله پژوهشی
  • مهدی قربانی *، لیلا عوض پور، مرضیه سیرمی راد صفحات 1-23
    در راستای تحریک اتحاد و حفظ وفاداری میان افراد در گروه های مختلف، تقویت سرمایه اجتماعی درون گروهی امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل سرمایه مذکور به منظور توسعه پایدار روستایی در روستای رستم آباد علی چارک از توابع شهرستان ریگان استان کرمان است که در آن توانمندسازی جوامع محلی عملیاتی شده است. جامعه آماری در این مطالعه اعضای گروه های توسعه روستایی است که 149 نفر در غالب 9 گروه را شامل می شود. در این تحقیق میزان روابط اعتماد و مشارکت در شبکه ذی نفعان با استفاده از پرسشنامه های تحلیل شبکه ای و براساس مشاهده مستقیم و مصاحبه با تمام کنشگران، همچنین توجه به سنجش شاخص های سطح کلان شبکه مانند تراکم، دوسویگی، انتقال یافتگی و میانگین فاصله ژئودزیک در دو مرحله قبل و بعد از اجرای پروژه بررسی شده و بیانگر میزان اعتماد، مشارکت و سرمایه اجتماعی متوسط پیش از اجرای پروژه توانمندسازی جوامع محلی است. پس از اجرای این پروژه میزان این شاخص ها افزایش پیدا کرده و به حد مطلوبی رسیده است. سرعت گردش و تبادل اعتماد و مشارکت بین افراد پس از اجرای طرح در مقایسه با قبل از اجرای آن افزایش یافته و اجرای طرح، اتحاد و همبستگی بین افراد را بیشتر کرده است؛ از این رو اجرای این پروژه میزان اعتماد، مشارکت و سرمایه اجتماعی را افزایش داده و درنتیجه بسترهای اجتماعی مورد نیاز برای تحقق مطلوب توسعه پایدار روستایی را فراهم کرده است.
    کلیدواژگان: پروژه توانمندسازی جوامع محلی، تحلیل شبکه، توسعه پایدار روستایی، روستای رستم آباد علی چارک، سرمایه اجتماعی درون گروهی
  • پویا علاءالدینی*، مریم سادات پورمیرغفاری صفحات 25-52
    در این مقاله، مدیریت محله و شورایاری محله حسن آباد زرگنده در شهر تهران از منظر حکمروایی خوب شهری تحلیل شده است. نماگرهای حکمروایی به کار گرفته شده بر تمرکززدایی و تسهیل مشارکت، شفافیت، مسئولیت پذیری و پاسخگویی، کارایی و اثربخشی، رعایت انصاف و عدالت، اجماع گرایی، قانون گرایی و حاکمیت قانون، بینش راهبردی و توانمندسازی و ارتقای ظرفیت های اجتماعی شهروندان مشتمل است. داده های مورد نیاز در مقیاس های مختلف از طریق پیمایش، مصاحبه و تحلیل اسناد و برنامه ها گردآوری شده است. گروه های هدف پیمایش و مصاحبه ها طی پژوهش میدانی شامل شهروندان ساکن محله، مسئولان و شورایاران محله بوده اند. یافته ها حاکی از آن است که میان وضع کنونی و آرمان های حکمروایی خوب شهری فاصله زیادی وجود دارد و تبدیل مدیریت محله حسن آباد زرگنده به مدیریت مشارکتی به تمهیدات عمیق تر و گسترده تری نیازمند است. در عین حال، فرایند تبدیل مدیریت آمرانه و تمرکزگرا به مدیریت مشارکتی در محله مورد نظر آغاز شده و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن مسیر تحقق حکمروایی خوب شهری را هموارتر کرده است.
