نشریه مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار
سال دوم شماره 1 (پیاپی 3، بهار 1397)

مهمترین مساله در قبال تغییرات محیط، آموزش و بهسازی منابع انسانی است. زیرا سرمایه گذاری در آموزش و بهسازی منابع انسانی، سرمایه گذاری بلند مدتی است که آثار منافع آن به خود فرد، سازمان و جامعه بر می گردد. هدف از انجام این تحقیق تعیین میزان ارتباط بین نیاز سنجی آموزشی و دانش و مهارت کار با کامپیوتر و اولویت بندی نیازهای آموزشی کارکنان، کمبودها و نقایص در میزان آشنایی با زبان انگلیسی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره کل محیط زیست استان تهران بوده است. تعیین حجم نمونه بصورت تصادفی در دسترس به تعداد 260 نفر بوده است. جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش به دو صورت کتابخانه ای، مراجعه به اسناد و مدارک و میدانی بوده است. محقق با طراحی پرسشنامه و توزیع آن در بین نمونه آماری، داده های مورد نیاز برای انجام تحقیق را جمع آوری کرده است. برای تحلیل داده ها، نرم افزار SPSS21 و Lisrel8. 80 و تکنیک های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. در انتها مشخص گردید که نیازسنجی آموزشی در شناسایی و تعیین دانش و مهارت کار با کامپیوتر ، در شناسایی و تعیین کمبودها و نقایص در میزان آشنایی با زبان انگلیسی و همچنین در اولویت بندی نیازهای آموزشی کارکنان اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران موثر می باشد و تمامی فرضیه های پژوهش مورد تایید قرار گرفتند.

کاهش هزینه و آثار منفی زیست محیطی ناشی از مصرف در دستگاه های دولتی که به عنوان یکی از اجزاء آلوده کنندگان محیط زیست می باشند از طریق اجرای نظام مدیریت سبز امکان پذیر است. هدف از این تحقیق مقایسه انواع شاخص های مدیریت سبز در موسسات مختلف است. در این تحقیق جهت گرد آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای، جستجوی اینترنتی و کنفرانسها استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از تست آماری One Sample T test استفاده شده است. میانگین شاخص توجیه استفاده از آب و انرژی (0. 5 ± 0. 4) بیشتر از میانگین کاهش پسماند 0. 39 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود داشت. میانگین شاخص توجیه استفاده از آب و انرژی (0. 5 ± 0. 4) بیشتر از میانگین خرید سبز و بهبود تدارکات 0. 08 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود داشت. میانگین شاخص توجیه استفاده از آب و انرژی (0. 5 ± 0. 4) بیشتر از میانگین کیفیت محیط داخلی سازمان و آگاه سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست محیطی 23/0 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود نداشت. میانگین شاخص کاهش پسماند (0. 5 ± 0. 4) بیشتر از میانگین خرید سبز و بهبود تدارکات 0. 08 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود داشت. میانگین شاخص کاهش پسماند (0. 5 ± 0. 4) بیشتر از میانگین داخل سازمان و آگاه سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست محیطی 0. 23 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود نداشت. میانگین شاخص خرید سبز و بهبود تدارکات (0. 2 ± 0. 07) کمتر از میانگین کیفیت محیط داخلی سازمان و آگاه سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست محیطی 0. 23 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود داشت. میانگین شاخص بهبود کیفیت محیط داخلی سازمان (0. 4 ± 0. 23) برابر با میانگین آگاه سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست محیطی 0. 23 بود، اختلاف آماری معنی داری بین میانگین ها وجود نداشت. حوزه فعالیت شرکت های گیرنده مدرک مدیریت سبز به ترتیب بیشتر در زمینه توجیه استفاده از مواد شامل آب و انرژی > کاهش حجم مواد پسماند و بهبود مدیریت مواد پسماند > بهبود کیفیت محیط داخلی سازمان و آگاه سازی کارکنان نسبت به اهمیت موضوعات زیست محیطی > اتخاذ تدابیر خرید سبز و بهبود تدارکات. شرکت های مورد نظر باید بیشتر در زمینه تولید سیز محصول با استفاده از فن آوری هایی که آلودگی ها را محدود یا حذف می کنند تمرکز کنند. همچنین باید مصرف کنندگان ترغیب برای استفاده از محصولاتی شوند که از نظر زیست محیطی سالم تر هستند و رفتار خرید خود را تغییر دهند که این شرکت ها با تولید چنین محصولاتی یا تغییر فرآیند های خود مشتریان را تشویق به تغییر در رفتار کنند.