    کلیدواژگان: حسنآباد زرگنده، حکمروایی خوب، شورایاری، شهرداری تهران، مدیریت محله
  • سمیه ورشوی، علی یوسفی*، حسین اکبری، احمد رضا اصغرپور ماسوله صفحات 53-82
    بازار در ایران، نهادی با کارکردهای چندگانه است که نقش مهمی در حیات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه ایفا می کند؛ به همین دلیل تعاریف ارائه شده از آن نیز متنوع است. نوشتار حاضر ضمن مرور انتقادی انواع مفهوم سازی بازار، عوامل موثر بر کنش های اقتصادی بازار در ایران را از منظر جامعه شناسی اقتصادی جدید و به طور خاص مفهوم حک شدگی بازار (وابسته بودن کنش های اقتصادی بازار در متن، اهداف یا فرایندها به کنش یا نهادهای غیراقتصادی) نقد و بررسی می کند. نتایج مرور نظام مند مطالعات جامعه شناختی بازار، به ویژه در حوزه مطالعات حک شدگی در ابتدا شش تلقی مختلف از بازار را نشان می دهد که شامل بازار به مثابه فضا، فرهنگ، طبقه، نهاد غیررسمی، شبکه و میدان است. دوم اینکه در میان عوامل تاثیرگذار بر حک شدگی بازار بر عوامل ساختاری و نهادی از جمله شبکه های اجتماعی/ تجاری، قوانین و مقررات، طرح های توسعه شهری و ارزش ها و هنجارهای غیررسمی بازار تاکید بیشتری شده است و درنهایت هریک از انواع شش گانه بازار از نوع معینی حک شدگی فضایی، فرهنگی، سیاسی، ساختاری و نهادی متاثر است.
    کلیدواژگان: بازار، حک شدگی، جامعه شناسی اقتصادی جدید، مکانیسم های حک شدگی
  • اعظم راودراد*، نیلوفر هومن صفحات 83-105
    در این پژوهش سعی شده است به تحلیل تصویر تروریست های عرب قبل و بعد از 11 سپتامبر در سینمای هالیوود پرداخته شود. از آنجا که از دهه 90 به بعد مسلمانان سوژه اصلی فیلم هایی با موضوعیت تروریسم بوده اند، با درنظرگرفتن 11 سپتامبر به عنوان تاریخی مهم در حملات تروریستی، یک فیلم از دهه 90 (قبل از 11 سپتامبر) و یک فیلم از سال 2001 به بعد که موضوع اصلی آن ها حملات تروریستی اسلام گراها بوده، انتخاب و تحلیل شده است. نظریه استفاده شده در این تحقیق، بازنمایی و به طور خاص نظریه بازنمایی برساخت گراست، همچنین به دیدگاه استوارت هال در این زمینه اشاره خواهد شد. در بحث روش نیز از نشانه شناسی با اتکا بر تحلیل سه گانه جان فیسک استفاده شده است. درنهایت نتیجه می گیریم در حالی که پیش از 11 سپتامبر، تصویر تروریست ها ضعیف، ناآگاه و فریب خورده از مذهب بود، پس از این تاریخ آن ها افرادی رادیکال هستند که اعمال تروریستی را آگاهانه انتخاب می کنند و کاملا به پیامد کارهایشان واقف اند.
    کلیدواژگان: بازنمایی، تروریست، تروریسم، شرق شناسی، نشانه شناسی
  • اسماعیل سعدی پور * صفحات 107-126
    هدف از مطالعه حاضر شناخت تاریخی و تجربی هراس اخلاقی و نسبت آن با بروز برخی پدیده های مدرن در جامعه ایران است. روش این پژوهش همبستگی و نمونه آن شامل 185 نفر است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. داده ها با کمک سیاهه تعهد مذهبی ورتینگتون و همکاران (2003)، پرسشنامه پایگاه اجتماعی-اقتصادی نبوی و همکاران (1387) و فرم هراس اخلاقی شهابی (2008) گردآوری، و با استفاده از روش های آمار توصیفی و تحلیل رگرسیون بررسی شد. نتایج نشان داد متغیرهای سن و دین داری رابطه مثبت و معناداری دارند و پیش بینی کننده های مستقیم و طبقه اجتماعی-اقتصادی پیش بینی کننده معکوس هراس های اخلاقی هستند. در پژوهش حاضر می بینیم که هراس های اخلاقی، همواره یکی از تاکتیک های عمده برخورد با جریانات رقیب در ایران بوده است، همچنین با توجه به نقش سن و افزایش تمایل نسل جدید به پدیده های نوین و مدرن، به ویژه در حوزه رسانه ای، متصدیان مسائل تربیتی بر ضرورت شناخت تمایزات بین نسلی، شناخت جایگاه رسانه ها در رشد اخلاقیات جامعه و عرضه محتواهای فرهنگی مناسب برای جوانان توصیه می کنند.
    کلیدواژگان: تعهد مذهبی، سن، طبقه اقتصادی اجتماعی، هراس اخلاقی
  • جهانگیر جهانگیری*، نسرین محمدی صفحات 127-150
    در مطالعات جامعه شناختی اخیر، بی تفاوتی اجتماعی از مهم ترین مسائل جوامع جدید است و در این پژوهش به بررسی بی تفاوتی اجتماعی دانشجویان در ارتباط با امید سیاسی پرداخته می شود؛ زیرا این امید یکی از عناصر مهم هر جامعه ای به شمار می رود. در این مطالعه از نظریه انتخاب عقلانی به عنوان چهارچوب نظری استفاده شده، روش این پژوهش نیز پیمایش است و با استفاده از ابراز پرسشنامه در میان نمونه 400 نفری از دانشجویان دانشگاه شیراز صورت گرفته که روش نمونه گیری آن طبقه ای بوده است. نتایج پژوهش بیان می کند که بی تفاوتی اجتماعی 5/40 درصد از دانشجویان در سطح متوسط روبه بالا، 27 درصد بالا، 19 درصد متوسط رو به پایین و تنها 13 درصد از دانشجویان، بی تفاوتی اجتماعی شان در سطح کمی بوده است، همچنین در نتیجه آزمون همبستگی پیرسون رابطه امید سیاسی و مولفه های آن (اعتقاد به دریافت مطلوبی از حقوق شهروندی، اعتقاد به مشروعیت حکومت، باور به امکان مشارکت موثر سیاسی-اجتماعی، خوش بینی به سیاست گذاری ها) با بی تفاوتی اجتماعی تایید شد. نتایج تحلیل چندمتغیره رگرسیونی به روش گام به گام نیز بیان کننده آن بود که از میان مولفه های امید سیاسی، اعتقاد به دریافت مطلوب حقوق شهروندی، اعتقاد به مشروعیت حکومت و خوش بینی به سیاست گذاری های، درمجموع 15/0 درصد تغییرات بی تفاوتی اجتماعی را تبیین می کنند.
    کلیدواژگان: اعتقاد به مشروعیت حکومت، اعتقاد به کارایی نهادهای سیاسی، امید سیاسی، بی تفاوتی اجتماعی، خوش بینی به سیاست گذاری ها
  • مجتبی رفیعیان*، محمد قضایی، رضا قاضی صفحات 151-178
    جدایی گزینی های اجتماعی-فضایی یکی از مهم ترین چالش های کنونی کلان شهرهایی نظیر مشهد است. یکی از زمینه های بروز این پدیده حضور مهاجران در شهرهاست که با توجه به ترجیحاتشان مکان های خاصی از شهر را برای سکونت انتخاب می کنند و براساس آن بر جدایی گزینی اجتماعی-فضایی شهری می افزایند. مطالعه حاضر درصدد است تا چگونگی سکونت مهاجران در شهر مشهد و ترجیحات آن ها را در انتخاب محل سکونتشان بررسی کند. روش پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده ها به داده های دست دوم سرشماری و طرح تفصیلی مشهد مراجعه شده است، همچنین برای تحلیل داده ها از شاخص های دوگروهی و چندگروهی، تحلیل های فضایی موران و نقاط داغ و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج نشان می دهد با توجه به شاخص جدایی گزینی چندگروهی که برابر با 44/0 است و با توجه به آماره موران، مهاجران به صورت خوشه ایو جدا افتاده در شهر مشهد زندگی می کنند؛ یکی از مهم ترین ترجیحات آن ها برای انتخاب محل سکونت، حضور همنوعانشان در همسایگی آن هاست. از سوی دیگر، وجود ارتباط معنادار بین سهم مهاجران از جمعیت نواحی شهری و تعدادی از متغیرهای پایگاه های اقتصادی- اجتماعی و خانوادگی، بیانگر این موضوع است که مهاجران مشهد عمدتا مکان هایی را برای سکونت انتخاب می کنند که با توجه به خواستگاه اقتصادی و اجتماعی شان برای آن ها قابل استطاعت است؛ به همین دلیل با خواستگاه ضعیف تر عمدتا در مناطقی سکونت می کنند که از نظر کالبدی- سکونتی در شرایط مساعدی قرار ندارد. درنتیجه، این عوامل ضمن جداکردن مهاجران از بافت اصلی شهر و از یکدیگر، جدایی گزینی و شکاف فضایی را در مشهد تشدید می کند و مانع از تحقق انگاره توسعه پایدار می شود.