استانداردهای مربوط به گازهای خروجی از اگزوز اتومبیل ها روزبه روز سخت گیرانه تر و دقیق تر می شود. نانوتکنولوژی انقلابی جدید برای همه علوم در آینده است. فناوری نانو در حفظ محیط زیست نقش مهمی داشته و نیز موجیب کاهش مصرف مواد خام مورد نیاز شده و راهکاری در جهت حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و دستیابی به توسعه پایدار به حساب می آید. هدف از این مقاله تاکید و معرفی فناوری نانو و تاثیر آن در صنعت خودرو به منظور بهبود تولید مدل های اخیر با بهینه سازی عملکرد ایمنی و کاهش اثرات زیست محیطی، به طور عمده انتشار گازهای گلخانه ای است. این مقاله ابتدا به بررسی تشخیص و کنترل منابع آلوده کننده هوا ، برخی کاربردهای فناوری نانو در کنترل آلودگی هوا ، پایش و کنترل آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق و ریزگردها و تاثیرات مخرب فناوری نانو بر محیط زیست پرداخته سپس در زمینه استفاده از فناوری نانو در زمینه کاهش آلودگی زیست محیطی، بویژه کاربرد نانو در نظارت بر کنترل آلودگی هوا و اصلاح و روند آینده آن تمرکز می کند. در این پژوهش به روش کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات مربوطه پرداخته شده است که عمدتا به مباحث نظری و تاریخی موضوع پرداخته شده است. وجود نانو فیلترها برای تصفیه گازهای آلاینده خروجی از خودروها و واحدهای صنعتی و نانوتیوب ها (برای ذخیره سازی سوخت کاملا تمیز هیدروژن) اثبات شده است. کاربرد نانومواد ها در صنعت خودروسازی برای ایجاد ساختارهای سبک وزن که به معنی کاهش مصرف مواد و سوخت می شود در بدنه ماشین ، کاهش وزن، بهبود عملکرد موتور، افزایش بهره وری مصرف سوخت، بهبود کنترل خروجی اگزوز نام برد. این مقاله پیشرفت برنامه های کاربردی فناوری نانو برای دستیابی به اهداف زیست محیطی، اقتصادی و ایمنی در صنعت خودرو را بررسی میکند، و پیشنهاد می دهد که محققان، دولت ها و صنایع روشی برای بهینه سازی ارزیابی چرخه عمر در حمایت از تصمیم گیری و انتقال اطلاعات برای توسعه فناوری نانو در محصولات ارائه دهند. با بررسی ادبیات موضوع این نتیجه قابل دستیابی است که در حال حاضر که هوا حاوی آلودگی های مختلفی مانند CO، کلروفلوئوروکربن ها، ترکیبات آلی فرار، هیدروکربن ها و اکسید های نیتروژن است از پتانسیل مواد نانو در سیستم های پیشرفته نظارت و پاکسازی استفاده شود که باعث بهبود فن آوری های جدید تصفیه، مواد نانو، جذب، کاتالیزورها و سنسورها می شود.

گیاه پالایی (Phytostabilization) استفاده از گیاهان برای حذف آلاینده ها از محیط زیست است. مقایسه های منطقه ای یا ملی در این زمینه محدود است، زیرا انواع درختان بومی بسته به منطقه و کشور متفاوت هستند. میزان انباشت فلزات سنگین در برگ ها و سوزن ها در بین انواع گونه های مختلف یک گروه متفاوت است. هدف از این مطالعه گردآوری و بررسی پیشینه تحقیق در مورد گیاه پالایی در بعضی گونه های بومی ایران است. انواع درختانی که در پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند شامل: توت ، کاج ، زبان گنجشک ، چنار، سرو، نارون و اقاقیا می باشد. نتایج مقایسه انواع شاخص های متاثر از آلودگی در گیاهان شامل نوع برگ ، نوع درخت ، تغییر در میزان کلروفیل و کاروتنوئید مقایسه شده اند. شاخص اول شامل نوع تاثیر پذیرفته شده از آلودگی می باشد که در فصل های مختلف سال و موقعیت های مختلف (شاخص دوم) مقایسه شده است. داده های تحقیق از طریق نرم افزار spss 19 آنالیز شده اند. نتایج نشان می دهد کاج تهران از درختان سوزنی برگ بیشترین جذب سرب و کادمیوم داشته است. نتایج نشان می دهد 58. 2 درصد بر روی درختان پهن برگ و 14. 8 درصد بر روی درختان سوزنی برگ تحقیق کرده اند. محققان گذشته 51. 8 درصد به بررسی درخت زبان گنجشک و چنار از درختان پهن برگ و 14. 8 درصد به بررسی کاج تهران و سرو از درختان سوزنی برگان پرداخته اند. بیشتر تحقیقات گذشته غلظت فلزات سنگین را بررسی کرده اند که شامل 66. 7 درصد می شود. همچنین بیشتر تحقیقات تاثیر تغییر موقعیت مکانی در جذب غلظت فلزات سنگین را مورد بررسی قرار داده اند که شامل59. 3 درصد می شود. بررسی صفات ظاهری در پیشینه تحقیق33. 3 درصد ، جذب فلزات سنگین 18. 5درصد ، تاثیر آلودگی بر کروفیل 14. 8 درصد و تاثیر آلودگی بر استرس و حساسیت 11. 1 درصد بوده است. بررسی و تحقیق در مورد درختان بید ، بلوط ، سیاه کاج ، سرو ناز ، زربین ، سرو تبری ، کاج نوئل ، کاج کره ای ، کاج برزیلی پیشنهاد می شود.

هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر در مشارکت جهت حفاظت از محیط زیست بوسیله بررسی پیشینه تحقیق است. این تحقیق توصیفی-تحلیلی است و گردآوری داده ها و اطلاعات بر اساس مطالعات کتب و مقالات مرتبط صورت گرفته است. بر این اساس پیشیه تحقیق بوسیله دو شاخص مقایسه می شوند انواع مشارکت و انواع اثرات بررسی شده اند. توزیع پراکنش داده ها نرمال بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آنالیز آماری فرکانس داده ها استفاده شده است همچنین برای تحلیل داده ها از شاخص های مقایسه ای انواع مشارکت و انواع اثرات مشارکت بر حفاظت محیط زیست استفاده شده است. بررسی نقش عوامل فرهنگ از بین عوامل موثر در جلب مشارکت های مردمی برای حفاظت محیط زیست 30/8 درصد بوده که نسبت به سایر عوامل تاثیر گذار مطالعات بیشتری را به خود اختصاص داده است. در حالی که مطالعات مربوط به تاثیر عوامل اقتصادی بر مشارکت عمومی 7/7 درصد بوده است. نقش عوامل اجتماعی و قوانین بر مشارکت مردمی 23/1 درصد در پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است و تنها 2% از مقالات به بررسی نقش همه عوامل در مشارکت پرداخته اند. بررسی نوع مشارکت سنتی از بین انواع مشارکت در جلب مشارکت های مردمی برای حفاظت محیط زیست در 46/2 درصد از تحقیقات بررسی شده است که نسبت به نوع مشارکت جدید مقالات بیشتری را به خود اختصاص داده است. در حالی که مقالات مربوط به بررسی نوع جدید مشارکت بر مشارکت عمومی 38/5 درصد بوده است و تنها 2% از مقالات به بررسی نقش همه انواع مشارکت پرداخته اند. محققان بیشتر به بررسی اثرات مستقیم بر حفاظت از محیط زیست پرداخته اند که شامل 53/8 درصد از تحقیقات بوده است. در حالی که مقالات مربوط به بررسی اثرات غیر مستقیم بر حفاظت محیط زیست 30/8 درصد بوده است و تنها 2% از مقالات به بررسی نقش هردو اثر بر حفاظت از محیط زیست پرداخته اند. محققان بیشتر به بررسی اثرات مستقیم بر حفاظت از محیط زیست پرداخته اند که شامل 53/8 درصد از تحقیقات بوده است. در حالی که مقالات مربوط به بررسی اثرات غیر مستقیم بر حفاظت محیط زیست 30/8 درصد بوده است و تنها 2% از مقالات به بررسی نقش هردو اثر بر حفاظت از محیط زیست پرداخته اند. پیشنهاد برای محققان آینده: بررسی نقش کلیه عوامل موثر شامل اقتصاد ، اجتماع و فرهنگ بر حفاظت از محیط زیست بیشتر پرداخته شود و بررسی نقش تاثیر قوانین و سازمانی های دولتی و رشد اقتصادی در حفاظت از محیط زیست بیشتر پرداخته شود.