    کلیدواژگان: انتخاب محل سکونت، جدایی گزینی، شکاف فضایی، مشهد، مهاجرت
  • حسین صفری*، پروانه دانش، خدیجه سفیری، سیروس فخرایی صفحات 179-200
    مسئله پژوهش حاضر این است که براساس داده ها و گزارش های داخلی، نسبت زنان فعال یا موسس سازمان های مردم نهاد در استان آذربایجان شرقی در مقایسه با مردان بسیار کمتر است؛ بنابراین، پرسش اصلی این است که چه عوامل جامعه شناختی سبب می شود زنان نتوانند عضو یا موسس سازمان های مردم نهاد شوند. چهارچوب نظری پژوهش رویکردهای تعامل گرایی و فمینیسم، روش آن پیمایشی و ابزار آن پرسشنامه است. جامعه آماری شامل زنان شهری حداقل 25 سال، با تحصیلات عالی و بیکار است. حجم نمونه 371 نفر زن و روش نمونه گیری خوشه ای-سهمیه ای است. تحلیل همبستگی نیز نشان می دهد میزان رابطه متغیرهای جنسیت و مردسالاری با ناتوانی زنان در تاسیس سازمان های مردم نهاد یا عضویت در آن ها به ترتیب 48/. و 36/. است. متغیر جنسیت در مقایسه با متغیر مردسالاری، همبستگی بالاتری با مسئله پژوهش دارد و رابطه ها مستقیم و معنا دار است. براساس این یافته ها هرچقدر انتظارات اجتماع از نقش های جنسی زنان بیشتر، و مردسالاری در فرهنگ و سنت قوی تر باشد زنان بیشتر در تاسیس سازمان های مردم نهاد یا عضویت در آن ها ناتوان هستند، همچنین براساس تحلیل رگرسیون متغیرهای جنسیت و مردسالاری 26 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می کند.
    کلیدواژگان: جنسیت، زنان، سازمان های مردم نهاد، مردسالاری، نابرابری جنسیتی
|
  • Azam Ravadrad *, Niloofar Hooman Pages 83-105
    This article is an attempt to analyze the image of Arab Terrorists before and after 9/11 in Hollywood movies. Since 90’s, Muslims have been the main subject of the movies with a terrorism theme, so regard to the 9/11 as one of the most important days in terrorist attacks in history of the United States, two movies before and after that which based on Islamist terrorist attacks have been selected and analyzed.
    Therefore, by applying constructionist approach in Representation theory of Stuart Hall as the main theoretical framework and references to Said’s notion of orientalism and using John Fiske’s semiotic analysis in three levels of reality codes, representation and ideology, The Siege (1998) and Body of Lies (2008) movies have been analyzed and evaluated.
    The result of the paper showed that while terrorists have been shown as poor people, ignorant and deluded of their religion before 9/11, after that terrorists are radical people who commit terrorism acts deliberately and are fully aware of the consequences of their actions. In addition, after 9/11 positive Arab characters who are anti-terrorism are depicted. In this period, America and its heroes cannot solve the problem of terrorism alone so they have to get help from anti -terrorism Arabs.
    Keywords: terrorism, terrorist, Representation, semiotics, orientalism
  • Esmaeil Sadipour * Pages 107-126
    The present study aims to examine the Historical and Experimental of moral panic and its relationship with some modern phenomena in Iranian society. The population included 185 person who were selected through stratified random sampling. The applicants completed religious commitment inventory (Worthingtonet at al. 2003), the questionnaire of socioeconomic base (Nabavi et al. 2008), and moral panic (Shahabi, 2008). The data were analyzed through descriptive statistics and regression analysis. The results showed that age, religiousness has a positive and significant relationship with moral panic in a manner that they could predict it while the socio-economic class was reported as having a negative and significant relationship with moral panic for which predicted reversely. In addition, findings showed that moral panic could be considered as a main technique for competing with rivals. Moreover, it was revealed that regarding the role of age and tendency that young generation has towards modern phenomena especially the media, it could be said that identifying intergenerational differences, the position of media in promoting ethics in the young and providing them with an appropriate cultural setting can considerably affect and enhance the status quo of the society in Iran.