این پژوهش به صورت تحقیق کیفی می باشد که شامل استفاده آگاهانه و گردآوری مجموعه ای از داده های تجربی است. روش گردآوری داده ها به صورت مطالعات کتابخانه ای و میدانی می باشد. آزمون نرمالینه One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test داده های تحقیق نشان می دهد که داده ها دارای توزیع نرمال می باشند. جهت تعیین رابطه بین مساحت منطقه ، مساحت پارک ، سرانه پارک ، سرانه فضای سبز و جمعیت از آنالیز آماریcorrelation coefficient استفاده شده است. آنالیز اولیه نشان داده است که فرض نرمالیته ، خطی و همگن بودن واریانس (homoscedasticity) داده ها ننقض نشده است. یک رابطه متوسط و مثبت بین دو متغیر جمعیت و مساحت منطقه با 0. 0005 < p 0. 3 r= و21 n=وجود دارد. متغیر جمعیت با متغیر مساحت منطقه 14. 7 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح کمی است. رابطه بسیار ضعیف و منفی بین دو متغیر جمعیت و مساحت پارک با 0. 0005 < p 0. 087- r= و 21 n= وجود دارد. متغیر جمعیت با متغیر مساحت پارک 1. 5 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که درصد بسیار کمی است. رابطه ضعیف و مثبت بین دو متغیر جمعیت و سرانه پارک با 0. 0005 < p 0. 139 r= و 21 n=وجود دارد. متغیر جمعیت با متغیر سرانه پارک 1. 9 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح بسیار کمی است. رابطه متوسط و مثبت بین دو متغیر جمعیت و سرانه فضای سبز با 0. 0005 < p 0. 329 r= و 21 n=وجود دارد. متغیر جمعیت با متغیر سرانه فضای سبز 10. 8 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح کمی است. رابطه ضعیف و منفی بین دو متغیر مساحت منطقه و مساحت پارک با 0. 0005 < p 0. 022- r= و 21 n=وجود دارد. متغیر مساحت منطقه با متغیر مساحت پارک 0. 04 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح بسیار کمی است. رابطه ضعیف و منفی بین دو متغیر مساحت منطقه و سرانه پارک با 0. 0005 < p 0. 019- r= و 21 n=وجود دارد. متغیر مساحت منطقه با متغیر سرانه پارک 0. 03 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح کمی است. رابطه متوسط و مثبت بین دو متغیر مساحت منطقه و سرانه فضای سبز با 0. 0005 > p 0. 422 r= و 21 n=وجود دارد. متغیر مساحت منطقه با متغیر سرانه فضای سبز 17. 8 درصد سطح مشترک (واریانس) داشته است که سطح کمی است.

سالهای اخیر شاهد افزایش قابل توجهی پسماندهای خانگی در نتیجه شهرنشینی سریع بوده ایم . شیوه های فعلی مدیریت پسماندهای جامد شهری را می توان با استفاده از نقاط قوت ، ضعف ، فرصت و تهدید برای گزینش سیاست های بهینه استفاده نمود. این تحقیق با هدف کمک به درک وضع موجود مدیریت پسماندهای خانگی انجام شده است. تحقیق بوسیله مرور گزارش های دولتی ، مقررات مربوط به مدیریت پسماند و بررسی ادبیات موضوع حاصل گردیده است. این مطالعه دریچه ای را باز می کند که از طریق آن ذینفعان عمده درگیر می توانند شرایط داخلی و خارجی مدیریت پسماندهای خانگی را درک کنند که می تواند در توسعه و ارتقاء مدیریت زباله در سطح استراتژیک مفید باشد.
نتایج بررسی نشان داد که از بین کل شیوه های مدیریت زایدات تاکید یک فناوری واحد (مانند RDF) برای مدیریت کامل پسماندهای جامد موثر نیست ، و از این رو ترکیبی خاص از فناوری ها (به عنوان مثال کارخانه های کمپوست سازی/ تولید سوخت از زباله / واحد بازیافت) باید برای مدیریت پایدار زباله اتخاذ شود تا از تاثیرات جانبی دفن زباله بکاهد. علاوه بر این ، یافته ها نشان داد رویکرد بررسی نقاط ضعف ، تهدید ، فرصت و قوت می تواند به تدوین یک برنامه اقدام استراتژیک برای شهرهای پایدار کمک کند. بررسی نقاط قوت ، ضعف ، تهدید و فرصت ها نشان می دهد که هر دو عوامل داخلی و خارجی در مدیریت زایدات نقش دارند. مهمترین مسئله داشتن سیاست و بودجه کافی و منطقی است. با این وجود ، عدم زیرساخت های کافی ، فقدان برنامه های بلند مدت، عدم مقبولیت اجتماعی ، عدم قطعیت سیاست ها ، ترس از دست دادن درآمدها وجود دارد. همچنین ارتباط ضعیف بین شهرداری و ساکنان و عدم شرکت در برنامه های تفکیک زباله وجود دارد.