    Keywords: Moral panic, Age, Religious Commitment, Socioeconomic Status
  • Jahangir Jahangiri *, Nasrin Mohammadi Pages 127-150
    In sociological Studies social apathy as one of the most important issues in modern society is expressed.This study was conducted to evaluate the relationship between political hope and social apathy Because of political hope as an important element of any society is considered.In the current study Durkheim’s and Almond and Verba theory had been used as the theoretical framework. The method used in this research was of a survey and questionnairs as a tool for data collection among a sample of 400 people of university students that choosed by stratified sampling method. The results showed that the social apathay of % 40.5 of student was moderate to high,% 27 high, %19 moderate to low and only %13 had low social apathay . AlsoThe result of Pearson correlation relationship between the political hope and its components (belivieng in the Benefit from the rights of citizenship, belief in the Legitimacy of government, beliving in the possibility of effective political-social participation, optimism to policies) whit social apathy was confirmed. then results of regression analysis using stepwise method showed that Among the components of political hope; the Benefit from the rights of citizenship, Legitimacy of government, Optimism policies, explain %15 of social apathay changes.
    Keywords: Social apathay, Political hope, Belief in the effectiveness of political institutions, optimism to politicies, belief in the Legitimacy of government
  • Mojtaba Rafian *, Mohammad Ghazaie, Reza Ghazi Pages 151-178
    Sociospatial segregation is one of the most significant challenges that cities are encountering with it these days. Migration is considered as one of the causes which lead to the emergence of the so-called phenomenon and Mashhad City with regarding its features has attracted many migrants who choose specific parts of the city for their housing based on their preferences. The current study aims to study the residential pattern of migrants and their preferences for selecting a place for living. Descriptive – analytical method and second-hand data from census and Mashhad’s comprehensive plan are used to investigate the socio-spatial segregation of migrants. Moreover, two-group and multi-group indexes, spatial analysis of Moran and hot spot along with Pearson correlation are used to analyse the data. Results indicate that due to the multi-group index which is 0.44 and due to the Moran statistics, migrants are living segregated and clustered in Mashhad. Thus, one of their most important preferences for inhibiting somewhere it the existence of their own group. On the other hand, the significant relations between the share of migrants from total population and some socioeconomic and households variables indicate that migrants usually select residential environments which are appropriate for them based on their socioeconomic origins. Therefore, migrants who are fro, lower classes tend to choose places, which are run down. As a result, these factors not only separate migrants from the main fabric of the city and each other but also segregation and spatial gap are strengthened in Mashhad which hinders the idea of sustainable development to implement.
    Keywords: Segregation, Migrants, choosing housing area, spatial gap, Mashhad
  • Hossein Safari *, Parvaneh Danesh, Khadija Safiri, Sirous Fakhraei Pages 179-200
    The issue of research is that based on internal data and reports the ratio of active women or founders of NGOs in the province of East Azarbaijan is very low compared to men. The main question is that what sociological factors involved in the fact that women can not become members or founders of NGOs. The theoretical framework of research is the approaches of interactionism and feminism. The method of research is survey and the tool of research is questionnaire. The statistical population includes urban women with at least twenty-five years, higher education and unemployed. The sample size is 371 female and the sampling method is quota-cluster sampling. Correlation analysis showed that the relationship between gender and patriarchy variables with the inability of women to establish or join the NGOs is .48 And .36. The gender variable is more correlated with the problem than patriarchy variable. These relationships are direct and significant. Based on these findings, women are more unable in establishing or joining NGOs to the extent that community expectations of women's sexual roles are greater and patriarchy is stronger in culture and tradition. Based on regression analysis, gender and patriarchy variables explain 26 percent of variance of dependent variable.
    Keywords: Women, gender inequality, NGOs, gender, patriarchy